NIEUWSBLAD
TOOR ZEELAND.
No. 191. 1906.
Woensdag 16 Mei 20e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
De pauwtap m paos Fios Vil.
Gemengde Beriehten.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
S. J. DE JONGE-VERWEST, ie Goes
F. P. D'HUSJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IJK.
De Grondslagen.
li e c h t s t si e u.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten_van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Colijnsplaat, ook voor Oats, 17
Mei en 18 Mei des voormiddags.
In den toekomst-Staat, waarvan de
sociaal-democratie gewaagt, zal de maat
schappij geheel door «den Staat" zijn
verzwolgen.
De zelfstandigheid der menschelijke per
soonlijkheid is vernietigd, alle persoonlijke
energie gedood.
De enkeling wordt geheel opgeofferd aan
de //gemeenschap".
Wie vrijheid een der kostelijkste goede
ren acht, moet wel niet bijster verlangen
naar verwezenlijking der socialistische
denkbeelden.
Maar, zegt ge, dit is nu alles erg mooi,
edoch de toestanden in deze maatschappij
worden immer slechter, zoodat 't toch nog
zoo vreemd niet zou wezen eens een proef
te nemen met het Marxistische stelsel
Ge hebt het mis.
Marx heeft zieh vergist.
Er is eenvoudig niets van aan, dat in deze
//kapitalistische" maatschappij de toestan
den hoe langs zoo meer onhoudbaar worden,
Natuurlijk beweren wij allerminst dat
er niet veel is in onze samenleving, het
welk den toets van recht en gerechtigheid
niet kan doorstaan, en evenmin, dat er op
het terrein van den arbeid geen onhoud
bare toestanden meer aangetroffen worden.
Verre zij het.
Maar wie opmerkzaam de ontwikkeling
(jer maatschappij in de laatste vijftig jaren
heeft "adegeslagen, weet dat er, met name
in deL arbeidsverhoudingen, zeer veel is
verbetera.
Stellig zi m "e arbeiders, door verbete
ring der pr<. "Auctie-middelen, (de invoe
ring van mat 'wies, enz.), afhankelijker
geworden van Je ondernemers dan zij
vroeger waren.
Evenwel daar si>at iets tegenover.
De werklieden heb'ben z'°h in de ver
schillende landen georg aniseJ^fL Zij hebben
daardoor ongetwijfeld hun posi de versterkt.
Zoo versterkt zelfs, dat volstrek t niet altijd
en overal kan gezegd worden, dat een
arbeider oeeonomisch zwakker sta.V dan
een patroon.
Integendeel. Er zijn wel omstandigheden,
waarin juist de patroon de //zwakkere" k'
Dat hij, noodgedrongen, zelfs toe moet
geven aan onredelijke eischen, door de
gezamenlijke arbeiders gesteld.
Bovendien heefifc de sociale wetgeviug de
macht der ondernemers niet weinig gebrei
deld. Allerlei vei*plichtingen zijn hun opge-
FEU ILLÊTON.
Het is nu zoo bijna een eeuw geleden
dat Fransche troepeji den Kerkelijken
staat bezet hielden en paus Pius VII, die
weigerde afstand te doen van zijn wereld
lijke macht, als gevangene naar het Fran-
sche Savona bij Genua werd gevoerd.
Vier jaren lang, van 1808—1812 moest
daar het hoofd der Roomsche kerk verblijf
houden. Later werd hij naar Fontain Meau
overgebracht.
Inmiddels waren de toestanden veran
derd. Het was op het einde van 1813.
Frankrijk werd door een inval der ver
bondene mogendheden bedreigd en Na-
ipoleon begon het raadzaam te achten niet
langer met de kerk dn onmin te leven,
maar zich openlijk mat haar hoofd, den
Paus te verzoenen.
Langs officieelen wag deed hij daartoe
een poging.
Doch Pius, die wel inzag, dat de mogend
heden, bijaldien zij Frankrijk binnenrukten,
voornemens waren hem zijn werkelijk
gebied terug te geven, weigerde, zelfs
indirect, met Napoleon in onderhandeling
te treden. Later werd de poging nog her
haald. Het was in het kritieke oogenblik,
dat de geallieerden reeds den Bijn waren j
legd. Op verschillende wijzen heeft men
getracht de arbeiders tegen onderdrukking
te beschermen.
Zoo zijn in ons vaderland, waar toch de
sociale wetgeving nog eerst begint, de
vrouwen en kinderen tegen overmatigen
arbeid beschermd zijn, door de Ongeval
lenwet, reeds niet geringe verplichtingen
op de ondernemers gelegd.
Straks volgen, aangezien ook liberale
Ministers wel met Dr. Kuypers kalf zullen
ploegen, Ziekte- en OuderdomsverzekeriDg.
Door al deze wetten zal ongetwijfeld het
lot van den arbeider worden verbeterd.
De belasting-kohieren, de spaarbank-
boekj es en de tegenwoordige loonstandaard,
bewijzen voorts ook heel iets anders dan
een stelselmatigen achteruitgang.
Li We zullen onze lezers niet met getallen
vermoeien, maar mocht iemand hetgeen wij
schreven, betwijfelen, dan zijn wij gaarne
bereid met cijfers voor den dag te komen.
Marx is gebleken te zijn „een profeet,
die brood eet".
Maar, aangenomen dat deze maatschappij
slecht is, zou het in den toekomst-Staat der
sociaal-democraten beter wezen
Daarop komt het aan. Anders toch wagen
wij ons heelemaal niet aan een proef.
Er zijn socialisten geweest, die spraken
van een altijd-durenden vrede op aarde,
zoodat „een lach op ieders aangezicht den
lach des anderen vroolijk zou ontmoeten".
Daar zijn er geweest, die gewaagden van
een toekomst, waarin mannen en vrouwen
zich slechts zouden bezig houden met alles
wat schoon is en lieflijk, „waarin de kin
deren zouden leeren grooteen goede dingen,
spelende tusschen bonte bloemen in eigen
tuin".
Ieder, die wil, heeft een deel van den
grond ter bebouwing gekregen van „den
Staat". Hij arbeidt naar's harten lust, hoog
stens acht uur per dag, en 's avonds zit hij
in een lieflijk prieel.
Ieder heeft een [goede woning, een
plaatsje in de groote werkplaats vau «den
Staat." De concurrentie, die ons leven zoo
gejaagd en onrustig maakt, is verdwenen.
«De Staat" zorgt voor alles en alle zorg
en kommer is van deze aarde wèg. Wèg
voor altijd
Edoch, al is het oen sociaal-democrati
sche eigenschap niet zuinig op beloften te
wezen, niet allen gelooven in zoo'n vol
maakte samenleving.
De heer Van Kol althans is in zijn boekje
getiteld //Socialisme en Vrijheid," minder
optimistisch gestemd.
Onomwonden spreekt hij het uit, dat het
socialisme wèl bij machte is, een betere
overgetrokken en Napoleon zieh onverwijld
naar zijn leger te Chalons moest begeven.
De aartsbisschop van Bourges moest
namens Napoleon den Paus vrijwillige
teruggave van den Kerkelijken Staal voor
stellen.
«Zeg aan uwen heer," zoo was ongeveer
het antwoord van den lioogen kerkvorst,
„zeg aan uwen heer, dat ik niet beschikken
kan over het eigendom van anderen. De
Kerkelijke Staal behoort niet aan mij,
maar is het eigendom van de heilige kerk.
en daarenboven kan alleen Rome de plaats
wezen van onderhandeling."
Aartsbisschop Beaumont antwoordde
hierop, dat de keizer juist bevel gegeven
had den Paus naar Rome te voeren. Had
de aartsbisschop in plaats van Rome, Sa
vona, de plaats van 's pausen vroeger ver
blijf genoemd, zijn medewerking ware
meer met de werkelijkheid overeen ge
komen. Wel is waar, dat Napoleon het
plan had, bijaldien Pius niet naar zijn
voorstel wilde luisteren, den Paus uit
Foutainebleau te verwijderen, waar de
vijanden hem zoo gemakkelijk konden
oplichten, maar hem niet langer op Franseh
grondgebied te houden, zie, dat was een
gedachte, welke nog nooit in 's Keizers
brein was opgekomen.
Naar Savona terug, zoo luidde het bevel
des keizers, Zoodra Napoleons handlanger
samenleving in te richten, maar geen vol
maakte.
Ook in don toekomst-Staat zal smart,
haat en naijver zelfs niet buitengesloten zijn.
De menseh zal echter „opgevoed worden
tot ontplooiing van al schooner deugden,"
tot een „liooger standpunt" van zedelijk
leven, hetwelk in de tegenwoordige maat
schappij niet is te bereiken.
Volmaakt is het er dus nog niet. Trou
wens, uit al hetgeen tot de taak van „vader
Staat" behoort, ziet men al spoedig dat
de volmaaktheid nog zoek is.
Maar die sociaal-democratische inrich
ting is ook niet bestemd immer te blij ven.
Op haar beurt zal zij door een andere
worden vervangen.
Opgevoed en bekwaamd in de socialis
tische maatschappij, stappen de menschen,
na verloop van eenigen tijd, over in de
anarchistische
Er is ontwikkeling in het leven der
rnenseheid.
„Evolutie" soemt men dat met een
vreemd woord.
Op de evolutie-leer rust, in den grond
der zaak, het gansehe systeem van Marx.
Al is ongetwijfeld de vader van het
hedendaagsche socialisme een denker ge
weest, hij is toch niet zoo maar uit zich
zelf tot zijn stelsel gekomen.
Neen, hij is op zijn beurt in de leer ge
gaan bij twee Duitsche wijsgeereu Hegel
en Feuerbach.
Hegel nu leeraarde, dat er niets blijvends
bestond. Alles was in voortdurend worden.
Er bestaat geen volstrekte waarheid,
geen immer geldend gebod.
Wat heden goed is, is morgen kwaad.
De begrippen der menschen omtrent
plicht en geweten, omtrent goed en kwaad,
zijn altijd betrekkelijk en hangen geheel af
van de ontwikkelingsperiode, waarin de
menschheid verkeert.
Gods heilig Woord leert ons anders, maar
met dat Woord bad Hegel afgerekend.
Deze ontwikkelings-theorie nu, hebben
Marx en zijn volgelingen eenvoudig van
Hegel overgenomen.
Mevrouw Roland-Holst sprak daarom, in
de dagen der beruchte spoorwegstaking,
van het „stuivertje wisselen" van „deugd
en, ondeugd".
Vandaar dan ook, dat socialistische
schrijvers gewagen van „proletariërs-
moraal".
„Tusschen twee haakjes" merken wij nog
op, dat ook de liberalen met Hegel's denk
beelden meegaar.
Mi-. Cort. v. d. Linden immers een auto
riteit voor de vrijzinnigen betoogde in
uit de omgeving van den paus was ver
trokken, werd Lagorse, de kolonel der
gendarmerie, aangediend.
De keizer had hem als 's pausen bewa
ker aangesteld. En sinds een viertal jaren
had hij die functie trouwelijk waargenomen.
Lagorse kwam den gevangene aanzeg
gen, dat men nog dienzelfden dag op reis
zou gaan.
Maar de paus weigerde die boodsehap
aan te hooren. Eerst morgen, en wel na
afloop van de mis, zou hij vertrekken,
naar hij beslist verklaarde.
Onmiddellijk werden toen de kardin'alen
van het hof, 17 in aantal, op verlangen
van den paus bij hem ontboden. Onder
tranen nam hij afscheid van zijne getrou
wen,wien hij, ten aanlïoore van den kolonel,
die hem niet meer verliet, elke verstand
houding met de keizerlijke regeering
verbood.
Op Zondag 23 Januari verliet paus
Pius VII Pontainebleau. Het was omstreeks
elf uren in den morgen. Zijn gevolg be
stond uit een viertal rijtuigen, elk met
zes paarden bespannen.
In drie er van waren gezeten de bedien
den en politie-beambten, die het geleide
van den paus uitmaakten. Hijzelf zat in het
tweede rijtuig in gezelschap van zijnbiecht-
vader, den aartsbisschop van Edessa, en
was gekleed in een witte.soutane, met een
1899 tegenover den heer Brummelkamp,
dat er niet één, maar tweeërlei zedelijkheid
was. Volgens den Minister van Justitie
in het Ministerie-Pierson, bestaat er geen
volstrekte waarheid en evenmin absolute
zedelijkheid.
De familie-verwantschap tusschen libe
ralen en socialisten komt telkens uit.
De andere leermeester van Marx was,
zeiden wij, Feuerbach.
Deze geleerde beweerde gewoonweg dat
alles stof is, en alles uit het stof voorkomt.
Er bestaat niets dan „de dingen, die ge
zien worden".
Dingen, die niet gezien worden", eeuivige
geestelijke dingen zijn er niet.
's Menschen „geest" zelfs, is een produet
van de stof.
De stof is alles.
Ziet, op Hegei's ontivikkelitigstheorie en
Feuerbach's stofvergoding bouwde Marx
zijn systeem.
V. W.
Tlaad van beroep ongevallenverzekering
te Middelburg.
In de Maandag gehouden openbare terecht
zitting van dien Raad had de uitspraak plaats
in zake C. K., Tholen en J. C., echtgenoote
van A. M., Yerseke, als vertegenwoordigster
van haren minderjarigen zoon A. M., waarbij
met bevestiging van de beslissing der Rijks
verzekeringsbank, aan klagers hun vordering
werd ontzegd. De Raad was, wat de eerste
zaak betreft, van oordeel, dat klager's onge
schiktheid juist is geschat op 50%, sp grond
van het gevoelen van den getuige-deskundige,
dat klager tengevolge van de operatie zijn
krachten nog niet had teruggekregen, met welk
gevoelen de Raad zich vereenigdedat klager
wel heeft verklaard, dat hij zijn werk niet kon
verrichten, omdat hj geen lasten kan oplichten,
tengevolge duizeligheid en zwakte, maar deze
Raad, op grond van en in overeenstemming
met het gevoelen der gehoorde deskundigen
van oordeel is, dat deze ongeschiktheid tot
werken een gevolg is van een maaglijden,
althans niet een gevolg van de waterbreuk
welke een plaatselijk lijden is. Wat de tweede
zaak betreft, was de Raad, na bezichtiging der
getroffen hand ter zitting, van oordeel dat A.
M., die schippersknecht is, tengevolge van het
missen van den top der linkermiddenvinger
niet minder geschikt is geworden tot arbeid,
overeenkomende met zijn krachten vóór het
ongeval en met zijn bekwaamheden, zoodat
hem terecht bij de bestreden beslissing meer
dere schadeloosstelling is geweigerd.
De Hooge Raad te 's Gravenhage
handhaafde de veroordeeling van C. K.,
te Middelburg, wegens jachtovertreding
veroordeeld tot 2 hechtenisstraffen van 7
dagen met verbeurdverklaring van een
tweeloops jachtgeweer en zes wilde eenden.
rood hermelijnen manteltje om de schou
ders. Een wit mutsje dekte zijn hoofd.
Op dien Januaridag was de koude
vrij hevig. Een onophoudelijke ijzelregen
maakte de reis, die ongeveer een vijftal
weken zou duren, nog onaangenamer en
lastiger voor den kerkvorst, die reeds volle
73 jaar achter den rug had.
Zooveel mogelijk reed men door om wel
te bevroeden redenenalleen in de voor
naamste plaatsen hield men eenige oogen-
blikken op, met het doel om van paarden
te verwisselen.
De nacht werd meestal doorgebracht in
kleine plaatsjes en doorgaans als gevolg
daarvan in herbergen van minderen rang.
Aan den avond van dien bewusten
Januari-Zondag kwam Z. Heiligheid te
Orleans aan. Een kapelaan herkende hem
aan zijn kleeding. Toen de paus op zijn
vraag waar hij zich nu bevond, den naam
Orleans hoorde, gaf hij de stad zijn zegen.
Te Lamotte bezorgde hem een geestelijke
een mand vruchten, zeker ingemaakte. Te
Limoges raakten de gemoederen in be
weging.
Men wist elkander te vertellen, dat er
een hoog, aanzienlijk persoon, men noemde
zelfs den naam van Ferdinand VII van
Spanje, in aantocht was. Immers een in
specteur van politie had order gegeven aan
alle poststations 24 paarden klaar te houden,
Middelburg. Nu den tijd van bloemen
en planten is aangebroken, en onze bol
werken versieren, schijnt de oude manier
niet alleen bij de kinderen, maar zelfs bij
de dames weer boven te komen om die
bloemen te plukken, althans gisteren wa
ren enkele kinderen bezig met hun verniel-
werk, daarin voorgegaan zooals ze zeiden
door een tweetal dames. Laten toch de
ouderen voorgaan om dit niet te doen, en
bedenken dat hun voorbeeld zoo spoedig
navolging vindt.
Wij ontvingen van de Zeeuwsehe
Hypotheekbank het verslag over het 8e
Boekjaar. Het maatschappelijk kapitaal
groot f600,000 is verdeeld over 110 aan
deelhouders met 600 aandeelen.
Er waren op ultimo Pebr. van kracht 303
leeningen tot een bedrag van f2745219,05.
Er is een zuiver winstsaldo van f 9814,803.
Aandeelhouders genoten 6 pet. dividend.
De balans wijst aan in debet en credit
van f3373609,87.
Gisteren overleed na een korstondige
ziekte in den ouderdom van 69 jaar, de
heer Mr. .Tohan Ermerins in leven Griffier
van het Kantongerecht alhier. De over
ledene was sedert 1 Mei 1877 aan het
Kantongerecht.
Gisterenavond zagen wij in onze stad
iets nieuws op 't gebied van schoonmaak
n.l. „De Oleander" (stofzuigmachine). Dat
deze nieuwe schoonmaakster veel bekijks
vindt laat zich denken, deze machine ver
vangt de werkmeiden geheel, zij reinigt
de kamers, stoelen, enz. van al hun stof.
Deze stof-opzuigerij geschiedt op voor de
meubelen volkomen onschadelijke wijze,
uitkloppen is volkomen overbodig, Klenus
zuigt en de stot verdwijnt. De ondernemer
de heer D. de Vries Dz. alhier verzekerde
ons, dat de eerste proefneming uitstekend
is geslaagd. Heden zal de machine in tegen
woordigheid van de stedelijke autoriteiten
op het raadhuis worden geprobeerd.
Voor de alhier te houden Huisvlijt-
tentoonstelling zijn tot heden 1128 inzen
dingen gedaan.
Goes, Dinsdagmorgen arriveerden al
hier met den trein van half negen een
50-tal arbeiders(sters) uit de Engelsche
polders, die door 5 wagens uit den Wil-
helminapolder werden afgehaald, om al
daar gedurende den zomer arbeid te ver
richten, gedurende dien tijd is hun vast
werk toegezegd.
Krabbendijke. Maandagavond ver
gaderde de anti-revolutionaire kiesver-
om die op het eerste commando onverwijld
te kunnen gebruiken.
Zoodra men bemerkte, dat het de paus
was, gingen velen hem tegemoet.
Voor de herberg „Maison rougé" hield
de pauselijke stoet stil.
Niet zoodra was het portier van het
rijtuig geopend, waarin Pius zich bevond
of de aanwezigen vielen, naar een oogge
tuige verhaalt, voor hem op de knieën in
het slijk. Schier sprakeloos van ontroering
en bezield met innig medelijden voor den
„stedehouder van Christus" bleven zij
eenige oogenblikken in die deemoedige
houding.
Verkleumd van de koude en blijkbaar
zeer vermoeid stapte de 73-jarige grijsaard
met behulp van één zijner dienaren uit het
rijtuig. Het gaan viel hem blijkbaar moei
lijk langzaam en wankelend schreed hij
voort over het stroo, waarmede men, in
plaats van een kleed, den weg van het
rijtuig naar de herberg had geëffend.
De geestelijkheid uit Limoges, onder
wie de b'sschop zelf, volgden den paus
in het vertrek, dat men voor hem in ge
reedheid had gebracht.
Toen het eenvoudige maal het was
juist Vrijdag was afgeloopen, bracht
het hoofd van het seminarie hem de be
tuigingen van eerbied en hulde over van
de seminaristen onder aanbieding van
