NU ELF MILJOEN, IN 1980 22 MILJOEN
Gastarbeiders
onmisbaar
voor Europa
Brussel zwijgt
in aiie talen
«ver omvang
Beigïsclrc
wapenhandel
binnenland
buitenland
1 KÏHHHKEHBW
Vuil werk
Ontslag
2,45 miljoen
2,5 miljard
Niet meer weg
Vrouw
Bewust
Hongerstaking
Groot
Getallen
Veel mogelijk
Si ets
Sch
attmg
4
jjE Europese industrie
landen kunnen de
„aar schatting elf mil
joen gastarbeiders uit de
Zuidcuropese en Noord-
Afrikaanse landen niet
meer missen.
Zij werken aan de lopende
band in West-Duitsland, ve
gen de straten en maken de
riolen schoon in Frankrijk,
wassen borden en werken
als ober in Engeland, halen
vuilnis op in Zwitserland,
graven sloten in Noorwegen,
bouwen schepen in Dene
marken en werken in de
staalfabrieken in België.
Omdat zij thuis zonder werk
waren en armoe leden trokken
aJ naar de grote steden in het
noorden op zoek naar een per
manente goudmijn of alleen
maar een appeltje voor de
dorst om mee naar huis te ne
men.
Deze massale migratie, die
de grootste genoemd wordt
Sinds de V.S. de deur sloot
voor onbeperkte immigratie, is
in 1950 begonnen en is steeds
toegenomen door het lage ge-
1 boortencijfer in Europa en het
chronisch tekort aan werk-
I krachten.
I Voor een groot deel heeft
Europa zijn economische groei
van de jaren 1960 te danken
aan deze gastarbeiders. Men
kan ze op de stations zien
aankomen, eenzame mannen
die slechts een kartonnen kof
fertje bij zich hebben, of hele
gezinnen met grote schriko-
gen, samengedrongen angstig
afwachtend wat hun in dit
ruimtevaarttijdperk te wach
ten staat na een reis van bij-
voorbeeld een Siciliaanse
boerderij.
Wat zij tenslotte aantreffen
Ia dikwijls een krotwoning,
zich afzijdig en soms vijandig
gedragende bewoners, een
zaamheid en wanhoop. De
misdaad onder hen stijgt,
evenals de sterker wordende
eis van beter leven. Dikwijls
doen zij het werk waar de
Europeanen zelf vies van zijn
voor minder loon dan er voor
staat.
Joseph Revol van de afde
ling gastarbeiders van het
Franse ministerie van arbeid
zegt: „Zij stellen minder eisen
>an hun werkgevers dan de
Fransen en verrichten de
zwaarste en vuilste werk-
Sommigen worden be
schermd door arbeidswetten,
moeren niet. De meesten heb-
I sen visa voor een jaar die
1 verlengd kunnen worden en
I zijn van plan langer te blij-
I ven. Over het algemeen is het
I heter dan wat zij hebben ach-
tergelaten.
leien snakken er echter
raar weer naar huis terug te
kunnen omdat zij tussen men
sen terechtgekomen zijn die
zij niet verstaan en heel ande-
re gewoonten hebben.
Maurice Foley van de EEG-
CMnmissie zegt dat nog steeds
Ween rekening gehouden
*°rdt met de belangen van de
werkgevers. „De gastarbeiders
«orden als produktie-eenhe-
den behandeld, die worden
aangenomen of ontslagen naar
gelang de produktie dat ver
eist".
Nu inflatie en werkloosheid
om zich heen grijpen wordt
van bepaalde kanten op de
gastarbeiders druk uitgeoefend
om ontslag te nemen en naar
huis te gaan om de inwoners
van het land hun werk te
laten overnemen, als die daar
al toe bereid zijn.
De Zwitsers hebben onlangs
een voorstel verworpen dat
een begin zou maken met het
verwierp een plan voor een
uitwijzen van vreemdelingen.
Het Nederlandse parlement
„gouden handdruk" (vertrek
premie), om gastarbeiders tot
vertrekken te bewegen.
Frankrijk en West-Duitsland
hebben echter het verlenen
van visa aan immigranten
voorlopig stopgezet. Beide lan
den zeggen dat dit slechts
voor tijdelijk is. Toch voor
spellen de V.N. dat de combi
natie van behoefte aan betrek
kelijk goedkope en rustige ar
beidskrachten in het industrië
le noorden en de armoede in
hun eigen landen het aantal
gastarbeiders in 1980 op 22
miljoen zal hebben gebracht.
Duitsland heeft er het
meest, 2,45 miljoen of 10 pro
cent. Dat zijn ongeveer 600.000
Turken. 513.000 Joegoslaven,
416.000 Italianen, 236.000 Grie
ken, 174.000 Spanjaarden en
85.000 Portugezen, met boven
dien 1,6 miljoen mensen die
van deze gastarbeiders afhan
gen. Veertig procent, of 16.000
man, van de arbeiders bij de
Ford-fabriek in Keulen komen
uit het buitenland.
In Frankrijk zijn 1,9 miljoen
gastarbeiders ingeschreven, in
Engeland 1.5 miljoen, 595.000
in Zwitserland, 400.000 in
Zweden, 223.000 in Oostenrijk,
200.000 in België en 130.000 in
Nederland. Dit zijn officiële
cijfers, waarbij de misschien
wel miljoenen illegale immi
granten niet zijn geteld.
Het zijn niet alleen de gast
landen die de vruchten pluk
ken van hun zwoegen, want
de gastarbeiders hebben vorig
jaar naar schatting minstens
64 miljard gulden naar huis
gestuurd.
De 1.2 miljoen Spanjaarden
bijvoorbeeld maakten 2.5 mil
jard over, een sterke stimu
lans voor de Spaanse econo
mie. Van elke tien Italiaanse
gezinijen ?ou» er een afhanke-
lijk zijn van mensen die in
een ander land werken. De
naar schatting een miljoen
Joegoslaven die elders in Eu
ropa werken hebben er in
hoofdzaak toe bijgedragen dat
dit land nu een deviezenreser
ve heeft van bijna 2.7 miljard
gulden. De regering wil dat de
arbeiders terugkeren, maar
moet dan eerst het werkloos
heidsvraagstuk oplossen.
Economen zeggen dat Tur
kije en Griekenland economisch
zullen ineenstorten wanneer
die landen gedwongen zouden
worden hun onderdanen die in
het buitenland werken terug
te halen en dus hun inkomsten
zouden moeten missen.
Enkele gastarbeiders hebben
hun kip met gouden eieren
gevonden. Zoals Amador Otero
Novo, die elf jaar geleden
Spanje verliet om in een plas-
ticfabriek in West-Duitsland
te gaan werken. Hij heeft nu
een uitstekend lopend Spaans
restaurant in Bonn en wil niet
meer weg. „Iedereen die be
reid is te werken, stipt te zijn
en zich voldoende in te span
nen zal slagen. Een fabrieksei
genaar betaalt je voor wat je
doet, en als je je werk doet
hoef je niet ban,g te zijn dat je
eruit wordt gegooid", zegt hij.
„Ze zullen de gastarbeiders
nooit uit Duitsland zetten om
dat dezen goed werken. Die
moeten wel, omdat hun voor
naamste doel is zo snel moge
lijk zoveel mogelijk geld te
verdienen en dan naar huis
terug te gaan".
Voor Rafel Santiago, die
1200 gulden per maand ver
dient met sloten graven in
Duitsland, ligt de zaak heel
anders. „Ze proberen zoveel
mogelijk van je gedaan te
krijgen en betalen er zo wei
nig mogelijk voor", zegt deze.
Misschien blijft hij nog een of
twee jaar, totdat hij voldoende
geld heeft.
Ibrahim Tokak is een Turk
die zijn gezin heeft achterge
laten om in Oostenrijk het be
ginkapitaal bijeen te verdie
nen om thuis een zaak te kun
nen kopen. Zoals veel gastar
beiders woont hij met andere
gastarbeiders in een flat in
een wijk van gastarbeiders.
,.Ik mis mijn vrouw en kin
deren heel erg. Mijn jongste
dochter kende mij niet eens
toen ik dit jaar met vakantie
thuiskwam. Als je uit je land
weg geweest bent lijkt het
alsof je er niet meer thuis
hoort, zegt Benghanem Houci-
ne, een Marokkaan die in Ne
derland werkt. „Toch moet ik
eens in de twee jaar naar
Marokko, anders krijg ik
heimwee. Ik moet wel om
geestelijk gezond te blij
ven".
De Europese regeringen
worden zich langzamerhand
bewust van de problemen die
gastarbeiders meebrengen,
vooral nadat het in Frankrijk
en elders tot rassenincidenten
is gekomen.
Parijs probeert de bureau
cratie te stroomlijnen en wil
voor betere huisvesting van de
gastarbeiders gaan zorgen. In
West-Duitsland kunnen de
kinderen van Spaanse gastar
beiders onderwijs krijgen in
het Spaans in plaats van in
het Duits.
In Engeland moet volgens
de wet aan gastarbeiders
evenveel worden betaald on
der dezelfde voorwaarden ais
aan Britten. Dat geldt over het
algemeen ook in Duitsland.
Frankrijk en Zwitserland. Of
men zich aan de wet houdt is
echter een andere zaak.
Mohammed Borihane en vijf
andere Algerijnen gingen on
langs in Parijs in hongersta
king omdat zij zich onredelijk
behandeld voelden.
„ik heb er genoeg van heen
m weer gestuurd te worden,
k heb zeveneneenhalf jaar in
n het Franse leger gediend. Ze
onden het niet erg dat ik pas
5 jaar was toen ze mij een
niform gaven Ik wil niet dat
Ie mensen hier zeggen dat ik
een goede Fransman ben. Wij
terven hier liever dan dat wij
le zaak op zijn beloop la
ten".
(Van onze correspon
dent)
BRUSSEL De Brusselse
jurist en expert in het inter
nationale recht, proi. Michel
Vincineau heeft een boek ge
schreven over de Belgische
wapenhandel. „België en de
Wapenhandel" (zo luidt de
titel) is in feite een vrije
bewerking van een geheim
rapport over de Belgische
wapenhandel dat werd opge
steld op verzoek van het
Stockholm international Pea
ce Research Institute (SI-
PRI). Het boek bevat niet
alleen een verzameling juri
dische commentaren van de
auteir over de nationale wa
penkunde- in het licht van de
Belgische buitenlandse poli
tiek en de resoluties van de
Verenigde Naties en de Vei
ligheidsraad, maar ook een
groot aantal feiten en materi-
aa'. waaruit blijkt dat Belgi
sche wapens vrijwel overal
ter wereld worden gebruikt
waar wordt gevochten en dat
de opeeno'genie regeringen
in Brussei de wapenhandel
niet alleen met de mantel
der liefde bedekken, maar
ook oog insect aanmoedi
gen, onverschillig wie deze
wapens hanteren.
Prof. Vincineau wijst in zijn
boek op net feit clat de be
wapeningswedloop ten be
hoeve van het „militaire
evenwicht" zich op verschil
lende terreinen afspeelt en
dat deze wedloop sociale en
economische gevoleen heeft
niet »n het minst in de ont
wikkelingslanden. De wapen
industrie is een uiterma1-
grot*», economisch belangri
ke en wijdvertakte industrie
die produkten voortbreng
die in feite geen enkele ge
bruikswaarde hebben. Pro
Vincineau bedoelt daarme-
dat deze wapens in hoofd
zaak worden gefabriceerd or
te warden verkocht Het i
wellicht algemeen niet be
kend, maar zii die met d
wapenhandel omgaan wete
Jat vrviwel alle wanen
reeds verouderd zijn voor 7
*e fabriek hebben verlate
Prof Vincineau merkt in d;
verband op dat de m'litmr
research en industrie behalv
bergen Tnvr^toffen ook ee
ongelooflijk groot aanta
hoogwaardig geschoold e:
-•especiali^eerd technisch er
wetenscbooueUik nersonee
opslurpen dat best voor an
dere en betere doeleinden
zou kunnen worden ingezet.
Het tegenargument van dc
oorlogsindustrie luidt, dat de
niet militaire wereld ook van
deze research profiteert. Om
een klassiek voorbeeld te
noemen, de ontwikkeling van
de elektronica.
Het boek van de Brusselse
vrofessor noemt in dit ver
band ook enkele getallen:
en kwart van de totale re-
■earch-capaciteit in de we-
eld wordt besteed aan df
>orlogsindustrie, zowel wal
ersoneel als geld betreft
>p deze manier is de oorlogs
ïdustrie een van de belang
ijkste tijdverdrijven ge-
orden van de rijke lande'*
ïerkt hij op.
oor de Derde Wereld lig
e situatie geheel andei>
'eze landen hebben gee
eld voor dit soort uitgaven
el voeren ook zij oorloge
1' houden ze er minstens eer
^ger op na, al was het al
?en al om prest,ige-redenen
his kopea ze wapens bij de
iike landen en deze produ-
cren op hun beurt enorm'
nev-elheden zoals we hier
mven zagen in feite al ver
ouderde wapens. Maar het
geld dat hiermee wordt ver
diend is dan weer goed om
ie research en ste.us stij
gende kosten te betalen.
V oor een bedrijf als de Fa-
brique National d'Armes de
Jueire (FN) in Herstal bij
Luik is het bijvoorbeeld zeer
aanirekketijk om duizenden
geweren van de lopende
band tr laten komen als ze -
hoewel verouderd - toch gril
geld opbrengen. En dat ge
beurt dan ook-
In België is veel mogelijk
Wapens vallen er niet onder
meciale wetten. Ze zijn ei
gewone koopwaar en in de
vinke' kun je al voor ecu
kleine 400 frank terecht als
ie eeii^ pistool wilt kopen om
met een boze buurman af te
rekenen Dc wapenfabrieke»
kunnen zich zelfs verzekeren
bij een overheidsinstelling
legen afnemers die slecht of
liet beta'/n. Deze insteU'n"
is speciaal in het leven ge
nepen na slechte ervaringei
net arme landen.
9e «'egering zwijgt in alle
'ale?! over de omvang van de
telg'sche wai>°r>">andel.
staan over de bestemming
an de wapens die dagelijks
door een kleine 60.000 Bel
gen worden geproduceerd.
Officieel heet het dat België
alleen aan wettige regerin
gen wapens levert, maar in
de praktijk klopt daar niets
van. Portugal, de Griekse
kolonels, Chili en allerlei be-
vrijdings- en terroristische
bewegingen maken sedert
lang gebruik van FN-wa-
pens. Brussel weet officieel
van niets. Vragen van parle
mentsleden of actiegroepen
worden door de Belgische re
gering, zowel in het verleden
als ook nu nog, met nietszeg
gende antwoorden beant
woord. Prof. Vincineau con
stateert dat er ook geen ver
betering in deze situatie zit,
omdat er gigantische belan
gengroepen achter deze wa
penhandel zitten, waartegen
het onmogelijk is een vuist
te maken. Zelfs toen er eens
enkele jaren geleden een Sa-
ben i-vrachtvliegtuig met
40 000 ton wapens aan boord
neerstortte die bestemd wa
ren om de Biafranen verder
af te slachten zei de toenma
lige minister van Buitenland
se Zaken in Brussel Harmei,
dat hij van niets wist, om
euke'e dagen later in het
parlement te zeggen dat hij
slecht was ingeiieht.
Niemand in België gelooft dal
het land jaarlijks voor vijf
miljard frank wapens uit
voert, zoals het ministerie
van Economische Zaken offi
cieel opgeeft Een hoge amb
tenaar van het ministerie zei
ons desgevraagd dat dit be
drag een schatting is en dat
het misschien nog wel twee
of drie keer hoger ligt.
Prof. Viiuineau heeft in zijn
boek ook getracht een oplos-
ing te geven voor het ge
brek aan controle. De rege-
-ing <nu elk jaar een opgave
uoeten verstrekken van het
antai wapens dat wettige
•uitonland.se regeringen heb-
)eiï besteld. Deze informatie
zou dan verstrekt moeten
worden aan de commissie
van Buitenlandse Zaken en
rcioj gehe'm moeten wor-
len gehouden. Natuurlijk
»n een dorcelijke maatregel
bijdragen tot een betere con
trole, maar zolang wapens
via de normale handelswegen
iïs oniknoeder" of „transis-
'orrirf'o's voor de Derde We-
*eld" bi; tonnen naar verre
bestemmingen worden ver
docht heeft een dergelijke
controle slechts heel weinig
zin.