RUIMTETOCHT GELUKT
SERVATIUS HEEFr
NIEUWE GETUIGEN
Historische reis duurde
20 seconden te lang
OP WEG!
BAAYENS
De Bilt: Droog
Zes nazis aan lijst toegevoegd
TERUG UIT
ISRAËL
SHEPARD: SORRY!
Toestand Cottaar
verslechterd
V)
r
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
Zaterdag 6 mei 1961
sommander shepard is launched on his space flight.
V
KAAP CANAVERAL. „Hij is de eerste Amerikaan in de wereld
ruimte Deze juichkreet van een Amerikaanse radioverslaggever,
klonk gistermiddag in miljoenen huiskamers, in de Verenigde Staten
en tientallen andere landen, ook in Europa.
COCOSMATTEN
COCOSLOPERS
Verkeerd verstaan
Schrijvers's o» fe«mt te
Stoffenhuis Toonaangevende
Lange Vorst
CITY THEATER
ELECTRO BIOSCOOP
„De Gordijnen Specialist"
MAIS0N VAN WESTEN
'I Interlockhuis Viola
Restaurant WÖHLER
J. DE JONGE
DE MUYNCK
Bevalmïs
Directeur: JACQ. DE SMIT; Chefred.: G. J.
Breuker. Kantoren te; Middelburg;, Plein 1940 nrs.
68, Postbus 26. Giro 116666, telefoon 011802009
en 4469. Goes, Lange Vorststraat 84, Postbus 4,
telefoon 011006901. Vlissingen, Nieuwendijk 33,
Postbus 24, telefoon 011843224. Terneuzen,
Nieuwstraat 38, telefoon 011503189. Zierikzee,
Havenpark 24, telefoon 011102991.
Zeeuwsch Dagblad
Losse nummers 13 cent.
Abonnementsprijs 0,56 per week, 7,per kwartaal'
Advertentietarieven op aanvrage. - Rubriek Kabouters
T cent per woord met een minimum van 1,—»
16e JAARGANG No. 4849
en zestien minuten later de triomf der Amerikanen: gelukt!
.en zestien minuten later de triomf der Amerikanen: gelukt
KENNEDY:NU DUBBELE INSPANNING
Van onze rechtbankverslaggever
EICHMANNS verdediger, dr. Servatius, heeft gisteren plotseling een bijzondere activiteit ont
wikkeld. Hij heeft niet minder dan zes nieuwe getuigen a décharge aan zijn oorspronkelijke
lijst van vier toegevoegd. Twee van hen bevinden zich in een Duitse gevangenis: Erich von
Bach-Zelewski, de man die aan Hermann Goering het vergif gaf waarmee hij in Neurenberg
zelfmoord pleegde, en Richard Baer, de commandant van Auschwitz.
Bach-Zelewski is kort geleden ver
oordeeld' wegens medepichtigheid aan
een voor de oorlog gepleegde moord op
een tegenstander van het naziregiem.
Baer is in december 1960 gearresteerd.
Hij had zich sinds de oorlog onder een
valse naam schuilgehouden. Zijn be
rechting staalVoor de deur. De andere
door dr. Servatius genoemde getuigen,
die allen actieve nazi's zijn geweest,
zijn op vrije voeten. Het zijn:
HANDELAAR
Dr. Edmund Veesenmayer, vroeger
generaal-majoor van de SS. Hij werd
in Neurenberg voor zijn aandeel aan
de Duitse misdaden in Hongarije tot
twintig jaar veroordeeld. Zijn straf
werd kort daarna tot tien jaar ver
minderd. Niet lang na die verkorting
mocht hij de gevangenis verlaten. Hij
woont nu in de buurt van Frankfurt
en heeft een handelsagentschap.
Otto Winkelmapu. eveneens generaal-
majoor van de SS, en tijdens de oorlog
hoofd van de SD in Hongarije. Hij
woont in West-Duitsland.
Walter Huppenkothen, kolonel van
de SS. Hij heeft een veroordeling van
een Duits hof achter de rug en woont
nu vermoedelijk in Beieren.
Dr. Wilhelm Hoettl, majoor van de
SS. Hij werkte bij de buitenlandse in
lichtingendienst van de SD. was na de
oorlog getuige voor het openbaar mi
nisterie in Neurenberg en is nu hoofd
van een school in Alt-Haussee in Oos
tenrijk. De laatste tijd heeft hij zich
toegelegd op het schrijven van boé-
ken. Zijn pseudoniem is Walter Hagen.
Eén van zijn produkteh is in de Ver
enigde Staten verschenen.
PUBLIC RELATIONS
Over twee van de vier getuigen a
décharge, die dr. Servatius afgelopen
dinsdag heeft genoemd, zijn inmiddels
nadere gegevens bekend geworden.
Prof. Franz Six, die twintig jaar
kreeg voor zijn aandeel in de leiding
van z.g. Einsatzgruppen (moordcom
mando's) zou zich aan het meer van
Konstanz als specialist voor public re
lations hebben gevestigd.
Eberhard von Thadden, belast met de
leiding van de afdeling „Joden" van
Hitiers ministerie van buitenlandse za
ken. is al eens vervolgd. Maar de ge
rechtelijke actie werd gestaakt omdat
er onvoldoende bewijs tegen hem was.
ACHTER DE HAND
Dr. Servatius houdt nog een getuige
a décharge achter de hand. Hij heeft
echter nog geen verzoek ingediend om
hem door een Duitse (of andere, al
naar gelang waar de man zich bevindt)
rechter te laten horen.
Het is Walter Noske, een medewer
ker van Heydrich. Hij was belast met
de coördinatie van de rapporten over
de Einsatzgruppen. Noske heeft als ge
tuige in Neurenberg verklaard dat
Eichmanns bureau het middelpunt
van het plan voor de uitroeiing van de
joden is geweest.
Toen de openbare aanklager, Gideon
Hausner, gisteren deze verklaring aan
het Hof te Jeruzalem overlegde, stond
dr. Servatius op en zei: „Ik zou deze
getuige graag willen horen." Gideon
Hausner beloofde alles te zullen doen
om de verblijfplaats van Noske op te
sporen.
MET RUST
Dr. Servatius wordt tot nu toe vrij
wel alleen actief als er documenten ter
tafel komen. De getuigen, die in leven
den lijve verschijnen, laat hij met rust.
Dit aanvankelijk tot verbazing van
het openbaar ministerie, dat er reke
ning mee had gehouden dat dr. Ser
vatius iedere getuige minstens drie
uur aan een kruisverhoor zou onder
werpen.
Het is inmiddels wel duidelijk ge
worden waarom hij dat niet doet: hij
stelt zich op het standpunt dat de ge
tuigen van de massaslachting geen
direct verband kunnen aanwijzen tus
sen hun belevenissen en Adolf Eich-
mann. Hun verklaringen zijn daarom
volgens hem niet terzake dienend.
Er is gisteren weer een groot aantal
documenten ter tafel gebracht, waar
uit volgens het openbaar ministerie
zonneklaar blijkt dat Eichmann de
grote man is geweest op de achter
grond van de massamoord.
AANGRIJPEND
De verklaringen van de getuigen, die
gisteren voor het Hof werden onder
vraagd, waren weer. bijzonder aangrij
pend'. Zij behelsden het relaas van de
ondergang van ghetto's in Letland en
Polen. Van de honderdduizend joden
in Letland hebben achthonderd de oor
log overleefd. In de eerste vier maan
den na de Duitse intocht in 1941 brach
ten de Duitsers er zevenduizend om
het leven.
Op zeven december van dat jaar
stond een grootscheepse moordactie
onder leiding van een Let, een zekere
Herbert Zuckus. De man verblijft
thans in Argentinië en heeft al ver
schillende malen verklaard' nooit ie
mand een haar te hebben gekrenkt.
Integendeel, hij zou joden hebben ge
holpen. Maar een getuige zei gisteren:
„Ik heb met mijn eigen ogen gezien
dat hij vrouwen en kinderen ver
moordde."
LEVEND BEGRAVEN
Eerst geloofden de joden van Let
land niet d'at deportatie de dood be
tekende. Totdat, zo vertelde getuige
Karstadt uit Tel Aviv, een vrouw in
het ghetto van Riga terugkeerde en
vertelde wat zij had gezien. Haar groep
Onze rechtbankverslaggever is
dezer dagen uit Israël terugge
keerd. Hij zal, zolang het proces
Eichmann duurt, de berichtge
ving van de persbureaus redi
geren en van kanttekeningen
voorzien.
was naar een plek gebracht, waar een
Duitser met een machinegeweer stond
te wachten: „Ze moesten een kuil
graven. ze moesten zich uitkleden
degenen die doodgeschoten werden
waren nog het best af, want anderen
werden zonder meer in de kuil ge
smeten en levend begraven."
Getuige Abraham Aviel, 34 jaar,
ambtenaar in Tel Aviv, geboren in
Polen:
.Met mijn moeder en mijn jongere
broertje en duizend anderen werd ik
naar het kerkhof van mijn dorp ge
dreven. Daar hadden anderen, o.a.
mijn vader en mijn oudere broer, al
een graf moeten graven. We moesten
knielen en naar de grond kijken. Maar
ik keek toch en zag wat er gebeiirde.
De Duitsers brachten de joden in groe
pen naar de rand van de kuil, ont
kleedden ze en schoten ze daarna met
machinegeweren neer.
SHALOM
Plotseling zag ik mijn oudere broer
Pinehas bij de groep doodgravers
staan. Ik kreeg een onweerstaanbare
drang om naar hem toe te gaan, ik
had een sóórt gevoel dat één van ons
moest blijven leven om dit alles te
vertellen. Ik fluisterde SHALOM tegen
mijn moeder en begon op mijn knieën
weg te kruipen. Het was een wonder
dat ze het niet merkten."
Abraham voegde zich bij de groep
doodgravers, en zag met zijn vader en
broer toe hoe zijn moeder en zijn
jonge broertje werden neergeschoten
en in de kuil werden geworpen. De
doodgravers mochten terug naar hun
dorp. Abrahams vader nam zijn twee
zoons mee op een vlucht naar de par-
tisanen.
Een andere getuige vertelde gisteren,
dat hij vanuit Duitsland naar het ghetto
van de Russische stad Minsk werd
overgebracht. Toen hij daar met zijn
lotgenoten aankwam, zei een SS-offi-
cier: „Wij hebben 28.000 Russische
joden doodgeschoten om ruimte voor
jullie te maken."
Een van de meest cynische documen
ten, die gisteren werden geproduceerd,
was een rapport van een zekere Franz
Walter Stahlbecker, een man die door
Eigen nieuwsdienst
ROTTERDAM. Even kalm en
beheerst als Shepard was de leider
van de lanceringsoperaties op
Kaap Canaveral.
Even over half vier, seconden
voor de start, hoorden miljoenen
mensen aan weerszijden van de
Atlantische Oceaan en de Stille
Oceaan, zijn stem uit hun luid
spreker klinken rustig, zonder
spoor van trilling:„T minus ten,
nine, eight, seven, six, five, four,
three, two, one, zero, ignition." (T
min tien, negen, acht, zeven, zes,
vijf, vier, drie, twee, een, nul, ont
steking.)
Meteen daarop kwam de mach
tige raketmotor van de Redstone,
de lanceerraket, tot ontbranding.
Een oorverdovend geraas, als
brulden honderden straalmotoren
tegelijk op een vliegveld, over
stemde alles.
Advertentie
DE SPECIAALZAAK VOOR UW BRIL
Het zware karwei is vol
bracht. De spanning is gebroken.
Alan Shepard stapt op het dek
van het Amerikaanse vliegdek-
schip Lake' Ghamplain uit zijn
„blikken bus". Nimmer te voren
had een Amerikaan zich zo snel
voortbewogen als hij. Nimmer
was een zo gevaarvolle tocht als
de zijne door zovele miljoenen
mensen in angstige spanning
van minuut tot minuut, ruim
een kwartier lang, gevolgd.
Nimmer zou een Rus, in dit laat
ste opzicht, zijn prestatie kunnen
evenaren. (Telefoto).
Die juichkreet klonk zeven minuten na de
geslaagde lancering, die miljoenen Amerikanen op
hun eigen televisiescherm in een directe uitzending
meemaakten, en negen minuten voor het adem
benemende moment waarop Shepards kleine ruimte
scheepje het water raakte.
De fantastische raketvlucht van Alan Shepard,
van Kaap Canaveral tot op een haar na precies
op het voorgenomen punt van landing, 480 kilo
meter verder in de Atlantische Oceaan, duurde
zestien minuten.
De enige die niet helemaal tevreden schijnt te
zijn geweest met de mate van precisie van de
Amerikaanse technici was Shepard zelf. Hij moet,
toen hij werd opgepikt uit zee, zijn verontschul
digingen hebben aangeboden omdat hij „twintig
seconden over tijd" was aangekomen.
Wie ook niet voor honderd procent tevreden was?
President John F. Kennedy. Die liet op zijn gelukwensen
aan Shepard de aansporing volgen dat nu de tijd was
gekomen voor een verdubbeling van de Amerikaanse
inspanningen op het gebied van de ruimtevaart.
De eerste reactie op Shepards vlucht en op die woorden
van president Kennedy was op de beurs van New York eén
stijging van twee dollar voor de aandelen van McDonnell
Aircraft, de fabriek die de bemanbare kunstmanen van het
type Mercury levert, en een stijging met twee en een halve
dollar van de aandelen van Thiokol Chemical Company,
een van de belangrijkste Amerikaanse leveranciers van
raketbrandstof. Men verwachtte dat de aandelen van de veie
andere bij de ruimtevaartindustrie betrokken Amerikaanse
ondernemingen die stijgende lijn zouden gaan volgen.
Was de zenuwslopende spanning van de laatste dagen
voor zeker enige tientallen technici op de basis Kaap
Canaveral te veel geworden, Shepard bleef de kalmte en
onverstoorbaarheid zelve.
Zonder hapering kwamen meteen na de start per radio
zijn korte mondelinge mededelingen door:
Eigen nieuwsdienst
BRUSSEL. De toe.staud van de
sportjournalist Jan Cottaar, die de vo
rige week 'zaterdag in de buurt van
Brussel bij een auto-ongeluk betrokken
is geweest en daarbij ernstige verwon
dingen opliep, is verslechterd.
Sedert enkele dagen heeft de patiënt
koorts, hetgeen door de geneesheren
in het ziekenhuis te Zinnik overigens
als een normaal verschijnsel wordt be
schouwd nu het lichaam op de ver
wondingen gaat reageren.
De heer Cottaar mag geen bezoek
ontvangen.
Eichmann eens een oude vriend is
genoemd.
Gideon Hausner beschreef het, voor
hij het door de gerechtsbode aan de
president liet aanreiken, aldus: „In dit
gedetailleerde rapport wordt over het
doden van meer dan honderdduizend
joden gesproken alsof het gaat over
het inblikken van sardientjes of
haring".
(Gegevens ontleend aan AP en
Reuter)
MEVR. LOUISE SHEPARD
..Prachtig, prachtigprachtig
,.A-Okay volle kracht." (A-Okay,
een vakterm, betekent perfect)
„Druk in Cabine a-okay"
„Brandstofsysteem werkt"
„Alle systemen werken"
Toren afgeworpen"
„Periscoop komt naar buiten"
„Capsule is los"
„Vrij van raket"
„Overschakeling op handbediening"
Zo ging het door, gedurende de ge
hele vlucht tot het ijzingwekkende
ogenblik, twee minuten voor de lan
ding, en kort voor het neerkomen van
de kunstmaan in het water, waarop
de mededeling kwam dat het radio
contact met Shepard was verbroken.
De minuten die toen verstreken wa
ren, niet alleen voor Shepards vrouw
en Shepards ouders, maar ook voor de
miljoenen in de gehele wereld die in
hun huiskamers meeleefden, de akelig
ste. Zou Shepard toch iets overkomen
zijn? De spanning hield aan tot vier
minuten na de landing van de kunst
maan of, zoals de astronauten hem
noemden, de blikken bus.
„De astronaut heeft de capsule ge
opend", was toen het verlossende woord
van de waarnemingspost aan boord van
het vlaggeschip van het bergingseska
der, het vliegdekschip Lake Ohamplain
van de Amerikaanse marine.
De spanning was' geweken. Rustig
konden de miljoenen toen het lopende
verslag, boeiender dan de enerverend-
ste Olympische finale omdat het een
stuk wereldgeschiedenis gold, verder
volgen.
Een van de vele helikopters die in de
lucht waren toen Shepards kunstmaan
op enkele kilometers van de Lake
Champlain in zee kwam, lichtte de
„blikken bus" uit het water en bracht
hem naar het vliegdekschip.
Shepard stapte er uit en wandelde
rustig over het landingsdek naar de hut
van de commandant van het bergings
eskader. Enige minuten later stelde hij
zich onder behandeling van de medici
die tot taak hadden hem zorgvuldig te
onderzoeken.
„Prachtig, prachtig, prachtig", was
de eerste reactie van Louise, Shepards
vrouw. Zij had de lancering thuis op
de televisie gevolgd en tegelijk, met
een zakradio op schoot, naar het radio
verslag geluisterd. Zij had de nacht
voor de grote gebeurtenis heel slecht
geslapen, erkende zij.
Daarna was het woord aan de com
mentatoren van naam en faam. Pro
fessor sir Harrie Massey, een van de
voormannen van de Europese organi
satie voor ruimteonderzoek, die altijd
sceptisch tegenover de bemande ruim
tevaart heeft gestaan, zei m Londen:
„Ik heb nooit een moment geloofd dat
de Amerikanen in dit opzicht een ach
terstand op de Russen hadden. Het
belangrijkste was geloof ik wel dat
Shepard geen moment bewusteloos is
geweest."
In de Amerikaanse senaat werd het
voorstel ingediend Shepard voor te dra
gen voor de hoogste onderscheiding,
de Congressional Medal of Honor. Het
Advertentie
EEN GROTE KEUS IN
FA. C. ORANJE LZN.,
VOORSTAD
GOES.
werk van de Senaat had tijdens de
vlucht van Shepard stilgelegen.
President Kennedy noemde de vlucht
van Shepard „een historische mijlpaal"
in de geschiedenis van het Amerikaanse
ruimteonderzoek.
Professor mr. dr. G. van den Bergh,
de bekende Nederlandse amateur-astro
noom, dacht er geheel anders over. Hij
vond de recente vlucht van een Ame
rikaan in het raketvliegtüig X-15 veel
belangrijker en vond de prestatie van
Shepard vergeleken met die van Ga
garin mosterd na de maaltijd.
Radio Moskou en de zenders van de
andere oommunistische landen schon
ken zo goed als geen aandacht aan het
nieuws over Shepard. Zij lieten het bij
een droge korte vermelding.
De Engelse premier, Harold Mac-
miilan, zond dadelijk een felicitatie-
telegram aan president Kennedy.
Aanvankelijk was bericht dat
Shepard tijdens zijn razend snelle
opstijging zou hebben gezegd: Wat een
prachtig uitzicht. Na de vlucht kwam
een correctie. Shepard had gezegd: Wat
een prachtige vlucht. In plaats van het
woord flight (vlucht) had men sight
(uitzicht) verstaan.
Shepard moet ook waarnemingen
over. het wolkendek boven Florida en
de aangrenzende zeegebieden hebben
doorgegeven. Vast staat dat hij zestien
minuten lang geen ogenblik werkeloos
is geweest. Hij had, met zijn waar
nemingen vooral van de registratie-
apparaten aan boord van de capsule
een zeer werkzaam aandeel in de
vlucht.
Advertentie
Het KJM.M.I. iD
De Bilt berichtte
gisteravond om
23.15 uur:
Wisselend be
wolkt en op de
meeste plaatsen
droog weer. Over
wegend matige
wind tussen west
en zuidwest. On
geveer dezelfde
temperaturen als
gisteren.
MIES JE: We zul
len het ermee
moeten doen.
7 mei: zon op
5.02, zon onder
20.14; maan op
I.48. maan onder
II.20.
Advertentie
l hvnt altijd Iuclkoni Dij
HET ZEEUWSCH DAGBLAD
DE KRANT
VOOR DE ZEEUW
collectie
modest offeiv
en
UIDD1LBURG
„UW SPECIAALZAAK" voor teer
moderne viUage* en dekoratleetoffen.
Koek Lange Verrtrtraat-Ganzepoertetraat
Ge«« Telefoon 7114
Uw speciaal wires voor
HEREN- en KINDERKLEDING
Lange VenMmt Oeee
SPECIAALZAKEN
U ontvangt elke dag 10% korting
het gehele jaar door.
Lange Voratstraat 45-47 Gom
en na afloop bij
een GEZELLIG onder-onsje
I0EK- en KANTOORBOEKHANDEL
OOK LANGE KERKSTRAAT SS
lel, 01100530# - Bijna 100 jaar boekhandel
OPTIEK - F0T0HANDEL
(unm'Wnx Oom lol. nu
L. Vorststraat 64
GOES
'Maak eens ken-
(nis met Oxford
I en Superdam cos-
tuums. In onze
jzaak voordeliger!
Ook als maat-
I confectie