NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 257. 1906
Vrijdag 3 Augustus
20e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Wij verzoeken dringend adver
tenties voor liet no. van ZATER
DAGAVOND zooveel mogelijk reeds
Vrijdagavond, uiterlijk Zaterdag
morgen in ons bezit te doen zijn,
daar wij ter bevordering zoo mo
gelijk van den vrijen Zaterdagavond
van het zettend personeel ter „druk
kerij" Zaterdagmiddags zoo vroeg
doenlijk afdrukken.
DE ADMINISTRATIE.
Het strijdperk van dit
leven.
Snippers uit de oude doos.
i
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Met een gemakkelijkheid, gewettigd, ge
heiligd bijna door oude bekendheid, lezen
we over de bovenstaande woorden van
Ps. 89 heen, zonder nu juist veel te denken
aan of te gevoelen van het strijdperk in
dit leven. En toch spreken deze woorden
boekdoelen.
Deze woorden roepen ons toe, dat we in
dit leven te doen hebben met een nimmer
rustenden vijand. En dat niet alleen voor
ons hart, maar op het gansche gebied van
het leven. Rustig ons neerleggen bij wat
de vijand doet en ons ontrooft, wordt schuld
voor den Heere God, waar wij belijden
dat de aarde des Heeren is, mitsgaders hare
volheid. Naast den strijd in eigen hart, is
er ook strijd in de maatschappij te voeren
voor de eere Gods, op allerlei terrein.
Op het godsdienstig, kerkelijk of staat
kundig terrein niet alleen, maar evenzeex-
in de wereld die ons omringt en die telkens
beproeft in ons leven op allerlei terrein ver
flauwing van grenzen te brengen.
Aan de rooilijn van het leven door de
ongeloovigen voor- of achterwaarts, naar
men wil, gebracht, zyn de grenzen uitge-
wischt.
Waar men liefst alle geografische gren
zen tusschen landen en volken uitwisschen
zou, begeert men ook geen grenzen ter
bepaling van het zedelijk maatschappelijk
leven.
Grenzen tusschen rechten en plichten,
tusschen vrouw en man, tusschen ouders
122
FSUZLLETOX7.
DOOB
SCALDIS.
Weffleldinge.
(Slot.)
Het omvangrijke werk was uitgevoerd
naar de plannen van den Rotterdamschen
architect D. Verheuleen deskundige die
op het gebied van kerkbouw en restauratie
al lang een wel verdienden naam ver
worven heeft, getuige niet alleen de prach
tige herstelling van de kerk te Kapelle
in den zomer van 1896, maar vooral ook
de nog niet lang geledene restauratie, in
oorspronkelijken sijl, van de voormalige
prachtige kerk Middelharnis, den 24 Juni
1904 totaal door brand vernield.
De herbouw van dit schoone monument
der oude bonwkunst giDg zoo vlug in zijn
werk, dat reeds den 20 Aug. van het
volgende jaar het gebouw kon worden
ingewijd.
Ook de aannemer, Van Maris van Kapelle,
verdient allen lof voor zijn accurate en
keurige uitvoering van het werk.
Het nu zoo doelmatige gebouw werd
tot zijne beslemming ingewijd den 23 Oct.
1898. De dienst werd geopend door de
hier bestaande zangvereeniging, met het
vierstemmig zingen van Ps. 68 10 en
Ps. 122 1waarna de geheele gemeente
Ps. 846 aanhief. De predikant, ds. Drost,
sprak naar aanleiding van Ps. 84 s 11a eene
toepasselijke leerrede uit.
Als nazang klonk Gez, 96, waarna de
"jtangvereeniging nog, vierstemmig, eenige
jpsalwiverzfö ten gehoore bracht,
en kinderen, tusschen patroon en knecht,
tusschen werkdag en Zondag, tusschen rijk
en arm, die te verwijderen is het luide
verkondigde doel van anarchisten en so
cialisten.
Maar ook in onze eigen kringen, waar
GodsWoord nog de eereplaats heeft, wordt
de verflauwing der grenzen, misschien
door toenemenden invloed van buiten, meer
en meer openbaar.
Te verwonderen is dit zeker niet. Dage
lijks is er sterke wisselwerking.
Revolutionnaire denkbeelden worden
verkondigd niet alleen in de pers of op den
katheder, maar ook op de werkplaats en in
den dagelijkschen omgang. Arbeid zoowel
als uitspanning, lectuur en omgang, hetzij
inhoogerenof lageren kring, bij meer of
minder ontwikkelden, alles brengt u in
aanraking met den geest die het stuivertje
wisselen op 't terrein van het zedelijk leven
ten ideaal heeft gesteld.
Onttrekken kunt ge u niet en moogt ge
ook niet, want de Christen heeft in de
wereld te leven zonder van dewereldtezijn.
Het is daarom dat het strijdperk van dit
leven in Psalm 89 een over 't hoofd gezien
of gelezen woord is van rijke beteekenis.
De vraag is nu maar of we in dit strijd
perk staan, wel toegerust, goed gewapend,
terrein en grenzen kennende, of we weten
dat we ons in een strijdperk bevinden, want
die wetenschap alleen zegt reeds veel. Eén
gewaarschuwd man geldt voor twee.
Zoo nu en dan klinkt het signaal „ver-
zamelen" ook in onze gelederen. En als de
bazuin blaast dan verzamelen zich velen
rondom het vaandel, dat het „Ik geloof" tot
belijdenis en de Bijbel tot symbool heeft,
van Dan tot Berseba toe, maar onder die
velen worden gestadig gemist die naar
afkomst en verleden, naar onderwijs en
ontwikkeling daar behooren.
Als de actie daar is en het leger mobiel
dan is er geen tijd om zich te bekommeren
om dien, enkele die de grenzen overschreed
en als deserteur ronddoolt in'svijandsland.
Dan is en het zal wel zoo blijven
zoo menigeen gelijk aan den jongsten zoon
uit de gelijkenis hij wil in 't bezit van het
zijne, van allen band ontslagen zijn.
Maar ook zoo menigeen dwaalt af, omdat
hij niet opmerkzaam gemaakt wordt op de
Aan de door ons genoemde vicariën
zullen, tegen geldelijke uitkeering, ook
wel verplichtingen verbonden zijn geweest,
maar dezen bestonden meest uit het lezen
van missen voor de zielen der afgestorvene
schenkers.
Wel werden na de Reformatie enkele
vicariegoederen voor zoover ze niet
verduisterd waren aangewend tot ver
betering van predikants-tractementen voor
armenzorg of voor studiebeurzen, maar in
Zeeland, waar ze eigenaardig eappellaniën
werden genoemd, werden zij bij publieken
verkoop te gelde gemaakt door de Staten
daaronder zullen ook die van Wemeldinge
wel behoort hebben, ons is althans niet
ter oore gekomen van schenkingen aan
kerk en armen uit de Roomsohe tijden.
Eerst in 1751 hooren we van een aan
zienlijk legaat aan beide lichamen, door
Pieter Coomans, oud-burgem. en raad van
Goes en ambachtsheer van Wemeldinge
begin Oct. van genoemd jaar overleed
deze, waarop de toenmalige pred. Bellers-
heim een lijkrede hield, den 9 Oct., naar
Jes. 38 1 b. Diens docbter jkvr. Maria
Coomans, aan wiedeheerlijkheid vermoede
lijk zal gekomen zijn, gedacht de kerk
mede met eene groote erfstelling. Deze
gift dagteekent van 1787..Aan haar laatsten
wil was echter de voorwaarde verbonden
,/dat de kerk uit hare middelen geen orgel
in de zou doen plaatsen", reden waarom
er thans nog geen orgel aanwezig is.
Niet zoodra was de Herv. gemeente te
Goesin 1578 gevestigd, of men was ook
bedacht, om ten platten lande mede zoo
danige gemeenten te vestigen.
Reeds den 1 Nov. van dat jaar schreven
de Gecomm. Raden van Zeeland aan alle
Magistraten jij dit gewesjt, dat eenige Evan-
grenzen die niemand uit godsdienstig of
moreel oogpunt straffeloos overschrijdt.
Daartoe zijn geen klinkende redenen of
breede betoogen noodig, daartoe is alleen
noodig het kalm en bedaard bewaken van
de grenzen die de wereld des ongeloofs van
die des geloofs scheiden.
Alleen als men het strijdperk des levens
leert kennen dan leert men ook de grenzen
van het leven kennen, tegen welker ver
flauwing we altijd hebben te waken.
2 Augustus 1906.
Onder begunstiging van heerlijk zomer
weder viert dezen dag jong en oud, hetzij
binnen, of buiten, den 48en geboortedag
van Neêrlands hooggeschatte Koningin-
Moeder.
Tot in den uitersten uithoek van Zee
land wappert heden de driekleur, klinkt
de feestklok, jubelt het Oranje-lievend
hart om dezen zegen.
Met de Jarige en haar Doorlucht Huis,
met de Koningin dankt een dankbaar volk
voor dit gespaarde rijk gezegende leus.
God, Nederland en Oranje
Dit blijve het drievoudig snoer dat de
hechtheid van den band tusschen Vor
stinnen en Volk symboliseert 1
Een dienstboden-contract. De Hoef
ijzer-correspondent van Het Hand. geeft
een reeks artikelen over het nieuwe dienst-
bodenrecht. Wjjl hij die artikelen streng
onder de auteurswet schijnt te houden,
durven wij er niets uit overnemen.
Nu wij echter het model eener arbeids
overeenkomst (contract) met de dienstbode in
een ander blad overgenomen zagen, volgen
wij dit voorbeeld ten gerieve onzer lezers,
onder opmerking dat zulk een contract wel
niet noodig is doch dat, indien het wordt
geëischt, het volgens de wet aldus moet
uitzien
De ondergeteekenden,
huisvrouw vanwonende
contractante ter eene zijde, en
wonendecontractante ter andere
zijde, verklaren hierbij dat zjj met elkander
eene Arbeidsovereenkomst hebben aan
gegaan, die in werking zal treden op den
des morgens te ure, onder
de navolgende bepalingen
geliedienaren voornemens waren op de
dorpen aldaar te komen prediken, met last
om zorg te dragen, dat deze daarin niet
verhindert werden, en dat de rust zou ge
handhaafd blijven. Dit had ten gevolge
dat er bereids, voor Z. Beveland, zeven pre
dikanten werden benoemd en aangesteld
tegen den 1 Dec. d. a. v.
Door deze zeven predikanten en die van
Goes werd den 4 Mei 1579 te Kapelle de
eerste Z. Bevelandsche class, vergadering
gehouden, waarna de eerste Prov. Synode
van Zeeland den 14 Oct. d. a. v. binnen
Goes vergaderde.
Voor Wemeldinge werd uit deze zeven
pred. als eerste dienaar benoemd
GHELEIJN ADRIAENS.
Wij weten niets van hem, dan dat hij,
zooals we zagen, den 1 Dee. 1578 beves
tigd is, en hij te dezer plaatse reeds over
leed den 12 Maart 1580. Hij werd hier,
tot op heden door zeven en twintiq ambt-
genooten opgevolgd. Van een paar van
deze willen wij een stukje levensgeschie
denis bezien.
JOHANNES TEELINCK.
Geboren te Haamstede den 10 Maart 1613
was hij de jongste zoon van den beroemden
en ons reeds bekenden Willem Teelinck
en van Martha Angelica Greenden. Hij stu
deerde te Leiden en werd als prop. bij de
Cl. van Walcherenden 18 Mei 1645 pred.
te Midston (Engeland). Toen zijn zwager
Petrus Gribius pred. bij de Eng. gemeente
te Middelburg, voor twee jaren aan de
kerken in Brazilië geleend was, nam hij
aldaar den dienst waar van 7 Sept. 1646
tot Sept. van het volgende jaar, toen hij
herwaarts beroepen werd.
Contractante ter eene zijde verbindt zich
om aan contractante ter andere zijde te
voldoen
le. Kost, inwoning en bewassching,
volgens plaatselijk gebruik en overeen
komstig de vereischten van gezondheid
en goede zeden.
2e. Een jaarloon van te voldoen
in2) termijnen vanelk,
waarvan de eerste termijn zal worden
voldaan op den
Se.3)
Zij verbindt zich verder om, indien zij
tijdelijk verhinderd mocht zijn den bedon
gen kost en inwoning te voldoen, daarvoor
aan contractante ter andere zijde een kost
geld uit te keeren op den voet van
gulden per dag, te voldoen naar gelang van
de verstreken dagen telkens bij het betalen
van de loontermijnen, die in de tijdelijke
afwezigheid mochten vallen.
Zij verbindt zich desgelijks om aan
contractante ter andere zijde op
avond(en) in de week namelijk op
benevens, elke veertien dagen, 4) des
Zondags na den middag, algeheele vrijheid
te laten om zich, in of buiten de woning
van contractante ter eene zijde, van den
arbeid te verpoozen, in beide gevallen tot
uiterlijk des avonds uur. Zij verbindt
zich desgelijks om contractante ter andere
zijde des Zondagsmorgens om de veertien
dagen en op algemeen erkende Christelijke
feestdagen 5) in de gelegenheid te stellen,
hare godsdienstplichten te vervullen.
Zij verbindt zich desgelijks om aan con
tractante ter andere zijde een jaarlijksch
verlof te verschaffen van dagen, in
gaande telken jare open eindigende
OP
Een en ander met dien verstande dat
voor de hierboven aangegeven dagen en
data voor verlof, vrije dagen en Zondagen
met onderling goedvinden van beide par
tijen zal kunnen worden afgeweken zonder
dat een der contractanten deswege eenige
aanspraak op schadevergoeding zalkunnen
doen gelden.
Contractante ter andere zijde verbindt
zich om in dienst van contractante ter eene
zijde arbeid te verrichten alss) en
bovendien7) op de wijze als
't plaatselijk gebruik onder overeen-
Den 10 Aug. 1649 zag hij de keuze op
zich gevestigd als zesden pred. te Vlissingen.
Aldaar ijverde hij vooral voor de Zondags
viering en wist door te drijven, dat de
poorten dien dag gesloten werden en alleen
het klinket voor dereizigersopengehouden.
Van daar beroepen naar Utrecht werd
hij aldaar bevestigd 14 Jan. 1655. Te
dier stede raakte hij in 1660 met de stede
lijke regeering in groote oneenigheid over
het gebruik der eanonicale praebenden en
andere geestelijke goedereneen twist,
welke zóó hoog liep, dat aan Teelinck met
zijn ambtgenoot Abraham van de Velde den
19 Juli 1660 het verblijf in de stad werd
ontzegd.
Van de Cl. vroeg en verkreeg h(j echter
eene attestatie van rechtzinnigheid, waar
op zijn beroep naar Arnemuiden volgde.
Van daar werd hij nog 't zelfde jaar naar
Kampen beroepen, van waar hij in 1663
naar Leeuwarden vertrok.
Ds. Teelinck is driemalen gehuwd ge
weest als weduwnaar van N. Heicop her
trouwde hij met Geertruida van Helmont,
eene dochter van den Utrechtschen pred.
van dien naam en na haar overlijden in
1668 met eene juffr. De Voogd uit Delft,
waarbij hij voorspelde, dat hij zeven jaren
met haar verbonden zou blijven, wat ook
juist uitgekomen is, wyl hij te Leeuwarden
overleed den 7 Maart 1675.
Uit het laatste huwelijk werden twee
dochters geboren, uit een van welke is
voortgesproten ds. Johs. Teelinck le Grand,
pred. te Ovezande c. a, en laatst te West-
Souburg
WILHELMUS EVERSDIJK.
Deze wordt alg achtste dienaar op de
j)re<pa»tenlij8t yerscepd. Hij wm §9»
komstige omstandigheden medebrengt.
Zij zal niet tegen haren wil kunnen wor
den verplicht tot het verrichten van andere
arbeid, noch ook tot het verrichten van den
overeengekomen arbeid ter andere plaatse
dan in de tegenwoordige woning van con
tractante ter eene zijde.
Zij zal niet genoodzaakt zyn tet het ver
richten van arbeid vóóruur des mor
gens en na uur des avonds.
Zij verklaart, bij 't onderteekenen dezer
overeenkomst fte hebben ontvangen
als godspenning.
Zij verklaart, dat zij niet weet eenig
lichaamsgebrek te hebben, dat haar ver
hindert haar arbeid naar behooren uitte
oefenen.
Voorts komen contractanten overeen
le. dat de arbeid des Zondags verricht
zal worden als op weekdagen, behoudens
het hiervoren bepaalde omtrent vrije Zon
dagen
2e. dat opzegging van den dienst zal ge
schieden met inachtneming van een termijn
van zes weken. 8)
Terwijl eindelijk contractanten zich ver
binden alles stiptelijk na te leven, waartoe
zij door deze overeenkomst en door de wet
of bij gebreke van bepalingen van een dezer
door het plaatselijk gebruik zjjn verplicht
te achten.
Aldus in dubbel opgemaakt te
den
Handteekening van Handteekening van
contractante ter contractante ter
eene andere
Dit vervalt natuurlijk geheel of gedeeltelijk
als het niet inwonenee dienstboden betreft.
2) In te vullen wekelijksche, maandelijksche,.
driemaandelijksche.
3) Hier in te vullen wat voorts nog mocht zijn
bedongen, b. v. „een bedrag van'sjaars
als mutsengeld, te voldoen telken jare op den
of„een bedrag van'sjaars als
waschgeld (in welk geval natuurlijk „bewas
sching" sub 1 vervalt), te voldoen telken jare
op denof een „Kermis", een „Nieuw
jaar" enz.
4) Hiervoor een anderen termijn te plaatsen
als men meer of minder vrije Zondagen over
eenkomt.
5) Ook hier is desgewenscht een anderen ter
mijn te bepalen. Tusschen Katholieken zal de
omschrijving wel iets uitvoeriger moeten zijn,
boren den 25 Dec. 1653 te Ellewoutsdijk
uit het huwelijk van Johannes (toen aldaar
pred.) en Cornelia van Campen.
Zijn ouders, al vroeg verloren hebbende,
werd hij bij eene tante te Goes opgevoed.
Zich tot predikant geroepen gevoelende,
ging hij in 1675 naar de Hoogeschool te
Utrecht, werd prop. bij Cl. van Z.-Beveland
en den 1 Jan. 1681 te dezer plaatse be
roepen. Hier staande trof hem een zwaar
ongeluk, ten gevolge van brand ten zijnen
huize, welken brand door kwaadwilligheid
geslicht was en uit welken hij niets kon
redden dan zijn preekwelke hij des anderen
daags moest houden. Door schrik en koude
hield hij eene pijn in de zijde over, die
hem in zijn verder leven, bij zware be
weging veel ongemak veroorzaakte.
In 1683 beroepen te Oostzaam nam hij
hier afscheid den 26 Augustus. Daar ter
plaatse, had hij van alle zijden een onge-
wonen toeloopvan daar vertrok hij in
1684 naar 's Bosch en in November 1686
naar Rotterdam.
Beroepen te Utrecht in 1697 bedankte
hij en verbond zich opnieuw met Rom.l :14,
Eenigen^tijd vóór zijne doodelijke krank
heid werd hij bezocht met eene zware ziekte,
die hem dermate verzwakte, dat hij in geen
18 maanden den predikstoel beklom, maar
gelukkig hersteld begon hij zjjn dienst
sprekende over Rom. 7. Naderhand heeft
hij nog 40 malen gepredikt.
Hij overleed te Rotterdam den 11 Juli
1729 en werd 16 dito in de St. Laurens
kerk aldaar begraven.
Ds. Eversdyk is driemalen gehuwd ge
weest, doch overleefde al zijne kinderen»
(BevolkingWemeldinge: in 1824 7141
ip 1906 211? zielen.
