No. 206. 1906. VOOR ZEELAND, is te koop te bekomen Maandag 4 Juni 20e Jaargang. 1 GHRISTELIJK- NIEUWSBLAD HISTORISCH 1 ÏËLSE pop Paard te tap OÖP let Boraioiiit, rsje te koop üeld. gevraagd inde Rnecht Tweeërlei Waardeering. BKitenlandseb Overzicht. I a Zilver. te koop, .OÖP OOP sngstveulen itier, bij H. DEK- ïste standen Leiburg ;ööp necht VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes F. P. D'HUU, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN PINKSTERBEDE. 3-U.XgT. spoedig, billijk tgevoerdi nmiddellijk en :0. ~de aanbeveling. jij W.DUVEKOT, |bjj P. KOPPEJAN, bij Veere. .traaïKba, bij I. DE BUCK, uit vier, op of bij IOSSELAAR, Aagtekerke. (Koudekeike). nieuwe Karn, Aagtekerke. droge Kelder geschikt. Te be- kr D'HUIJ. jtëSER Gz., Oostkapelle. •ige Vaars, Serooskerke, |N DEN BOSSE, bij Veere. of met October »OZE, St. Laurens. of met October •Meid geen vereischte, by ïg, Middelburg. Ictober Meid lNDERSE, Seroos- of met October iMèid 30 en 40 jaar, of iij A. BAREN L)SE Ictober )ENS, Westkapelle. ictober idkiieclit [OLKERS, Veere. (metselwerk, bij Jb. [immerman, te Me- met October IEEL Mz., te Rit them. October ie genegen is met |an, bij K. DINGEj \e by Poppendamme. nge-Ver west Gp«|< IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,02'. UITGAVE DER ElRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Wegens het Pinksterfeest verschijnt Maandag ons blad niet. -~ O, Geest van God, zet op ons harte Het zegel van Uw eigendom, Dat elke kreet van angst en smarle Bij 't staren op dat merk verstomm' En zij dat kenmerk onzer eere Het welgelijkend evenbeeld Van Jezus Christus, onzen Heere, Dat heerlijk in Gods kinderen speelt Verzeker ons bij dood en leven, Dat onze naam met eeuwig schrift In 't Boek des levens is geschreven, In 's Heeren handpalm staat gegrift En dat, schoon aard en hemel wijken En 't licht van zon en maan verbleekt, Geen enkel heilwoord zal bezwijken, Dat Gij tot onze harten spreekt 1 H. J. Koenen. Wij lazen dezer dagen twee beschou wingen over dr. Kuyper, van twee ge leerden, geen van beiden geestverwanten van hemen toch hoe loopen hunne beschouwingen uiteen 1 Wij deelen ze onze lezers mede, en voegen er gaarne een „toepasselijk woord" van ons zeiven aan toe Het is meer gebeurd dat een buiten lander beter dan de landgenoot het stand punt en den persoon van den politieken tegenstander weet te waardeeren. Een modern predikant ten onzent, prof. dr. 8. Cramervan Amsterdam, een der beste talenten die de vrijzinnigheid weet naar voren te brengen, liet zich in een door hem te Londen uitgesproken rede voering, als volgt nit over den oud-minister Kuyper „Abraham Kuyper, een man van verbazende veelwetendheid, van ontzagwekkende geleerd heid en overweldigende handigheid, als spre ker, als debater, als schrijver de meest uit stekende publicist welken onze tijd heeft ge kend een man echter ook met niet al te veel gewetenen zonder waarheidszin." Dr. Kuyper, een man „met niet al te veel geweten en zonder waarheidszin". Tracht dit nu eens in te denken en kalm te blijven bij zoo schromelijke aantasting van iemands karakter En leg daar nu eens naast het oordeel van een buitenlandsch geleerde, een Duitscher, dr. A. Schoioalter. In zijn geschriftde binnenlandsche po litieke toestand in Holland, zegt hij van dr. Kuyper, dien hij „sedert vele jaren van verre en nabij heeft waargenomen" Ik bewonder de grootschheid van vele zijner gedachten, meer echter nog de grootheid van zijn volhardings-vermogen en van zijn bewust heid in het doel, waarmede hij tot bereiking daarvan strijdt hoewel ook vele andere van zijn denkbeelden mij toeschijnen bekrompen te zijn. De eerlijkheid, waarmede hij in den strijd stelling neemt, houd ik echter, ondanks som mige van zijn bekrompen denkbeelden, onbe twistbaar. Ik weet zeer goed, dat velen, die theologisch dichter bij mij staan dan hij, niet terugschrikken voor het.hardste oordeel over zijn persoonlijk heid en over zijn »gebruik maken van den godsdienst voor politieke en zelfzuchtige oog merken maar er zijn ook theologen genoeg, die geen oog hebben voor politieke zaken en daardoor ook het recht missen een politiek oordeel uit te spreken." Men merkt wel, ook deze beoordeelaar is een politieke en kerkelijke tegenstander. Maar hoe aangenaam steekt zijn eritiek af bij die van den Amsterdamschen tee kenaar 1 Dr. Cramer moge een groot geleerde zijn, in vergelijking met 'dat van zijn Duitseben geestverwant, is zijn oordeel maar heel klein. Ook bespreekt Dr. Schowalter de vorming van het Ministerie-Kuyper, waarin hij de vervulling zag van de voorspelling van Prof. Van Oosterzee, dat in den strijd tegen de beginselen van het ongeloof roomsch en onroomsch elkander de hand zullen moeten reiken. Hij schrijft »De Katholieken, en vóóral hun nu gestorven leider Dr. Schaepman, hebben deze samenwer king sedert 25 jaren gezochtvele Protestanten hebben haar gevreesd. De drang der omstandigheden heeft die samen werking geschapen zij heelt ten slotte bewezen innerlijk gegrond te zijn op homogene (overeen stemmende) overtuigingen. Kuyper is zoo vast als een rots er van overtuigd, dat de oude eischen van het roomsche kerkrecht nooit meer van kracht zullen worden, als men slechts vermijdt de katholieken te prikkelen, tot uit te komen met hun oude stelregelen en hun zóó de belijdenis af te dwingen van wat hun eigenlijk vreemd geworden is, maar wat zij uit piëteit niet nadrukkelijk willen verloochenen". Gelijk van zelf spreekt, komt ook het optreden onzer vrijzinnige landgenooten tegen Dr. Kuyper, tijdens de jongste ver kiezingen ter sprake. Na er op gewezen te hebben, dat zij den vrede tusschen de beide „kerkelijke par tijen" slechts met leedwezen zien, gaat de Duitsche geleerde aldus voort Dezelfde partij, die het verwerpelijk achtte, den godsdienst in de politiek te mengen, heelt in Amsterdam de ^hervormde kiezers" door strooi biljetten verzocht»Vergeet uwe belijdenis niet In Gorinchem, waar de vroegere liberale minister-president Pierson over den „clericalen" (protestantschen) candidaat zegevierde, heeft men een strooibiljet laten verspreiden, waarin staat: „Weet gij niet dat ons avondmaals- „fornuilier leert, dat allen, die gestorven heiligen, „of engelen of eenig ander schepsel of een „beeld vereeren, geen deel aan het rijk van „Christus hebben?" En nu zoekt men ons wijs te maken, dat de Roomschen zich met ons voor denzelfden Chris tus buigenOnze geloofsbelijdenis artikel 36 (dit artikel werd op Kuyper's aandrang in de Gereformeerde kerken buiten werking ge steld de schrijver) leert, dat het overheidsambt niet alleen daarin bestaat, de burgerlijke orde te bewaren, maar ook den heiligen godsdienst te beschermen, alle afgoderij en bijgeloof te weren en uit te roeien om het rijk van den antichrist ten val te brengen. En nu zegt men openlijk en brutaal, dat dit artikel butien werking gesteld is, en gaat met de Roomschen hand aan hand en wil daarbij nog Gereformeerd heeten. Het is mogelijk, zegt onze buitenlandsche schrijver, dat zulke uitroepen gemeend en vrucht van godsdienstige bekrompenheid zijn, maar het is ook mogelijk, dat het een spelen met anderer overtuiging is. Over het min ernstige en oneerlijke karakter van den strijd der vrijzinnige politiek sprekende, zegt deze zelfde vrij zinnige buitenlander «Tegelijkertijd heeft zij stemming gemaakt tegen «Kuyper, den Katholiekenhaler". «Men heeft «Dordt" (als symbool van Cal vinistische rechtzinnigheid en protestantsch exclusivisme) tegen «Rome", maar ook Rome tegen Dordt uitgespeeeld. Altijd in dien naam van de anti-clericale politiek 1" Nu weer op Dr. Kuyper zei ven terug komende, wijst hij op" de moeilijkheden, die door ZExe. moesten worden over wonnen. Hij vereenigde de verbonden „kerke lijke partijen" met dit leidend beginsel „Tweëerlei sociale hervormingen zijn noo- digide'êele (geestelijke) en materiëele (stoffelijke)de eerste gingen voorop en daarom moest de schoolquaestie eerst wor den afgedaan. Vervolgens komt Dr. Schowalter tot de onderscheidene sociale wetsontwerpen, die door Dr. Kuyper bij de Tweede Kamer aanhangig zijn gemaakt en oordeelt daar over aldus Men behoeft nog niet 's Ministers werk op bet gebied der organisatie van het schoolwe zen, de oprichting van het technicum in Delft, de reorganisatie van het technisch onderwijs (ambachtsscholen, machinistenscholen, huis houdscholen enz.,) de voorloopige werkzaam heden voor de oprichting van Landbouwraden en dergelijke in aanmerking te nemen om te erkennen, dat Kuyper op sociaal gebied gedaan heeft wat voor een mensch m o g e 1 ij k is en dat hij als Minister geen slechte rol gespeeld heeft. Dit laatste zal in den loop der tijden ook wel de meening worden der Neder- landsche liberalen. Nu nemen zij nog een loopje inet u, wanneer gij, in vergelijking met het zijne en van het door hem gevormde anti-liberale kabinet, het zwakke wetgevend talent zijner vrijzinnige opvolgers laakt, en den tragen spoed hunner werkzaamheid blijkens het getob met het ontwerp dat ons thans bezig houdt, en het uitblijven van het betere werk dat in de verkiezingsdagen was toegezegd, durft bestatigen. Maar dit zal de klacht van de geslagen partij, van de middenstof en van den arbeider die op ziekteverzekering of op neming in de ongevallenwet wacht, niet doen verstommen Wij waren met het vorige kabinet toeh allicht verder geweest. Want wat nu, op Staatscourantmanier, ons ter oore gebracht werd, namelijk dat een ziekteontwerp naar de Raad van State is, het zegt al heel weinig voor wie weet, dat ten vorigen jare een dergelijk ontwerp reeds in staat van wijzen was. En tusschen „in staat van wijzen" en „naar den Raad van State" liggen vaak vele maanden. 2luni 1906. In Den Haag is eergisterenavond op een volksvergadering, door den heer Ter Laan (sociaal-democraat) uitgemaakt, dat „in aansluiting met de stelling van den grooten opvoedkundige Pestalozzi all# menschen zijn in wezen gelijk, algemeene ontwikke ling van alle menschen tot 't reine mensch- heid ideaal is doel en taak der opvoeding bij alle menschen de gemeenteraad de standenscholen moet afschaffen". Het zou misschien niet moeilijk zijn gesteld dat Pestalozzi het alzoo gezegd heeft uit zijn geschriften aan te toonen, dat de man het in den zin als door den socialistischen spreker werd uitgelegd, niet kan bedoeld hebben. Hierover wenschen wij ons echter niet uit te laten. Maar de motie verdient in een ander opzicht de aandacht. De beweging tegen de standenscholen wordt beheerscht door het sociaal-demo cratische begrip dat er geeu standen zijn. Of eigenlijk, men zegt wel niet, dat zij er niet zijn, maar men zou willen doen of zij er niet zijn. Maar wie van geen standen hooren wil, slaat niet alleen de werkelijkheid in het aangezicht, doch drijft tevens het volk terug naar de dagen van het nomadenleven. Zuiver reactionairhet kan zelfs niet erger. Dr. Kuyper heeft 't eens zoo teekenend juist uitgedruktZoodra een volk ophoudt nomadisch te zijn, of ook niet meer enkel landbouw drijft, scheidt zich onmiddellijk en noodzakelijk een kleine laag naar boven af. Zoo men wil de boterschijf die op de melk komt. Hoe welsprekend dan ook demagogen als dhr. Ter Laan tegen het verschil in stand mogen roepen, in de practijk des levens voeren zij dit, ondanks zichzelf, toch weer in. Zij zeiven zijn er het bewijs van, die immers in stand hooger zijn dan hunne volgelingen, voor zoover zy met schrepel of voddenzak of leurwagen, steenen bik kend of scharen slijpend hun brood ver dienen, Over de technische bezwaren, zooals 0. a. de heer Zernike, hoofd eener open bare school te Amsterdam, die ontwikkeld heeft, laten wij ons niet uit. Maar uit principieel oogpunt bestrijden wij de poging tot opheffing der standen scholen daarom, omdat er achter zit 't streven naar opheffing van het standver schil, een zucht naar nivelleering en ge lijkmaking, die wat boven behoort, neer trekt, enkel en alleen omdat wie lager is en naar boven wil, niet gauw genoeg daartoe kan geraken. Het standverschil is heelemaa! geen ramp, maar een geluk, dewijl het toont dat een natie ontkomen is aan het primitief no madenleven en aan het harde tijdperk dat het heele aanzijn opgaat in den strijd om den boterham alleen. Wat natuurlijk niet zeggon wil dat wij de klove van het standcnverschil nog dieper mogen graven. Tegen het standpunt van den nijd dat omlaag trekt wat hoog staat, en dat van het egoïsme dat naaromlaagtraptwathoogerop zou willen, staat het standpunt van den Christen ]uist over. Het aanvaardt het standenverschil, doch drijft het niet verder dan noodig isen het geloof aan de hoogere eenheid in Christus geeft daartoe kracht. Overigens is hetgeen voor de groote steden begeerd wordt, in de dorpen, en in onze Chr. scholen al sedert jaren toegepast geworden: het kind van den baron zit er naast dat van diens waschvrouw; en de zoon van den dokter speelt vertrouwelijk met den zoon van den boerenarbeider. Doch dit geldt alleen de lagere school bij het voortgezet lager- en middelbaar onderwijs zouden de wegen dezer twee groepen noem ze standen desnoods al spoedig uiteenloopen. Dit echter beoordeelen wij nietwij laten de quaestie gaarne door schoolman nen uitvechten. Ons was het slechts om het principieele in deze quaestie te doen. En dan aanvaarden wij de standen scholen. Spanje. Het blijkt dat de gevangen genomen Cataloniër Duran niets met den moord aanslag te maken had. De politie blijft echter zoekende. Gisteren arresteerde zij nog een verdacht individu, een Engelsch- man, zich noemende Robert Hamilton. Indien hij de dader niet is, denkt men dat hij wel een medeplichtige zal zijn. Het schijnt vast te staan dat de moordaanslag in Engeland is beraamd geworden. Er zullen in den eersten tijd nog wel geruchten gaan omtrent daders, doch wij zullen wél doen te wachten tot de dader zichzelf aan meldt of bekend heeft. Het aantal dooden ten gevolge van den aanslag, is reeds tot twaalf geklommen nog eenige ernstig gekwetsten zullen er, naar te vreezen staat, het leven by in schieten. Het maakt een treurigen indruk dat, terwijl deze moordaanslag in Spanje de gemoederen ontrustte, de regeering in Frankrijk bezig was ganscben scharen poli tieke misdadigers de vrijheid te hergeven, en de Doema in Rusland er de regeering een verwijt van maakte dat zij op de moor denaars van regeeringsambtenaren en op de ondermijners van het gezag de doodstraf toepast. F r a n k r ij k. Het is nu voor de politieke en andere veroordeelden een goede tyd. De meerderheid van den ministerraad is nn, hetzij uit eigen overtuiging, hetzij met 't gezicht op de nieuwe radicaal-socialis tische Kamermeerderheid gezind om al dergelyke menschen vrij te laten. Zoo heeft de regeering dan besloten de amnestie die toch ter sprake komen moest wegens het optreden van een nieuwen president Fallières zoo uitgebreid mogelijk te doen zijn en kwijtschelding van straf te verleenen aan de veroordeelden wegens anti-militairistisehe woelingen, aan de ka tholieken, die verzet hadden gepleegd bij de inventarisatie der kerken, aan personen, die zich aan overtredingen tijdens stakin gen hadden schuldig gemaakt, aan perso nen, gestraft wegens persdelikten enz. Katholieken, anarchisten, geweldplegers van allerlei richting scheert de regeering over één kam. Het schijnt wel dat die enkele clericalen die men gratiëert, als trekkracht moeten dienen om allerlei revo lutionair gespuis de vrijheid te schenken. Of de revolutie in Frankrijk ook hare triomfen viert 1 Noorwegen. Vrijwat aangenamer dan de huwelijks reis van het jonge koningspaar van Spanje, is de kroningstoeht van het koningspaar van het joDge Noorwegen. Op 13 Juni zal Koning Haakon de reis naar Drontheim, waar de kroningsplech tigheid zal plaats hebben, aanvaarden. Deze reis zal een geheele week duren en de weg van het vorstelijk echtpaar leidt door een gedeelte van de schoonste en belangwekkendste streken van Noorwegen. De steden Hamar, Lillehammer en Otta, het Gudbrandsdal en het Romsdal zullen worden aangedaan. Dan gaat het konings paar aan boord van de „Heimdal", die het over Molde en Christansund naar Drontheim zal brengen, waar het op 19 of 20 Juni zal aankomen. Noorwegen is een der weinige landen, waar een vorst zonder vrees voor den sluipmoordenaar reizen kan. Oostenrijk-Hongarije. Tot een tarievenoorlog met Servië zal het wel niet komen. Het voorloopig han delsverdrag dat eergister zou ten einde loopen, is voorloopig verlengd. Maar de tarievenstrijd in eigen boezem is kwader. Hongarije is niet van plan toe te geven dus moet Oostenrijk een nieuw kabinet hebben. Dit heeft het gekregen door be middeling van Baron von Beek. Wie deze is op staatkundig gebied, weet niemand met zekerheid te zeggen. In een vrijzinnig blad vinden wij de naieve opmerking dat hij een vriend is van den erg clericalen aarts hertog Frans Ferdinand, den troonopvolger, en dus ook wel elericaal zal zijn De nieuwe premier tracht een parlemen tair kabinet te vormen doch stuit hierbij op den onwil der Tsjechen, terwijl Duit- schers en Polen een meer vertrouwelijke houding aannemen. Amerika. Regeering en Senaat en Natie hebben 't dezer dagen druk met twee quaesties die dringend oplossing vragen, de eerste is die der biefpakkers te Chicago, de tweede die van de ontginning der Niagara. Wat de eerste aangaat, naar aanleiding van de jongste onthullingen over de onzindelijke en onhygiënische en gevaarlijke praktijken in de werkplaatsen en fabrieken der grootin- dustrieelen in het vleeseh- en conserven vak te Chicago, heeft een senator voor den Staat Montana, Carter, een langdurig on derhoud gehad met president Roosevelt. Toen Carter den president verliet, werd hij door een persman geïnterviewd. De Senator wilde echter niet meer loslaten dan dit: Indien het rapport van Neill en Reynolds (dat zijn de deskundigen, die vanwege de regeering eeD onderzoek naar den stand van zaken hadden ingesteld) wordt gepubli ceerd, zullen de „biefpakkers" van Chicago niet veel anders kunnen doen dan hun vleeseh in het Michigan-meer te gooien of het anders maar als meststof te ver- koopenwant noch in de Vereenigde Staten, noch elders zullen zij dan ook maar één blikje kunnen kwijtraken. De tweede quaestie vindt haar grond in den aandrang dien men uitoefent op de Canadeesche regeeriug om geen traetaat met de Vereenigde Staten te sluiten, waar van het gevolg zou kunnen zijn dat het schoonste natuurtafereel van de provincie Ontario met vernietiging bedreigd werd. De regeering van Canada is er echter gerust op dat, bijaldien een contract tot verpachting dezer watervallen harerzijds gesloten wordt, alleen Canadeesche maat schappijen kunnen beschikken over430,000 paardekrachten, of dubbel de hoeveelheid van hetgeen aan de Amerikaansehe zijde der Falls geproduceerd zon worden, v» I

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1906 | | pagina 1