Onrust in
Brazilië
„Nooit in mijn
leven was ik
zo bang"
Plotselinge stap doorbreekt conferentie van Genève
Reddingen
staaltjes van
heldenmoed
Zitstaking in
Sappemeer
Henk Nijdam
kampioen
MOSKOU: „ONDER DRUK
VAN DOOR HET WESTEN
GESCHAPEN
REDDERS EN GEREDDEN
BELEEFDEN IN CHAMONIX
NACHT DER VERSCHRIKKING
Blijdschap in
Amersfoort
Drie jaren
DREIGING VAN
BERGEROORLOG
Ambassadeurs confereren
in Den Haag
Dreigen
„Bereid"
CHAUFFEUR DOOR
BOTSING GEDOOD
KOGEL VOOR RUS
DIE STAL
Zij zagen het
Als een slinger
Zie verder pag. 7
Man slaat zuster
schedel in
H.T.M. VERKOOPT
BUSSEN
Clochards nemen
te veel bezit van
monumenten
Koninklijk gezin
terug van vakantie
Spoorwegkraan plaatste
monument op sokkel
De BiltZonnig
Directeur: JACQ. DE SMIT; Chefred.: O. I,
Breuker. Kantoren te. Middelburg, Plein 1940 nrs.
68, Postbus 26. Giro 116666, telefoon 01180—2009
en 4469. Goes, Lange Vorststraat 84, Postbus 4,
telefoon 011006901. Vlissingen, Nieuwendijk 33,
Postbus 24, telefoon 011843224. Terneuzen,
Nieuwstraat 40, Postbus 53, tefefoon 01150—3189,
Zierikzee, Havenpark 24, telefoon 01110—2991.
Zeeuwsch Dagblad
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
Losse ntfffiri#ps V5 uenfc,
Abonnementsprijs 0,56 per week, 7,— per kwartet!'
Advertentietarieven op aanvrage. - Rubriek Kabouter*
T cent per woord met een minimum van 1 1,—J
16e jaargang No. 4946 Donderdag 31 augustus 1961
RUSLAND HERVAT KERNPROEVEN
■ililiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilii
<l!lllll!llllllllllllllllllll|flll!lllllllllllllllllll|l|||||||l||||||||ll|||l|l||||||||||||l|||||||||||||||||||||||||||i||llllllllllllllll
llllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllli|llllll|||||||||||l|lllllllll!lllllllllllllll|||lllllllll!]||||lilll|lllll||>||l«
MOSKOU (Reuter) De Sowjetunie heeft gister
avond Iaat bekend gemaakt dat zij zich genoodzaakt
ziet haar proeven met kernwapens te hervatten. Dit
bericht kwam slechts enkele uren nadat het Ameri
kaanse departement van buitenlandse zaken bekend
had gemaakt dat het een dienstmededeling van het
Russische persbureau Tass had onderschept waaruit
bleek dat de Sowjetunie op het punt stond kern
wapens te beproeven.
De Russische regering zegt dat zij
tot deze stap heeft moeten over
gaan onder de druk van de inter
nationale toestand. Zij ziet de ernst
van haar stap ten volle in, maar
kan niet anders handelen onder de
druk van een internationale situatie
die in het leven is geroepen door
de imperialistische landen. De poli
tiek van de leidende landen in de
Navo de Verenigde Staten, Groot-
Britannië, Frankrijk en West-Duits-
land en van het agressieve blok
als geheel laten de Sowjetunie, zo
zegt het officiële bericht van de
Russische regering, geen andere
keus.
Al drie Jaar lang wordt er op de
kernwapenconferentie te Genève ge
probeerd een einde te maken aan
proeven met kernwapens. Sinds het
begin van die conferentie zijn er, voor
zover bekend, geen proeven meer ge
nomen door de Verenigde Staten,
Groot-Britannië of de Sowjetunie.
RIO DE JANEIRO (Reuter/AP)
Brazilië wankelt op de rand van
een burgeroorlog. Overal in het land
stijgt de spanning nu de strijd om
de erkenning van Goularts grond
wettelijke rechten op het president
schap nog steeds voortduurt. Er ont
stond gisteren een run op de banken
en bij de Staatsbank van Brazilië
alleen al werden zestig miljoen
cruzeiro's opgenomen.
Vice-president Joao Goulart is inmid
dels uit Parijs naar New York vertrok
ken om vandaar via Argentinië naar de
Braziliaanse staat Rio Grande do Sul
te vliegen. Hij kan daar zeker zijn van
een hartelijke begroeting: elders in het
land schijnen velen hem eerder een
„warm onthaal" te willen geven.
Ongeregeldheden hebben zich tot nu
toe beperkt tot een demonstratie in Rio
de Janeiro, waar politie en militairen
gisteren gebruik maakten van traangas
en de gummistok om een betoging in
de binnenstad uiteen te drijven. Onge
veer vijfhonderd betogers eisten de
vrijlating van maarschalk Henrique
Teixeira Lott, die door het_ leger was
aangehouden nadat hij zich achter
Goulart had geschaard. (Lott was een
jaar geleden de tegenkandidaat in de
presidentsverkiezingen van de nu afge
zette Janio Quadros.) Een aantal be
togers werd gearresteerd.
Barricades
In Porto Alegre werden barricades
opgeworpen ter bescherming van het
paleis van de gouverneur Leonel Bri-
zola van Rio Grande do Sul. Goulart
zou volgens berichten uit Parijs name
lijk van plan zijn zich zo spoedig mo
gelijk naar Brizola te begeven, zijn
zwager.
In dit zuidelijke gebied is Goulart ze
ker van een grote aanhang. Intussen
zou het Braziliaanse vliegdekschip Mi-
nas Gerais op last van de minister van
marine, die samen met zijn ambtge
noten van oorlog en luchtvoart een fer
vent tegenstander van de ,,Castro-be-
wonderaar" Goulart is, op weg zijn
naar de provincie van de gouverneur
Brizola. Deze gaf prompt bevel de toe
gangen tot de havens van Porto Alegre
en Rio Grande te blokkeren door drie
lichters te laten zinken.
Eigen nieuwsdienst
DEN HAAG. - Minister mr. J. M A
H. Luns. staatssecretaris dr. H. R. van
Houten, de ambassadeurs uit Londen,
Washington, Parijs, Moskou. Bonn Ro
me. Brussel en Caracas en de perma-
nente vertegenwoordigers bij JJj.il. i*.,
Euratom. Navo en O.E.E.S. namen gis
teren in Den Haag deel aan de jaarlijK-
se ambassadeursconferentie. Vandaag
zal ook de ambassadeur in Wenen aan
het overleg deelnemen.
Volgende week vertrekt minister Luns
naar het buitenland. Van 5 september
tot midden oktober zal hij de Algemene
Vergadering van de Verenigde Naties
bijwonen.
Alleen Frankrijk, dat het laatst de be
schikking heeft gekregen over der
gelijke wapens, heeft in die drie jaar
proeven uitgevoerd in de Sahara.
De mededeling van de Russische re
gering dat zij kernwapens zou gaan
beproeven ihet was opvallend dat niet
werd gesproken van hervatting van
kernwapenproeven) werd gevolgd
door een serie dreigementen. „De Sow
jetunie heeft plannen gereed voor de
vervaardiging van een reeks machtige
kernbommen waarvan de kracht over
eenkomt met die van twintig, dertig,
vijftig cn honderd miljoen ton ortho
doxe explósieven".
En vervolgens: „Raketten, gelijk aan
die waarmee Gagarin en Titof hun
ruimte vluchten hebben gemaakt zullen
kernwapens naar elk punt van de
wereldbol kunnen brengen waar de
Sowjetunie of de andere socialistische
landen bedreigd worden".
Daarna geeft de Russische regering
de verzekering dat zij bereid blijft te
allen tijde een overeenkomst te onder
tekenen over algehele ontwapening.
Daardoor zou dan automatisch een
einde komen aan het beproeven van
kernwapens.
WILDERVANK (A.N.P.) Een
aantal arbeiders van de N.V. Stro
karton- en papierfabriek W. A. Schol
ten in Sappemeer is gistermiddag een
zitstaking begonnen. De vuren wer
den brandend gehouden, maar verder
werd door de mannen niet gewerkt.
Later in de middag werd dit voor
beeld gevolgd door een aantal werk
nemers van de N.V. Strokartonfabriek
Britannia in Oude Pekela; zij zijn
echter 's avonds weer aan de slag
gegaan.
De werknemers en de werkgevers in
d'e strokarton-industrie hebben enige tijd
geleden een tussentijdse verbetering van
een aantal secundaire arbeidsvoorwaar
den voorgesteld. De lopende c.a.o. is van
kracht tot 1 januari 1962.
De looncommissie van de Stichting van
de Arbeid heeft echter het College van
rijksbemiddelaars geadviseerd geen toe
stemming te geven voor het uitvoeren
van deze tussentijdse voorstellen. Zij zag
daarin een openbreken van a'e c.a.o. Dit
standpunt houdt in dat het loon van de
werknemers in 1961 niet meer kan wor
den verhoogd.
De mogelijkheid bestond echter, dat
per bedrijf dispensatie zou worden ver
leend om toch nog tot uitvoering van de
tussentijdse voorstellen te komen. Dit
zou overigens betekenen, dat er d'an per
1 januari 1962 geen ruimte voor een ver
hoging meer zou zijn.
Op een vergadering van de Algemene
bedrijfsgroepen centrale (A.B.C.) in Ou
de Pekela werd vorige week besloten dis
pensatie aan te vragen. De stakingen
van gisteren zijn opgezet met het doel
aan de eisen van de werknemers kracht
bij te zetten en de gang van zaken te be
spoedigen.
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM. De zestigjarige heer
Z. Varga uit Rhoon is gistermiddag bij
een autobotsing op de Vondelingen weg
in Rotterdam om het leven gekomen.
Hij werd. toen zijn bestelauto in bot
sing kwam met een tankauto, uit de
auto geslingerd en daarbij zwaar ge
wond. Tijdens de overbrenging naar het
MOSKOU (AP). In Moskou is de
vorige week een Rus wegens het ste
len van balen stof uit goederentreinen
veroordeeld tot de kogel.
Volgens Russische krantenberichten
had de man met elf medeplichtigen en
met behulp van valse documenten goe
deren tot een waarde van ongeveer
200.000 dollar gestolen.
De Prawda meldt dat de veroor
deelde tevergeefs in hoger beroep is
gegaan bij de Opperste Sovvjet.
VIANEN. Op het kruispunt bij
Vianen in de rijksweg Utrecht-Den
Bosch zijn gistermiddag verkeerslich
ten in gebruik genomen.
De Merwedebrug bij Gorkum heeft
het verkeer op de weg zoveel drukker
gemaakt dat de lichten nodig werden.
Ze zullen dag en nacht in werking
zijn.
Op deze wijze, aan lange touwen, werden vele toeristen,
onder wie het Nederlandse echtpaar Van der Zwaan en mej.
Bosch, uit hun benarde positie in de gestrande gondels be
vrijd. Deze afdaling was, vooral voor mensen met hoogte
vrees, een beproeving.
CHAMONIX Nooit gaan wij weer naar de bergen. Dit was,
als gevolg van uitgestane doodsangst in een bange en zeer koude
nacht, de eerste reactie van verscheidene der tientallen toeristen
die gisteren de kabelbaanramp bij de Mont Blanc overleefden.
Een begrijpelijke reactie was het, vooral voor degenen die eerst
voor hun ogen drie gondels te pletter hadden zien slaan en daarna
uren en uren lang de dood voor ogen hadden gehad.
Onder de 81 mensen die de
ramp overleefden zijn drie Ne
derlanders, het echtpaar A. A.
van der Zwaan uit Hilversum en
mejuffrouw M. R. Bosch uit
Amersfoort. Zij bereikten in het
holst van de nacht veilige grond,
toen het grootscheepse reddings
werk nog nauwelijks halverwe
ge was gevorderd.
De ramp, zo vertelde de heer Van der
Zwaan, had hem en de anderen in zijn
gondel overvallen vlak na het vertrek
van een tussenhalte, waar zij waren
uitgestapt om zich even te vertreden
en van het prachtige uitzicht te ge
nieten.
Lungs de kabel
Het ongeluk gebeurde toen de gondel
pas weer op gang was gekomen. „Wij
werden tegen de grond gesmakt", ver
telde Van der Zwaan. „Eerst dachten
wij dat een technische storing de oor
zaak was." Uren verstreken echter
zonder dat de gondel van zijn plaats
kwam. Met het verstrijken van die uren
veranderde de bezorgdheid in angst.
„Tenslotte zagen wij", aldus deze Hil
versummer, „enkele druk gebarende
Italianen. Wij begrepen toen dat er
iets niet in de haak was."
„Later kropen mannen langs de kabel
naar ons toe. Zij maakten touwen aan
de gondel vast en maakten ons dui
delijk dat wij naar beneden moesten
klimmen. Het was een klim van onge
veer dertig meter. Toen ik uit de gondel
kroop zonk het hart mij eerst in de
schoenen, maar toen ik ongeveer hal
verwege was gekomen wgs ik over mijn
angst heen."
Ook het gezin Butcher uit het zuiden
van Wales zal deze ramp nimmer kun
nen vergeten. Mary Butcher, 17 jaar,
zag samen met haar broertjes Robert
(10 jaar) en Bryn (7 jaar) en haar
vader hoe de straaljager van de Franse
vlieger Ziegler de kabel raakte waar
aan de gondel hing waarin mevrouw
Butcher met haar zuster plaats had ge
nomen, samen met twee Italianen. Zij
zagen drie andere gondels naar beneden
storten. Toen begonnen voor de But
chers uren van wachten in ondraaglijke
spanning die pas werd gebroken toen
Butcher zijn snikkende vrouw ein
delijk gered in zijn armen sloot.
Het gezin Butcher was even voordat
het ongeluk gebeurde gescheiden. Er
was niet voor alle Butchers plaats in
de kleine gondel. Toen de gondel waar
in mevr. Butcher zat langs de kabel
teruggetrokken was moesten de redders
er een gat in hakken om de inzittenden
een uitgang te verschaffen.
Dan was er het verhaal van de 20-
jarige leerling-gids Christian Mollier
die het stoute stukje uithaalde langs de
kabel naar een halte te klauteren. Bij
die halte aangekomen vertelde hij dat
men niet moest proberen de gondel
waaruit hij was ontsnapt en de naburige
gondels terug te trekken omdat zij te
gevaarlijk hingen en zouden kunnen
neerstorten.
„Nooit in mijn leven ben ik zo hang
geweest", zei Mollier later. Hij ver
telde dat nadat de straaljager de kabel
had geraakt zijn gondel als de slinger
van een klok heen en weer was gaan
zwaaien.
„We hoorden een harde knal, zoiets
als een kanonschot", zei hii, „en toen
zagen wij de gondel voor ons neerstor
ten en meteen daarop, de gondel achter
ons."
Mollier had de straaljager zien aan
komen, bijna recht op zijn gondel af.
Een treffende bijzonderheid was de
relatie van de straaljagerpiloot, Ziegler,
tot de kabelbaan. Zijn vader, directeur
van de vliegtuigfabriek Breguet, stelde
indertijd de kabelbaan officieel in ge
bruik uit naam van de Franse regering.
Ziegler sr. was toen chef van het kabi
net van dé minister van openbare wer
ken. Hij vernam het nieuws over de
ramp die zijn oudste zoon had veroor
zaakt door de radio.
Onze Parijse correspondent telefo
neerde ons gisteravond:
CHAMONIX De nacht van ver
schrikking is voorbij. De 81 toeristen,
die het avontuur van hun leven be
leefden op het dak van Europa, toen
een straaljager de trekkabel van de
hoogste kabelbaan ter wereld aan
stukken vloog, zijn behouden in Cha-
monix teruggekeerd.
Slechts zes hebben de catastrofe niet
overleefd: het Duitse echtpaar Wolker-
Bormann met hun twee kinderen van
veertien en twaalf jaar en de Italiaanse
vader Biancoconi met zijn zoontje van
twaalf jaar. Zij zaten in de drie cabines,
die tegen de pijlers van de Gros Rog
non te pletter sloegen en daarna een
val maakten van 150 meter, waar zij op
de gletsjer neerploften.
Drie andere cabines, die eveneens de
pijler geraakt hadden, bleven wonder
boven wonder hangen en de vijf inzit
tenden konden, versuft, als eersten ge
red worden. Er zijn bij deze ramp geen
mensen gewond.
Tivee gevaren
Het reddingswerk is een van de
knapste staaltjes geweest die ooit op
dit gebied vertoond zijn. Dank zij de
ijzerharde training van de alpinisten
en dank zij hun acrobatische eigen
schappen, die het moderne alpinisme
van hen eist, waren alle slachtoffers
vijftien uur na het ongeluk in veilig
heid gebracht.
Slechts twee gevaren bedreigden tij
dens het reddingswerk deze slacht
offers:
1. de kans dat zij door de myste
rieuze attractie van de afgrond ge
paard gaande aan angstcomplexen,
naar beneden zouden springen en een
zekere dood tegemoet zouden gaan;
2. de nachtelijke temperatuur, die in
de voorafgaande nachten tot vijftien
graden onder nul was gedaald, en die
de licht geklede toeristen ernstig zou
kunnen aantasten.
Gevaar voor breuk van de draag-
kabel bestond er niet, daar deze een
gewicht van 96 ton kan torsen, welk
gewicht nog voor geen achtste deel be
reikt was.
Luidsprekers
Twee voorzorgsmaatregelen werden
voor de nacht dan ook onmiddelijk
getroffen:
1. De kabelbaan van Chamonix naar
de Aiguille du Midi werd voor toeris
ten gesloten en uitsluitend ter beschik
king gesteld van de hulpverlening.
2. De eerste instrumenten, die naar
boven gingen, waren geweldige luid
sprekers om de slachtoffers gerust te
stellen en een algemene paniek te
voorkomen, alsmede machtige schijn
werpers van de brandweer van Cha
monix wier lichtbundels de mensen
gedurende de nacht een geruststellend
gevoel gaven.
Van onze correspondent
BREDA In het St. Ignatiuszie-
kenhuis in Breda is gisteren de vijftig
jarige vrouw A. B. uit Prinsenbeek
overleden, als gevolg van een slag die
haar broer, de 52-jarige A. B. uit Prin
senbeek, haar de vorige week met een
hamer had toegediend. De dader is ge
arresteerd en na voor de officier van
justitie te zijn geleid opgesloten in het
huis van bewaring in Breda.
Broer en zus hadden reeds geruime
tijd onenigheid. Vorige week donder
dag waren er opnieuw moeilijkheden.
In de woning van de vrouw aan de
Grindweg ontstond toen ruzie en op
een gegeven moment greep B. een
hamer. Hij sloeg zijn zuster een gat
in haar schedel en vluchtte het huis
uit, de vrouw hulpeloos achterlatend.
De man meldde zich na zijn daad bij
de rijkspolitie in Etten, die onmiddel
lijk naar de woning ging en daar de
vrouw met een ernstige schedelver
wonding badend in het bloed aantrof.
Zij werd naar het ziekenhuis gebracht,
waar zij gisteren overleed.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG. Onverwacht heeft de
H. T. M. een aantal van de nieuwe
bussen, die wegens personeelsgebrek
al jaren ongebruikt in de remise staan,
verkocht. De leiding van de H.T.M.
was niet bereid ons mee te delen om
hoeveel bussen het ging of wie de ko
per was.
Zo men weet heeft de R.E.T. onlangs
belangstelling getoond voor 36 van die
bussen. De onderhandelingen over een
eventuele verkoop daarvan aan Rotter
dam waren naar de mening van de
Rotterdamse wethouder J. U. Schilt-
huis en de directie van de R.E.T. nog
gaande.
PARIJS. De Parijse politie heeft
van de prefectuur opdracht gekregen om
de clochards te beletten zich op te hou
den in de buurt van openbare monumen
ten, vooral tijdens het toeristenseizoen.
Een van de Parijse gemeenteraadsle
den had bij de prefect er zijn beklag
over ingediend, dat sommige monumen
ten welhaast bewoond werden door deze
clochards, die de vreemdelingen en toe
risten met hun bedelpartijen lastig val
len. Na een onderzoek van de prefectuur
zijn thans maatregelen genomen om
hieraan een einde te maken.
DEN HAAG. Het Koninklijke
gezin is terug van vakantie. Gister
avond omstreeks half zeven is de r'e-
geringsfriendship, waarmee de Konin
gin, de Prins en de prinsessen Bea
trix, Marijke en Margriet uit Italië
terugkeerden, geland op het vlieg
veld Soesterberg.
NEW YORK (Reuter). De weduwe
van Ernest Hemingway heeft uit Cuba
een aantal nog ongepubliceerde ma
nuscripten van haar man meegebracht.
Zij deelde mee de manuscripten naar
New York te hebben gestuurd en bin
nenkort besprekingen te beginnen over
de uitgave.
AMERSFOORT. Er heerste gis
teravond grote blijdschap en opluch
ting in het rusthuis De Lichtenberg
te Amersfoort: uit Chamonix was een
telefoontje binnengekomen namens de
directrice, mejuffrouw M. R. Bosch,
dat zij ongedeerd de ramp met de ka
belbaan had overleefd.
Ook haar zuster en zwager, mevrouw
en de heer A. A. van der Zwaan, uit
Hilversum, waren ongedeerd. Alle drie
maakten het best.
Mejuffrouw Bosch had met haar fa
milie een vakantiereis naar Italië,
Zwitserland en Frankrijk gemaakt.
NIJDAM
Eigen nieuwsdienst
ZÜRICH. De Nederlandse kolonie
op de tribunes van de Oerlikonbaan
In Zürich heeft opnieuw uitbundig
kunnen juichen. Op de lijst van de
wereldkampioenen wielrennen kon
gisteravond weer een Nederlandse
naam worden geschreven.
Het werd de naam van Henk Nijdam,
die in de finale bij de amateurachter
volgers zijn landgenoot Jaap Oudkerk
versloeg. Twee Nederlanders in een
eindstrijd, die de duizenden van het
begin tot het einde in de ban hield.
Een tweede triomf dus bij de we
reldkampioenschappen wielrennen. Een
derde bleef achterwege. In de finale
bij de professionalstayers ging het zeer
rumoerig toe, culminerende in een for
mele slag tussen de Belg Verschueren
en de Duitser Marsell. De Nederlan
ders Wierstra en Van Houwelingen
kwamen er in deze eindstrijd niet aan
te pas.
HENGELO. Honderden mensen
hebben in de nacht van dinsdag op
woensdag staan te kijken hoe een
grote spoorwegkraan een beeldhouw
werk op zijn sokkel zette.
De beeldengroep „Opbouw" is ver
vaardigd door de beeldhouwer Martin
Stolk. Zij symboliseert de wederop
bouw van de oorlogsverwoestingen in
de binnenstad van Hengelo.
De groep weegt 4750 kilo en er moes
ten sterke krachten aan te pas komen
om het kunstwerk op het bed van natte
specie te zetten.
Op een zware auto was het beeld tot
vlak voor de Europatunnel gebracht.
Een spoorwegkraan met een hijsarm
van zeven meter hees het beeld hoog
boven de sokkel op de tunnel en zette
het nauwkeurig op zijn plaats. Het kar
wei duurde ruim twee uur.
Het beeldhouwwerk stelt twee arbei
ders voor die een zware balk torsen.
Weersverwachting van het
K.N.M.I. in De Bilt geldig tot
hedenavond:
Droog en zonnig
weer. Matige
noordoostelijke
wind. In het wes
ten en noorden
aanmerkelijk koe
ler dan gisteren.
In het zuidoosten
nog warm weer.
MIESJE:
Hij kon haast
niet hoger!
1 september: zon op 5.50, zon onder
19.29; maan op 22.59, maan onder
13.33.