l
plAtenpRóAt
VAN BEINUM
Van Beinum-fonds
De ring der liefde
en een fyvont mon haal
Ontwikkeling
Ontspanning
Gezelligheid
Vele hartpatiëntjes en „blauwe babies" gered
door zijn methode
Franse en Duitse
ZWARTE
schijf
BRONZEN BEELD VOOR JUBILARIS
't Zeenwsch Weekend
Nobelprijswinnaar Forssmann
georuikte zichzelf
als
pritlkuji
f""\ e molens van de Nobelprijs malen meestal langzaam. Het is
misschien goed zo, want dikwijls wordt de waarde van een ont
dekking eerst na tientallen jaren in praktische toepassing erkend.
Zo zal dr. Werner Forssmann, arts in Bad-Kreuznach, wel nauwelijks
meer op deze hoogste onderscheiding in de wetenschappelijke wereld
gerekend hebben. Al in 1929 bewees de toen volkomen onbekende
en ook sindsdien slechts in specialistenkringen bekende dokter na
melijk in een moedig zelfonderzoek, dat men een slang in het hart
kan brengen, zonder nadelige gevolgen voor de patiënt.
Forssmann is geen wetenschappelijk
onderzoeker. Als praktiserend genees
heer oefent hij zijn beroep uit in Bad
Kreusznach en leeft daar met zijn uit
zeven personen bestaand gezin. Prak
tisch was ook zijn manier van „wer
ken" bij zijn onderzoek van het hart.
In 1929 verscheen in het „Klinische
Weekblad" een artikel van de jonge
arts met de zakelijke titel: „Het on
derzoek van het gewone hart". Bij
hartafwijkingen komt het er dikwijls
op aan te weten wat zich in de aparte
hartkamers afspeelt. Van buitenaf
kan men dit gewoonlijk niet vaststel
len. Dr. Forssmann zei bij zichzelf, dat
het toch mogelijk moest zijn een som
de door de natuurlijke toegangen in
het hart te brengen, bijvoorbeeld door
een in het hart uitkomende ader.
Door de armader
Hij nam een zeer gevaarlijk uitzien
de proef op zichzelf. Door de armader
bracht hij langzaam een dunne rubber
slang in zijn hart. Het ging, de slang
kon weer teruggetrokken worden. Br
was niets beschadigd, de kleine snede
tol de armader genas snel.
Hieruit ontstond een techniek van
hartsondering, van „hartcartering" zo
als de medicus zegt, die intussen door
doctoren in klinieken als routinewerk
■wordt uitgevoerd, die zonder wezen
lijk gevaar is en die beslissende vor
deringen op het gebied van de hart-
chirurgie mogelijk heeft gemaakt. Bo
vendien kunnen op deze manier ook
andere, dieper gelegen organen langs
de weg door het hart gesondeerd wor
den.
De techniek werd in Amerika
overgenomen en verder ontwikkeld.
Dr. Forssmann deelt de Nobelprijs
met twee Amerikaanse collega's. De
methode, waardoor hij met moedig
pionierswerk de weg baande, heeft
m de gehele wereld ingang gevon
den en al voor duizenden hartpa
tiënten redding gebracht.
Pijnloos
Als een patiënt hartklachten heeft
en de diagnose volgens de gebruikelij
ke methode niet duidelijk te stellen
Is, gaat de specialist over tot hart
cartering, volgens de methode van dr.
Forssmann. De ingreep kan in enkele
minuten voorbij zijn, maar soms duurt
het uren. In de hoofdader van de
linkerarm wordt een slang van plas-
tie binnengeleid. De slang is een me
ter lang en ongeveer zo dik als een
breinaald. De opening is net zo groot
als een flinke naald. Het bloed stroomt
de slang in, waardoor daarin de bloed
druk gaat heersen. Aan het einde van
de slang is een apparaat gemonteerd
om de bloeddruk te meten.
Bovendien wordt voortdurend het
elektrocardiogram van de patiënt op
genomen.
De patiënt ligt rustig en bemerkt
niets. Samen met de arts, die hem
over de gebeurtenissen inlicht, gaat
hij de curve van de bloeddruk en van
het elektrocardiogram na, dat op een
scherm wordt geprojecteerd. De in
gebrachte slang is op een röntgen-
scherm zichtbaar en wordt voorzichtig
verder geschoven. Men ziet haar op
het scherm verder gaan. Via de oksel
holte komt de slang in de borst
holte en vandaar bereikt zij het hart.
Meten
De drukcurve kondigt aan wanneer
het voorste gedeelte van de slang de
hartkamer, waar de bloeddruk abnor
maal is, heeft bereikt. Door de slang
kan nu de daar heersende bloeddruk
worden gemeten. Terwijl de gewone
bloeddruk slechts het resultaat is van
de totaaldruk en niet van de toestand
ln dat deel van het hart, wordt op deze
manier de abnormale druk weerge
geven.
Als de arts deze toestand kent,
wordt de diagnose duidelijk. Soms
gaat het om een ziekelijke vernau
wing van het ventiel van de rech-
terboezem, die het bloed uit de ade
ren opneemt en naar de rechter-
kamer leidt.
Daarvandaan wordt het bloed
eerst naar de longen gepompt, waar
het met zuurstof uit de ingeademde
lucht wordt gevulde dan gaat het
naar de linkerboezem terug door
een breder ventiel in de zeer spier-
rijke linkerkamer, vanwaar het
door de aorta in de algemene
bloedsomloop wordt gepompt.
Normaal openen
Het ventiel, dat door de rechter-
kamer leidt, moet zich normaal kun
nen openen tot een doorlaat van een
flinke stuiter. Door littekens of an
dere beschadigingen kan echter de
doorlaat tot een potlooddikte samen
gekrompen zijn. In deze toestand kan
het hart zijn werk, het pompen, niet
meer behoorlijk verrichten.
li een toestand van rust pompt het
liait per minuut ongeveer 5 liter bloed
door. bjj inspanning loopt dit van 10 tot
20 liter bloed per minuut op en deze
doorstroom kan het hart bij een ver
nauwde ventielopening niet verwerken.
De patiënt zakt bij te hoge inspanning
in elkaar.
Tegenwoordig kan men een derge
lijke patiënt helpen, want de ventiel
opening is langs operatieve weg te
verbreden. Nog tot voor dertig jaar
golden operaties aan het levende hart
alseen sensatie, thans zijn zij een nor
maal verschijnsel in de geneeskun
de.
De operatie geschiedt in volko
men narcose. In de Verenigde Staten
legt men thans zelfs het hart eenvou
dig stil, sluit een „kunsthart" aan en
men verricht de operatie gedurende
de tijd, dat een klein pompstation de
taak van het hart overneemt. Het
bloed wordt in hetzelfde tempo als het
hart dat deed in circulatie gehou
den.
„Blauwe babies"
In Amerika werden eveneens met
behulp van deze methode tal van zo
genaamde „blauwe babies" gered. De
ze babies werden geboren met ver
keerd-verbonden aderen, waardoor het
Hartoperaties thans normaal
verschijnsel
bloedzuiveringsproces niet naar beho
ren functioneerde. Het opnemen van
zuurstof geschiedde te gebrekkig en
de babies liepen daardoor „blauw"
aan. Vroeger stierven deze kinderen
reeds na korte tijd. Thans is er ook
voor zulke patiëntjes een redelijke
kans om erdoor te komen. In Chicago
reeds geruime tknenO,dkaig,w ,oa2
past men de nieuwe methode op babies
reeds gedurende tien jaar toe en met
groot succes.
De methode van Forssmann kan
ook worden gebruikt bij het onder
zoek van andere diepliggende or
ganen. Het is thans al mogelijk via
de slang tot aan de hersenen te ko
men en indien zulks nodig mocht
blijkèn kunnen medicijnen via een
directe weg dicht bij een onheils-
plek worden gebracht, waar zij dan
in geconcentreerde vorm de zieke
delen benaderen en op deze manier
tot een snelle genezing bijdragen.
Men kan ook door middel van de
slang bloed- of andere proeven van
interne organen nemen of contraste
rende middelen voor röntgenopnamen
invoeren.
En dat alles, omdat 27 jaar geleden
een jonge arts de moed had zichzelf
als proefkonijn te gebruiken.
Bijbelse siad Gibeon
ontdekt
~7 even Amerikaanse arehaeologen
hebben in de afgelopen zomer in
Jordanië de plaats ontdekt waar de in
de Bijbel genoemde stad Gibeon heeft
gelegen. Zjj hebben er de stadsver-
sterkingen en de waterleiding bloot
gelegd. Bij de bekendmaking van deze
feiten door de Universiteit van Penn
sylvania werd medegedeeld, dat ze
kerheid omtrent de identiteit van deze
stad verkregen werd door een gevon
den Hebreeuwse inscriptie, waarin de
naam Gibeon voorkomt. In de Bijbel
wordt het beschreven als een grote
stad. De opgravingen vonden plaats
bij het tegenwoordige El-Jib, een Ara
bisch dorp met 900 inwoners, ongeveer
12,5 kilometer ten noorden van Jeru
zalem.
De Middelburgse kunstschilder Piet
Rijken heeft een affiche ontwar pen
voor de avond, die de Oecumenische
Jeugdraad te Middelburg op 12 decem
ber a.s. gaat organiseren ten bate van
de Hongaarse vluchtelingen. De affiche
laat zien het gezicht van een vluchte
linge. Een gezicht, waui up net lijden
der Hongaren op aangrijpende wijze
is weergegeven. Op de achtergrond
ziet men de ruïnes van Boedapest.
Links boven straalt de Ster van
Bethlehem.
Dezer dagen kwamen van Phi
lips twee merkwaardige pla
ten uit; de Symphonie in d
van Cesar Franck A 01641 R-331
13) en het Derde Pianoconcert van
L. van Beethoven (A 01635 R-331
13).
Deze platen zijn niet in de eer
ste plaats merkwaardig door de
werken, die zij bevatten; deze zijn
bekend genoeg. Het merkwaardige
ligt in de uitvoering ervan, die
beide een typisch Amerikaans, wil
men: Engels karakter hebben. Het
eerste werk, de symphonie van
Franck, is van indrukwekkende
schoonheid. Cesar Franck (1822
1890) was, vóór alles, organist. Hij
heeft deze functie lange jaren be
kleed aan de St. Clotïlde te Parijs.
De meest bekende werken van
Franck zijn dan ook zijn orgel
composities.
Het is dan niet verwonderlijk, dat
deze symphonie (de enige, die hij
schreef), ons veel aan deze orgelwer
ken herinnert.
Er is iets verhevens, iets bovenna
tuurlijks in deze symphonie, iets, dat
Franck wel de bijnaam heeft gegeven
van: le maitre angélique.
Hetzelfde principe dat Franck in zijn
orgelwerken heeft bezield, vindt men
ook in de symphonie: het voordurend
moduleren van de thema's in de meest
uiteenlopende toonsoorten.
Daardoor krijgt zijn muziek dat
vreemd-mooie, dat het toch wel nood
zakelijk maakt om Franck meer dan
eens te horen, voor men hem ten volle
kan waarderen. Is men echter zover,
dat men hem begrijpt, dan gaat er,
vooral ook in deze symphonie, een
wereld van muzikale gedachten open,
zo wonderlijk en mysterieus, dat men
a.h.w. er niet naar uitgehoord komt.
Steeds weer zal men bij Franck nieu
we gezichtspunten ontdekken, die het
werk steeds weer mooi er maken.
Prachtige momenten
Het Filadelfia orkest, dat dit werk
uitvoert onder leiding van Eugene
Ormandy, bereikt hierin vaak prach
tige momenten, waarbij de echte
„Franckse" sfeer indrukwekkend
wordt weergegeven. Het merkwaardige
in deze uitvoering is het gebruik van
koperinstrumenten, die het typisch
op de
Engelse weke timbre hebben. Daar
Franck vrij veel koper gebruikt, is dit
dus opvallend,
Daardoor wordt een uitvoering ge
hoord, die voor onze oren de typische,
continentale, scherpere koperklank
mist. Wat overigens niet zeggen wil,
dat deze uitvoering minder zou zijn
dan met „onze" bezetting.
De opname heeft enkele minder
geslaagde momenten, in het tweede
deel bijv. is de inzet van de Engelse
hoorn tegenover de harpbegeleiding
veel te zwak, wat kennelijk een op-
namefout is, daar de althoboklank
de indruk geeft te ver van de mi
crofoon te worden geproduceerd.
Meesterpianist
Beethovens derde pianoconcert (in
c min.) wordt uitgevoerd door de
Amerikaanse meesterpianist Rudolf
Serkin en begeleid door het Filadelfia
orkest, eveneens onder leiding van
Eugene Ormandy.
Beethoven (17701827) schreef vijf
pianoconcerten, waarvan, het vijfde
wel het meest geliefde en bekende is.
Toch is ook dit derde zeer bekend en
heeft zeker wel zulke prachtig delen
als de andere. Het concert is een mu
ziekstuk, waarbij een solo-instrument,
in dit geval dus de piano, wordt bege
leid door een orkest. Het bestaat
meestal uit drie delen: een vlug eerste
en derde deel en een langzaam mid
dendeel.
Het kenmerk van het geniaal gecom
poneerde concert is het feit, dat er een
zeker evenwicht bestaat tussen solo
instrument en orkest. Dit laatste doet
dan niet alleen dienst als begeleidings
orgaan, maar heeft ook een belang
rijke zelfstandige partij.
Vooral bij dit concert van Beet
hoven is dat duidelijk merkbaar, ge
tuige reeds de lange inleiding, die door
het orkest wordt gespeeld.
De uitvoering van dit werk is in
een woord voortreffelijk. Het orkest
geeft een prachtige, zelfstandige be
geleiding en de pianist beschikt over
een ragfijn toucher en een grootse
virtuositeit.
Vleugel
Het merkwaardige in deze uitvoe
ring is het gebruik van de typische
Engels gekarakteriseerde vleugel. Wij
zijn gewend aan de Duitse vleugel, die
over een zware, ronde, orgelmassige
klank beschikt. Het doet daarom merk
waardig aan deze vleugel te horen,
die veel lichter en metaalachtiger van
toon is. Het geeft het effect, of de
forse, vaak zwaarmoedige Beethoven
enige graden vrolijker is geworden.
Dit doet echter aan de sublieme uit
voering niets af. Ook de opname van
deze plaat is buitengewoon goed. Lief
hebbers van serieuze orkestmuziek
zullen met deze platen zeer zijn inge
nomen. B.
„Indien gij mijn geboden bewaart, zult gij in mijn liefde
blijvenDit is mijn geboddat gij elkander liefhebt,
gelijk Ik u heb liefgehadIndien de wereld u haat,
weet dan, dat ze Mij eer dan u gehaat heeft".
Johannes 15 10a, 12, 18.
Jezus omringt de Zijnen met de band der liefde. En wij van onze kant
moeten in Zijn liefde blijven, door eenvoudig te doen wat Hij vraagt.
Eén van de belangrijkste dingen is daarbij, dat wij elkander lief zullen
hebben Jezus' liefde voor ons tot in de dood mag dan ons voorbeeld zijn.
Zo worden Christus en de gelovigen omgeven door een ring van liefde.
Zij vormen daardoor een hecht geheel. En het is dringend nodig dat dit
liefdefront tot in alle onderdelen zeer sterk is; want voortdurend wordt
het bedreigd door de haat van de wereld. Overigens moeten wij van dat
laatste niet zo schrikken, zegt Jezus. Zij hebben Hem immers ook
gehaat; en nog wel vóór die haat zich op ons kon richten. Dat was
't gevaltoen Jezus van allen verlaten en als een vervloekte misdadiger
weggejaagd werd, om buit en de stad aan een kruis te sterven.
En nu merkt de wereld terdege; dat wij, in wie de liefde heerst, niet
meer tot haar behoren. Wij behoren Jezus toe.
Het is dus een bewijs, da wij van Christus zijn, wanneer de wereld
ons vol haat uitstoot. Dit ondervinden van de haat van het ongeloof
moet ons dan ook eigenlijk vertroosten en verblijden!
De keerzijde hiervan is, dat, wanneer wij leven als mensen van de
wereld, die elkander haten en Jezus' geboden verachten, wij ons niet
meer bevinden in die beschermende ring der liefde. De haat over
meestert ons, zodat ons hart weldra even boos is als dat van Gods
vijanden.
Wat erg, als w\j die ring der liefde verbreken willen en ons scharen
aan de kant van de wereld: bij het front van de haat. Wat een aan
klacht, als de mensen niet van ons zeggen kunnen: Ziet, hoe lief zij
elkaar hebben.
Wie Christus echt toebehoort, die wordt vaak gedreven in het isole
ment; dit wordt hem eenvoudig opgedrongen, omdat hij de moed der
liefde opbrengt, duidelijk vóór Jezus te kiezen en tégen de satan.
Laat het ons uiteindelijk niet bedroeven, wanneer wij om ons blijven
inChristus' liefde door de wereld gehaat worden. Maar laat het ons
wèl bedroeven, wanneer christenen soms zo verblind zijn, dat ze ons
uitstoten.
Bovenal: laat. u niet verleiden of verschrikken. Want de volmaakte
liefde drijft de vrees uit. En wat meer is: wié blijft in Jezus' liefde,
die staat aan Góds kanten dan is het einde goed!
Befaamd in
binnen- en buitenland
Op 7 december a.s. zal het ju
bileum van één van Neder
lands grootste en bekendste
dirigenten worden gevierd.
Het zal dan 25 jaar geleden zijn,
dat Eduard van Beinum werd be
noemd als (toenmaals tweede) di
rigent van het Concertgebouwor
kest.
Eduard van Beinum werd in
1900 te Arnhem geboren, als zoon
van een musicus. Zijn vader was
n.l. contrabassist in de Arnhemse
Oorkestvereniging. Al vrij vroeg
leerde hij vioolspelen, maar op het
Conservatorium was zijn hoofdvak
piano.
Als pianosolist begon hij al spoedig
naam te maken, en wellicht was Van
Beinum zijn hele leven pianist geble
ven, als hij niet gesolliciteerd had naar
de vakante functie van dirigent van
de Haarlemse orkestvereniging (thans
het Noordhollands Philh. Orkest).
kwarteeuw
voor
Concertgebouworkest
In 1927 werd hij als zodanig be
noemd. In vier jaar tijd werkte hij
dit orkest zó op en maakte hij zulk
een naam, dat hij in 1931 tot twee
de dirigent van het Concertge-
Drie partituren als geschenk
voor
jonge musici
Ter gelegenheid van het vijfen
twintigjarig jubileum van
Eduard van Beinum als diri
gent van het Concertgebouworkest
zal hem een fonds worden aange
boden. Uit dit „Van Beinum-
fonds", dat is gesticht uit particu
liere bijdragen, zullen jonge musici
financiële ondersteuning kunnen
ontvangen voor het volgen van 'n
jaarlijkse interpretatie-cursus. Het
is de bedoeling deze cursus samen
te laten vallen met het Holland
Festival, zodat de musici gemak
kelijk in contact kunnen komen
met vooraanstaande buitenlandse
toonkunstenaars.
De huldiging van de jubilaris zal
geschieden op een gala-concert op 7
december a.s Van Beinum zelf zal
voor de pauze het Concertgebouw
orkest en het Amsterdams Toonkunst
koor leiden in de uitvoering van
Diepenbrocks te Deum. Als solisten
zullen aan dit concert medewerken
Erna Spoorenberg, Nan Merriman,
Ernst Haeflinger en Laurens Bogt-
man. Na de pauze is het woord aan
elf sprekers. Onder meer zal de diri
gent een door Mari Andriessen ver
vaardigd borstbeeld worden aange
boden. Dit bronzen beeld zal een
plaats krijgen in het Concertgebouw.
Drie nieuwe Nederlandse partitu
ren zullen de dirigent worden ge
schonken. Het zijn „Concertante
muziek voor drie koperblazers met
orkest" van Hans Kox, „Catena
Musicale" van Sem Dresden en een
„Concert voor harp en orkest" van
Hans Henkemans.
Op maandag 10 december a.s. zal
in een speciale zitting van de senaat
van de gemeentelijke universiteit van
Amsterdam de erepromotie van Van
Beinum geschieden. Daarna zal hij in
feestelijke stoet naar de studentenso
ciëteit aan de Sarphatistraat worden
gevoerd, waar hem een speciale huldi
ging ten deel zal vallen.
Minister Cals geelt
literaire opdrachten
Minister Cals heeft de volgende op
drachten verleend: aan de letter
kundige dr. J. J. Mak tot het gereed
maken voor een uitgave van het werk
van Laurens Jacobsz. Reael (1536
1601) met een historische inleiding
en aantekeningen, aan de letterkundi
ge mej. dr. J. M. C. Bouvy te Wasse
naar tot het schrijven van een mono
grafie over Anna Louisa Geertruida
Bosboom Toussaint (18121886), aan
de letterkundige dr. J. G. Bomhoff te
Amsterdam tot het schrijven van een
beschouwing over de wijsgerige grond
gedachten en haar uitwerking in het
literaire (ook essayistische) werk van
prof. dr. P. N. van Eijck (18871954),
aan de dichter Gerrit Achterberg tot
't schrijven van een cyclus gedichten,
handelend over een flokloristisch on
derwerp.
bouworkest werd benoemd; het
beste orkest van het land, met nie
mand minder dan Willem Mengel
berg als eerste dirigent.
Niet gemakkelijk
Het was in die jaren voor Van Bei
num niet gemakkelijk. In de scha
duw te moeten staan van een figuur
als Mengelberg is voor een jong diri
gent werkelijk niet eenvoudig.
Na de oorlog, toen Mengelberg werd
„gediskwalificeerd", stond Van Bei
num alleen ervoor. Ook toen was het
niet gemakkelijk deze plaats over te
nemen.
Nog steeds zag men achter het Con
certgebouworkest de geest van Men
gelberg en de algemene opinie wa»
toch heus nog niet onverdeeld ten
gunste van Van Beinum. Na de triom
fen, die het orkest zowel in binnen-
als buitenland heeft gevierd, is echter
wel iedereen overtuigd van zijn grote
kwaliteiten.
Nog grotere hoogte
Onder zijn leiding is het Concertge
bouworkest niet achteruitgegaan, maar
heeft het veeleer een nog grotere
hoogte bereikt en kunnen we rustig
zeggen, dat het een wereldfaam heeft.
Verschillende malen trad Van Bei
num ook op als gastdirigent in het
buitenland, o.a. in Engeland en Ame
rika.
Het zal op 7 december Van Beinum
aan belangstelling niet ontbreken.
Radio en pers zijn ingeschakeld, om
deze gebeurtenis wereldbekend te ma
ken. Bij de Uitgeverij „Het Wereld
venster" te Baarn is van de hand van
de bekende musicoloog Wouter Paap
een boekwerkje verschenen over het
leven van Eduard van Beinum, waar
in een keur van prachtige foto's zijn
opgenomen met o.a. een aantal uit
stekende actiefoto's. De prijs be
draagt f 3,95.
Rio de Janeiro schrijft
prijsvraag uit
Door de gemeente Rio de Janeiro,
hoofdstad van Brazilië, is ingesteld
een internationale prijs van 200.000
cruzeiros (ca f 12.000), die zal worden
uitgereikt aan de buitenlandse auteur
van het beste werk over de stad Rio
de Janeiro, gepubliceerd in het bui
tenland. Het in te zenden werk mag
kritisch of historisch verschillende
aspecten van Rio de Janeiro behan
delen. Om de twee jaar zal eenzelfde
prijs beschikbaar worden gesteld.
De Pen-clubs over de gehele wereld
zullen van de Braziliaanse Pen-club
het verzoek ontvangen om in de loop
van februari 1951 het beste werk aan
te duiden, dat naar hun mening voor
de prijs in aanmerking komt.
Onder de auspiciën van de Brazi
liaanse Pen-club zal in april een jury
worden samengesteld, onder voorzit
terschap van de burgemeester van Rio
de Janeiro, terwijl verder daarin zit
ting zullen hebben één vertegenwoor
diger van de gemeente en één van het
Braziliaanse instituut voor kunsten en
wetenschappen, drie Braziliaanse en
drie buitenlandse auteurs.
Het Britse consulaat in Port Said
heeft de 700 man sterke Britse ge
meenschap in de stad „sterk aangera
den" zo spoedig mogelijk te vertrek
ken met het oog op de houding van
de Egyptische regering.