Nog niet te laat.
Prediking onder Militairen.
Kerk- en Schoolnieuws,
Ofticiëele Berichten.
allerwege heerscht, andere verhengen zich in
een behoorlijke winst, ja enkele zelfs in zeld
zame voordeelen. Met één woord, wanneer we
ons vergelijken met andere volkeren, dan roepen
we uit: Wat onderscheidt ons en wij moeten
er wel aan toevoegen: Het is Uwe goedheid
o Heere
En er is ook zooveel oorzaak om in het ge
bed niet te verflauwen. Wfl gaan den winter
tegen. De dagen worden steeds korter en wij
zien uit naar licht in den algemeenen toestand,
doch het is er niet. We denken aan onze man
nen en onze zonen, die nog altijd aangrenzen
en kusten de wacht houden en we zien telkens
anderen vertrekken, die ook hun plaats moeten
innemen zonder dat iemand ons zeggen kan, of
ons land huiten den wreeden en bitteren strijd
zal blijven. De volkeren blijven aan verdwazing
lijden en vergieten het menschenbloed als water.
In welk een wereld van leed en ellende leven
we toch en wanneer zullen de menschen zich
weer gaan wijden aan de werken des vredes.
We schrokken, toen eenige van onze vooraan
staande mannen in de laatste maanden van
't vorige jaar uitspraken, dat deze oorlog wel
twee jaar kon duren en we hoopten, dat zy zich
vergisten, maar wij beginnen te verstaan, dat
zij wel oorzaak hadden om zoo te spreken. Uit
hoevele bedroefde harten stijgt dagelijks de
kreet opWanneer zal het einde zfjn Is er
dan geen reden om den Heere aan te loopen
als een waterstroom
Was nu de drang om te bidden maar in
overeenstemming met den nood, maar ik vrees,
dat dit niet het geval is. Er zijn zoovelen, die
overvloedige voordeelen van den bestaanden
toestand trekken en dit heeft onwillekeurig een
ongunstige werking. We geraken daarenboven
van lieverlede aan de toestanden gewoon en dit
is ook niet bevorderlijk aan de vermenigvul
diging der gebeden. Dringt geestelijke traag
heid niet steeds in breeder kring door en neemt
de zucht naar genot niet zienderoogen weer
toe P Bestaat er reeds uitzicht, dat de oordeelen
Gods de volkeren gerechtigheid leeren zullen
Waarlijk het is nog de tijd, waarin de god-
vruchtigen de binnenkameren te zoeken hebben
en te schuilen onder de schaduwen des Heeren.
Laat het goede, dat God schonk, ook in 't
openbaar worden erkend en laten de vele
nooden ons uitdrijven tot het gebed vooral om
den Geest der genade en der gebeden.
Verleden week ontving ik een stukske, dat
opwekte om lid van de Jongelingsvereeniging
te worden. Het kwam evenwel te laat in om
nog geplaatst te kunnen worden. Het was van
de hand van de Propaganda-club te Middel
burg en het wilde de jongelieden lokken door
hen te wijzen op de jaarvergadering van „Her
man Faukeel", waar ze vrijen toegang hadden.
Gaarne zouden we gezien hebben, dat het in
ons blad zijn plaats had ingenomen, omdat het
uitnemend geschikt was zijn doel te bereiken,
maar het ging nu eenmaal niet om de reeds
vermelde reden. Ofschoon we niet bij machte
zjjn om het op deze wijze te zeggen, toch
achten we ons verplicht om zoo goed als het
ging ter kennis te brengen van allen, die leden
der Jongelingsvereeniging kunnen worden met
de aansporing om er gehoor aan te geven. Als
een Jongelingsvereeniging onder goede leiding
staat, dan kan zij een voortreffelijk middel zijn
om hare leden te vormen. Te weinig wordt
haar waarde verstaan en vandaar, dat zoovelen
dikwerf buiten haar staan, die in haar kring
behooren. Laat ieder, die eenigen invloed kan
uitoefenen, medewerken om het aantal leden
onzer vereenigingen te vermeerderen. De ge
legenheid is er bijna overal voor. Het is nog
niet te laat om daartoe pogingen aan te wenden.
De Heere zegene bij voortduring onze ver
eenigingen. Bouma.
X.
De classeAxel heeft in hare vergadering
van 7 October j.l. geoordeeld over den ambte-
lflken arbeid onder de militairen in Zeeuwsch-
Vlaanderen in het verloopen jaar van mobili
satie en een besluit genomen met het oog op
de voortzetting en de verbreeding van dien
arbeid.
Het sprak vanzelve, dat deze classe over deze
materie handelen zou.
Tusschen de Ju'i- en de October-vergadering
toch was door een broeder, die tot geen enkele
van Zeeuwsch-Vlaamsche kerken in eenige be
trekking staat, zonder eenige voorafgaande ge-
dachtenwisseling met die kerken, een publieke
oproep gedaan tot de kerken in ons gewest in
zake prediking onder de militairen in Zeeuwsch-
Vlaanderen, met algeheele verzwijging van het
geen tot dien tjjd door middel van de predi
king in het belang van de militairen aan de
Zeeuwsch-Vlaamsche grenzen was geschied.
Ook al had de gestadige voortgang van den
arbeid onder de militairen het niet noodzake
lijk gemaakt om over verdere actie in dezen
te spreken, dan moest toch nog ter classe dat
publiek geschrijf in het rechte licht worden
gesteld. Nu echter die poging, om geheel buiten
de Zeeuwsch-Vlaamsche Kerkeraden om hier te
willen ingrijpen, is opgegeven, kunnen we er
het zwijgen toe doen.
Alleen zou bij dezen of genen, die verzuimde
een onderzoek in te stellen bij de betrokken
kerken zelve, de gedachte zich vastgezet kun
nen hebbenmisschien is van die classis één
enkele kerk wèl actief geweest, maar de classe
als zoodanig niet.
Toch is er m.i. geen grond voor publiek ver
wijt van schuldig plichtsverzuim aan het adres
der Geref. Kerken bezuiden de Schelde.
De Zeeuwsche kerken, die we inlichten, oor
deelen zelve 1
Er bleek, door rapport ter classicale verga
dering, dat er einde November 1914 een con
ferentie was voorbereid, die begin Januari 1915
met eenige predikanten is gehouden. Als vrucht
van die conferentie werden hoogst eenvoudige
voorstellen inzake de geestelijke verzorging van
de militairen aan de Zeeuwsch-Vlaamsche gren
zen naar het rechte adres opgezonden. Oorlog
bleef doof voor dezen voorslag. Eerst 12 Mei
1915 werd een teleurstellend antwoord hier
bekend.
In de maand Februari werd in het leven
geroepen de Commissie voor de verzorging van
de godsdienstige belangen der Prot. militairen
op Walcheren en in Zeeuwsch-Vlaanderen. Na
de geboorte van deze Commissie moest van
meetaf, ook door de Zeeuwsch-Vlaamsche Geref.
kerken, met haar bestaan en arbeid worden
gerekend. Anders te doen, ware onverstandig
geweest. Einde April begon de publieke actie
van deze Commissie. Over haar belangrijken
arbeid later.
Toen kwam de vergadering der classe Axe!
van 6 Mei, die aan de Part. Synode voorafging
Let op de data!
Geen enkele kerk der classe was, in die
periode van afwachting, by machte met eenig
beteekenend voorstel te komen. Zelfs nu hadden
de kerken in Westelijk Z.-Vlaanderen het nog
niet kunnen brengen tot een omlijnd plan.- Toen
na de dringende roepstem in no. 34 van onze
Kerkbode om prediking ender de militairen in
het westelijk gedeelte, een predikant in Aarden
burg optrad, waren er slechts negen, zegge
negen militairen. Ook hier bleek de nuchtere
werkelijkheid te pleiten voor het standpunt, dat
tot nog toe de kerken van Oostburg en Schoon-
dyke hadden ingenomen.
Alles bjj elkaar genomen, was het eenstemmig
oordeel der classe, dat niet één der kerken reeds
vroeger had kunnen komen met een belijnd
voorstel inzake kerkelijke actie onder de mili
tairen, en vond de classe Axel, daar de zaak
toen nog niet rijp was, geen reden om ze ter
Part. Synode te brengen.
Op dit classicaal oordeel, dat verder zich nog
uitstrekte tot de gestelde vragen over den arbeid
onder de militairen (zie Kort Verslag in no. 42),
volgde een classicaal besluit.
Een kerk diende, mede als vrucht van den
practischen arbeid van een vol jaar, het vol
gende voorstel in
le zich te wenden tot de Bataljons-Com
mandanten in Z.-Vlaanderen, met het verzoek
om opgave van de godsdienstige gezindheid en
de namen van de Prot. militairen in de ver
schillende kantonnementen, met aanduiding van
de woonplaats, vanwaar zij herkomstig z\jn
2e. zich te wenden, voor zoover noodig, tot
de Kantonnements-Commandanten in Z.-Vlaan
deren, met het verzoek
a. dat de wachtdiensten op Zondagmorgen
zóó tydig worden bekend gemaakt en het daar
opvolgende of daaraan voorafgaande koffie
drinken zóó ty dig geschiede, dat het kerkbezoek
in naburige kerkelijke gemeenten er door kan
worden bevorderd
b. dat de wachtdiensten op den Zondag,
waarop in de dichtstbijzijnde Geref. kerk het
H. Avondmaal wordt bediend, zóó worden ge
regeld, dat belijdende leden van die kerk, in
dien maar eenigszins mogelijk, alle in de ge
legenheid worden gesteld het H. Avondmaal te
vieren en de Dankzegging bij te wonen
3e. zich te wenden tot de Geref. Kerken in
Nederland, door publicatie in de Zeeuwsche
Kerkbode, Friesch Kerkblad, Heraut en Bazuin,
met het verzoek, dat kerken, die er prijs op
stellen, dat op hare belijdende- en doopleden
aan de Z.-Vlaamsche grenzen kerkelijk toezicht
worde geoefend, verklaring dienaangaande in
zenden, voor Oostelijk Z.-Vlaanderen bij de
kerk van Axel, en voor Westelijk Z.-Vlaanderen
bij de kerk van Oostburg
4e. den geestelijken arbeid onder de mili
tairen aan de Zeeuwsche grenzen vanwege de
kerken der classe zóó te verdeelen
a dat in Z.-Vlaanderen oostelijk deel de
kerk van Axel bijzondere ambtelijke zorg oefene
te Hulst en te Zuiddorpe, en in contact met
die grenskerk, de kerk van Neuzen te Sas van
Gent, de kerk van Hoek te Philippine en de
kerk van Zaamslag te Nieuw-Namen
b dat in Z.-Vlaanderen westelijk deel de
kerk van Oostburg bijzondere ambtelijke zorg
oefene te Aardenburg, Retranchement en St.
Kruis, en in contact met voornoemde grens
kerk, de kerk van Schoondijke te Breskens,
Nieuwersluis en IJzendijke
5e. zedelijken steun te bieden voor de pre
diking onder de militairen door predikanten
van elders, voornamelijk uit de classe Middel
burg, hiertoe uit te noodigen, tegen vergoeding
van reis- en verblijfkosten
6e. finantiëelen steun te bieden voor de
prediking onder de militairen in Z.-Vlaanderen
oostelijk deel te Sas van Gent, Philippine en
Zuiddorpe, en in Z.-Vlaanderen westelijk deel
op plaatsen, waar de kerken van Oostburg en
Schoondijke zulks noodzakelijk zullen oordeelen,
na voorafgaand overleg met den veldprediker
der 3e divisie, ds. Janssen
7e. voor het bieden van finantiëelen steun
ter bestrijding van kosten, aan predikdiensten
en anderen arbeid onder de militairen vanwege
de kerken verbonden, een classicaal fonds te
vormen, en het beheer van dit fonds op te
dragen aan de kerken van Neuzen en Schoon
dijke, met Ouderling D. Scheele Azn. te Ter-
neuzen tot penningmeester
8e. de grenskerken Axel en Oostburg te
machtigen, indien noodig, namens de classe
een collecte te verzoeken van alle Zeeuwsche
kerken, en tevens namens haar aan te kloppen
bij de Deputaten der Gen. Synode van 1914
voor de geestelijke belangen onzer militairen
9e. de kerken der classe aan te bevelen,
inzonderheid die kerken, die bfl den arbeid
onder de militairen het meest zijn betrokken,
door middel van door haar gedeputeerden nu
en dan over deze dringende zaak met elkander
te vergaderen
10e. de volgende classicale vergadering rap
port te vragen van alle kerken der classe over
den ambtelijken arbeid onder de militairen in
Z.-Vlaanderen, rakende de volgende punten
a. de gehouden predikdiensten en de opkomst
daarbij
b. de catechisatiën en het ziekenbezoek
c. het ambtelijk bezoek in de kantonnemen
ten, door Dienaar des Woords en Ouderling,
in verband met de viering van het H. Avond
maal
d. de lectuur-verspreiding.
11e. twee kerken aan te wijzen, die bij
spoedeischende militaire zaken tussehentijds
kunnen handelen in naam der classe, onder
verantwoording aan de eerstvolgende classicale
vergadering.
Dit voorstel werd unaniem tot classicaal be
sluit. De veldprediker ds. H. Janssen had er
volle adhaesie mee betuigd. Ter uitvoering van
het onder 9 genoemde werd de kerk van Axel
als samenroepende kerk, en ter eventueele uit
voering van het sub 11 genoemde werden de
twee uiterste grenskerken, Oostburg en Axel
aangewezen. Lammertsma.
TWEETAL
te Drachtster-Compagnie P. v. Hoven te Krim
pen a.d. Lek
A. Thielen te Vijfhuizen.
BEROEPEN
te Raamsdonk J. J. Koopmans te Grijpskerke
te Drogeham B J. A. Tazelaar te Lutjesgast
te Reeuwijk-SluipwijkD. Chr. Karssen, cand.
te Amsterdam
te Emmer-CompascuumJoh. Kwak teHeerde.
AANGENOMEN
naar SpijkenisseG. H. de Jonge te Schar -
negoutum
naar Pieterburen D Ligter te Zuidbroek
naar KrommenieA. P. Lanting te Tholen.
BEDANKT
voor Amsterdam F. C. Meester te Rotterdam
voor LekkerkerkR. Brouwer te Haamstede
voor LeidenR. E. van Arkel te Soest
voor ExmorraTh. A. Bergsma te 2e Exloër-
mond.
Afscheid van Heerjansdam, wegens ver
trek naar Schoonrewoerd, ds. M. A. van Pernis
met Hebr. 13 20, 21.
Afscheid van Dussen, ds. G. M. v. Rennes,
met Hebr. 13 8.
Wijlen K. B. Vellenga te Leeuwarden
heeft aan de Geref. kerk te Winsum en Raard
vermaakt een perceel hooiland en huizen ter
gezamenlijke waarde van f14000.
Afscheid van Werkendam B, wegens ver
trek naar Broek op Langendflk, ds. R. W. de
Jong, met Openb. 1 12 en 13.
;„De Nederlander" komt er tegen op, dat de
veldpredikers den titel van majoor dragen
dit belet de militairen om vertrouwelijk met
hen te spreken. Laat de predikant toch pre
dikant blijven, ook als hij onder de militairen
werkt
Ds. W. S. Pontier hoopt Zondag 12 De
cember afscheid te nemen van zijne gemeente
te Kruiningen en Zondag 19 December d.a.v.
intrede te doen te Maasdijk.
Mogen predikanten solliciteeren In de
„N. R. Ct." wordt deze vraag bevestigend be
antwoord. Op-beroep-preeken is trouwens reeds
een verkapt solliciteeren. Voordeel der sollicitatie
zou o. a. zijndat een gemeente geen gevaar
meer loopt talrijke bedankjes te krijgen, wat
in den regel ongunstig werkt.
„Het eenige, wat tegen het sollicitatie-stelsel
zou kunnen worden aangevoerd, is dat het open
lijk dingen, vooral als het dan nog op teleur
stelling uitloopt, den predikant in de oogen
zijner gemeente zou kunnen vernederen. Doch
thans weet de gemeente toch ook vaak reeds
heel goed, dat „dominee weg wil" en dringen
geruchten van mislukte pogingen om van stand
plaats te verwisselen tot haar door Alleen de
schijn is het, die nu wordt bewaard."
Ons dunkt, dat het geestelijk element in deze
beschouwingen geheel uit het oog is verloren,
evenals het geheel eenig karakter van het pre
dikambt. Dat onder het stelsel, dat de Gere
formeerde kerken hebben („uit-hooren-gaan" of
„op-beroep-preeken") meermalen gruwelijk ge
konkeld wordt, zal wel niet tegen te spreken
zijn doch het misbruik veroordeelt de methode
zelve niet. Als men dan toch veranderen wil,
nat men dan het Roomsche stelsel invoeren,
en een commissie benoemen, die aan de kerk een
predikant en aan den predikant een kerk geeft
Afscheid van Huizen (N.-H.), wegens ver
trek naar Her wijnen, ds. J. P. Visscher met
Efeze 4:1.
Intree te Oosterend (Fr.) ds. P. Ch. v. d.
Vliet met Ps. 123 1, na bevestigd te zijn door
dr. W. G. Harrenstein van N. Scbarwoude met
Ps. 71 16.
Ds. R. M. Westerink te Velp is ernstig
ongesteldde vorige week Woensdag werd hij
geopereerd.
- Aan de V. Univ. werden in den afgeloo-
pen cursus ingeschreven o. a. 5 studenten in de
theologie, een cijfer, daarom zoo laag, omdat
wegens den oorlogstoestand geen theologen uit
Zuid-Afrika of Noord-Amerika aankwamen.
Ds. Oosten te Scheveningen vierde zijn
25-jarig ambtsjubileum met 1 Cor. 3 7.
Men schrijft uit Schoonhoven aan de Rott.
Nadat reeds herhaalde malen vergeefsche po
gingen waren aangewend, om tot ineensmelting
der Geref. kerken A en B alhier te komen, is
het eindelijk deze week gelukt, om tot overeen
stemming te komen, terwijl een goede vorm is
gevonden voor de combinatie van de kerken van
Schoonhoven en Willige Langerak. Er ont
breekt nog alleen de goedkeuring der classis
Gouda, om de ineensmelting tot een feit te
doen worden.
Vrije Universiteit. Men schrijft uit Koude-
kerke
Dinsdagavond sprak de heer Jac. van Over
steeg van Amsterdam in de Geref. kerk alhier
over de Vrije Universiteit. Waar den volgen
den dag deze stichting haar 7e lustrum vierde,
achtte Spr. het meer gewenscht een dankstond
dan een propaganda-avond te houden. Naar
aanleiding van de eerste en de laatste bede uit
het Gebed des Heeren werd uiteengezet, hoe
de Heere de Vrije Universiteit gegeven heeft,
opdat daardoor de Heere recht gekend zou
worden in al zijne werken.
God gaf ons scholen voor onze kinderen van
de bewaarschool af tot een school der weten
schap toe.
Dit is niet ons werk. Dit is in de eerste
plaats ook niet om ons. De 38e Zondagsafdee-
ling onderscheidt zich van de 47e. In het
Sabbathsgebod wordt de kerk van Christus
geboden scholen te onderhouden, in de eerste
bede vraagt zij dat de Heere geve Zijn Naam
te heiligen.
In de scholen komt de Heere ons het middel
brengen om Hem in al zijne werken te kennen
en ons tot dit kennen te bekwamen.
Zoo vloeit gebod en bede samen tot dank
zegging.
Moge bij den aanvang in den schoolstrijd de
eeuwige zaligheid op den voorgrond hebben
gestaan, wij moeten voortvaren. Uit Hem
en door Hem, maar ook tot Hem zijn alle
dingen, ook de school. Elke gave Gods
legt de verplichting op om deze gave te be
waren, te onderhouden.
Als de Israëlieten het land Kanaan ten erf
deel ontvangen hebben, moeten ook de over
gebleven vijanden des Heeren worden uitge
roeid, anders worden zij daardoor in v e r z o e-
k i n g geleid.
Het geheele terrein van het onderwijs moet
voor den Heere worden opgeëischt, om Zij ns
Naam wil. Wordt dat verzuimd, dan komen
de verzoekingen. Het wordt onze
school, wij geven van het onze. Bestuur en
personeel worden tegenstellingen.
Wij verkrijgen dan rechten tegenover
elkander en de plicht tegenover God wordt
uit het oog verloren. Bij de beoefening der
wetenschap wordt het middel doel. Opleiding
tot ambt en vak gaat voor het heiligen van
den Naam des Heeren. Spoedig komt dan de
eene faculteit boven althans los van
de andere te staan, straks elk hoogleeraar op
zich zelf, let op de Staats-Universiteit, daar is
de vrijheid niets anders dan los van eiken band
zoowel voor den christen als voor den niet-
christen.
Het spreekt van zelf dat de studenten hunne
hoogleeraren volgen of naspreken wat dan als
zeer oorspronkelijk wordt geroemd.
Ook voor de vereeniging waarvan de Vrije
Universiteit uitgaat, is het gevaar om in ver
zoeking te vallen niet gering.
Zoo spoedig zijn wij geneigd ze onze
school te noemen, en onze „rechten" vóór
onze plichten te stellen.
Komen er weinig studenten, dan is de vraag
spoedig gedaan, waarvoor dan een Universiteit
noodig is. Gaat het niet naar onze meening,
dan houden we onze bijdragen in.
Moge het Gode behagen Zijn werk in 't leven
te behouden en geve Hij ons de genade om
Zijne gave in Zijn dienst en tot Zijne eer te
besteden, opdat Zijnen Naam geheiligd worde.
Want dit is het eeuwige leven dat zij U kennen
en Jezus Christus, dien Gij gezonden hebt.
KORTE NOTULEN van de vergadering
der Classis Goes, gehouden den 14en
October 1915.
1. Namens de roepende kerk (Borssele) opent
ds. van Voorst de vergadering op de gebruike
lijke wijze.
2. De lastbrieven worden in orde bevonden
een diaken ontvangt keurstem.
3. In het moderamen nemen zittingds.
Pontier, praesesds. van der Veen, assessor
ds. van Voorst, scriba.
De praeses verwelkomt de dienaren Dam en
Van Voorst, die voor 't eerst ter vergadering
zijn en feliciteert hunne kerkenhij spreekt
zijn blijdschap uit over het bedanken van ds.
de Jager voor het beroep van Hellevoetsluis en
N. Helvoet, en feliciteert ds. Bramer met het
beroep van Spijk (Gron.), hopende dat ook hij
vrijmoedigheid vinden mag hiervoor te be
danken.
De assessor wenscht den praeses geluk met
zijn beroep van Maasdijk, met de bede dat hij
voor Kruiningen en de Classis gespaard blyve.
4. De notulen worden gelezen en vastgesteld.
5. Besloten wordt op deze vergadering geen
collecte voor hulpb. kerken te storten, maar het
volgende jaar twee collecten te houden.
6. Ingevolge een ingekomen schrijven van
Gen. Deputaten voor Art. 13 K. O. wordt door
den praeses aan de kerken gevraagd of zij hunne
dienaren toezegging gedaan hebben van pen
sioen volgens de bepalingen der Gen. Synodes
van Utrecht en Amsterdam. Alle kerken ant
woorden bevestigend. Hiervan zal kennis ge
geven worden aan genoemde deputaten.
7. Kerkvisitatoren berichten dat zij geen
uitvoering hebben kunnen geven aan hun op
dracht om een der kerken opnieuw te bezoeken
in verband met een tuchtzaak.
8. De stukken van ds. B. Meijer inzake zijn
vertrek van Brouwershaven naar de kerk van
Yerseke worden nagezien, in orde bevonden
en geapprobeerd.
9. De Classis beveelt met nadruk ds. E. Th.
Ploos van Amstel, emer. predikant, bij de kerken
aan voor finantiëelen steun. Ds. Pontier wordt
