16.53 u,: Beslissing valt na een middag vol dramatische debatten
Tweede Kamer stemt
vijf socialistische
ministers weg
De koude
lauwe of
hete brij
EINDE VAN EEN
DERTIENJARIG
TIJDPERK
O
tap
JMfÊ.
Kalkoen was gevlogen
Vandaag naar
Soestdijk
Voor het hele land
Het gevecht geopend
Olie duurder
De Bilt: weer
onbestendig
DIT WAREN DE VEERTIEN
Minister Hofstra
kondigde vertrek
op televisie aan
PROTESTANTS-CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR ZEELAND
DEN HAAG - Gistermiddag om zeven minuten voor vijf stortte de
brede basis ineen. Minister-president dr. W. Drees deelde toen aan de
Tweede Kamer mee, dat de socialistische ministers zeker niet zouden
aanblijven als minister Hofstra aftrad.
Zie verder pag. 7
DR. DREES
L
1
I
WAfèirï:JSmSM
Ij
WÊm m
jasBa jfl
X Qk Suur-hnff
W
ml 3|
1 -JLM
m, 3Jf j
■UrS
PROF. ROMME
HOFSTRA
Hoofdkantoor: Goes, L. Vorststraat 90, telefoon 01100-2438;
bij geen gehoor: Hoofdredacteur 01100-2503; Chefred. 01100-
3991; Postbus 4, giro 116666.
Bijkantoren: Middelburg, Korte Delft 50, tel. 01180-2009;
Vlissingen, Rembrandtlaan 24 01184-3224; Terneuzen, Nieuw-
straat 38, telefoon 01150-3189.
Directeur: JACQ DE SMIT Hoofdredacteur: R. HAGOORT
Zeeuwsch Dagblad
Abonnementsprijs 0,56 per week, f 7,per kwartaal
Losse nummers 13 cent.
Advertentietarieven op aanvrage. Rubriek Kabouter»
5 cent per woord met een minimum van 1.
14e Jaarg,
.No.418# Vrijdag 12 december 1958
(DERDE) KABINET-DREES VALT UITEEN
Van onze parlementaire redacteur.
Ruim twee uur tevoren had de minister van financiën zijn „onaanvaardbaar" laten klinken op de
motie-Romme en het daaraan vastgekoppelde amendement om de verlenging van de belastingverho
gingen te beperken tot één jaar. Om kwart voor zes nam de Tweede Kamer zowel de motie als het
amendement dat was ingediend door de meerderheid van de vaste commissie van financiën
met 88 tegen 55 stemmen aan. Vóór stemden de fracties van de KVP, AR, CH, VVD en SGP, tegen
«temden de socialisten en de communisten. Onmiddellijk daarop vroeg minister Hofstra schorsing
ran de beraadslagingen en daarmee was de strijd tot een einde gekomen.
De stemming is voorbij de beslissing is gevallen. Minister Hofstra
pakt zijn spullen bij elkaar. Hij gaat heen.
Advertentie
Vraag deskundig advies
aan de juwelier-horloger
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG. Dr. Drees zal
vermoedelijk hedenochtend op
Soestdijk zijn opwachting maken
bij koningin Juliana om haar van
alle aspecten van de nieuwe situa
tie op de hoogte te stellen.
Gisteravond heeft het voltallige
kabinet in de Trèveszaal aan het
Binnenhof zich van acht uur tot
half tien over de nieuwe toestand
beraden. Wat daar is besproken
wordt voorshands geheim gehou
den in afwachting van het ogen
blik, waarop de Koningin volledig
zal zijn ingelicht.
Het heeft de Tweede Kamer ruim vier uur ingespannen vergade
ren gekost om tot dat einde te geraken. Bijna de helft daarvan werd
moeizaam besteed om uit te maken hoe men de dramatische beslis
sing zou regisseren.
In dit ordedebat kwam al meteen het oude zeer, dat al zo lang tus
sen de socialisten en de overige fracties tot herhaalde botsingen had
geleid, naar boven. Het leek er soms veel op, alsof de Kamer, nu zij
dan eindelijk voor de historische beslissing stond, aarzelde om de
laatste stappen te doen.
Het ging er eerst om wat nu het eerst zou moeten worden behandeld: de
motie-Romme of het amendement, dat de verlenging van de verhoogde ven
nootschapsbelasting wilde beperken tot één jaar. De socialistische fractieleider,
mr. J. A. W. Burger, wilde de beslissing over de motie zelfs uitstellen totdat
het gehele ontwerp was afgehandeld, dus nadat de beslissingen over de ver
lenging van de afzonderlijke belastingverhogingen al genomen zouden zijn.
Deze motie werkt als een guillotine, riep hij uit, omdat de regering daardoor
verhinderd zou worden om voortijds blijk te geven van haar houding.
Het ging er niet slechts om of de algemene beraadslagingen weer hervat
moesten worden, of dus weer alle argumenten uitgemeten zouden moeten
worden, maar of er nog gelegenheid zou zijn om het grote gevecht op de
laatste barricade met alle kracht van wapens te leveren.
Daar kwam nog een heel belangrijk argument bij: 's lands vergaderzaal
was rechtstreeks met Hilversum verbonden en het land luisterde mee! Toen
dan ook eenmaal het besluit was genomen om de discussies over motie en
amendement gezamenlijk te voeren maakte ieder gretig gebruik van de
gelegenheid om alles te spuien wat er op 's harten diepste grond lag
Eerst zijn er toen enkele zakelijke onderdelen afgedaan. Het amendement
om het element van de vervroeging uit de afschrijvingsfaciliteit weg te nemen,
werd ingetrokken, omdat daarmee het karakter van het voorstel zou worden
aangetast en voorzitter dr. Kortenhorst oordeelde dit terecht niet toelaatbaar.
Een tweede amendement, dat de volmacht aan de minister om naar willekeur
met de vervroegde afschrijving te manipuleren wilde beknotten, ging dezelfde
weg op. Pas daarna kwam de Kamer tot de „koude, lauwe of hete brij", waar
de Kamer omheen had gezworven, zoals dr. Kortenhorst het karakteriseerde.
Het was minister Hofstra, die het gevecht opende, rechtstreeks tegen
de oppositie van de K.V.P.'er dr. Lucas, zijn scherpste tegenstander. De
basis van vertrouwen voor een verantwoord beleid komt te vervallen, zo
verweet hij hem, als de regering steeds maar weer wordt gedwongen om
met de Kamer een hard gevecht te leveren voor elk bedrag dat zij nodig acht.
In een dergelijke situatie is het land niet meer bestuurbaar. Men kan
geen opgewekte vprhalen houden bij de afzonderlijke begrotingen en dan bij
de belastingvoorstellen de regering verwijten dat zij niet zuinig genoeg is.
Elke keer zet men de regering een stok tussen de benen.
Br komt een moment, aldus minister Hofstra, dat men tegen een
dergelijke oppositie „neen" moet zeggen, ook als daar in de ogen van
het publiek een geringe aanleiding voor is. Ik ben mij bewust van
wat ik zeg: ik kan de verantwoordelijkheid voor een dergelijk beleid
niet meer dragen. Ik zal de consequenties aanvaarden als het amen
dement wordt aanvaard!
Wat betekent dit, zo luidde de vraag, die prof. mr. Oud onmiddellijk hier
op liet horen, treedt minister Hofstra alleen af, nemen zijn socialistische col
lega's ook ontslag of geldt dit onaannemelijk voor alle leden van het kabinet?
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG. „Donderdag,
11 december, 20 uur: openbare
vergadering." vermeldde gister
avond het zwarte bord met witte
letters in de hal van de Tweede
Kamer. Het was ten onrechte; er
was geen avondvergadering. De
ministers Drees en Hofstra had
den hun laatste woorden gespro
ken en de Kamer verlaten de
brede marmeren trap af en de
vochtige kou van het Binnen
hof in.
TWee moegeprate mannen die
„neen" hadden gezegd tegen de meer
derheid van de Kamer en daarna gin
gen.
Vier en een half uur lang had het
gevecht geduurd. Het was een histo
risch gevecht dat voelde iedereen.
Er werd met veel retorisch geweld af
scheid genomen van een dertienjarig
tijdperk dat ons nog lang zal bijblij
ven.
onbewogen
Een uur nadat de vergadering was
begonnen was het kabinet nog steeds
heel. Om twee uur is minister Hofstra
aan het woord: een rustige efficiënte
man, die in zijn korte beheerste zin
nen nooit iets teveel zegt en nimmer
in herhalingen vervalt.
Kamerleden groepen om de rege
ringstafel samen. Persfotografen door
klieven de lucht met huil bliksem
schichten.
Dr. Drees. hoort het betoog onbewo
gen aan. Hij zit in zijn karakteristieke
houding: een weinig achteruitgezakt,
de handen over elkaar in de schoot,
kijkend naar de sprekers. Nu en dan
legt hij zijn rechtervuist ,op tafel.
Mr. Burger is zijn tegenbeeld. In de
voorste rij van de socialistische hoek
steekt zijn forse gestalte in bruin col
bert duidelijk af. Mr. Burger is hyper
nerveus. Zijn handen, voeten en armen
herhalen steeds dezelfde bewegingen:
benen over elkaar en naast elkaar,
armen op de rugleuning en op tafel,
bril op en bril af, zakdoek uit de zak
en er weer in. Nu en dan strijkt hij
over zijn hoofd.
Geen van de fractieleiders kan zo
DEN HAAG. Als gevolg van de re
cente prijsstijging op de wereldmarkt
zullen met ingang van vrijdag 12 decem
ber a.s. de verkoopprijzen van enkele
aardolieprodukten op de Nederlandse
markt worden verhoogd.
Voor petroleum voor huishoudelijk ge
bruik bedraagt de verhoging cent
per liter.
De prijzen voor gasolie, auto-gasolie,
huisbrandolie en dunne stookolie worden
20 cent per 100 liter hoger.
Vice-president Hoge Raad
Eigen nieuwsdienst
DEN HAAG. Tot vice-president van
de Hoge Raad der Nederlanden is bij
koninklijk besluit benoemd dr. mr. P.
H. Smits, sinds 1941 raadsheer van het
college.
H. A Hofstra
Ir. C. Stat
Mr. 3. van Aartsen
Prat do. J. Zijlstra
Ph, Helden
■p; vla
[J
Hl
v'-^a
AIt- M, A. H. Luns
Mei» dr, M> A. Nt,
Klompé
Mr. A, A. M,
Struycken
u
1
H.s B. J» Witti
Ji'c
slecht stilzitten. Zelfs de kwieke pro.
lessor Oud, voor wie het toch een op
windende en belangrijke middag is, zit
rustiger. Zijn witte kuif is altijd zicht
baar tegen het groene gordijn, waar
achter Kamerleden, fotografen en
cameramannen hun sigaretten roken.
De rook walmt naar boven en aan het
eind van de middag hangt er in de hoge
witte zaal een dikke blauwe walm.
lange zinnen
Wie dacht dat het barsten van de
brede basis een spannende zaak is,
komt bedrogen jiit. Het debat sleept
zich verder. Om kwart voor drie is prof.
Romme aan het woord. De katholieke
fractieleider heeft moeite om op gang
te komen en kan al te vaak het slot
van zijn lange volzinnen niet vinden.
De tribunes worden van minuut tot
minuut voller. Ook minister Luns staat
ergens tussen al deze mensen evenals
staatssecretaris Van Veen, de man die
nimmer het woord voerde en straks
weer even onbekend het particuliere
leven ingaat als hij er onlangs uitstapte.
Het wordt broeiwarm in de verga
derzaal, maar als iemand het grote
raam achter de rug van dr. Drees
opent moet het meteen weer dicht. De
glasgordijnen wapperen even boog op,
maar een frisse najaarswind is bij deze
eindstrijd niet gewenst.
Om half vier is mr. Burger aan het
woord. Zijn stem klinkt luid en ver
ongelijkt: ,,Ik heb nooit het woord
„woordbreuk" in de mond genomen'
Maar zijn tegenstanders zwaaien met
het socialistische partijorgaan, waar
het tegendeel in staat. Dr. Drees praat
met Evert Vermeer en minister Hof
stra luistert, hand onder de kin. De
woorden van mr. Burger lijken een
afscheidsrede en een eerste verkie
zingsrede.
tas inpakken
Om vijf uur staat het kabinet nog.
De crisis is als een hete, lauwe of
koude brij, waar men angstvallig om
heen draait. Dr. Kortenhorst gebruik
te die uitdrukkig aan het begin van
de middag en hij had er volmaakt ge
lijk mee. In de diepe afgrond die so
cialisten en anderen scheidt, gloeit de
crisis, maar de aanloop voor de
sprong in de afgrond wordt steeds
groter. De stemming over de motie-
Romme is nog steeds niet aan de orde.
De minister van financiën zegt weer
„neen" en als hij uitgesproken is pakt
hij zijn tas in langzaam, zodat de
fotografen zijn handelingen goed kun
nen registreren. Mr. Burger slentert
wat heen en weer na zijn laatste oratie,
die veel interrupties en gehamer op
leverde, De gordijnen achter de rege
ringstafel worden gesloten alsof de
Kamer een sterfhuis is.
Dan komt dr. Drees aan het woord.
Het dramatische hoogtepunt
in de Tweede Kamer. Gespan
nen luisteren de afgevaardigden
naar de woorden van de minis
ter-president, dr. W. Drees: De
socialistische ministers zullen
zeker niet aanblijven als minis
ter Hofstra heengaat; dat raakt
uiteraard heel de basis van het
kabinet.
Zijn laatste woorden deze middag
misschien wel zijn laatste woorden als
minister. De klok wijst vijf minuten
over half zes. Filmcamera's zoemen,
een zwijgende groep afgevaardigden
hokt rondom de regeringstafel en door
de kieren van de groene gordijnen kij
ken vele hoofden. De motie wordt in
stemming gebracht en het resultaat zal
een ruime meerderheid zijn. Met 88
tegen 55 stemmen maakt de Kamer een
einde aan het tijdperk-Drees. Het is
gebeurd.
HILVERSUM. Voorafgaande aan de
bijeenkomst van de Ministerraad heeft
minister Hofstra gisteravond voor de
televisie verklaard dat hij zijn ontslag zo
spoedig mogelijk aan de Koningin zou
verzoeken en dat de vier andere socia
listische ministers dat ook zouden doen.
Daarmee, aldus de heer Hofstra, is de
grondslag aan het kabinet ontvallen.
Wat intussen de overige ministers zul
len doen en of men dus kan zeggen dat
het kabinet in zijn totaliteit demissionair
wordt, op deze vraag kon de heer Hof
stra nog geen antwoord geven. Daar
over, zei hij, zou in de Ministerraad
moeten worden beslist.
ASTEN (A.N.P.) Kort nadat zij een
tegenligger was gepasseerd is gisteren
de 47-jarige mevrouw A. Weijers-Brou-
wers uit Venlo op de weg Asten-Meijel
met haar auto tegen een boom gebotst.
Zij was op slag dood.
Het K N.M.I. In
De Bilt berichtte
gisteravond te
23.15 uur:
Overwegend
zwaar bewolkt
met tijdelijk eni
ge regen of natte
sneeuw. Weinig
verandering in de
middagtempera-
turen. Matige tot
krachtige en mo-
gelijk harde wind
uit zuidelijke richtingen.
MIESJE: „Onbestendig" kan veel
betekenen
13 DECEMBER: zon op 8.39, zon
onder 16.28; maan op 10.31, maan
onder 20.05 uur.
V
Eigen nieuwsdienst
RIJSSEN. Een vrolijk gezelschap wachtte in een café te Rijssen op het
moment, dat een prachtige kalkoen, die in de keuken werd gebraden, zou
worden opgediend. Eindelijk kondigde de waard aan, dat men aan tafel kon
gaan. Wie even wilde kijken, hoe de kalkoen er uit zag, moest maar naar
de keuken lopen. Tot stomme verbazing van waard en gasten was echter
juist tijdens een korte afwezigheid van de kok de kalkoen met braadpan
en al van het fornuis gestolen.
