DE TOESTAND IN ZEELAND.
Ds. POST IN EIGEN MIJNENVELD
VERONGELUKT.
EEN KLAAR EN ERSTIG GETUIGENIS
DER CLASSIS AXEL.
Schrift en Belijdenis gedacht moet worden over den
kinderdoop en zijn inhoud.
In stee van wilde uitvallen en verwarde polemiek
met grapjes op het niveau van het vroegere Stuivers
blad, had hij daarmede moeten beginnen. En tegen
over zichzelf en zijn discipelen èn ook tegenover de
vroegere maar nu veroordeelde broeders „Synodalen"
had hij zijn Reformatiekolommen moeten gaan vullen
met rekenschap van gevoelen te geven. Wat wij allen
van hem mogen eischen, dat is een serie artikelen:
„Waarom ik op grond van Schrift en Belijdenis 1905,
vroeger door mij warm verdedigd, nu verwerp."
Met zulk een artikelenreeks zou hij ook onze
Kerken, die met haar Synodokratie en hiërarchie im
mers zoo zwaar zondigen, een grooten dienst kunnen
bewijzen.
Dat zou heel wat vruchtdragender zijn dan wat wij
nu te zien krijgen: een steriel vast blijven zitten in
negatie en afbraak.
Waar is zoo vragen wij als wij de dreigende en
oordeelende Reformatiekolommen van K. S. lezen
waar is bij dezen profeet-leider, de priesterlijke be
wogenheid met de honderdduizenden, die met de Sy
node op den dwaalweg zijn?
Is het niet naar de Schrift om met liefde en geduld
al deze verdoolde schapen op te zoeken en terug te
voeren in de grazige weiden van Gods Woord?
Voor Dr. Schilder is toch ook geschreven om in
concrete situaties de Schrift concreet te lezen.
Zoo doet hij ook met 1 Kon. 13 11 v.v., waar „de
bezwaarde, die maar niet gehoorzaam werd," door
hem ontdekt is. (Zie Ref. 3 Aug. '45).
Zoo zal Dr. Schilder stellig ook Jac. 5 19, 20 aldus
concreet kunnen en willen lezen:
„Broeders! indien iemand (de Synode) onder U van
de waarheid is afgedwaald en iemand (een vrijge
maakte) hem (haar) bekeert, Die wete, dat degene,
die een zondaar van de dwaling zijns wegs bekeert,
een ziel van den dood zal behouden en menigte der
zonden zal bedekken."
Hoe anders zou het proces der „Vrijmaking"
ondanks alle pijn en nood er aan verbonden zich
ontwikkelen, indien het zich met de door Jacobus
aangeduide stof voedde.
Helaas is het proces der „Vrijmaking" niet maar
dit recept van Jacobus en daarom is het gedoemd om
slechts ontbindend te werken. Men zoekt in de ko
lommen welke K. S. vult in de Reformatie tevergeefs
naar de liefdedraad om de Synode van de dwaling
haars wegs te bekeeren. Er wordt enkel met het
hakmes gewerkt om de Synode af te maken.
Dat is afgezien nog van de slachtoffers, die
vallen -het meest bedroevende in het hooggeroemde
proces der „Vrijmaking".
Dr. Schilder, volhard niet langer in Uw liefdelooze
negatie en wilde afbraak, maar onderwijs ons liefdevol
aangaande onze dwaling.
Dat zal zijn de aanvang van het proces der ware
vrijmaking.
Niet schelden en verdachtmaken, maar onderwijzen.
Hen, die dwalen, brengen in het rechte spoor!
M. N. J. H.
Na de rondreis en de voorlichtingsavonden van Dr.
Schilder is het proces der „Vrijmaking" in Zeeland
ook duidelijk zichtbaar geworden. Schokkende verras
singen hebben zich daarbij niet voorgedaan. De
scheuring is daar gekomen, waar zij reeds lang ver
moed en gevreesd werd. Het proces der innerlijke los
weeking van onze Geref. Kerken was bij de van ons
gegane broeders en zusters zoo goed als voltooid. Een
lichte pressie van buiten af was voldoende om
definitieve kortsluiting te bewerkstelligen. In Middel
burg diende een kleine groep van bezwaarden de
„Acte van Vrijmaking en Wederkeer" in kort na het
optreden van Dr. Schilder. Hier is dan ook een
nieuwe Kerkformatie naast de vele reeds bestaande
geïnstitueerd. Onder leiding van de intusschen zich
ook vrijgemaakte Ds. Francke van Hoek werden
ambtsdragers gekozen.
Zoo bloeit dan de pluroformiteit der Kerk, aldus de
spotters-buitenstaanders.
Wij voor ons kunnen niet anders dan dit diep be
treuren en hopen dat nog eenmaal het inzicht moge
doorbreken bij de gescheiden broeders, dat deze weg
voor God niet kan bestaan. Van hun kant meenen zij
dat God dit eischt. Wij willen het gaarne aannemen,
althans van de leiders. Dat is het diep ontstellende.
Wat wij zonde noemen, zien zij als genade en eere.
Hier is voorloopig geen oplossing. De wegen zijn uit
een. Maar als het goed is, dan moeten de broeders
der nieuwe kerkformatie wel met groote bezwaardheid
des harten hun nieuwe Kerk dragen. Zooveel mogen
wij toch wel van de leidinggevende broeders daar ver
onderstellen aan kennis der Geref. waarheid, dat men
alleen met de Kerk mag breken in geval van onge
neeslijk verderf en harde onwil van bekeering na
jarenlang vermaan en oproep tot bekeering.
Wat een verantwoordelijkheid aanvaarden deze ge
scheiden broeders met hun daad.
Wij bidden God, dat zij daarmede dag en nacht
bezig mogen zijn.
Is in Middelburg de omvang van de scheuring ge
lukkig gering, in de Classis Axel heeft zij ernstiger
omvang aangenomen. Dat feit heeft ook niemand onzer
overrompeld. In de Classis Axel zat van meetaf de
haard van het verzet tegen de Synode en haar be
sluiten.
Met name de predikanten Francke en Zemel
stuurden den laatsten tijd steeds duidelijker doelbe
wust op definitieve breuk aan. En zoo is het dan ook
in het land van Axel tot „vrijmaking" gekomen met
al de tragiek van verdeeldheid, verwarring, chaos in
verschillende gemeenten. Ook hier wordt de kerk
scheuring ingezet en doorgezet in de overtuiging: God
wil het. Maar ook deze kruistocht van reformatie kan
voor Gods Woord niet bestaan.
Droef is te constateeren dat vier predikanten in de
Classis deze heillooze actie leiden en daarmede de ge
meenschap met onze Kerken verbroken hebben.
De Classis Axel stuurde ons de volgende mede-
deeling:
Aan de Classes der Gereformeerde
Kerken in Nederland.
Weleerwaarde en Eerwaarde Broeders,
De Classis Axel der Geref. Kerken in Nederland, in
vergadering bijeen op 6 Augustus 1945 te Terneuzen,
met droefheid vaststellend dat de Dienaren J.
Francke te Hoek, J. S. Post te Axel, J. F. Sollie te
Zoutespui en D. Zemel te Axel, zich aan het verband
der Geref. Kerken in Nederland hebben onttrokken,
spreekt met leedwezen uit dat deze predikanten
daarmede opgehouden hebben Dienaar des Woords te
zijn in de Geref. Kerken in Nederland en mitsdien
vervallen zijn van alle rechten aan dit ambt ver
bonden,
en besluit hiervan mededeeling te doen aan hen, aan
de Kerken der Classis Axel en aan de Classes der
Geref. Kerken in Nederland.
Namens de Classis Axel,
J. A. TIEMENS, h.t., praeses.
A. B. W. M. KOK, h.t. scriba.
G. W. VAN HOUTE, h. t. assessor.
Wij kunnen niet anders dan met droefheid dit be
richt publiceeren Moge God zich ontfermen over deze
dwalende broeders-collega's en hun tot terugkeer en
inkeer brengen. Wij wenschen de trouw gebleven
broeders-collega's en gemeenteleden Gods sterkende
en vertroostende nabijheid toe.
Hij herbouwe de gebroken muur van Sion.
M. N. J. H.
Onder hen, die als predikanten zich aan de gemeen
schap onzer Geref. Kerken hebben onttrokken, staat
ook de naam van Ds. J. S. Post te Axel, de nestor
der predikanten aldaar.
Met predikanten, die tot de jongere generatie be-
hooren, is hij heelaas ook de weg der revolutie opge
gaan en aangeland bij de reformatie van Dr. Schilder.
Aangeland daar, waar hij krachtens eigen getuigenis
van 23 Mei 1945 niet wilde terecht komen. Men wrijft
zich de oogen wel even uit, als men nog eens naleest
en overleest wat Ds. Post toen schreef in „Ons Kerk
blad" van de Geref. Kerk te Axel.
Toen werd de weg van Dr. Schilder openlijk ver
oordeeld als onkerkelijk. Nu staat Ds. Post naast Dr.
Schilder als diens advocaat.
Wij willen en moeten om de ernst der situatie en'
de verwarring der geesten te demonstreeren nog eens
uit het artikel van 23 Juni citeeren. Daar heet het
nog o.a.:
„Maar het feit, dat prof. Schilder, na zijn afzetting
den kerkelijken wen verliet, was voor den Kerkeraad
van Axel geen aanleiding om ook den kerkelijken weg
te verlaten."
In dit artikl lezen we voorts:
„En- alle sympathie voor den afgezetten hoogleeraar
en het door hem gehandhaafde standpunt, neemt niet
weg, dat moeten we zeggen ik spreek hier naturulijk
mijn persoonlijke meening uit), dat prof. Schilder ook
den kerkelijken weg had moeten bewandelen."
In genoemd artikel staat ook dit:
„Het incident Schilder is ook in de verste verte niet
gelijk te stellen met bewegingen als Afscheiding en
DoleantieIn het geval Schilder was zulk een
„vijmaking" geen plicht.
Tenslotte het duidelijke slot:
„Komt men daarentegen door eigen toedoen buiten
de Kerk te staan, vooral in een kwestie die niet klaar
als de dag is, dan mist men de kracht en blijft een
groep, voor wie op den duur niets anders overschiet
dan in troebel water te visschen."
Als men dit alles nog eens in zich opneemt en men
ziet nu de naam van Ds. J. S. Post ook vermeld in de
officieele mededeeling van de Classis Axel als zich ont
trokken hebbend aan de gemeenschap van onze
Kerken, dan vraagt men zich toch af in wat voor een
verwarde en onevenwichtige wereld leven we toch
vandaag. Daar gaat Ds. Post, nestor der predikanten,
mee met enkele jongere, mee den onkerkelijken weg
op, dien hij zelf nog voor amper twee maanden ver
oordeelde.
In Juli was schrijver dezes met Prof. Dijk nog in
Axel bij Ds. Post op bezoek en hadden daar een
broederlijke bespreking. Ondanks alle bezwaren stond
Ds. Post toen nog afwijzend tegenover de actie der
„Vrijmaking". Hij zou in den kerkelijken weg blijven.
30 Juli verbrak Ds. Post de band met onze Kerken
en marcheerde met zijn jongere collega's Francke,
Sollie en Zemel linea recta naar de vrijheid der Vrij
gemaakte Kerken.
Zoo zijn de feiten en nu de kroon op dit alles een
citaat uit Ds. Post's laatste brochure. We nemen over,
wat Dr. Schilder in de Reformatie van 3 Aug. daaruit
citeert. Dan zijn we stellig gedekt tegen verwijt van
eenzijdig citeeren.
Dr. Schilder drukt het slot letterlijk af, hetgeen
audus luidt:
„Tenslotte: Alle rapporten tezamen hebben ons zeer
vele dingen als feiten doen constateeren. Slechts de
volgende hebben wij ter expresse vermelding noodig:
1. De Synode van Sneek (1939) was in 1942 on
wettig.
2. Zij bond de gewetens aan een onschriftuurlijke
doopsleer.
3. Haar uitspraak is wonderlijk in strijd met het
Doopsformulier.
4. Zij bracht de Kerken in tegenspraak met Verbond,
Doop en Schrift.
5. Zij legde een ander fundament dan dat gelegd is
(wedergeboorte en uitverkiezing)
6. Zij neemt de kracht van het Verbond der ge
nade weg.
7. Haar binding beneemt ons de vrijheid, waarin wij
staan moeten (Gal. 5 1).
8. Zij heeft overbodige lasten opgelegd.
9. Zij heeft hiërarchie ingevoerd.
10. Candidaten zijn op grond van enge menschelijke
bepalingen buiten het ambt gesloten.
11. Den Synodes staan in de besluiten niet vrij van
elkaar.
12. Appèl is zinloos.
13. Schilder is op de gegeven gronden geen scheur
maker:
14. Greydanus staat niet schuldig aan de zonde tegen
het vijfde gebod en geldt niet voor een leugen
achtig man.
15. De Synode heeft deze beide mannen ten onrechte
gestraft.
Dit requisitoir niemand zal het ontkennen kan
er zijn. Het scherpe requisitoir tegen den zieligen
Pétain verdwijnt er bij in het niet.
Er blijft van de Synode niets, maar ook niets over.
Schilder is nu gepromoveerd tot een heel onschuldige
broeder van den kerkelijken weg, die heel veel onrecht
is aangedaan.
Men vergelijke daarmede de balans van Ds. Post
over Dr. Schilder van 23 Juni '45.
Wie er weg mee wete, zegge het mij.
We vragen onwillekeurig, wat we met zooveel
tegenstrijdigs binnen twee maanden moeten beginnen.
Is hier een verklaring?
In zekeren zin wel. Het is deze, dat de wegen
waarop Ds. Post is verdoold, een bewijs zijn, hoe
verkeerde beginselen sterker zijn dan de man, die ze
ten deele aanhangt en ten deele bestrijdt. Ds. Post
stond goed beschouwd, van den aanvang weerloos
tegenover den Staatsgreep in de Kerk. Hij had ten
diepste geen verweer, omdat hij de revolutie halver
wege tegemoet was gekomen. Met zijn brochure: de
klauw van het beest, was het lot van Ds. Post
reeds beslist. Hij is tegen zijn wil steeds verder mee
gezogen. De verklaring van het raadsel?
Ds. Post 23 Juni en Ds. Post 30 Juli hebben we in
ons opschrift reeds vermeld: Ds. Post in eigen mijnen
veld verongelukt.
Zoo is het naar onze overtuiging. Ds. Post heeft
met zijn brochure en haar griezelige titel: De klauw
van het Beest, een mijnenveld gelegd tusschen zich en
de Synode. De toegang tot onze Kerken werd daar
door op bedenkelijke wijze versperd. Ds. Post wilde
van uit zijn post nog wel contact, maar hij had op
den duur geen kans meer om er te komen. Vele van
de door hem gelegde mijnen waren uit het depöt van
Dr. Schilder.
Ds. Post is, getuige zijn laatste brochure, op meer
dere getrapt en zoo voor onze Kerken verloren ge
gaan.
Principiis obsta, zeiden de Ouden.
Weersta de eerste beginselen.
Ze werken door. We zien het telkens.
We zagen het bij Ds. Post.
.We zullen het ook nog zien bij andere predikanten,
die nu nog aarzelen.
Het is gevaarlijk zich in een mijnenveld te begeven.
Het is heel gevaarlijk om tusschen de Synode en
onszelf een mijnenveld te leggen.
Er is kans om mee om te komen.
Zie in het land van Axel, waar het terrein zwaar
ondermijnd was!
M. N. J. H.
Wij laten hieronder volgen een ernstige boodschap
met een duidelijk verweer tegen de scheurende broe
ders en Kerken in de Classis Axel.
Geliefde Broeders en Zusters
in onzen Heere Jezus Christus.
Aan de vergadering der classis Axel d.d. 30 Juli
1945, werd door den kerkeraad der Geref. Kerk te
Hoek voorgesteld, dat zij zou uitspreken de beslis
singen der Synode inzake het Genadeverbond en de
deels daaruit voortvloeiende tuchtmaatregelen niet
voor vast en bondig te houden.
Het eerste gedeelte van dit voorstel werd behandeld.
Aan de verdedigers werd ten volle gelegenheid ge
geven dit voorstel te verdedigen.
Wel spraken zij daarbij over de uitspraak der Sy
node als valsche profetie en verderfelijke ketterij, maar
zij bleven in gebreke het bewijs voor deze beschuldi
ging te leveren. Ja zelfs, toen van hen gevraagd werd
hun voorstel in dezen zin te wijzigen, dat daarin ook
tot uitdrukking kon komen hun aanklacht, dat de uit
spraak der Synode met de Schrift strijdig is, weigerden
zij hardnekkig en schoven liever de bewijslast van zich
af om die te leggen op hen, die het Synodebesluit
verdedigden.
De vergadering verwierp dit gedeelte van het voor
stel. Alleen de afgevaardigden van Axel, Hoek en
Zoutespuit stemden vóór.
Op de vraag van den praeses of zij zich aan dit
besluit conformeerden, antwoordden de afgevaardigden
