NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 102. 1906.
Woensdag 31 Januari
20e Jaargang,
HISTORISeH
CHRISTELIJK-
vmssinom.
P. Nierekens.
Buiteilandsek Overzicht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
O-een greih-oor.
SS3BS3
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cenf, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Yoor een lid van den gemeenteraad
(vacature-Loois) steunen wij de candi-
datuor van den bekwamen arts; volks
man en Statenlid
H E R IJ K
Middelburg, ook voor St. Laurens en
Nieuw- en St. Joosland, en 31 Januari,
1, 2, 6, 7, 8. 9,13,14,15,16, 20,21, 22,23,
27 en 28 Februari, 1, 2, 6, 7 en 8 Maart.
De Belgische socialistische leider, v. d.
Velde, die een eerlijk mensch schijnt te
zijn, heeft het noodig geacht zijn partij-
genooten te vermanen om meer overeen
stemming te brengen tusschen hun woorden
en hun daden.
„Gij belijdt zoo voegt hij zijn mede
socialisten toe gij belijdt, dat de gods
dienst een privaat-zaak is. Maar naar die
belijdenis gedraagt gij u niet. Gij bezon
digt u aan het anti-clericalismejain
Frankrijk is het socialisme de scherpste
vorm er van".
Dit is precies hetzelfde, wat van Chris
telijke zijde steeds gezegd is. Herhaaldelijk
hebben wij den socialisten tegengeworpen,
dat wij hen niet allereerst als voorstanders
van een zeker oeconomisch stelsel, doch
als vijanden van den godsdienst bestrijden.
Dil heette dan onwaar.
De socialistische pers trachtte haren
lezers wijs te maken (om een concreet
geval te noemen) dat Dr. Kuyper het
socialisme bekampte, omdat hij een dienaar
van het kapitalisme wasTroelstra be
loofde zelfs Minister Kuyper het masker af
te rukken 1 En zie 1 nu komt een socialist
van naam ons rechtvaardigen, terwijl hij
zijn partijgenooten verwijt, dat zij anti-
clericaal zijn.
Dit stuit hem tegen de borst. Maar
daarenboven voorziet hij van dat op de
spits gedreven socialistisch anti-clerica-
lisme allerlei slechte gevolgen, welke dan
ook niet uitblijven.
Staat het niet te vreezen (vraagt hij niet
zonder bezorgdheid) dat de sociaal-demo
cratie, voortgesleept door hare anti-clericale
vooroordeelen, een belangrijk deel van het
proletariaat van zich vervreemden zal?
Dat het socialisme op deze wijze een
aftreksel zal worden van het burgerlijk
radikalisme. Hoe vaak zien wij niet in de
parlementen de socialisten met grooteren
ijver nog dan de radicalen het ingrijpen
van den staat eisehen ten bate van den
staatsdwang V
Hoe juist teekent deze socialist ook
onze socialisten 1
Ook onze socialisten worden „voortge
sleept door hunne anti-clericale vooroor
deelen", als zij in den stembusstrijd Twent-
sche katoenbaronnen verkiezen boven
Christelijke Werklieden, en conservatieven
als Roëll en Karnebeek boven democra
tische Christelijke staatslieden. Als zij in
weerwil van goedkoope, platonische ver
klaringen vooraan staan in den strijd tegen
het Christelijk onderwijs.
Wanneer de socialisten dit ellendig
ministerie één jaar steun vooruit beloven,
wanneer zij de tien opcenten helpen door-
sleepen op de bedrijfsbelasting, dan is „hun
socialisme verbleekt en verschimmeld tot
een aftreksel van het burgerlijk radi
kalisme".
Zij weten dit zelf zeer goed. Immers
riep Mr. Troelstra zijn mede-radikaal Mr.
Treub toe„Drijf ons niet in den prin-
cipieelen hoek Zij zijn er zich helder
bewust van, dat zij hun socialistische be
ginselen gewoonlijk slechts „pro memorie"
uittrekken.
En waren het niet wederom socialis
tische Kamerleden, welke het ingrijpen
van den Staat eischten ten bate van ge
wetensdwang, toen zij van dit ministerie
een staats-censuur begeerden op de leer
redenen der bedienaren van den godsdienst
Toen Tak in zijn blad en Ter Laan in
de Tweede Kamer dit ministerie trachtten
te prikkelen tot reactie tegen de pas aan
genomen Onderwijs-novelle
Of v. d. Velde zijn partijgenooten ook
kent
Of er ook oorzaak is voor zijn vermaan
En toch zal h\j geen gehoor vinden.
W kt hij ziet, ziet hij goedmaar hij
ziet niet genoeg.
Hij bespeurt niet, hoe de sociaal-demo
cratie wortelt in een ivijsgeerig stelsel, en
hoe uit dat stelsel vijandschap tegen Gods
Woord en haat tegen den godsdienst
ontspruiten en hoog opschieten trouwens
hoe zou dit anders, daar dat wijsgeerig
stelsel de loochening van alle vastigheden
Gods inhoudt?
Dat wijsgeerig stelsel is diep leugen
achtig en moet dus zijn spits keeren tegen
de hoogste waarheid, dit is het eeuwige
Woord van God.
Van de Velde ziet daar klaarblijkelijk
niets. Mitsdien is hij niet ongelijk aan
de klokhen, welke eendenkuikens heeft
uitgebroed, met angstige verbaasdheid
ziet, hoe die kuikens zich voelen aange
trokken door het water en met smartelijk
geklok ze daarvan terug tracht te houden.
Van de Velde bemerkt in de sociaal
democratie niet anders dan een streven
naar een hervorming van sommige bezits
vormen maar het is méér dan dathet
is een wijsgeerig stelsel, waarin allerlei
giftige vruchten wassen, waarvan de
godsdiensthaat de verschrikkelijkste is.
Van de Velde is eerlijkmaar wijs
geerig aangelegd is hij niet.
Daarin wordt hij bijvoorbeeld verreweg
overtroffen door Mevrouw Roland Holst,
die van haar socialistisch standpunt de
Christelijke deugden als ootmoed nederig
heid, gehoorzaamheid verachtelijke, wijl
slaafsche ondeugden noemt.
Daarom moet Van de Velde het pleit ver
liezen. Gelijk heeft hij, wanneer hij de
huichelarij zijner partijgenooten ontmas
kert maar hij dwaalt, waar hij meent, cat
men konsekwent sociaal-democraat kan
zijn zonder den godsdienst en het Christe
lijk geloof te bestrijden uit alle macht.
Marx, de Jood, heeft met zijn historisch-
materialisme inderdaad positie genomen
tegenover den Christus Gods.
Marx en Christus is ongerijmd.
Het is Marx of Christus 1
Van de Velde ziet dat niet.
Maar de zieners onder de socialisten, hun
dichters hebben het aanschouwd
Eén socialistisch lied slechts uit de
ruime keuze als bewijs? Een Duitsch lied,
hetwelk wij aldus vertalen
Neen hoop niet meer naar oude"zede
Er zal een wonderster opgaan,
Mij leidend naar des Heilands hutte,
Zoo moet de Sage niet verstaan
Blik op 1 een ster vol hellen luister,
Het socialisme rijst in 't duister,
Hoe schittert zij aan 't luchtgewelf
En de Verlosser zijt gij zelf.
En dan, des Heilands kleine kluis,
Is, proletaar, uw nedrig huis.
Op proletariaat
Op kom thans tot de daad
Hier wordt de tegenstelling niet ge
loochend Christus of Marx. V. d. Velde
verliest het pleit.
30 Januari 1906.
In de Midd. Crt. lezen wij dat dr. Kuyper
half April van zijn reis in het Oosten terug
verwacht wordt en te 's-Gravenhage de
eerste jaren blijft wonen.
Aardig dat wij dit bericht juist uit de
Middelburgsche moesten overnemen, die
toch in haar no. van 26 Sept. j.l. haar ver
bod om dergelijke berichten op te nemen
had doen uitgaan. Onder dien indruk ver
zwegen wij dan ook, hetgeen wij al lang
wisten, den tijd dat dr. Kuyper terugkoopt
te zijn. En dat doen wij nog; alleen spreken
wij het vermoeden uit, dat d»Midd.. en hare
zusteren een maand mis zijn. Of dr. Kuyper
voorloopig in Den Haag blijft wonen, zal
kemzelven nog wel niet bekend zijn, ook
al moge het waar zijn dat hij zijn woning
weer voor twee jaar heeft ingehuurd.
!S
In De Nederlander trof ons onderstaande
sober gestelde advertentie
„De eeuwige zalige rust ingegaan, baron
F. W. J. van Aylva van Pallandt.
Verzoeke geen kransen of bloemen".
Zooals de advertentie is, zoo was de man,
het nu overleden oud-Kamerlid voor-Tiel,
die naar de gaven hem geschonken de natie
gediend, het Christenvolk gesteund, en de
Chr. belangen bevorderd heeft. Veldwijk,
mede door hem gesticht, vierde op zijn
sterfdag haar 20en geboortedag.
Van 1884 tot '88 was hij lid der Tweede
Kamer.
Met hem is weer een uit de oude garde
heengegaan, die den smaad van tot het
onkundige Christenvolk te behooren, heeft
.aanvaard en gedragen, en wiens nage
dachtenis onder ons in zegening blijft.
Baron van Pallandt is 79 jaar geworden.
Rembrandi-j ubileum.
Een door Gods gemeene gratie zeld
zaam rijk begaafde zoon van 't Nederland
der 17de eeuw, is geweest de eenvoudige
Leidsche molenaarsknaap Rembrandt van
Rijn.
Nederland gedenkt dit jaar zijn derde
eeuwfeest.
Ook in Middelburg heeft zich een Co
mité gevormd, dat Zeeland wenscht te
doen deelen in de waardeering van de
eenig-rijke talenten, die heel de wereld
bewondert in dezen Schilder, die tooveren
kon met het licht en in plaats van portret-
teur te wezen, scheppingen wierp op het
doek, vol levenskracht en van een eenige
heerlijkheid overstraald. Dit Comité
wenscht Rembrandt nader te brengen tot
dit deel van ons Volk en de bewondering
voor het door hem gewrochte te verleven
digen en te wekken bij oud en jong, die
slechts oogen ontvingen om kunstschoon
er in te genieten.
Hiertoe zal naar we uit goede bron
vernemen in 't begin van Maart een
Tentoonstelling van fijne gravures, repro
ducties van Rembrandts meesterwerken
met de etsnaald, en afbeeldingen van al
zijn beroemdste doeken, in Middelburg
worden gearrangeerd, en gedurende die
Rembrandt-tentoonstelling hoopt de heer
Mr. W. Polman Kruseman een- en ander
maal een Rembrandt-avond te geven,
waarin hij van des Meesters leven en ar
beid verhalen en diens talenten in hun
eigenaardigheid waardeeren wil. Wellicht
zullen hem bij zijne voordracht lichtbeel
den ten dienste staan. Indien eenige
kunstliefhebbers b.v. te Goes en te Zie-
rikzee, de handen ineensloegen om een
dergelijken Rembrandt-avond ook in hun
stad voor te bereiden, zou de heer Pol
man Kruseman, die van zyn onderwerp
veel studie maakte, wellicht niet weigeren
om ook in genoemde plaatsen de liefde
voor Rembrandts kunst te kweeken en
te verrijken, en de schoonheids-ontroe
ring, die zijn ziel van Rembrandt ontving,
voort te planten. Veel te weinig kent
ons volk dezen echt Nederlandschen Schil-
dersvorst.
In België is Rubens werkelijk populair.
Van zijn doeken keurt ieder de meester
stukken, die de Kathedralen sieren. Werke
het pogen van 't Rembrand t-Comi té krach
tig mede om in vrij breeden kring ook ons
Zeeuwsch kunstlievend volk den grootsten
en beroemdsten van de Noord-Nederland-
sche Koningen der Kunst te doen kennen
en huldigen, en in diens kunstgenie te
doen eeren de wonderlijk vrijmachtige ver
kiezing en óver-rijke bekwaming Desge
nen, die door Zijne gratie ook in Rembrandt
een straal liet weerblinken van Zijne heer
lijkheid.
Denemarken.
De nestor der vorsten, de 88-jarige
koning Christiaan IX, is Maandagmiddag
te 4 uur plotseling overleden. Nadat hij
in den voormiddag de gewone groote
Maandag-audiëntie had gehouden, gevoelde
hij zich vermoeid en ging te bed om voor
het aan tafel gaan te rusten.
Om drie uur begaf de Keizerin-weduwe
van Rusland zich naar den Koning, die
zich niet wel gevoelde. De Keizerin riep
bij het ziekbed de leden van de konink
lijke familie, van wie ook verscheidene
kwamen, en toen kwam het einde, waar
door zes vorstelijke familiëen in rouw ge
dompeld werden; want koning Christiaan
was de stamvader van verscheidene sou-
vereinen.
De overleden vorst was in 1818 op het
kasteel Gottorp bij Sleeswijk geboren, als
vierde zoon van den (in 1831 overleden)
hertog Friedrieh Wilhelm van Sleeswijk-
Holstein-Sonderburg-Glueksburg. Na den
dood van zijn vader kreeg Christiaan zijn
opvoeding in Denemarken. Den 26 Mei
1842 trouwde hij met prinses Louise van
Hessen-Kasseizijn vrouw was een half
jaar jonger dan hij, en is op 81-jarigen
leeftijd den 29en September 1898 over
leden; het koninklijk paar heeft dus de
gouden bruiloft ver overleefd.
Tijdens den Duitsch-Deenschen oorlog
van 184850 was hij de eenige Sleeswijk-
Holsteinsche prins die in Deenschen krijgs
dienst bleef, en dat was de reden waarom
de regeering te Kopenhagen hem uitkoos
tot troonsopvolger. Bij een wet van 1853
werd hij als zoodanig aangewezen, en na
het overlijden van koning Frederik VII,
met wien de regeerende familie uitstierf,
beklom Christiaan IX den Deenschen troon
15 November 1863. Reeds den volgenden
dag echter liet prins Frederik van Augus-
tenburg zich als Frederik VIII tot hertog
van Sleeswijk-Holstein uitroepen. Oosten
rijk en Pruisen bemoeiden zich er mee.
Nog in de laatste dagen van 1863 werden
Holstein en Lauenburg bezet, den len
Februari trokken de verbonden troepen de
Eider overen behalve Sleeswijk werd de
geheele provincie Jutland veroverd,ondanks
den heldenmoed der Denen, die vooral bij
de verdediging der Duppeler schansen van
zich spreken deed. De koning moest
zwichten voor de overmacht, en deed bij
den vrede, 80 October 1864, afstand van
alle rechten op de hertogdommen Sleeswijk-
Holstein en Lauenburg.
Deze groote en droevige gebeurtenis
even na het aanvaarden zijner regeering
heeft over heel den langen regeeringsduur
(42 jaar) van koning Christiaan een don
kere schaduw geworpen. Maar wat de
koning van Denemarken aan rechtstreek-
sche macht verloor, kreeg hij ruimschoots
vergoed aan invloed door zijn talrijke
familiebetrekkingen met regeerende vors
tenhuizen.
Hij heeft zes kinderen. De oudste, die
hem als Frederik VIII opvolgt, is reeds
62 jaar oud gehuwd met prinses Louise
van Zweden en Noorwegen. Van diens
zoons is de oudste, Christiaan, de vermoe
delijke troonopvolger, in 1898 met herto
gin Alexandrine van Mecklenburg ge
trouwd uit dit huwelijk zijn reeds twee
zoons geboren, zoodat de reehtstreeksehe
voortzetting der lijn op den Deenschen
troon goed verzekerd schijnt.
De tweede zoon van prins (nu koning)
Frederik, is prins Karei die in hel vorig
jaar als koning Haakon den Noorschen
troon beklommen heeft. Het derde is ge
huwd met een prins van Schaumburg-
Lippehet vijfde, prinses Ingeborg met
prins Karei van Zweden. Er zijn nog
drie jongere kinderen.
De oudste dochter van wijlen koning
Christiaan is de tegenwoordige koningin
van Engeland. Koningin Alexander is den
len December 1844 geboren. Aangezien
een dochter van het Engelsche konings
paar, prinses Maud, met prins ICarel van
Denemarken gehuwd was, heeft Koning
Christiaan de merkwaardige gebeurtenis
beleefd, dat zijn kleinzoon koning van
Noorwegen en zijne kleindochter, konin
gin van Noorwegen werd.
Wilhelm, de tweede zoon, had reeds
voor zijn vader de koninklijke waardig
heid verkregen. Den 6en Juni 1865 werd
hij als George I tol koning van Grieken
land gekozen. Een zijner zoons bestuurt
Kreta, als commissaris der mogendheden.
De tweede dochter van koning Chris
tiaan, Dagmar, in 1847 geboren, huwde
in 1866 als Maria Feodorovna met den
Russischen grootvorst-troonopvolger, later
tsaar Alexander III, overleden in 1894,
vader van den tegenwoordigen tsaar.
Prinses Thyra is in 1878 met den her
tog van Cumberland getrouwd, den pre
tendent naar den troon van Hannover.
De derde zoon eindelijk; prins Waldemar,
in 1858 geboren, schout-bij-nacht in de
Deensche vloot, is gehuwd met prinses
Marie van Orleans.
Rusland.
Gelukkig zijn er geen groote ongeluk*
ken meer die ontrusten. Toch is 't nog
niet overal rustig. Zoo verneemt men dat
te Tsarskoje Selo twee nonnen in hech
tenis genomen zijn, die bommen bij zich
hadden.
Uit Tiflis wordt gemeld, dat twee batal
jons Tsjatoeri bezet hebben, dat een broei
nest vormde van den opstand. De op
standelingen vluchten nu uit verscheiden
andere plaatsen van het gouvernement
Koetais, terwijl de troepen hun den weg
afsnijden naar Adsjariëf en Poti.
Verscheiden afvaardigingen zijn den
gouverneur-generaal in Tiflis om genade
komen smeeken.
Sedert gisteren is een bloedig gevecht
aan den gang tusschen de kozakken en
de uit Japan teruggekeerde krijgsgevan
genen.
Men schat dat er 1500 gewonden zijn,
waarvan 500 naar de gasthuizen zijn ge
voerd. De andere liggen in de met sneeuw
bedekte straten.
De trein, die uit Charbin moest toeko
men, is nog niet gesignaleerd. De muiters
hebben verscheidene treinen laten ont
sporen, waarbij meer dan 3000 menschen
het slachtoffer werden.
Te Minsk werd naar den gouverneur een
bom geworpen, die echter niet ontplofte.
Verscheidene personen, welke revolver
schoten hadden gelost, zijn gearresteerd.
Te Riga zijn dertig leden van Lettische
revolutionnaire benden, waaronder twee
leiders, gevangen genomen. In Lijfland is
de orde hersteld. Het optreden der mili
tairen in Koerland wordt met kracht en
goed succes voortgezetdoch bij al die
ordeherstellingen leest men dat opstande
lingen zijn doodgeschoten.
Uit Batoem wordt geseind dat de tele
grafische dienst en het personenvervoer op
de spoorwegen is hersteld. De troepen zijn
aangekomen.
Het voornaamste deèl der stad Homel is
door brand vernieldde aanzienlijkste
winkels en de bazaar zijn geplunderd. Dit
is weer een stukje Jodenvervolging.
Een muiterij van matrozen te Wladi-
wostok is door generaal Linjewitsj onder
drukt. De matrozen die gemuit hebben zijn
ontwapend.
De gevolgen van den oorlog laten zich
gevoelen onder meer ook in hongersnood,
welke het district Moskou heeft geteisterd.
Volgsns berekening ven het Zemstwo zul
len 25 millioen roebel noodig zijn om de
door den hongersnood getroffenen in die
streken te hulp te komen.
Tegenover deze berichten doet 't goed
te vernemen dat het onderwijs op alle
schoten is hervat en dat thans met alle
kracht wordt gewerkt aan de maatregelen
oin de grondwetten des rijks en de be-
plingen aangaande de Doema van 19
Augustus met het manifest van 30 Octo
ber in overeenstemming te brengen, zoo-
