NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 93. 1906.
Zaterdag 20 Januari.
20e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Da Costa.
Btiitenlandsch Overzicht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
H E R IJ K
Middelburg, ook voor St. Laurens en
Nieuw- en St.-Joosland, 23, 24, 25, 26,
30 en 31 Januari, 1, 2, 6, 7, 8. 9,13, 14, 15,
16, 20, 21, 22, 23, 27 en 28 Februari, 1, 2,
6, 7 en 8 Maart.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
•saam
Op een der eerste dagen dezer week
toefden we in den geest eenige oogen-
blikken bij Da Oosta's graf, waar de
waardeering en hoogachting van het vrien
denhart zich uitsprak in het plaatsen van
een eenvoudig gedenkteeken, door de eenig
overgebleven dochter van den dichter daar
ter plaatse onthuld.
Sprak wijlen dr. Van Oosterzee, toen
de groeve zich meer dan 45 jaren geleden
over Da Oosta sloot, dat er van dit graf,
hoeveel er ook werd achtergelaten, veel
kon worden medegenomen, en wel be
halve een dierbare herinnering en een
blijde hope, ook een versterkte overtuiging
dat een geloof, hetwelk kracht geeft om
zóó te getnigen, zóó te dragen, zóó te
sterven, waarheid moet zijn, ook in de
oogenblikken, waarvan we nu spreken, zal
ontegenzeggelijk menigeen, die bij de
plechtigheid tegenwoordig was, iets hebben
gevoeld van de waarheid van dit woord
van den toenmaligen Rotterdamschen pre
diker, die aan Da Costa's graf de rij dei-
sprekers sloot.
Da Costa heeft geloofd en daarom ge
sproken. Geloofd op hope tegen hope,
gesproken met kracht en klem uit volle
overtuiging. Men heeft van hem gezegd
„Da Costa was geestelijk een Isaac, een
vreugdegever voor anderen, voor zich
zeiven was hij een Jacob". God heeft hem
gesteld als een koperen pilaar en een ijzeren
muur, als een Jeremia onder Israëls volk
weleer. En aan die roeping, hoe zwaar en
moeilijk ook, is hij getrouw gebleven.
Het pand, dat hij zich toebetrouwd
achtte, heeft Da Costa met leeuwenmoed
verdedigd, heeft hij ten einde toe lief
gehad. Zoo getuigt Allard Pierson van den
man, wien hij met den eerbied van een
discipel, met de liefde van een kind altijd
gedacht.
Een zijner lezingen,welke Da Costa weke-
Kjks placht te houden in de zaal van het
„Amsterdamsche Wapen" op het Rusland
in zijne woonplaats, en waarin hij met de
hem eigen geestdrift, het toenmaals ge
geven onderwijs aan een der rijksuniver
siteiten bestreed, eindigde als volgt
Telkenmale als daar college wordt ge
geven in de critiek van Oud- en Nieuw
Testament, scheuren de hooggeleerden eene
bladzijde uit Gods Woord, uit den dier
baren Bijbel weg, om ten laatste niets over
te houden dan den band. En wat doen
zij daarin Hun dictaten.
Noem dit humor zoo ge wilt, maar dan
toch de humor van een ootmoedig belijder,
een wapen in de hand van den getrouwen
getuige, die van niets wil weten dan van
.us Christus en dien gekruist, en daarom
zingt
»Voor U wil it strijden, voor U wil ik lijden,
oor U wil it d' aarde doorgalmen van lof".
Laten we die gedachte vasthouden, teï-
ens a s we ons dien groote uit Isrel
iS^T' rnt in de liefde tot zijn
Heiland lag het geheim zijner kracht.
«■eheds ünl dan ook een man des
(■'it V a m e0nzaamheid van het
De verborgen omgang met ziin God
Staalde zijn kracht en temperde die wlar
zijn groote karakterzelfstandigheid 'in on-
gewenschte botsing zou gekomen zijn met
zijne vrienden.
Terecht is by zijn graf herinnerd, hoe
Da Costa moest liefhebben of haten
waardeeren kon hij alleen zijne vijanden.
Het was evenzeer een gevolg van ziin
diep ingesneden persoonlijkheid, als van
pijn vaste, onomstootelijke overtuiging,
welke uit al zijn geschriften tegenstraalt.
Beide moesten hem in tegenspraak brengen
met zijn tijd, ook met, zijn eeuwhij
verfoeide haar richting en karakter, omdat
deze streden met den geest van het chris
tendom, dat hij uit volle overtuiging had
omhelsd. De negentiende eeuw, ze was
voor dien Zoon van het Oosten niet anders
dan een eeuw van godverzaking en god
verloochening, hoezeer ze ook door de
wetenschappelijke wereld hoogelijk werd
geloofd als de eeuw van vooruitgang op
ieder gebied.
Yan daar zijne bezwaren tegen den
geest dier eeuw, reeds als 25-jarig jonk
man door liem onder woorden en onder
het wetenschappelijk deel des volks ge
bracht. ,-Door dit herhaalde malen ge
drukt geschrift tartte hij de publieke opinie
en hare aanhangers en deze wilden dit
niet. Men was ontstemd en werd ver
ontwaardigd. Da Costa was het groeten,
zelfs het aanzien nauwelijks meer waard.
Men vermeed 's mans gezelschap enteeken-
de zijn woning, die destijds door de
politie werd bewaakt, als het verblijf van
een gevaarlijk persoon.
Doch de Heer gaf genade en eer.
Toen op den gedenkwaardigen dag, den
3en Mei 1860, de groote doode ter ruste
werd gelegd, stond daar ook aan de groeve
de burgemeester van Amsterdam Mr.
Messchert v. Vollenhoven, die als hoofd
der burgerij, den overleden vriend een
der beste burgers noemde, een, die den
Heer liad gediend, een krachtig man,
groot voor het vaderland, voor ons ge
ëerbiedigd stamhuis, voor de stad Am
sterdam.
Geen wonder, dat toenmaals een een
voudig proseliet uit de Joden, een oprecht
man, van wien Da Costa veel hield, na
afloop der plechtigheid, een der bijzon
dere vrienden van den overledene, in het
oor fluisterde„Hier heeft God zijn woord
waar gemaakt, Die Mij eeren, zal Ik eeren".
Toch kende deze christen-dichter grooter
voorrecht dan de hulde van menschen.
Da Costa schx-eef eenmaal het volgende
ter neer
„De lof van tijdgenooten is kort vaD
'.duur, de toejuiching van het nageslacht
onzeker, de lauwerkrans van den dichter
verwelkt, maar wie in den Zoon gelooft,
hééft het eeuwig leven''.
19 Januari 1906.
„Herrie''-vergaderingen. De S. D. A. P.
heeft nog altijd een lellen strijd te voeren
met de «vrije" socialisten en 't schijnt
tusschen de rooden en de aller-roodsten
nog al eens te braden»
Zoo meldt Het Volk over een debat
tusschen Pothuis en Van Emmenes
»Reeds bij zijn eerste rede werd Pothuis
voortdurend in de rede gevallen, maar bij zijn
repliek werd liet zoo'n kabaal, dat eensklaps een
»vrije" stoel door de zaal vloog. Het einde
was een algemeen slagveld".
En van een debat, Zondagmiddag te
Zaandam, tusschen Wijnkoop en Rijnders
heet het
»De vergadering was zeer matig bezocht en
hoorde onzen partijgenoot in den beginne zeer
aandachtig aan en eveneens Rijnders, totdat
na het tweede antwoord van' Rijnders, Wijn
koop aan 't woord kwam. en de vergadering in
een gewoon anarchistisch relletje overging,
zoodat W. van 't woord afzag en de vergade
ring verliep".
Wij behoeven trouwens niet zoo ver
van huis te gaan. In De Baanbreker kan
men al sinds enkele weken lezen hoe
in de Middelburg-Vlissingsche «Broeder
bond" de «broederband" knelt.
Niet alleen, zoo werd in de jongste ver
gadering verteld, heeft De Lange (vrije)
Onderdijk (s. d. a. p.) een vuistslag toege
bracht, maar reeds vroeger heeft hij naar
het hoofd van den administrateur een pak
handdoeken gesmeten en hem aangeboden
metfeyn hersens aan tegen de overkant van
de straat te gooien.
De verslaggever noemt het een „scherpe
gedachtenwisseling", en als een socialist
zoo iets zegt, dan was liet erger.
En nu is zoo iets voor de x-oode heeren
niet prettig. Zouden zo echter wel eens
denken aan de bekende stakingsdagen in
1903, toen ze mee loeiden tegen elk tegen
stander, die het waagde in volksbijeen
komsten de Regeering te verdedigen?,
Wie wind zaait, zal stoi-m oogsten
Schrikbarend zijn de cijfers die gemeld
worden als verduisterd bij het bekende
Ainsterdarnsehe bankschandaal.
Niet minder als 47 ton gouds.
Wie zag ooit zoo'n som
Voor de Hypotheek-bank komt het cijfer
op 3'/2 millioen en voor de Maatschappij
tot zekerheidstelling op 1 millioen en 2 ton.
En dan gaan daarbij vex-halen omtrent
een handelwijze van de bekende directeu
ren, van speelwoede en uitgaven die een
kijkje geven in de gewetenloosheid van
dat slag van menschen.
Alweder een bewijs wat harde «meester''
de zonde is. Eens «zijn" dienaar, later
„zijn" slaaf, tot de afgrond zich openten
verpletterd wie „hem diende.
De Duitsche regeering heeft minder be
zwaar tegen indirecte-belastingen dan de
Nederlandsche.
Zij vordert, te beginnen met dit jaar,
6 cents inkomend recht voor iedere kilo
gram aardbeien.
Consuls en gezant, Kamers van Koop
handel en handelaars zijn er aan te pas
geweest, maar de regeering zegt: wilt ge
de sappige zomervrucht eten, dan zult ge
moeten betalen.
En dat het nog al van eenige beteekenis
is bewijst, dat alleen voor de aardbeien
die uit Noord-Holland, Duitschland inge
voerd worden, bij een normalen oogst
20 a 30.000 gulden per jaar zal moeten
betaald worden.
Voor een paar weken deelden we mede
dat de havenbeweging van Rotterdam
Antwerpen vooruit geloopen was, en dat
onze handelsmetropool de eerste haven van
het vastland, Hambui-g, slechts met l'/a
millioen ton ten achter was gebleven.
Het wekt ongetwijfeld de belangstelling
van een deel onzer lezei-s als we meêdeelen
dat in Londen het vorige jaar wei'den
ingevoerd bijna 26 millioen ton scheepsla
ding en in Rotterdam ruim 8'/2 milioen ton.
Die afstand is dus nog zeer groot.
De havenbeweging in Londen alleen is
bijna zoo groot als in de drie vastelands
havens, Hamburg, Rotterdam en Antwer
pen te zamen.
Dat de opgewondenheid bij verkiezings
overwinningen internationaal is, kan men
bemei-ken uit de overwinnings-bulletins
in Engeland.
Een der dagbladen van de overwin
nende, de liberale partij zegtalle schrij
vers van hoofdartikelen in de liberale
bladen schreien deze week over de el
lendige beperktheid van de menschelijke
taal.
Onze gedachten en gevoelens zijn te
diep voor woorden. Het zou een belach-
lijke verkleining zijn te zeggen dat we
juichend zegevieren, dat we roemrijk
triomfeeren. De warmte en gloed van onze
vreugde kan in bijwoorden noch werk
woorden vertolkt worden. Maar de lezers
van ons blad voeleu in hun hart dezelfde
snik en klopping gaan. Zij. kennen de
bitterheid van vroegere nederlagen, de
ellende van te vechten voor een recht dat
niet in de gunst, en tegen oni-echt dat wel
in de gunst is. Heden eindelijk staan we
met de lidteekens van honderd gevechten
samen als overwinnaars in den oorlog
tegeu protectie, cleriealisme, militairisme,
jingoisme, neplonisnie, randlordisme, im
perialisme.
Ziedaar een inensch in den overwin
ningsroes, en wat zegt die al niet
Zeker, deze maakt althans niet den in
druk van te schreien om woorden of
perplex te staan.
Laat ons er ten overvloede bijvoegen
dat de overwinningen door sommige bla
den aangekondigd worden als een vrij-
handdmardbeving, waarvan de dislriets-
verkiezingen de verschillende schokken
voorstellen.
„Le chic president", zooals de joviale
Franschman in de wandeling den aftreden
den heer Loubet noemde, staat vervangen
te worden door Fallièi-es, den candidaat
van links met rechtsche neigingen, ge
kozen met 78 stemmen boven zijn concur
rent Doumei-. Sinds in den loop dezer
week de republikeinsche partijeu zich met
overweldigende meerderheid voor zijn can-
didatuur verklaard hebben, was liet lot
van Doumcr beslist.
Fallières is dus noch te oud de man
is ongeveer 65 jaar noch te «gros",
zooals een nationale zanger zong, om presi
dent der Franschen te zijn.
De nieuwsbladen zijn vol over Fallières.
Over zijn eervolle loopbaan, begonnen als
advocaat, voortgezet als burgemeester,
kamerlid, onderstaatssecretaris, minister-
senator, en sinds 3 Maart 1899 onafge
broken als voorzitter van het huis dei-
senatoren, om die loopbaan te eindigen
«als president van zijn dierbaar vaderland.
Daar zit bepaald climax in.
Behalve dit alles, weet men van den
benoemde te vertellen, dat hij uit het
Zuiden komt, evenals Loubet, eu welbe
spraakt en mededeelzaam is, zooals de
Zuid-Franschen gewoonlijk zijn. Voorts,
dat hij van boerenafkomst is, tenminste
zijn grootvader was boer, en ook een
heele rij van zijn voorvaderen behoorden
tot den boerenstand. De vacantie-dagen
placht de benoemde in het boerenhuis
het zal wel een landhuis of villa wezen
waar zijn grootvader gewoond heeft, door
te brengen.
Hij staat bekend als een eenvoudig,
goedhartig man.
De verkiezingen in de Engelsche stede
lijke districten zijn afgeloopen en hebben
de liberale partij een honderd zetels winst
bezorgd.
Thans zijn de landelijke districten aan de
beurt, waar de liberalen even groote resul
taten hopen te behalen. De eerste minister,
Campbell Bannermann, in den volksmond
als „C. B." bekend, getuigde in een rede te
Crieff, dat hij nooit sinds 1832 zulk een
ommekeer in de openbare meening had
waargenomen als thans. Het gaat vooral
om vrijhandel of bescherming.
Gevangennemingen en terechtstellingen
wisselen elkaar hier en daar in Rusland.
Te Warschau zouden vijf anarchisten zijn
gefusilleerd. En te Petersburg is het aantal
arrestatiën zoo groot, dat in de gevange
nissen geen 'plaats meer is, iets dat met het
oog op de localiteit men denke aan
Sleutelburg, Petrus en Paulus enz. wel
wat wil zeggen. Men is er nu reeds toe
overgegaan verschillende gebouwen, aan
de Kroon toebehoorende tot gevangenissen
in te richten.
Uit Japans hoofdstad Tokio komen
officieele berichten ten volle bevestigen,
dat de hongersnood zeer ernstig wordt in
Japan en dat in het Noorden de oogst
geheel mislukt is. Dientengevolge lijden
bijna 958,000 menschen volslagen gebrek.
De verkiezing van president Fallières is
met ingenomenheid begroet, allereerst door
minister Rouvier die hem in de Nationale
Vergadering het eerst gelukwenschte, dan
door de socialisten by monde van Jaurès,
vervolgens door de pers, ook de buiten-
landsche.
Ook Doumer, de gevallen candidaat, die
het tegen hem aflegde, liet zich tot den
nieuwgekozene toelaten om zijn geluk-
wensch over te brengen. Dit herinnert aan
de presidentsverkiezing in de Vereenigde
Staten, waar het eerste telegram van
gelukwensch bij Mc Kinley's verkiezing
was dat van zijn tegenstander Bryan.
Dat is groot
Het oproer te Hamburg blijkt tot een
kwajongers-opstootje beperkt te zijn ge
bleven. Het begon le half 9 Woensdag
avond na de vergaderingen der socialisten.
Het sein werd gegeven door het werpen
met tlesschen uit de vensters der boven
huizen in de wijk Speersort. Bereden
politie-mannen werden van hunne paarden
gerukt, hun collega's te voet tegen dui
grond geworpen. Van dezen werden 2
doodelijk en 5zwaargewond. Verscheidene
winkels werden opengebroken en geplun
derd. Het kalme optreden deroverheid heeft
veel onheil voorkomen. De burgemeester
Burchard sprak een 2000 dezer straatbe-
toogers aan en smaakte 'tgenoegen ze onder
het zingen van het arbeiderslied naar huis
te kunnen zenden.
Het soc.-dem. hoofdblad Vorwiirts, heeft
de Berlijnsche partijgenooten uitgenoodigd
zich Zondag van alle straatbetooging le
onthouden. De politie te Leipzig heeft
de aangekondigde soc.-dem. protest
vergaderingen verboden.
De spanning is in Frankrijk voorbij,
in Engeland voorbijgaande, in Duitschland
toenemende, tot Zondag a. s.in Rusland
langzaam verminderend in Japan op
komend. Het is over de geheele wereld
de onrust van de kompasnaald, die steeds
door het noorden wordt aangetrokken en
beheerscht.
RECLAMES.
Wij laien U zeil oordeelen.
Geloofnietonze woorden, hechtgeen waar
de aan hetgeen een vreemdeling zegt, doch
lees de onderstaande verklaring van een
inwoner van Bergen op Zoom|en oordeel zelf.
Mejuffrouw H. Berger, wonende Geer-
truidaplein M 217 te Bergen op Zoom,
deelt ons mede Vanaf het oogenblik dat
ik met Uw Foster's Rugpijn Nierenpillen
begonnen ben, is het mij mogen gelukken
een groote verlichting te bekomen in mijn
nierziekte, waarmede ik reeds drie jaren
opgescheept was. Al dien tijd had ik
onophoudelijk een kn.agende pijn in den
rug ter hoogte van de schouderbladen.
Ik was nimmer zonder hoofdpijn, ik was
ook voortdurend erg vermoeid én niet
wetende wat ik moest gaan beginnen,
werd ik gewezen op Uw Foster's Rugpiju
Nierenpillen. De uitwerking hiervan was
wérkelijk merkwaardig, dadelijk bij het
gebruik kon ik beterschap waarnemen en
na één doosje geledigd te hebben, kon
ik weinig ol niets meer van de vroegere
ongemakken bespeuren. Wanneer ik dan
ook iemand mocht ontmoeten op een
dergelijke wijze lijdende, zal ik hem gaarne
mét Üw afdoend middel bekend maken.
Ik ondergeteekende verklaar dat het boven
staande waar is en machtig U het publiek
te maken op elke wijze die U goeddunkt.
Het gevaar dat een nierziekte na zich
slepen kan. De nierziekte komt zachtjes
aan en men kan haar jaren onder de leden
hebben zonder dat de lijder de ware oor
zaak zijner kwaal kent. Misschien heeft
hij hoofdpijn, pijn in de leden, zenuwpijn,
heuppijn, rheumatiek, een gevoel van
overspanning en buitengewone prikkel
baarheid of vermoeidheid en neerslachtig
heid, hartzwakte, waterzucht enz.
Verzeker U dat men U de echte
Foster's Rustpijn-Nierenpillen geeft,
dezelfde die Mejuffrouw BERGER gehad
heeft. Wij waarschuwen tegen namaak en
maken koopers er op attent, dat op iedere
doos de handteekening van James Foster
voorkomt. Zij zijn te Goes verkrijgbaar by
de Firma NATHAN EMANUEL; en te
Middelburg bij den Heer Joh. DE ROOS,
Vlasmarkt K 157. Toezending geschiedt,
franco na ontvangst van postwissel a
fl.75 voor één of 10.voor zes doozen,
