Ou in wills m dei isasts,
FEUILLETON".
Vóór driehonderd jaar.
v.
die hen bedreigen, maar zy denken aan den
opbouw van Sions muren en daarvoor hebben
zy tyd en krachten over. Nog eens komen
zij er op terug in het zesde kapittel, artikel
zes wy achten het zeer nuttig veertien dagen
van te voren den tijd, waarop het Avondmaal
gevierd zal worden, aan het volk bekend te
maken zoowel opdat de afzonderlijke leden der
kerk zich bijtijds voorbereiden kunnen, als
opdat de ouderlingen hun ambt in het bezoe
ken der wijken op do rechte wijze kunnen
volbrengen.
We hebben een en ander over het huisbe
zoek uit het Convent van Wezel overgenomen
en we voegen er aan toe, dat op de volgende
Synodes het ingenomen standpunt niet verlaten
is. Alle zonder onderscheid hebben den na
druk laten vallen op dezen arbeid en er op
aangedrocgen dat by met de noodigo toewy-
diug zou worden verricht. Wie lust heeft,
kan zelf nalezen, wat in het kerkelijk hand
boekje te vinden is, waarin de voornaamste
neten der nationale en Provinciale Synodes
betreffende de zuiverheid der leer en de rust
der kerk opgenomen zyn.
Het zal misschien opgevallen zyn, dat in
wat het Convent van Wezel zegt, dit werk
opgedragen wordt aan de ouderlingen. De
vraag is dan ook meermalen opgekomen, of
het alleen aan de opzieners behoort en daar
over is dan ook vaak warm gediscussieerd.
Vaak werd uitgesproken, dat de predikanten
van deze taak vrij waren Doch we zouden
dit niet durven te zeggen. Het blijkt toch
uit wat er verder op de vergaderingen van de
Gereformeerde kerken behandeld en besloten
is, duidelijk, dat algemeen de gedachte was,
dat ook de dienaren des Woords dit werk
mede behooren te verrichten. Biesterveld wijst
op een opstel van Slingenberg over het huis
bezoek, waariu de redeneu opgegeven werd'en,
die het Convent van Wezel drongen om uit
sluitend van de ouderlingen te spreken en hy
verklaart, dat dit zeer juist is. We nemen
het over Het getal der predikanten was zeer
klein, de tijden waren vanwege de hitte der
vervolging zwaar. De predikanten waren
meerendeels in dienst van meer dan ééne kerk
en moesten steeds van dh ééne naar de andere
plaats trekken, terwijl de ouderlingen met
minder gevaar voor hun leven dit werk kon
den verrichten dan wel de predikanten. In
deze bepalingen wordt voorts met name op
dit werk der opzieners de nadruk gelegd in
zijn beteekenis voor de bediening van het
Heilig Avondmaaldoch ook (men denke aan
de bepaling van elke week bezoeken) bedoeld,
dat het ook op andere tijden geschieden zou,
en bepaald ook met de overige deelen van het
werk van de regeeriDg der kerk in verband
staan. Immers het resultaat van het bezoek
kan zijn, dat men op de kerkeraadsvergade-
ring tot tuchtoefening moest overgaan.
Er waren alzoo bepaalde redenen, waarom
in Wezel alleen gesproken werd over de ouder
lingen zonder dat men het recht heeft er uit
af' te leiden, dat het huisbezoek uitsluitend
door de opzieners geschieden moet. Als de
latere Syoodes spreken dat èa de dienaren des
Woords èa de ouderlingen deze taak te vol
voeren hebben, dan wijken zij niet af van den
weg, waarop men in 15G8 zijn schreden gezet
heeft, maar dan verduidelijken zij wat er be
doeld was. De tijdsomstandigheden lieten
later toe, wat vroeger onmogelijk was.
(Wordt vervolgd). Bouma.
Ook ten opzichte van den arbeid der Zin-
ding heeft de Dordtsche Synode een belangrijk
besluit genomen. Vanuit Noord-Holland en
Zeelan 1 was aandrang uitgeoefend om den
Zendingsarbeid ter hand te nemen, nu de
Heere in Zyn voorziening bestel daartoe zulk
een uitnemenden weg gebaand had door aan
ods land Indië te geven als kolonie, dat nog
van de zaligmakende kennisse Gods ontbloot
was. Uit naam der Synode is toen in het ver
zoekschrift, dat gericht werd aan de Hoog
mogende Lleeren (Staten-Generaal), ook opge-
door Hugo Kingmaks.
(Auteursrecht voorbehouden).
1).
Maar op straat werden geen stemmen ver
nomen er klonk geen schor gelach
ook geen onzekere stapde voordeur werd
niet opengedaan ïd de deuropening ver
scheen niet het verhitte gelaat van haar man,
notaris Kelderman het was en bleef stil
alleen de pendule op de marmeren schoorsteen
liet haar rechten gelden overigens was
het stil, doodstilDe moegetobde vrouw
leunde achterover in haar met groen trijp be-
kleede fauteuil.
Ia gedachten verzonken staarde zy voor zich
uit, de handen gevonweD, als was zy in stil
gebed. Maar nu bad zy niet. Ze dacht na over
laüg vervlogen dagen, toen zy, na achttien jaar
geleden haast, in het huwelyk trad met Kel
derman, den cindidaat-notaris.
Hoe geheel anders was het toen in vergelij
king met nu
Men had er haar op gewezen van betrouw
bare zijde, dat hy stamde uit een drankzuch
tige familie Zy had er geen aandacht aan ge
schonken Ze had hem lief Dat was alles En
daarmee was het gezegd. Op godsdienstig
nomen het verzoek, dat zy met Christelyken
ernst en ijver deze zaak zouden behartigen en
te dien einde beramen en ter hand nemen al
zulke middelen als tot voortplonting des
Heiligen Evangeliën in die landen dienstig en
allerbekwaamst zouden wezen. Dat verzoek is
niet ijdel geweest, want bet heeft geleid tot
de oprichting van een Ssminarie te Leiden
door Walaeu3 om leeraars te vormen voor de
Indische Kerken.
Uit al wat de Synode besloten en behaitigd
heeft, blijkt duidelijk, dat het toen de bloeitijd
was der Gereformeerde beginselen. Niet alleen
de waarheid werd gehandhaafd en zuiver ge
formuleerd tegenover allerlei insluipende
dwaling en ketterij, maar ook werd grond-
leggend gearbeid voor de toekomst, en daarom
is die Synode van zoo vér strekkende beteekenis
geweest voor het leven der Gereformeerde
Kerken in ons vaderland. Deze Synode zal
ten allen tijde iu de rij harer zusteren de eerste
plaats blijven innemen. Zy staat hoog boven
alle andere meerdere vergaderingen onzer Ker
ken, is als 't ware een moedersynode geweest,
waarvan de tegenwoordige Generale Synode
onzer Geref. Kerken slechts de kleindochters
zy'D,
Onze Gereformeerde Kerken zyn de erfge
namen van de ryke nalatenschap der Dordtsche
Synode geworden.
Niet het Hervormd Genootschap, dat sinds
1816 geheel afschoof van het in 1618 gelegde
fundament.
Maar alleen degenen, die dezelfde leer der
souvereine genade Gods handhaven, naar de
zelfde beginselen hun kerkelijk leven inrichten
en zichzelven opbouwen op het in de Dordtsche
Synode gelegde fundament.
Slechts één uitzondering moet er gemaakt.
Onze Vaders in Dordt hebben nog te veel
gecoquetteerd m*,t de Politieke Heeren en in
alles te veel de overheid naar de oogen omge
zien. Dat was bun groote fout, (tl ontsproot
die ook uit den wortel dier tijden.
Getuige daarvan is met name het besluit
omtrent het patronaatrechfc. Metterdaad ging
dat patronaatrecht zooals de Zuid-Holland-
sche Kerken aantoonden tegen Gods Woord
in, was een zuurdeesem uit de Roomsche Kerk
nog mee binnengeloodst. Maar uit vreeze, dat
anders de Kerkenordening door de Hooge
Overheid niet zou worden gesanctionneerd,
heeft de Dordtsche Synode, dat patronaatrecht
laten voortbestaan. Het bestond hierin, dat
sommige voorname personen het recht hadden
om opengevallen predikantsplaatsen te bezetten
met mannen naar hun keuze. Ook al stelde
de Synode als voorwaarden, dat de patronen
met den predikant niet over het traktement
mochten handelen, dat zy niet anders dan
personen gezond in de leer mochten voordra
gen, dat zy nooit aan de betrokken Kerk iemand
mochten opdringen, dat nam toch niet weg,
dat hiermee een verkeerd beginsel werd toe
gelaten, n.l. dit verkeerde beginsel, dat aan
overheidspersonen zeggenschap en macht over
kerkelijke aangelegenheden werd gegeven
Het ongekrenkt laten van dit patronaatrecht
is een wonde-plrk gebleven iu de Dordtsche
Synode.
De wrange vruchten daarvan zyn niet uit
gebleven. 't Is zelfs niet onmogelijk, dat de
nawerking daarvan nu nog altoos gevonden
wordt in de breuke tu&schen de verschillende
Gereformeerden in ons vaderland. In elk ge
val is 't een factor, die ten kwade werkte.
Ds. Nieboer schrijft terecht: „Als de Kerk
van onzen Heere Jezus Christus zich laat bren
gen onder banden, die met haar oorsprong,
aard en wezen in strijd zyn, uit politieke of
fioantieele of andere overwegingen, wordt zy
dan niet een anti-gereformeerd genootschap?",
met verwijzing naar de brochure van prof.
Fabius „Kerkelijk leven", waarin die gedachte
in den breede wordt ontwikkeld.
Maar de naa9tby liggende beteekenis dier
Synode was, dat de twist in de Kerken beëin
digd werd en de eenheid des geloofs werd
bewaard. Door het nauwkeurig onderzoek
van de stukken der waarkeid was ook de
kennis en het inzicht er in ten zeerste ver
diept. De Dordtsche Leerregels zyn een rijpe
vrucht van theologisch denken en doorvoelen.
Bovendien heeft de Synode nationale beteekenis
gehad. Ilaar draagkracht reikte verder dan
standpunt ging hy niet met haar mee, stond
feitelijk lynrecht tegenover haar. Toen had het
by haar geen punt van overweging uitgemaakt.
Zy had hem lief. Dat was alles. En daarmee
was het gezegd. Zoo waren zy getrouwd
Toen was gekomen de oude geschiedenis, die
by dergelijke huwelijken maar al te dikwijls
voorvalt. Zij ging inzien, dat ze verkeerd had
gehandeld. Eu zy beleed dat ook niet voor de
menschen, die zoo dikwijls onrechtvaardig oor-
doelen, maar voor een AndeF, Die hoorde haar
smeeking. Maar de liefde voor haar man bleef.
De liefde van een vrouw gaat niet zoo gauw
teloor! Zfj trachtte hem over te halen tot haar
inzichten. Dat had juist een andere uitwerking,
dan zy had verwacht. Wanthy werd uithuizig
zocht meer de sociëteit op dan voorheen. De
geboorte van Trude bracht wel verandering
eenigen tyd, maar niet lang. Die van de andere
kinderen in het geheel niet meer. Zy ging er
onder kwynen, bad en smeekte hem. Maar hy
was doof, gleed af het hellend pad, dat ten
verderve voert.
De kinderen werden grooter. Nu was de oud
ste, Trude, al zeventien. Zy leed nu met d'r
moedpr, al enkele jaren reeds, toen zy er op
'n avond van het driftig hard praten van d'r
vader, wakker was geworden, ze niet kon aan-
hooren, dat moeJer zoo schreide, zoo erbarme
lijk weende en naar beneden was gesneld, zóó
op bloote voeten, in nachtgewaad, zich stelde
tusschen d'r vader en d'r moeder en opving
den harden klap, die feitelijk bestemd was voor
d'r moeder. Geen snik had zy geuitgeen
kreet geslaaktTrotsch keek zy hem aan
het terrein van het kerkelijke leven. Zij heeft
ook de eenheid der verschillende provinciè'n,
waaruit ons land bestond, bevorderd, en het
Calvinistisch stempel op ons volksleven nog
vaster en dieper ingeprent, zoodat 't eeuwen
kon verduren.
Voorts dat zy zooal? dr. WageDaar schrijft
op blz. 415 van zyn boekwerk over de Dordtsche
Synode „internationaal in 't wereldleven
aller Gereformeerde Landen van Europa de
religie in haar diepste opvatting heeft gehand
haafd en te meer, wyl ook de Eglises
Reformées van Frankrijk op hare eerstvolgende
Synode de Dordtsche Canones aanvaardden
de eenheid des geloofs in 't gereformeerd
bewustzijn heeft gered, en daardoor de ves
tingwerken van 't Protestantisme versterkt en
ze tegen de ondermijnende kracht van naar
Rome stuwende stroomingen beveiligd."
De Dordtsche Synode heeft dus ook inter
nationale beteekenis gehad.
Op ons volksleven heeftj die Synode onuit-
roeibaren invloed gehad door haar Statenbijbel,
die met recht een volksbijbel is geworden,
waarvan de uitnemende gespierde taal de
volkstaal werd, en die door zyn inhoud tegelijk
de volksgedachten heeft bezwangerd. In geen
land der wereld he-it de Bijbel zulk een stempel
op het volksbewustzijn afgedrukt als in ons
vaderland en dat is vooral te danken aan den
voortreifelyken arbeid der Statenoverzetters.
De Synode heeft daarvoor ons volk een bron
gegeven, waaruit geslachten na geslachten zich
verfrisschen konden. G.een vertaling, hoe zuiver
naar den grondtekst ook bewerkt, zal iu ons
volksleven ooit de Statenvertaling kunnen
verdringen. De diepste beteekenis der Synode
lag in het handhaven van de leer der Souve
reine genade Gods, die door haar arbeid tot
ryker ontplooiïug gebracht is.
Het waardeeringsoordeel over deze Synode
brengt ten nauwste saam met de opvattiüg, die
men heeft over die leer van Gods souvereine
genade. Daarover wordt de Dordtsche Synode
eenerzyds hooggeprezen en andrerzyds diep
veracht en gesmaad.
Hoewel ook die Synode meuschenwerk
leverde, waaraan dus ook allerlei gebreken
kleefden, mag toch met dank aan onzen God,
die de mannen daar vergaderd bekwaamde tot
hun moeitevollen en gewichtigen arbeid, erkend
dat zy grooten zegen heeft afgeworpen voor ons
gereformeerde volk, waarvan ook wy, het
nakroost dier vaderen, na drie eeuwen dank
baar de vruchten genieten mogen. Daarom
wenschen wy als Kerken op a.s. Zondag dien
weldaad Gods in onze Kerkhistorie te herden
ken, met de ootmoedige bede, dat God ons
volk beware by het geloof door de vaderen ons
overgeleverd en onze Kerken verder bouwe op
't toen gelegde fundament. Kerkhof.
Kerk- en ttohoolnl«nwi.
TWEETAL
te YlissingenDs. R. E. van Arkel te Soest
Ds. A. M. Boeyenga te Koog-
Zaandyk
te Rjjswyk: A. Hogenbirk te Charlois
N. BuffiDga te Oosthem
te Naarden H. B. Schoemaker te Zwartsluis
H. Meulink te WolvegaJ
te Deventer (A)H. N. Boukema te Neede
Joh. Kwak te Culemborg.
BEROEPEN
te ZuidbroekR. Ueidema te Heinenoord
te Workum L. J. C. Kreyt te Huizum;
te HazerswoudeP. Ch. v. d. Vliet te
Oosterend (Fr.);
te Oudewater: S. Oudkerk te KraliDgen
te Rijswijk N. BuffiDga te Oosthem.
BEDANKT
voor Bunschoten (B)W. Veder te Zwolle;
voor de Krim J. G. Feenstra te Dirkshom
voor Lutten a.d. DedemsvaartA.S Schaafsma
te Grijpskerk (Gron.);
voor Heinkenszaud J. Hoek, cand. te Schiedam;
voorVlissingen H. H. Sehoemakers te Kampen
voor Leidschendam W. Faber te Schipluiden
voor Hollandscheveld J. E. Reijinga te
't Zand (Gr,);
voor Berlikum R Haitsma te Gaast
voor Oldehove H. R. Nieborg te Geldermalsen.
met fonkelende oogen haast met verach
ting En hijwas nuchter geworden
wendde zich afvol schaamte.
Toen had het zeventienjarig meisje d'r moeder
gesust, als men een klein kind sustNaar
boven was zy weer gegaan, zonder om te zien
naar d'r vader, die nog steeds, als vastgenageld,
op z'n plaats stond Daar, op den rand van
het ledikant, had zy uitgesnikt, haar jong leed,
toch nog kinderleed Maar het kind-zyu was
wegin enkele oogenblikkenGroote men-
schenleed was het geworden! Het was tot
haar gekomen, als "'n openbaring, al het leed,
dat d'r moeder, zonder dat zy er over sprak,
had geleden Het meisje begreep Dan dacht
zy weer aan d'r vaderHaast had zii hem
vervloekthaast verachtte zy hem Maar
„Eert uwen vader en uwe moeder" en „wie
zyn vader of moeder vloekt, didns lamp zal
worden uitgebluscht in zwarte duisternis".
Was d'r iemand in haar slaapvertrek, die de
woorden uitsprak Ze keek rondom zich. Zy
zag niets. D'r zuster, Nettie, sliep den slaap
des onschuldigen. Zy streek beur hand over
het blonde haar van het tienjarig meisje. „We
zullen het zoo lang mogelyk voor je verborgen
houdeD, boor, kindje", fluisterde z(j. Zy leek
wel 'n moeder, die moest waken over haar
lieveliüg Weer dacht ze aan d'r vader. En
zy viel op de knieën en zy smeekte God, haar
vader terug te brengen en haar kracht te
geven, haar vader niet te verachtenIn 'n
vertrouwelijk oogenblik had zy haar strijd
verteld aan die ééne, die nu niet meer alleen
leed en die kwam tot de ontdekking, dat ge-
De classe Drachten heeft den heer J.
Wymenga, cand. te Garyp (Fr.) beroepbaar
verklaard.
Ds. P. Bos te Winsum herdacht zyn
25-jarig ambtsjubileum met Ps. 48 10.
Op by'na 46-jarigen leeftijd is te Heer-
jansdam overleden Ds. W. T. van Dam.
Intree te Koudekerke ds. A. C. Hey met
2 Cor. 3 6, na bevestigd te zyn door ds. S.
T. Goslinga, em. pred. te Driebergen met
I Cor. 4 1—4.
De heer K. Wielemaker, hoofd der Christ.
School te B-iggekerke, is in den ouderdom van
48 jaren overleden.
Olficiësls Borkhten.
KORTE NOTULEN van de vergadering
der classis Middelburg, gehouden den
13den Nov. 1918 in de Gasthuiskerk.
Art. 1. Ds. Vollenhoven opent namens de
roepende kerk van Oostkapelle op de gebrui
kelijke wyze de vergadering.
Art. 2. D. D. Kerkhof en Netelenbos zien de
credentialen na.
Voor verschillende kerken nemen sec.- afg.
zitting.
Voor Gapinge en Domburg neemt met
goedkeuring der classis een diaken met keur
stem zitting.
Instructies worden door Gapinge, Vlissingen,
Veere ter classicale tafel gebracht.
Art. 8. As moderamen neemt zitting
Ds L. Bouma, praeses.
J. D. Wielenga, assessor.
F. W. J. Wolf, le scriba.
K. Veen, 2e scriba.
Art. 4. De praeses verwelkcwnt de D.D.
Vollenhoven en Hey, en spreekt naar aanlei
ding van 't bedanken voor de roepiwg naar
Veere en Wilnis respectievelijk tot de D.D.
Veen en Kerkhof een enkel woord.
Art. 5. De notulen van de verg. van Mei
en Juli worden gelezen en goedgekeurd.
Art. 6. Aan den quaestor wordt machtiging
verleend de cl.-bijdrage aan den Prov. Qtaestor
af te dragen.
Art. 7. Voorgelezen worden de adviesen
van de Theol. Fuc. der V. U. en van de proff.
aan de Theol. School te Kampen inzake 't ver
zoek van ds. v. Schelven om naar Art. 12 D.
K. O. te worden ontslagen van den dienst,
maar hem den naam en de eere van een Die
naar te laten behouden.
In beide adviezen werd voorgesteld aan 't
verzoek niet te voldoen. Na langdurige dis
cussie wordt dit advies met 4 stemmen tegen
en 2 blanco door de classe aanvaard.
Art. 8 Aan ds vacante kerken van Gapinge,
Vlissingen, Serooskerke en Veere worden de
gevraagde beurten verleend. Serooskerke zal
bovendien nog tot ultimo December op de tot
dusver gevolgde wijze wordeu geholpen.
Art. 9. Rapport kerkvisitatoren werd ge
lezen en met dank aanvaard.
Van Serooskerke is bericht ontvangen dat
de kerkeraad zich, zy 't onder protest, neer
legt bij de beslissing inzake de grensregeling
SerooskerkeVrouwepolder, en belooft binnen
14 dogen de bewuste attestaties of te geven.
Daarna wordt 't Rapport der deputaten voor
hulpbehoevende kerkou behandeld. Aan de
kerk van Arnemuiden wordt voor 1919 f 100
toegestaan, aan Westkapelle f 475,terwijl
tegelijk de classis aan Westkapelle haar steun
zal bieden by de met f 50 verhoogde aanvrage
tot steun by de Part. Synode.
De begrooting van 1918-19 tot een bedrag
van f 650 wordt goedgekeurd.
Er was niets te rapporteeren inzake.de
Zending. Ds. A. C. Hey werd benoemd iu de
commissie voor den classicalen ZendiDgsdag.
Gerapporteerd werd dat op de Part. Syn.
besloten werd een 2de collecte voor hulpbe
hoevende studenten uit te schrijven. Iu Jan.
of Febr. moet deze collecte afgedragen.
Art. 10. Met 't oog op 't uitgebracht kerk-
visitatoren-verslag werd geen rondvraag Art.
41 gehouden.
Art. 11. De classicale deputaten worden by
acclamatie herbenoemd.
deelde smart halve smart is.
Dat alles kwam mevrouw Kelderman in de
gedachten, toen zy daar alleen zat, wachtend
op haar man. De groote klok in de vestibulp
liet twaalf slagen hooren de pendule op
den schoorsteen volgde.
Zy stond op en zuchtte diep. Bange voorge
voelens bekropen haardie wilde zy vao zich
afschudden. Maar het lukte niet. Ze blevpn
by haar. Zy vermeerderden haar angst, haar
spanning. De deur van de kamer opende zy
en luisterde zy hoorde niets toen sloot
zy die maar weerweer stond zy op
naar het boekenkastje, om er een Bijbeltje af
te halen. Doelloos bladerde zy, tot haar oog
viel op de woorden: „Vresst niet, Ik ben met
u
Die woorden gaven haar troost. Door las zij,
enkele hoofdstukken. Toen legde zy het boekje
weer weg en bad In de kamer vau Trude
hoorde zy gestommel. „Zou dat kind nog niet
te bed zyn vroeg zij zich af. Wat had die
al vroeg de zorgen van het leven gekend, zy,
oogenschynlyk, het weeldekind. Zy had mede
lijden met ze. Ze had ze niet, zoo in vertrouwen
moeten nemen den volgenden dag na het
vreeselijk gebeuren van dien avond Maar daar
stond tegenover, dat zy dan alleen haar smart
had moeten dragen, haar smart, die haar haast
deed bezwykeu. Maar dan had zy toch ook
weer kracht ontvangen van Boven, van Hem,
Die de Zijnen niet vorlaat, al ijkt het soms
van wel.
Het feit lag er nu eenmaal toe: het meisje
wist allesleed méé met haar. En voor de nu
