NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 271. 1906.
Maandag 20 Augustus
20e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Buitenlandse!) Oreniekl
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De plundering te Middelburg
Gemengde Berichten.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
ËN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten-van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
18 Augustus 1906.
Provinciale Stoombootdienst op de Wes-
terschelde.
Staat van vertraging in den treinenloop
te Vlissingen van Vrijdag 27 Juli tot en
met Donderdag 16 Augustus 1906.
28 Juli Trein 3,16 aangekomen 3,44
30 3,16 3,35')
1 Aug. 11,44 12,-
1 3,16 3,35
2 8,51 9,09 2)
2 11,44 11,582)
11 3,16 3,35')
13 3,16 4,-')
16 3,16 3,32')
Geen aansluiting.
2) Geen aansluiting met Neuzen, wel met
Breskens.
Aardbevingen.
Valparaiso (Chili) is gisteren door een
ernstige aardbeving geteisterd geweest.
Het gerucht gaat dat er ook menschen
bij omgekomen zijn. Dit wordt echter niet
bevestigd. Wel zijn haast alle gebouwen
beschadigd in alle wijken der stad braken
branden uit. Bijzonderheden ontbreken
wijl de kabelverhoudingen zijn vernield
de zaken staan geheel stil.
(Tot de belangrijkste aardbevingen van den
nieuweren tijd behooren die in Lima, 28 Oct.
1764; die in Lissabon, 1 November 1755, die
zich van Groenland tot Afrika, ja tot Amerika
uitbreidde, zoodat de gelijktijdig daardoor be
roerde oppervlakte ongeveer een dertiende
deel van het geheele aardoppervlak bedroeg
die in Calabrië, 5 Febr. 1783 in Ecuador, 4
Februari 1797; aan den Mississippi, beneden
strooms van St. Louis, 13 Juni 1811; in Ca
racas, 26 Maart 1812; in Valparaiso en Chili,
19 November 1822; verder de aardbeving op
Terceira, 12 Juni 1841op Guadeloupe, 8
Februari 1843; op soembawa, 15 April 1842
en op Haïti, 7 Mei 1842; te Cumana, 15 Juli
1853; te San Salvador (Midden-Amerik-a) in
den nacht van 16 op 17 April 1854; te Brussa,
28 Februari en 18 April 1855in Wallis (Visp),
25 Juli 1855; te jeddo (Japan), 12 November
ï§55voorts in de omstreken van Napels
(Atena, Padula, Poltu)sedert 16 December
1857, te Korinthe, 12 Februari 1858in Mexico,
19 Juni 1858; in Quito, 22 Maart 1859; te
Mendoza, 28 Maart 1861 in Ecuador en Peru,
midden Aug. 1868 in Kalifornië, 21 Oct. 1868
in Belluno, 8 Augustus 1873; op Ischia, 28 Juli
I883 aan de Riviera, 23 Februari 1887 wes
telijk van Tokio (Japan), van 28 October tot
15 November 1892; op Luzon, den 16en Maart
1892; op Zante, in Augustus 1892 tot Januari
1893; in Thebe, 22 en 23 Mei 1893 in Lokris,
20 April en volgende dagen van het jaar 1894;
in Japan, 21 April en 20 Juni 1894-in Kon-
stantinopel (het middelpunt lag waarschijnlijk
in de zee van Marmora) en aan de Oostzijde
van de Etna, in den zomer van 1894; in Ar
gentinië, 27 October 1894; in Zuidwest-Duitsch-
land, 13 Januari 1895 en 22 Januari 1896, in
Midden-Silezië, tl Juni 1895; bij Florence, 18
12 FEUILLETON.
- in 1787.
Aan den avond van dienzelfden dag werd
nog gaillumineerd. Het centrum van de
verlichting was natuurlijk deGroote Markt.
Ook den dag daarop was men nog zeer op
gewonden en vroolyk. Vooral 's namiddags.
Ér was namelijk een gerucht verspreid, dat
dokter Steveninck in zjjn buis ontdekt was.
Het volk liep te hoop, vooral in de Noord
straat, om getuige te kunnen zijn van des
dokters inhechtenisneming.
Alle straten en toegangen werden zoo
veel mogelijk afgezet. Het was echter een
Btorm in een glas water. De vogel was reeds
lang gevlogen. Ondanks die teleurstel
ling bleef de moed bij vele gangmakers er
Soortgelijke geruchten bleven echter aan
houden. Zoo verspreidde zich een groote week
later het gerucht, dat dr. Steveninck 's namiddags
ongeveer drie uur buiten de Seispoort in zijn
buitentuin was gezien. Zelfs kwam de justitie er
dah te pas, Want 's avonds omstreeks elf uren
jnoest een commando soldalen er heen, om daar
Mei 1895 bij Laibach, 14 en 15 April 1895
en i5 Juli 1897; in het Missisipiebekken, 3t
October 1895op IJsland van 26 op 27 Augustus,
en van 5 op 6 September 896 in Ecuador,
3 Mei 1896; in Chili, 13 Mei en volgende
dagen van liet jaar 1896; in Japan, 31 Angustus
1896 in Zuid-Australië, 12 en 13 Mei i897
op Mindanao, 8 October 1897 in Mexico en
Noord-Borneo in den nazomer van 1897 in
Indie, 12 Juni 1897 in Californië, 30 Maart
1898; in Venezuela, 29 October 1900; enz.
Voor den allerlaatsten tijd komen hier nog bij
de aardbevingen op Formosa, van den Vesuvius,
en in San Francisco. Men kan wel beweren,
dat eiken dag ergens op aarde een aardbeving
plaats heeft. N. R. C.)
Valparaiso (Paradijsdal), de hoofdstad
van de gelijknamige provincie, de tweede
stad van Chili en de voornaamste zee- en
handelsplaats van de Westkust van Zuid-
Amerika, ligt, aan een naar het Noorden toe
geopende baai, amphiteatergewijs tegen
kale bergen, die tot 520 M.. hoog zijn, en
wordt door forten verdedigd. Twee straat
wegen en een spoorweg van 187 K.M.
verbinden Valparaiso met de hoofdstad
Santiago. Valparaiso is ook uitgangspunt
voor den in aanbouw zijnden Transandijn-
sehen spoorweg. De stad telt 135,674 in
woners, meest van Spaansche afstamming.
In den handel spelen Engelschen en Duit-
schers een groote rol. Het klimaat is in den
winter zacht, zoodat tropische planten er
in de open lucht gedijen, in den zomer fris-
scher dan dat van Santiago, maar de hevige
Zuidenwind is dan dikwijls hinderlijk.
De stad bestaat uit twee hoofdwijken
den Puerto (haven) met vele kromme en
steile straten en den bijna geheel in de
vlakte gelegen Almendral, met rechte
breede straten. Onder de openbare ge
bouwen verdienen vermelding de Inten
dance, de Nieuwe Schouwburg, de Loge,
de Beurs met koepeldak, het Lyceum, en
onder do kerken de Victoria-kerk. Er zijn
ook drie protestantsche kerken. Grootsche
gebouwen zijn de Almaeenes fiscales, de
entrepotloodsen. Valparaiso lijdt nog altijd
aan gebrek aan goed drinkwater. Het heeft
gaslicht en electrische verlichting, trams
en twee liften voor het verkeer met de
stadswijken op de heuvels.
Behalve een levendigen handel heeft de
stad ook een aantal fabrieken als machine-,
rijtuig- en sigarenfabrieken, verder suiker
raffinaderijen, branderijen, brouwerijen en
de staatsspoorweg-werkpiaatsenverder
belangrijke banken en verzekeringsinstel
lingen. De uitvoer bepaalt zich tot salpeter,
graan, koper, wol, leder en guano.
Valparaiso werd reeds in 1544 de haven
van Santiago genoemd, maar bleef lang een
ellendig dorp en had nog in 1820 slechts
6000 inwoners. Zoodra de haven echter
voor den vreemden handel geopend was,
groeide de welvaart.
nog al aardig in. Tenminste 's avonds werd
opnieuw de illuminatie ontstoken en gaf
men door het lossen van vreugdeschoten
aan zijne vroolijkheid lucht.
De stadsregeering, die deze vreugdebe
drijven meende te moeten toeschrijven aan
de uitwerking van de vroeger door haar ge
arresteerde publicatie, „tot voorstaan van
's Lands gezegende en aloude constitutie",
vond na al het wedervaren van de laatste
dagen, die spontane uitingen van oranje-
lievendheid wel wat bedenkelijk, daar zij
zoo licht aanleiding konden worden van
nieuwe oproerige bewegingen.
Het lag, naar zij meende, op haren weg,
om aan al dat buitengewone moois een
einde te maken en wel op vredelievende
wijze,
Zij liet daarom aan den morgen van
Woensdag 4 Juli van hare raadkamer de
post te vatten en den dokter zoo mogelijk in
handen te krijgen. Ook waren eenige gecomit-
teerden uit den Magistraat van de partij. Men
■vachtte, en bleef wachten, doch te vergeefs.
Hoogstwaarschijnlijk zat op dit uur dr. Steveninck
op zijn gemak in zijn voorloopig logement in een
der Holiandsche steden.
Het Handelsblad heeft de vraag van De
Standaard waar en wanneer en hoe onder
het vorig kabinet de natie verdeeld is in
Christenen en paganisten beantwoord met
een aanhaling uit een rede van minister
Kuyper van 13 Dec. 1904, waar natuur
lijk niets in voorkomt over Christenen
en paganisten.
Doch laat ons niet vooruitloopen. De
Standaard heeft het woord.
Rusland.
Te Samara heeft men Maandag getracht
een pogrom te organiseeren. Drie huizen
van Israëlieten waren reeds verwoest en
men nam een vierde onder handen, toen
een troep soldaten, zonder door officieren
te zijn aangevoerd, de onruststokers om
singelde. Na een sommatie om uiteen te
gaan en een wrarschuwingssalvo maat
regelen, die geen effect hadden werd
voor de tweede maal geschoten. De mui
ters vluchtten toen met achterlating van
eenige dooden en gewonden.
Van ernstiger aard zijn de berichten
uit Warschau, waar Woensdag bij de
vreeselijke moordpartij 226 menschen ge
dood of gewond zijn. Den geheelen avond
duurde het schieten in verschillende wij
ken voort.
Een bende revolutiodairen bestormde
een slijterij. Een bediende werd gedood
en twee anderen gekwetst. Het geld werd
gestolen, maar een patroelje voetvolk, die
de schoten gehoord had, kwam aange
sneld en omsingelde het huis. De revolu
tionairen gingen naar boven, vrnwaar zij
op de gewapende macht schoten. Zij wer
den ten slotte gevangen genomen. Een
jonge leeglooger wierp een donderbus
onder een aantal bedevaartgangers die
terugkeerden van het miraculeuze beeld
van Maria te Rokitno nabij Warschau.
Twee bedevaartgangers werden gekwetst.
Een patroelje infanterie kwam toegesneld.
Zij begon op hare beurt te schieten 8
personen werden gevaarlijk en 20 anderen
licht gekwetst.
ie Jalta had de commissaris van politie
een samenspanning met het doel om een
aantal villa's te plunderen, ontdekt. Hij
vroeg daarop troepen ann. Yoor zij kwa-
men, gingen de commissaris met een ander
ambtenaar twee verdachte mannen na.
De commissaris schoot een hunner neer.
De andere haalde toen een bom uit zijn
zak en stak de lont met zijn cigaret aan.
Hij zette het op een loopen, maar slib
berde en de bom ontplofte, hem doode-
lijke wonden toebrengende. Zijne laatste
woorden, voor hij den geest gaf, waren
U ziet dat wy weten te sterven
De aanhoudingen te Kroonstad duren
volgende publicatie uitgaan, die van de pui
van het raadhuis aan de burgers werd af
gelezen.
Burgemeester, Scheepenen en Ra
den der stad Middelburg, doen te weten
dat de vreugdebedrijven en vrolijkheid,
waarmede een ieder, hetzij door het op-
steeken van illumination, 't laaten waayen
van vlaggen of Linten aan de Huizen, het
schieten met Geweer of Vuurwerken, als
anderzints, zijn genoegen heeft zoeken te
kennen te geven, over de onlangs door Ons
gearresteerde Publicatie, tot voorstaan van
's Lands gezegende en aloude constitutie
(bij aldien dezelve langer bleven voort-
duuren), niet dan tot nadeel van Onze
goede Burgerij kunnen strekken, en de
zelve buiten staat zouden stellen, omzig
behoorlijk elk op zijn post te laten vinden,
en voor zijn huisgezin op een ordentelijke
manier de kost te winnen, en hierin
willende voorzienZOO is 't dat Burge-
meesteren, Scheepenen en Raden voor
noemd bij dezen al Onze Burgers en
Ingezetenen op het ernstigste vermanen,
de voren opgemelde Vreugdebedrijven te
staken, elk zijn beroep als voren te gaan
voort. Vele kazernes zijn in gevangenissen
herschapen.
Te Krasnoje is een bommenmagazijn
ontdekt. Talrijke studenten zitten in de
gevangenis.
In de dorpen van het gouvernement
Penza wordt er aanhoudend gevochten
tusschen boeren en kozokken. In de stad
Penza zijn eenige politieagenten gedood.
Te Walhold in Finland zijn massa's
wapens en munitie ontdekt. De meeste
geweren zijn vroeger bij de marine in
gebruik geweest.
Mlflcleltmrg:. In de Raadsvergadering
van Woensdag a.s. te 2 uur worden behandeld
onderstaande zaken1. Notulen vorige ver
gadering. 2. Ingekomen stukken. 3. Eervol
ontslag aan E. Besse, H. Alberge, dr. v. d. Laan
en dr. v. d. Werk, resp. als leeraar aan het
Gymnasium, onderwijzer bij het Herhalings-
onderwljs, Burgeravondschool, en ambtenaar
Burgerlijken stand. 7. Benoeming onderwijzer
en onderwijzeres aan school J, en tijdelijke
leeraren Burgeravondschool. 10. Voordracht
van zetters van 's Rijks directe belastingen.
11. Gemeente-rekening 1905. 12. Derde sup
pletoir kohier schoolgeld school J, 1905/6. 13.
Bezwaarschriften tegen aanslagen in de in
komstenbelasting. 14. Voorstellen van B. en W.
tot uitgifte van grond in erfpacht aan „The
Vitrite Works" en naar aanleiding van een
verzoek van deze om prijsopgave van gas bij
gebruik van groote hoeveelheden. 16. Reke
ning Bestuur Godshuizen 1905.17. Begrooting
Bestuur Godshuizen en Schutterij 1907. 19.
Voorstellen B. en W. tot het verhuren van
gemeentegrond aan J. P. Vergouwen, wijziging
der verordening op het Havengeld, maken van
eene afscheiding tusschen het terrein van school
K en dat van mejuiï. Hattink, n. a. van een
schrijven van Ged. Staten betreffende de vast
gestelde verordening op de heffing van school
geld op de Lagere Scholen, en tot het verleenen
van eene belooning aan mejuff. Esink, onder
wijzeres aan school B, voor extra diensten.
Middelburg. Stukken van den Gemeente
raad.
Het voorstel van B. en W. n. a. v. een
missive van Ged. Staten met een schrijven
van den Minister van B. Z. betreffende
de verordening op de heffing van school
geld op de lagere scholen wordt door B. en
W. aldus toegelicht„In zijn laatste
schrijven blijft de Minister aandringen op
wijziging der der door U den 5 Juli 1905
vastgestelde verordening.
Hoewel dit laatste schrijven ons evenmin
als de andere missiven van den Minister
overtuigd heeft van het onjuiste onzer
opvatting of van strfjd met de wet, achten
wij het, na het herhaald uitgesproken ver
langen van den Minister, nutteloos ons
verder tegen dat verlangen te verzetten,
daar wij overtuigd zijn, dat de door U
vastgestelde verordening niet zal worden
goedgekeurd.
Nu kan deze wel door U worden iDge-
waarnemen, en alzo zijn genoegen en blijd
schap te doen zien, door zulk eene be
daarde en stille levenswijze, die het waare
kenmerk draagt van vergenoegdheid over
de handelwijze van hunne Regeering, van
de deelneeming in het welzijn- hunner Mede
Ingezetenen, en van de verknogtheid aan
de wezendlijkste belangens van de Maat
schappij, van welke zij leden zijn.
Terwijl Wij voorts een iegelijk willen
gewaarschouwd hebben, van zig niet te
verstouten, om dezen of geenen, tot het
plegen van de voornoemde Vreugdebe
drijven opnieuw aan te zettenveel min
aan dezulke, die daartoe onwillig mochten
zijn, eenige de minste molestie aan te doen
op proeve dat dezelve als verstoorders der
publique rust, andere ten voorbeelde, stren-
gelijk zullen gestraft worden.
En op dat niemand hiervan eenige igno
rantie moge pretendeeren, zal deze worden
gepubliceert en geaffigeert, daar men ge-
wooD is Publicatie en affixie te doen.
Actum ten Raade der stad Middelburg
den 4 July 1787.
Langzaam aan' begon het nu in de stad
weer rustig te worden, De vroegere toe
trokken en de thans bestaande worden
gehandhaafd, doch het komt ons voor, dat
er gegronde vrees bestaat, dat de Minister
daarmede geen genoegen zal nemen en
dat Z. Ex. vernietiging zal uitlokken,
daar ze volgens zijne meening, wegens
de woorden „wettige woonplaats" in de
art. 2, 3 en 4, in strijd is met de wet.
Wij hebben daarom de eer U voor te
stellen aan het verlangen van den Minister
te voldoen en de den 5 Juli door U ge
nomen besluiten in te trekken en de ver
ordeningen op de heffing en invordering
van het schoolgeld vast te stellen gelijk
in de hiernevens gaande ontwerpen wordt
voorgesteld''.
De Commissie van Financiën (nu de
Raad eenmaal A heeft gezegd, dient hij
ook B te zeggen) stelt voor niet met het
voorstel van B. en W. mede te gaan en
wel op grond van art. 22 der wet van 21
December 1861, St.bl. 129, waarin 0. m.
ondubbelzinnig is neergeschreven dat de
Raad van State moet gohoord worden
op vernietiging van plaatselijke verorde
ningen.
B. en W. verklaren geen bezwaar er
tegen te hebben, wann'eer de raad deze
quaestie in) hoogste uitspraak wenseht uit
gemaakt te zien.
De voordracht voor onderwijzer aan
school J bestaat uit de heeren J. de Visser
van school K, L. B. A. Rol ff, van Axel,
J. Oom, van Ierseke.
Mej. Hattink adresseert dat zij, onder
handhaving van haar verzoek tot plaatsing
van eene schutting tusschen haar terrein
en de school aan de Molenstraat overeen
komstig de art. 678 en 790 Burgerlijk
Wetboek en art. 64 der bouwverordening
der gemeente Middelburg, genoodzaakt is
te verklaren, dat zij geen grond meer
wenseht te ruilen.
In zake de verordening op de heffing
van havengelden schrijven B. en W.
Ged. Staten verzochten in die verordening
eene bepaling op te nemen, waarbij hos
pitaalschepen zouden worden vrijgesteld
van het betalen van havengeld, en namen
geen genoegen met onze verklaring, dat
die bepaling bij de eerstvolgende wijziging
zal plaats hebben. Wij stellen daarna
voor in die verordening aan het slot van
aTt. 5 de volgende woorden toe te voegen
«hospitaalschepen, toebehoorende aan een
der straten, genoemd «in de wet van 30
December 1905 Stbl. no. 383, in tijd ran
oorlog".
De bedoelde staten zijn Duitschland,
Oostenrijk, België, China, Corea, Dene
marken, Spanje, Amerika, Mexies, Frank
rijk, Griekenland, Italië, Japan, Luxem
burg, Montenegro, Nederland, Peru, Persië,
Portugal, Rumenië, Rusland, Servië, Siam
en Zwitserland.
stand keerde terug voor zoover dit ten
minste mogelijk was.
De schade door de verwoesting en plun
dering aangericht was echter niet ongedaan
te maken. Mocht de wonde oSk al oogen»
schijnlijk zijn geheeld, de litteekensbleven.
Op Zondag den 8sten Juli, eene week
alzoo na de treurige feiten hiervoren be
schreven, werd op verzoek der stedelijke
regeering in alle kerken 's morgens een
dankstond gehouden voor de herstelling
der rust binnen de stad. Tevens werd door
de dienstdoende predikanten een woord
van waardeering gericht aan het adres van
de heeren van d6n Magistraat voor de aan
den dag gelegde waakzaamheid en betoon
den moed in de hachelijke tijdsomstandig
heden, toen de vlam van het oproer zoo
onheilspellend om zich greep in wijken en
straten.
's Maandags daarop werd eene publicatie
afgekondigd, om de goederen, bij de plun
dering weggeraakt, op het stadhuis te
brengen, met bedreiging van strenge straf
voor degenen, die ze zouden achterhouden.
(Wordt vervolgd.)
