Weiland, NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. No. 114. 1906. Woensdag 14 Februari. 20e Jaargang. een. 9 Felrnari 1906, GHRISTELIJK- HISTORISeH ELEN- LBURG RING P, VERPACHTING Engeland en Australië. ft Z IJ N SCHOOL - - Delft 19. INS YAN ORANJE". NINGSCHAP. VRIJ DEBAT. 1 veren. ABRAHAMSE. KOOP makersknecht ansknechts anskriecht, sfbode ^ster~0cljelöf VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN De Wereldstrijd. FEUILLETON. g' OQOMOOQQ n or den aanKoop r eene van ouds be- ntschappen (liefst zoo ikerpeeën-Agen t- 10 uren, te Kloetinge, de Wed. Akkenaar, e-armen der Herv. Handbooggilde, al- van Notaris MULOCK CEELEN meenten Kloetinge en nader omschreven in betaling van 10 cent te antore van den Notaris. KOOP agmorgen 10 uur: entje en een Lamoen- ij D. KOUSEMAKER, rnemuiden. et Mei udknecht DE YISSER, Dom- f met 1 Maart agd, P. G., bij M. DE e r 1 a n d. r a a g d EMSE, Trouwepolder n een aankomende t in dienst te treden, jaar vast. Hoog loon Br. fr. onder letters sau DE ZEEUW, Goes. !et Mei Meid DEKKER, Ter Hooge een fatsoenlijke lej. J. DE JONGE Wz., ndriksk.str., Goes. opeesche of Spoortijd. a) b) nm. 3,23 c) g) 25a) nm. 3,50 g) nm. 1,55 t) 0 b) 3,23 c) uten na het vertrek van skerke n. Neuzen vm. 8 30 lorsselen en Neuzen ten t0 minuten wachten, irselen en Neuzen ten 30 minuten wachten. et gemaakt, van 1,55 van Neuzen naar :en. vervoerd. Goes, 1EDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,026. UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. H E R IJ K Middelburg, ook voor St. LaureriS en Nieuw- en St. Joosland 14, 15, 16, 20, 21, 22, 23, 27 en 28 Februari, 1, 2, 6, 7 en 8 Maart. Het religieus en het materialistisch principe. Daar is, nu gedurende enkele jaren, een klein stukske wereldstrijd gestreden, onge twijfeld aan de aandacht onzer lezers ontsnapt. In gansch andere omstandigheden, onder geheel andere hemelstreken, onder gansch andere levensvoorwaarden is er strijd uit gebroken tusschen een klein volk, overal bekend, maar zonder invloed. Bij dien strijd zien we hetzelfde gebeuren, wat men overal kan waarnemen. Hier een groep, die pleit voor het religieus beginsel, daar tegenover een groep, die pleit voor het materialistisch beginsel, en daar tusschen in een groep, die pleit voor het neutralistisch principe. En deze laatste bij den wereldstrijd meer en meer zinkende. In den boezem van het kleine volk dat dien strijd doormaakt, komt die strijd uit op heldere, duidelijke wijze. Het was dr. J. Th. de Visser, die in een van de laatste afleveringen van Ons Tijdschrift de aandacht op dit verschijnsel vestigde, en door hem voorgelicht, willen we tot helderen spiegel van wat ons in de geestelijke worsteling onzer dagen om ringt in onze eigen woorden iets vertellen van dit kleine stukje van den wereldstrijd. Ongetwijfeld is het onzen lezers bekend dat er onder de 8 millioen Joden over de aarde verspreid, naar eisch des tijds, ook vereenigingen bestaan. Een van de wijdst vertakte en talrijkste is die der Zionisten. Meermalen spraken we over deze ver- eeniging en hare congressen en haar stich ter den Oostenrijker dr. Herzl. We deelden in der tijd ook de besluiten van het ten vorigen jare te Bazel gehouden congres mede, maar de loop der discussiën die opheldering konden geven bij een be langrijk besluit stond ons toen niet ten dienste. Nu wel. En daarom eenige toelichting. Men moet dan weten dat op ieder Zionisten-congres het vraagstuk der land verhuizing in massa aan de orde komt. De treurige vervolgingen waaraan de Joden in het Oosten van Europa en in Rusland bloot staan, en het armelijk be staan, dat vele Joden in Frankrijk, Enge land en Amerika leiden, die daar in klein Australië is Engelschdoch dit is het niet oorspronkelijk geweest. Het is een feit, dat de Nederlanders zijn de ontdekkers van en de verdrongenen in Australië en de Engelschen de bezitters van hetgeen waar voor onze zeehelden kun leven waagden. Zoo schreef reeds eenige jaren geleden De Telegraaf.aan welk blad wij het onderstaande ontleenen. De eer van de ontdekking van Nieuw- Holland komt toe aan de Nederlanders, en wel bepaaldelijk aan Willem Janssen of Jansz, die door het koloniaal bestuur in 1605 met het schip „Het Duifken" van Bantam werd afgezonden „tot het onder zoeken der vermoedelijke Zuidlanden". Hij stevende langs de zuidwestkust van Nieuw-Guinea, kwam tot de Torres-straat, die hij wegens hare eilanden voor een baai hield, en ontdekte de kust van een uitgestrekt land, dat hij Nieuw-Holland noemde. Daarop verkende hij de stranden van Carpentaria, bepaaldelijk het zooge naamde Hoogland, door de Engelschen later Kaap-York geheeten. Janssen kwam bedrijf meestal een schamel stuk brood winnen, dat straks door het groot-kapitaal zal verzwolgen worden, doet de Zionisten onder de Joden op landverhuizing be dacht zijn. Bedacht op voordeel, als altijd, heeft de Britsche regeering den Zionisten een stuk grond ter kolonisatie in Oost-Afrika aan geboden. Deze grond werd onderzocht en op het laatst gehouden congres werd be sloten dit aanbod niet aan te nemen. Dat kan bekend zijn, want het is destijds alge meen bekend geworden. Maar niet, of zeker minder bekend is, dat bij de beraadslagingen over dit aanbod de wereldstrijd tusschen de drie groepen religieuse, materialistische en neutrale zich zoo duidelijk afteekende. Een groep was er die met alle kracht verdedigde het godsdienstige ideaalhet door Jehova beloofde land ook in de toe komst voor Israëlen een andere groep, uitsluitend voor het ideaaleen land, on verschillig waar, dat voor den Israëliet een menschwaardig bestaan aanbiedt. De eerste groep noemt Palestina het eenige gebied, waar de ontknooping ligt van het Joden-vraagstuk, de tweede groep noemt die gehechtheid aan het land der vaderen een ten doode opgeschreven traditie van een onbeschaafden kring. De eerste groep herinnert dat het een maal het ideaal van de Joden was in Jeru zalem te sterven, gelijk 't nu hun voorrecht zijn zou in Jeruzalem te leven, de tweede groep wenscht het Joodsche proletariaat op te heffen, op welke wijze dan ook. De eerste groep noemt de tweede ver raders van het volk Israëlen de tweede groep noemt de eerste verraders van het volk Israël. Het proletariaat wenscht een vrij, niet een heilig land, zegt de socialistische of materialistische groep, en staat daardoor lijnrecht tegenover den klagenden Jood, die den Psalm der oudheid herhaaltIndien ik u vergeet, o Jeruzalemzoo vergetemijne rechterhand zichzelve. Het heimwee naar Zion gelijkt hem op domheid, de vreeze des Heeren niet op een morgenster, voor spellende een blijden dag, maar op een avondster, voorspellende een duisteren nacht. De Joden, trouw aan hun geloof, onder vonden hetzelfde wat de christenen aller wegen ervaren. Nauwelijks gaat een roepen om steun en kracht voor den godsdienst in het volksleven uit, of de vijandschap duikt op. Deze twee groepen, streden welbewust en weloverlegd, den algemeenen strijd op het Zionisten-Congres te Bazel. En dan vertoonde zich hier als overal tot Keerweer, waar hij zich dringend genoodzaakt zag den steven te wenden, wijl hem de noodige levensmiddelen be gonnen te ontbreken. Ook de daarop velgende ontdekkingen op de kusten van Nieuw-Holland waren het werk van Nederlanders. Zoo vond Dirk de Hartogh in 1616 het Eendragts- land, Jan de Edel in 1619 het Edelsland, de gezagvoerder van „De Leeuwin" in 1622 Kaap Leeuwin, de bemanning van de „Pera" en de „Arnhem" in 1623 Car pentaria en het Arnhemsland, Pieter Nuyts in 1627 het Pieter Nuytsland, G. F. de Wit in 1628 het De Wits-land en Pieter Pietersen (de onderbevelhebber van Gerrit Thomasz. Pool) in 1636 het Van Diemen's land. Gelijktijdig met De Hartogh bekochten Schouten en Le Maire de Australische zeeën. Na het ontdekken van de zuidpunt van Amerika, Kaap Hoorn, op den 29en Januari 1616 kliefden deze moedige zee lieden de Zuidzee, waar zij het Honden-, het Vliegen- en nog andere eilanden von den, later tot de Lage-eilanden gerekend, het Kokos- en het Verraderseiland, de eilanden van Ontong-Java en Marken, tot de groepen der Bouwmans- en Salomons eilanden behoorende, de Groene-eilanden ook de derde groep, de neutrale of wel de middengroep. Ook deze wenscht de eenheid van de Joodsche natie, ook zij wenscht den zwer velingen een eigen vaderland toe. Niet om religieuse redenen, maar omdat bij vrije ontwikkeling in eigen omgeving een krach tige natie ten eigen bate en ten bate der wereld groote dingen doen kan. Maar Kanaiin of Palestina, of vragen van reli- gieusen aard beheerschen voor hen de kwestie niet. Stad- en tempelbouw laten hen koud. Ook zonder deze kan het volks gebouw wel iu elkander gezet worden. Eenheid der natie is goed, is noodig, maai de beginselen die deze natie eens groot maakten zijn verouderd. De tempel hunner toekomst behoeft geen grondslagen als vau ouds. Het Zionisten-congres heeft het aanbod der Britsche regeering van de hand ge wezen. Geen pleidooi om alvast velen te helpen, om zich voor landbouw en veeteelt te bekwamen, om de koorden van de diplo matie in handen te hebben, of om den Sultan tot afstand van Palestina te be wegen, kon helpen. Maar, dat is voor ons doel van bijkom- stigen aard. Ons doel was ditmaal alleen en uitslui tend door den strijd in den betrekkelijk kleinen kring der Zionisten gestreden, als in een spiegel te doen zien den wereldstrijd tusschen religie, materie en neutraliteit allerwegen gestreden en nog te strijden. 13 Februari 1906. De plagerijen der Leerplichtwet hebben nog niet geleid tot het ter hand nemen van eene herziening, die toch overigens zoo broodnoodig schijnt. Tegen hare hardheid en technische in gewikkeldheid is herhaaldelijk klacht ge rezen. Ook voorstanders dier wet klagen. Onderwijzers, schoolopzieners, ouders, rechters, kinderen, allen hebben gegronde grieven tegen dit product van Borgesi- aansche wetgeving. En toch hoort men niet van voorgenomen wijzigingen. Ook met 't oog hierop is het jammer dat het ministerie-Kuyper vervangen werd. Immers in 1904 op liet zilveren feest der Unie was door den toenmaligen minister van binnenlandsche zaken verklaard dat herziening dezer wet niet enkel wat de techniek maar ook wat haar zakelijken inhoud aangaat, te herzien, in zijn plan lag. Te betreuren is 't dan ook dat deze minister 't wetsontwerp tot wijziging dier wet niet of althans niet tijdig indiende. Nu toch is de kans op spoedige her ziening gering. en Tombara of Nieuw-Ierland. Zij ver kenden ook verscheidene eilanden, kusten en baaien op en aan de Noorkust van Nieuw-Guinea. Op Schouten en Le Maire volgde Jan Carstens, die in 1623 de Westkust van Nieuw-Guinea bezocht en daarvan voor de Oost-Indische Compagnie bezit nam. Onge lukkig liet hij er in een gevecht met'de inboorlingen het leven, welk lot ook Gerrit Thomasz. Pool in 1636 wedervoer. Nog meer dan deze pionieren breidde Abel Tasman, de grootste zeevaarder van zijn tijd, de kennis van Australië uit. Den 24en November 1642 werd Yan Diemen's land ontdekt door de bemanning van de Heemskerk en de Zeehaantwee vaartuigen, die de verdienstelijke gouverneur-generaal Antony van Diemen onder het bevel van Tasman had gesteld. Den 2en December wilde hij daar aan land gaan om er een staak op te richten en daaraan de prinsen vlag te hijschen, maar de felle wind maakte dit onmogelijk waarop een zijner matrozen, Gerrit Jansz., naar den vasten wal zwom en het land voor de Compagnie in bezit nam. Die daad heeft niet veel uitgewerkt, want in 1803 legden de Engelschen beslag op het eiland. Op zijn verdere reizen ontdekte Tasman i Daar is tegenwoordig een merkwaardige passie voor statistiek. Men maakt statistiek van godsdienst en van deugd of ondeugd, van geboorte en sterfte, van dieren en hun opbrengst, van menschen en hun levensduur, en ook van menschen en hun inkomsten. Op het stuk van inkomsten zijn, door bevoegde statistici 2000 diamantwerkers geëxamineerd, en toen bleek dat 5 hun ner meer dan f 60 verdienden per week, 4 van f 55, 8 van f50, 65 bracht het tot f 45, 15 °u tot f 40 en 5 tot f 35 per week. Gemiddeld worden de diamantbewer kers te Amsterdam op een verdienste van f 48 per week geschat. Bekend is dat de diamantwerkers meest al tot de sociaal democratische arbeiders partij behooren, leven als hu» baas, die een landhuisje in het Gooi laat bouwen, en omtrent wie men twijfeld of zij nog langer tot het proletariaat gerekend mogen worden. Daar schijnen zich dan, ondanks hunne proletariërs-woorden in 't oogvallende bourgeois-manieren in dezen kring te ont wikkelen Mogelijk zal ook daar het posten noodig worden, om het dreigend kapitalisme te bestrijden. Gij wilt den Oliristelijken Staat, wij vrij zinnigen willen den vrijen Staat. Aldus mr. Van Houten in de Eerste Kamer bij het begrootings-debat tot de rechterzijde. Wij wisten wel dat mr. Van Houten de meest besliste bestrijder is van het denk beeld van den Christelijken Staat. Maar hij moet niet er tegenover stellen den vrijen Staat maar den Godloozen Staat, 1' Etat Athée. En in dien Staat is geen vrijheid. Dat heeft Nederland voor 1840 bewezen toen de Afgescheidenen werden vervolgd en na 1840 toen de vrijheid van onderwijs aan banden gelegd werd vooral in het bloeitijdperk der vrijzinnige partij, onder ons als de fatale Kappeyne-periode bekend gebleven. En Frankrijk bewijst het ons alle dagen. Een vrije Staat tegenover een Godloozen Staat, dat kan wel. Maar een Christelijken Staat tegenover een Vrijen Staat, dat weerspreken de feiten Loon hij ziekte. Toen wij dezer dagen in eene Zeeuwsehe gemeente een kranken letterzetter be zochten, vernamen wij dat deze jongeman zijn loon tijdens zijn afwezigheid wegens Nieuw-Zeeland, de Tonga-Archipel, de Prins Willem-eilanden, de Heemskerk droogten en een deel der kust van Carpen taria. Voorts had Van Diemen in 1643 Maarten Gerrit de Vries en Hendrik Cor- neliszoon Schaap met de schepen „Castri- cum" en „Breskens" naar Australië gezon den, die een menigte kusten, kapen en straten in het Noorden der Zuidzee ontdek ten, tengevolge waarvan nog verscheidene plaatsen Nederlandsche namen dragen. Op Nieuw-Guinea werden de onderzoekings tochten voortgezet door Vink in 1663 en Kebts in 1678. In 1705 ontdekte ^de be manning van „deGeelvink"-waarschijnlijk hetzelfde vaartuig, dat in 1697, onder Willem de Vlaming, zulke belangrijke ontdekkingen op de Westkust van Nieuw- Holland had gedaan - de ruime Geelvinks baai met haar menigte eilanden,inhammen, kapen en zeeëngten. In 1722 deed Jacob Roggeveen de Verraderlijke-eilanden aan, waarvan hij de ligging bepaalde. Andere Nederlanders, die zich verdienstelijk maak ten, waren Willinck (1824), Kolff (1825), Coertsen en Eeg (1826), Steenboom (1828), Van Boudyck Bastiaanse (1830)enLangen- berg Kool (1835). Deze bezittingen zijn ons door Engeland ontnomen en Engeland heeft er volks ziekte niet werd uitbetaald. Op de vraag waarom niet, werd ons geantwoord dat dit geen gewoonte was. Uit een pennestrijd in De Baanbreker vernamen wij dat er Christelijke drukkers zijn, die wel degelijk ook het loon bij ziekte uitbetalen. Jammer dat niet alle Christelijke druk kers er alzoo over schijnen te denken. En jammer ook dat door den val van het ministerie-Kuyper ook de invoering eener ziekte- en invaliditeitswet weer zooveel langer schijnt uitgesteld. Maar wet of niet het komt ons weinig Christelijk voor een werkman te laten „bloeien" voor het verzuim wegens ongesteldheid. Voor wie in den inensch meer dan een machine ziet, hem als schepsel Gods wenscht te eeren, zal het wel niet twijfel achtig zijn, hoe hij zijn knecht, ook zijn kranken knecht heeft te behandelen. Doch meer en meer zal ook het publiek dat zijne bestellingen doet hebben te gaan rekenen met de vraag hoe is daar de verhouding tusschen patroon en knechts, en hoe is er de loonregeling, ook bij onwillekeurig verlet Wie hierin het meest het ideaal nabij komt, moest 't krachtigst gesteund worden. Dit is ook een stuk sociale quaestie dat men onder de oogen behoort te zien. Mr. Rengers, de altijd hoffelijke oud liberaal, heeft het noodig geacht in een der jongste zittingen van de Eerste Kamer, toen mr. Van Houten, ook oud-liberaal, de regeeriug met den afval der oud-libe ralen had gedreigd, en later met een ver dediging van het Neo Malthusianisme kwam aanzetten, den Frieschen geestverwant als leider der oud-liberalen in dat deel van ons Parlement openlijk af te vallen. Hij kwam het onbewimpeld, duidelijk uitspreken dat mr. Van Houten hier niet sprak namens eenige partij, althans niet namens de Friesche liberalen. Voor Van Houten, die pas een jaar ge leden door de Friesche Staten naar de Eerste Kamer was afgevaardigd, inderdaad een grievende teleurstelling, zouden wij denken. De machtige leider eener eenmaal zeer machtige partij, de toongever nog bij en kele plaatselijke verkiezingen in het vorig jaar, thans door allen, zelfs door de Friesche liberalen losgelaten. Want zoo schijnt 't ons toemr. Rengers zou niet zoo kras gesproken hebben indien hij zijn Friesche volkje niet kende. Zoo komt Van Houten derhalve ten slotte zelfs in de Eerste Kamer alleen te staan en moeten zijne scherpe protesten tegen plantingen heengezonden. Maar welke De eerste volksplanting werd gevormd door gedeporteerde misdadigers. Engeland achtte Australië oorspronkelijk alleen bruikbaar voor de verwijdering van onver beterlijke sujetten uit de Westersche maat schappij. In nauw verband hiermee staan waar schijnlijk de vele klachten die door ver trouwbare reizigers tot ons zijn gekomen over de behandeling der inboorlingen door de Britten. Beginnen wij met de Nieuw-Hollanders, omtrent wie een geacht onderzoeker onder meer schrijftDe behoefte der blanken aan goede weiden noodzaakt hen, zonder acht te geven op recht en billijk heid, de aan inboorlingen toebehoorende gronden in beslag te nemen. Van verkoop is geen sprake naarmate de blanken meer akkers noodig hebben, worden de eigen lijke bezitters van den grond verdrongen en genoodzaakt elders nieuwe woonplaat sen op te zoeken. Dergelijke misbruiken worden door de regeering niet bestreden, maar geschieden integendeel onder hare goedkeuring en medewerking. Van eerbied voor de begraafplaatsen der inboorlingen Obefhtnder, Australiër, pag. 317 31S.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1906 | | pagina 1