l plAtenpRóAt VAN BEINUM Van Beinum-fonds De ring der liefde en een fyvont mon haal Ontwikkeling Ontspanning Gezelligheid Vele hartpatiëntjes en „blauwe babies" gered door zijn methode Franse en Duitse ZWARTE schijf BRONZEN BEELD VOOR JUBILARIS 't Zeenwsch Weekend Nobelprijswinnaar Forssmann georuikte zichzelf als pritlkuji f""\ e molens van de Nobelprijs malen meestal langzaam. Het is misschien goed zo, want dikwijls wordt de waarde van een ont dekking eerst na tientallen jaren in praktische toepassing erkend. Zo zal dr. Werner Forssmann, arts in Bad-Kreuznach, wel nauwelijks meer op deze hoogste onderscheiding in de wetenschappelijke wereld gerekend hebben. Al in 1929 bewees de toen volkomen onbekende en ook sindsdien slechts in specialistenkringen bekende dokter na melijk in een moedig zelfonderzoek, dat men een slang in het hart kan brengen, zonder nadelige gevolgen voor de patiënt. Forssmann is geen wetenschappelijk onderzoeker. Als praktiserend genees heer oefent hij zijn beroep uit in Bad Kreusznach en leeft daar met zijn uit zeven personen bestaand gezin. Prak tisch was ook zijn manier van „wer ken" bij zijn onderzoek van het hart. In 1929 verscheen in het „Klinische Weekblad" een artikel van de jonge arts met de zakelijke titel: „Het on derzoek van het gewone hart". Bij hartafwijkingen komt het er dikwijls op aan te weten wat zich in de aparte hartkamers afspeelt. Van buitenaf kan men dit gewoonlijk niet vaststel len. Dr. Forssmann zei bij zichzelf, dat het toch mogelijk moest zijn een som de door de natuurlijke toegangen in het hart te brengen, bijvoorbeeld door een in het hart uitkomende ader. Door de armader Hij nam een zeer gevaarlijk uitzien de proef op zichzelf. Door de armader bracht hij langzaam een dunne rubber slang in zijn hart. Het ging, de slang kon weer teruggetrokken worden. Br was niets beschadigd, de kleine snede tol de armader genas snel. Hieruit ontstond een techniek van hartsondering, van „hartcartering" zo als de medicus zegt, die intussen door doctoren in klinieken als routinewerk ■wordt uitgevoerd, die zonder wezen lijk gevaar is en die beslissende vor deringen op het gebied van de hart- chirurgie mogelijk heeft gemaakt. Bo vendien kunnen op deze manier ook andere, dieper gelegen organen langs de weg door het hart gesondeerd wor den. De techniek werd in Amerika overgenomen en verder ontwikkeld. Dr. Forssmann deelt de Nobelprijs met twee Amerikaanse collega's. De methode, waardoor hij met moedig pionierswerk de weg baande, heeft m de gehele wereld ingang gevon den en al voor duizenden hartpa tiënten redding gebracht. Pijnloos Als een patiënt hartklachten heeft en de diagnose volgens de gebruikelij ke methode niet duidelijk te stellen Is, gaat de specialist over tot hart cartering, volgens de methode van dr. Forssmann. De ingreep kan in enkele minuten voorbij zijn, maar soms duurt het uren. In de hoofdader van de linkerarm wordt een slang van plas- tie binnengeleid. De slang is een me ter lang en ongeveer zo dik als een breinaald. De opening is net zo groot als een flinke naald. Het bloed stroomt de slang in, waardoor daarin de bloed druk gaat heersen. Aan het einde van de slang is een apparaat gemonteerd om de bloeddruk te meten. Bovendien wordt voortdurend het elektrocardiogram van de patiënt op genomen. De patiënt ligt rustig en bemerkt niets. Samen met de arts, die hem over de gebeurtenissen inlicht, gaat hij de curve van de bloeddruk en van het elektrocardiogram na, dat op een scherm wordt geprojecteerd. De in gebrachte slang is op een röntgen- scherm zichtbaar en wordt voorzichtig verder geschoven. Men ziet haar op het scherm verder gaan. Via de oksel holte komt de slang in de borst holte en vandaar bereikt zij het hart. Meten De drukcurve kondigt aan wanneer het voorste gedeelte van de slang de hartkamer, waar de bloeddruk abnor maal is, heeft bereikt. Door de slang kan nu de daar heersende bloeddruk worden gemeten. Terwijl de gewone bloeddruk slechts het resultaat is van de totaaldruk en niet van de toestand ln dat deel van het hart, wordt op deze manier de abnormale druk weerge geven. Als de arts deze toestand kent, wordt de diagnose duidelijk. Soms gaat het om een ziekelijke vernau wing van het ventiel van de rech- terboezem, die het bloed uit de ade ren opneemt en naar de rechter- kamer leidt. Daarvandaan wordt het bloed eerst naar de longen gepompt, waar het met zuurstof uit de ingeademde lucht wordt gevulde dan gaat het naar de linkerboezem terug door een breder ventiel in de zeer spier- rijke linkerkamer, vanwaar het door de aorta in de algemene bloedsomloop wordt gepompt. Normaal openen Het ventiel, dat door de rechter- kamer leidt, moet zich normaal kun nen openen tot een doorlaat van een flinke stuiter. Door littekens of an dere beschadigingen kan echter de doorlaat tot een potlooddikte samen gekrompen zijn. In deze toestand kan het hart zijn werk, het pompen, niet meer behoorlijk verrichten. li een toestand van rust pompt het liait per minuut ongeveer 5 liter bloed door. bjj inspanning loopt dit van 10 tot 20 liter bloed per minuut op en deze doorstroom kan het hart bij een ver nauwde ventielopening niet verwerken. De patiënt zakt bij te hoge inspanning in elkaar. Tegenwoordig kan men een derge lijke patiënt helpen, want de ventiel opening is langs operatieve weg te verbreden. Nog tot voor dertig jaar golden operaties aan het levende hart alseen sensatie, thans zijn zij een nor maal verschijnsel in de geneeskun de. De operatie geschiedt in volko men narcose. In de Verenigde Staten legt men thans zelfs het hart eenvou dig stil, sluit een „kunsthart" aan en men verricht de operatie gedurende de tijd, dat een klein pompstation de taak van het hart overneemt. Het bloed wordt in hetzelfde tempo als het hart dat deed in circulatie gehou den. „Blauwe babies" In Amerika werden eveneens met behulp van deze methode tal van zo genaamde „blauwe babies" gered. De ze babies werden geboren met ver keerd-verbonden aderen, waardoor het Hartoperaties thans normaal verschijnsel bloedzuiveringsproces niet naar beho ren functioneerde. Het opnemen van zuurstof geschiedde te gebrekkig en de babies liepen daardoor „blauw" aan. Vroeger stierven deze kinderen reeds na korte tijd. Thans is er ook voor zulke patiëntjes een redelijke kans om erdoor te komen. In Chicago reeds geruime tknenO,dkaig,w ,oa2 past men de nieuwe methode op babies reeds gedurende tien jaar toe en met groot succes. De methode van Forssmann kan ook worden gebruikt bij het onder zoek van andere diepliggende or ganen. Het is thans al mogelijk via de slang tot aan de hersenen te ko men en indien zulks nodig mocht blijkèn kunnen medicijnen via een directe weg dicht bij een onheils- plek worden gebracht, waar zij dan in geconcentreerde vorm de zieke delen benaderen en op deze manier tot een snelle genezing bijdragen. Men kan ook door middel van de slang bloed- of andere proeven van interne organen nemen of contraste rende middelen voor röntgenopnamen invoeren. En dat alles, omdat 27 jaar geleden een jonge arts de moed had zichzelf als proefkonijn te gebruiken. Bijbelse siad Gibeon ontdekt ~7 even Amerikaanse arehaeologen hebben in de afgelopen zomer in Jordanië de plaats ontdekt waar de in de Bijbel genoemde stad Gibeon heeft gelegen. Zjj hebben er de stadsver- sterkingen en de waterleiding bloot gelegd. Bij de bekendmaking van deze feiten door de Universiteit van Penn sylvania werd medegedeeld, dat ze kerheid omtrent de identiteit van deze stad verkregen werd door een gevon den Hebreeuwse inscriptie, waarin de naam Gibeon voorkomt. In de Bijbel wordt het beschreven als een grote stad. De opgravingen vonden plaats bij het tegenwoordige El-Jib, een Ara bisch dorp met 900 inwoners, ongeveer 12,5 kilometer ten noorden van Jeru zalem. De Middelburgse kunstschilder Piet Rijken heeft een affiche ontwar pen voor de avond, die de Oecumenische Jeugdraad te Middelburg op 12 decem ber a.s. gaat organiseren ten bate van de Hongaarse vluchtelingen. De affiche laat zien het gezicht van een vluchte linge. Een gezicht, waui up net lijden der Hongaren op aangrijpende wijze is weergegeven. Op de achtergrond ziet men de ruïnes van Boedapest. Links boven straalt de Ster van Bethlehem. Dezer dagen kwamen van Phi lips twee merkwaardige pla ten uit; de Symphonie in d van Cesar Franck A 01641 R-331 13) en het Derde Pianoconcert van L. van Beethoven (A 01635 R-331 13). Deze platen zijn niet in de eer ste plaats merkwaardig door de werken, die zij bevatten; deze zijn bekend genoeg. Het merkwaardige ligt in de uitvoering ervan, die beide een typisch Amerikaans, wil men: Engels karakter hebben. Het eerste werk, de symphonie van Franck, is van indrukwekkende schoonheid. Cesar Franck (1822 1890) was, vóór alles, organist. Hij heeft deze functie lange jaren be kleed aan de St. Clotïlde te Parijs. De meest bekende werken van Franck zijn dan ook zijn orgel composities. Het is dan niet verwonderlijk, dat deze symphonie (de enige, die hij schreef), ons veel aan deze orgelwer ken herinnert. Er is iets verhevens, iets bovenna tuurlijks in deze symphonie, iets, dat Franck wel de bijnaam heeft gegeven van: le maitre angélique. Hetzelfde principe dat Franck in zijn orgelwerken heeft bezield, vindt men ook in de symphonie: het voordurend moduleren van de thema's in de meest uiteenlopende toonsoorten. Daardoor krijgt zijn muziek dat vreemd-mooie, dat het toch wel nood zakelijk maakt om Franck meer dan eens te horen, voor men hem ten volle kan waarderen. Is men echter zover, dat men hem begrijpt, dan gaat er, vooral ook in deze symphonie, een wereld van muzikale gedachten open, zo wonderlijk en mysterieus, dat men a.h.w. er niet naar uitgehoord komt. Steeds weer zal men bij Franck nieu we gezichtspunten ontdekken, die het werk steeds weer mooi er maken. Prachtige momenten Het Filadelfia orkest, dat dit werk uitvoert onder leiding van Eugene Ormandy, bereikt hierin vaak prach tige momenten, waarbij de echte „Franckse" sfeer indrukwekkend wordt weergegeven. Het merkwaardige in deze uitvoering is het gebruik van koperinstrumenten, die het typisch op de Engelse weke timbre hebben. Daar Franck vrij veel koper gebruikt, is dit dus opvallend, Daardoor wordt een uitvoering ge hoord, die voor onze oren de typische, continentale, scherpere koperklank mist. Wat overigens niet zeggen wil, dat deze uitvoering minder zou zijn dan met „onze" bezetting. De opname heeft enkele minder geslaagde momenten, in het tweede deel bijv. is de inzet van de Engelse hoorn tegenover de harpbegeleiding veel te zwak, wat kennelijk een op- namefout is, daar de althoboklank de indruk geeft te ver van de mi crofoon te worden geproduceerd. Meesterpianist Beethovens derde pianoconcert (in c min.) wordt uitgevoerd door de Amerikaanse meesterpianist Rudolf Serkin en begeleid door het Filadelfia orkest, eveneens onder leiding van Eugene Ormandy. Beethoven (17701827) schreef vijf pianoconcerten, waarvan, het vijfde wel het meest geliefde en bekende is. Toch is ook dit derde zeer bekend en heeft zeker wel zulke prachtig delen als de andere. Het concert is een mu ziekstuk, waarbij een solo-instrument, in dit geval dus de piano, wordt bege leid door een orkest. Het bestaat meestal uit drie delen: een vlug eerste en derde deel en een langzaam mid dendeel. Het kenmerk van het geniaal gecom poneerde concert is het feit, dat er een zeker evenwicht bestaat tussen solo instrument en orkest. Dit laatste doet dan niet alleen dienst als begeleidings orgaan, maar heeft ook een belang rijke zelfstandige partij. Vooral bij dit concert van Beet hoven is dat duidelijk merkbaar, ge tuige reeds de lange inleiding, die door het orkest wordt gespeeld. De uitvoering van dit werk is in een woord voortreffelijk. Het orkest geeft een prachtige, zelfstandige be geleiding en de pianist beschikt over een ragfijn toucher en een grootse virtuositeit. Vleugel Het merkwaardige in deze uitvoe ring is het gebruik van de typische Engels gekarakteriseerde vleugel. Wij zijn gewend aan de Duitse vleugel, die over een zware, ronde, orgelmassige klank beschikt. Het doet daarom merk waardig aan deze vleugel te horen, die veel lichter en metaalachtiger van toon is. Het geeft het effect, of de forse, vaak zwaarmoedige Beethoven enige graden vrolijker is geworden. Dit doet echter aan de sublieme uit voering niets af. Ook de opname van deze plaat is buitengewoon goed. Lief hebbers van serieuze orkestmuziek zullen met deze platen zeer zijn inge nomen. B. „Indien gij mijn geboden bewaart, zult gij in mijn liefde blijvenDit is mijn geboddat gij elkander liefhebt, gelijk Ik u heb liefgehadIndien de wereld u haat, weet dan, dat ze Mij eer dan u gehaat heeft". Johannes 15 10a, 12, 18. Jezus omringt de Zijnen met de band der liefde. En wij van onze kant moeten in Zijn liefde blijven, door eenvoudig te doen wat Hij vraagt. Eén van de belangrijkste dingen is daarbij, dat wij elkander lief zullen hebben Jezus' liefde voor ons tot in de dood mag dan ons voorbeeld zijn. Zo worden Christus en de gelovigen omgeven door een ring van liefde. Zij vormen daardoor een hecht geheel. En het is dringend nodig dat dit liefdefront tot in alle onderdelen zeer sterk is; want voortdurend wordt het bedreigd door de haat van de wereld. Overigens moeten wij van dat laatste niet zo schrikken, zegt Jezus. Zij hebben Hem immers ook gehaat; en nog wel vóór die haat zich op ons kon richten. Dat was 't gevaltoen Jezus van allen verlaten en als een vervloekte misdadiger weggejaagd werd, om buit en de stad aan een kruis te sterven. En nu merkt de wereld terdege; dat wij, in wie de liefde heerst, niet meer tot haar behoren. Wij behoren Jezus toe. Het is dus een bewijs, da wij van Christus zijn, wanneer de wereld ons vol haat uitstoot. Dit ondervinden van de haat van het ongeloof moet ons dan ook eigenlijk vertroosten en verblijden! De keerzijde hiervan is, dat, wanneer wij leven als mensen van de wereld, die elkander haten en Jezus' geboden verachten, wij ons niet meer bevinden in die beschermende ring der liefde. De haat over meestert ons, zodat ons hart weldra even boos is als dat van Gods vijanden. Wat erg, als w\j die ring der liefde verbreken willen en ons scharen aan de kant van de wereld: bij het front van de haat. Wat een aan klacht, als de mensen niet van ons zeggen kunnen: Ziet, hoe lief zij elkaar hebben. Wie Christus echt toebehoort, die wordt vaak gedreven in het isole ment; dit wordt hem eenvoudig opgedrongen, omdat hij de moed der liefde opbrengt, duidelijk vóór Jezus te kiezen en tégen de satan. Laat het ons uiteindelijk niet bedroeven, wanneer wij om ons blijven inChristus' liefde door de wereld gehaat worden. Maar laat het ons wèl bedroeven, wanneer christenen soms zo verblind zijn, dat ze ons uitstoten. Bovenal: laat. u niet verleiden of verschrikken. Want de volmaakte liefde drijft de vrees uit. En wat meer is: wié blijft in Jezus' liefde, die staat aan Góds kanten dan is het einde goed! Befaamd in binnen- en buitenland Op 7 december a.s. zal het ju bileum van één van Neder lands grootste en bekendste dirigenten worden gevierd. Het zal dan 25 jaar geleden zijn, dat Eduard van Beinum werd be noemd als (toenmaals tweede) di rigent van het Concertgebouwor kest. Eduard van Beinum werd in 1900 te Arnhem geboren, als zoon van een musicus. Zijn vader was n.l. contrabassist in de Arnhemse Oorkestvereniging. Al vrij vroeg leerde hij vioolspelen, maar op het Conservatorium was zijn hoofdvak piano. Als pianosolist begon hij al spoedig naam te maken, en wellicht was Van Beinum zijn hele leven pianist geble ven, als hij niet gesolliciteerd had naar de vakante functie van dirigent van de Haarlemse orkestvereniging (thans het Noordhollands Philh. Orkest). kwarteeuw voor Concertgebouworkest In 1927 werd hij als zodanig be noemd. In vier jaar tijd werkte hij dit orkest zó op en maakte hij zulk een naam, dat hij in 1931 tot twee de dirigent van het Concertge- Drie partituren als geschenk voor jonge musici Ter gelegenheid van het vijfen twintigjarig jubileum van Eduard van Beinum als diri gent van het Concertgebouworkest zal hem een fonds worden aange boden. Uit dit „Van Beinum- fonds", dat is gesticht uit particu liere bijdragen, zullen jonge musici financiële ondersteuning kunnen ontvangen voor het volgen van 'n jaarlijkse interpretatie-cursus. Het is de bedoeling deze cursus samen te laten vallen met het Holland Festival, zodat de musici gemak kelijk in contact kunnen komen met vooraanstaande buitenlandse toonkunstenaars. De huldiging van de jubilaris zal geschieden op een gala-concert op 7 december a.s Van Beinum zelf zal voor de pauze het Concertgebouw orkest en het Amsterdams Toonkunst koor leiden in de uitvoering van Diepenbrocks te Deum. Als solisten zullen aan dit concert medewerken Erna Spoorenberg, Nan Merriman, Ernst Haeflinger en Laurens Bogt- man. Na de pauze is het woord aan elf sprekers. Onder meer zal de diri gent een door Mari Andriessen ver vaardigd borstbeeld worden aange boden. Dit bronzen beeld zal een plaats krijgen in het Concertgebouw. Drie nieuwe Nederlandse partitu ren zullen de dirigent worden ge schonken. Het zijn „Concertante muziek voor drie koperblazers met orkest" van Hans Kox, „Catena Musicale" van Sem Dresden en een „Concert voor harp en orkest" van Hans Henkemans. Op maandag 10 december a.s. zal in een speciale zitting van de senaat van de gemeentelijke universiteit van Amsterdam de erepromotie van Van Beinum geschieden. Daarna zal hij in feestelijke stoet naar de studentenso ciëteit aan de Sarphatistraat worden gevoerd, waar hem een speciale huldi ging ten deel zal vallen. Minister Cals geelt literaire opdrachten Minister Cals heeft de volgende op drachten verleend: aan de letter kundige dr. J. J. Mak tot het gereed maken voor een uitgave van het werk van Laurens Jacobsz. Reael (1536 1601) met een historische inleiding en aantekeningen, aan de letterkundi ge mej. dr. J. M. C. Bouvy te Wasse naar tot het schrijven van een mono grafie over Anna Louisa Geertruida Bosboom Toussaint (18121886), aan de letterkundige dr. J. G. Bomhoff te Amsterdam tot het schrijven van een beschouwing over de wijsgerige grond gedachten en haar uitwerking in het literaire (ook essayistische) werk van prof. dr. P. N. van Eijck (18871954), aan de dichter Gerrit Achterberg tot 't schrijven van een cyclus gedichten, handelend over een flokloristisch on derwerp. bouworkest werd benoemd; het beste orkest van het land, met nie mand minder dan Willem Mengel berg als eerste dirigent. Niet gemakkelijk Het was in die jaren voor Van Bei num niet gemakkelijk. In de scha duw te moeten staan van een figuur als Mengelberg is voor een jong diri gent werkelijk niet eenvoudig. Na de oorlog, toen Mengelberg werd „gediskwalificeerd", stond Van Bei num alleen ervoor. Ook toen was het niet gemakkelijk deze plaats over te nemen. Nog steeds zag men achter het Con certgebouworkest de geest van Men gelberg en de algemene opinie wa» toch heus nog niet onverdeeld ten gunste van Van Beinum. Na de triom fen, die het orkest zowel in binnen- als buitenland heeft gevierd, is echter wel iedereen overtuigd van zijn grote kwaliteiten. Nog grotere hoogte Onder zijn leiding is het Concertge bouworkest niet achteruitgegaan, maar heeft het veeleer een nog grotere hoogte bereikt en kunnen we rustig zeggen, dat het een wereldfaam heeft. Verschillende malen trad Van Bei num ook op als gastdirigent in het buitenland, o.a. in Engeland en Ame rika. Het zal op 7 december Van Beinum aan belangstelling niet ontbreken. Radio en pers zijn ingeschakeld, om deze gebeurtenis wereldbekend te ma ken. Bij de Uitgeverij „Het Wereld venster" te Baarn is van de hand van de bekende musicoloog Wouter Paap een boekwerkje verschenen over het leven van Eduard van Beinum, waar in een keur van prachtige foto's zijn opgenomen met o.a. een aantal uit stekende actiefoto's. De prijs be draagt f 3,95. Rio de Janeiro schrijft prijsvraag uit Door de gemeente Rio de Janeiro, hoofdstad van Brazilië, is ingesteld een internationale prijs van 200.000 cruzeiros (ca f 12.000), die zal worden uitgereikt aan de buitenlandse auteur van het beste werk over de stad Rio de Janeiro, gepubliceerd in het bui tenland. Het in te zenden werk mag kritisch of historisch verschillende aspecten van Rio de Janeiro behan delen. Om de twee jaar zal eenzelfde prijs beschikbaar worden gesteld. De Pen-clubs over de gehele wereld zullen van de Braziliaanse Pen-club het verzoek ontvangen om in de loop van februari 1951 het beste werk aan te duiden, dat naar hun mening voor de prijs in aanmerking komt. Onder de auspiciën van de Brazi liaanse Pen-club zal in april een jury worden samengesteld, onder voorzit terschap van de burgemeester van Rio de Janeiro, terwijl verder daarin zit ting zullen hebben één vertegenwoor diger van de gemeente en één van het Braziliaanse instituut voor kunsten en wetenschappen, drie Braziliaanse en drie buitenlandse auteurs. Het Britse consulaat in Port Said heeft de 700 man sterke Britse ge meenschap in de stad „sterk aangera den" zo spoedig mogelijk te vertrek ken met het oog op de houding van de Egyptische regering.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1956 | | pagina 9