„TEGELS LICHTEN":
Kroniek van de sluipende revolutie
MET
JURKEN ZITTEN
Pompidou: Rol van
Europa is te vaag
RECLAME OVER VOEDING
LOKT PROTESTEN UIT
MODE VAN BETTY BARCLAY
WINKELS BLIJVEN
Studenten nemen
houding artsen
onder de loep
BREUK IN DE KRITISCHE
VAKBEWEGING NIET GELIJMD
Verzekering
voor
vrouwen
Crackers
met
opstaande
randen
vrouw
mode
vrouw
mode
Veiligheid
AFWACHTEND
Dinsdag 19 december 1972
gens Textielvisie met een
aanzienlijke voorraad onver
kochte japonnen. Ze staan
voor de keus, de jurken te
gen spotprijzen van de hand
te doen, hetgeen inmiddels al
op grote schaal gebeurt (hier
en daar zelfs met een kor
ting van 50 procent) of ze te
laten hangen tot volgend na
jaar.
In beide gevallen zullen de
winkeliers uiterst voorzichtig
zijn met het plaatsen van
orders voor 1973. Textielvisie
voorziet vergaande conse
quenties voor de confectie-
industrie. Sommige insiders
verwachten ..rampen"
eindredactie
rieja van aart
Modezaken, die hun inko
pen hebben gebaseerd op de
prognose, dat de belangstel
ling van de Nederlandse
vrouw voor de japon weer
zou toenemen, dreigen met
grote voorraden jurken te
blijven zitten.
Textielvisie, het blad van
de Stichting Mitex (organisa
ties van detailhandelaren in
textiel) meldt dat de vrou
wen vooral broeken met bij
passende bloesjes en truitjes
kopen. De voorspelde grote
vraag naar japonnen is uitge
bleven en de broeken zijn
nog steeds favoriet.
Vele detaillisten zitten vol-
(Van onze Parijse
correspondent)
PAKIJS President Geor
ges Pompidou is van mening
dat de rol van Europa in de
wereld te vaag is en dat de
betrekkingen tussen Europa
en de Verenigde Staten verhel
derd dienen te worden.
Hij zou wensen dat de Ameri
kanen aan Europa duidelijk
hun politieke bedoelingen „op
planetair plan" kenbaar maken
omdat de rol van Europa in de
internationale betrekkingen
volgens de president op het
spel staat. Pompidou verklaar
de een en ander in een gesprek
met de bekende Amerikaanse
journalist James Reston die
hij zijn visie uiteenzette op de
grote veranderingen die zich
in de wereld voltrekken maar
waarbij Europa afzijdig wordt
gehouden.
bij dit alles over het hoofd ge
zien wordt en dat ook de Eu
ropese topconferentie van ok
tober het oude werelddeel niet
het formaat verleend heeft dat
men gewettigt was daarvan te
verwachten. Het Franse staats
hoofd vraagt zich nu af of
Washington en Moskou niet
van zins zijn een vrede tussen
hun beider landen te organise
ren die in hun beider belang
en voordeel zou zijn, maar die
Europa op een tweederangs
plaats zou laten.
Om aan deze situatie een ein
de te maken acht de Franse
president een Europees-Ameri
kaanse topconferentie noodza
kelijk. Sedert een jaar hebben
zich in de wereld opzienbare
wijzigingen en ontwikkelingen
voorgedaan zoals de verbete
ring in de betrekkingen tussen
de Verenigde Staten en Rood-
China, de pogingen van Japan
om na een normalisering van
zijn relaties met Peking een
essentiële rol in Zuid-Oost-A-
zië te spelen, de contacten tus
sen Washington en Moskou, de
op handen zijnde vrede in
Vietnam met alle uitvloeiselen
daarvan en zelfs Cuba zoekt
een dialoog met het Witte Huis
aan te gaan.
Pompidou meent dat Europa
Volgens hem vrezen de landen
van West-Europa dat Washing
ton en Moskou in de verleiding
komen in Europa een gedemi
litariseerde zone te stichten
die voor de beide atoomsuper-
mogendheden redelijk zal lij
ken maar die het vraagstuk
van de Europese veiligheid zal
opwerpen. Derhalve acht hij
een topconferentie tussen de
Verenigde Staten en Europa op
monetair, commercieel en poli
tiek plan noodzakelijk. Een
top waar de Europese gemeen
schap als gelijke met Amerika
zal praten en op dezelfde wij
ze als de wereldmogendheden
haar stem zou kunnen laten
horen inzake de oplossing van
de essentiële problemen.
Zoals bekend zal president
Pompidou in januari een ont
moeting in Rusland met Leo
nid Brezjnef hebben (op ver
zoek van deze laatste) en kort
daarop met president Nixon,
vermoedelijk tijdens diens Eu
ropese reis die deze zal onder
nemen spoedig na de aanvaar
ding van zijn tweede ambtspe
riode.
UTRECHT (ANP) „De op
leiding tot arts is te weinig
gericht op het feit, dat een
groot deel van de patiënten
uit lage sociale milieus komt,
waardoor men als arts reke
ning dient te houden met an
dere gewoontes."
Dit staat in een rapport van
tien Utrechtse co-assistenten
(medische studenten in de kli -
nische fase van hun studie)
over hun ervaringen tijdens de
eerste zes weken van hun op
leiding in het ziekenhuis.
De studenten noemen de
houding van de artsen tegeno
ver gastarbeiders het meest il
lustratief voor hun totale ge
drag, dat volgens het rapport
is gebaseerd op het gebruik
van een bepaalde taal, autori
teit, het „witte jas syndroom"
en het „druk zijn syn
droom".
Minstens de helft van de
buitenlandse werknemers, die
in het ziekenhuis zijn opgeno
men, lijdt aan een maagzweer,
aldus het rapport. Er wordt
dan een kuur voorgeschreven
of een operatie uitgevoerd,
maar men vraagt zich niet af
waarom zovelen van deze
groep mensen een maagzweer
hebben. „Men blijft stug door
gaan de ene gastarbeider na
de andere te repareren, waar
bij het ontstaan van hun kwa
len wordt omzeild", staat in
het rapport.
De co-assistenten zeggen dat
er veel vooroordelen bij de
artsen heersen tegenover de
buitenlandse werknemers en
dat de artsen niet trachten
communicatieproblemen als
gevolg van taalbarrières op te
heffen. „Er wordt niet geluis
terd naar pogingen van hen
hun klachten onder woorden
te brengen en er wordt geen
rekening gehouden met de ta
boes van deze patiënten", al
dus de tien co-assistenten, die
hun opleiding krijgen in het
Academisch ziekenhuis van
Utrecht.
Tijdens hun opleiding in het
ziekenhuis zijn de tien studen
ten ook nog op andere punten
gestoten, die zij bekritiseren.
Zij vinden de begeleiding van
een stervende patiënt en zijn
(of haar) familie niet optimaal
en zij stoorden zich ook aan
de manier waarop patiënten
van etiketten als „infantiel",
„hysterisch" enzovoort worden
voorzien. „Deze kwalificaties
werden vaak gegeven na „op
standig of rancuneus" gedrag
van patiënten, aldus het rap
port, dat hierover verder ver
meldt dat als een patiënt uit
gebreid informeert naar wat
hij moet ondergaan en waar
voor dat nodig is, hij al gauw
als „psychiatrisch" wordt beti
teld.
Ook het verpleegkundig
personeel wordt slechts zelden
geinformeerd over het verloop
van de ziekte van patiënten,
zo wordt gesteld.
De tien co-assistenten heb
ben hun rapport gemaakt na
deelname aan een sociologisch
project met als doel bezinning
op het functioneren als arts.
Dit project is overigens, blij
kens een mededeling in het
blad van de Utrechtse univer
siteit, stilgelegd.
(Van onze redactie
binnenland)
UTRECHT De breuk in
de werkgroep maatschappij
kritische vakbeweging is in
het weekeinde niet gelijmd
tijdens een in Driebergen ge
houden bijeenkomst. De zes
bestuurders en functionarissen
van de industriebond NVV
hebben een dringend beroep
op de opzegging van hun lid
maatschap in te trekken afge
wezen. Ze blijven de doelstel
lingen van de werkgroep vol
ledig onderschrijven, maar
zijn het niet eens met de stra
tegie. „We kunnen in onze ei
gen bond doeltreffender werk
zaam zijn", zo verklaarde de
heer Dik Visser, districtsbe
stuurder van de industriebond
NW in Amsterdam namens
de groep van zes.
De moeilijkheden in de
werkgroep maatschappijkriti
sche vakbeweging ontstonden
1 november jl door een ver
klaring van de centrale coördi
natiegroep over het centraal
akkoord. Daarin werden de
vakbondsleden opgewekt van
hun bonden te eisen het ak
koord niet in de huidige vorm
te ondertekenen. Dat was voor
NKV-bestuurder en centraal
metaal-onderhandelaar Her
man Bode aanleiding zich uit
de centrale coördinatiegroep
terug te trekken. Hij blijft lid
van de werkgroep.
De zes bestuurders en func
tionarissen van de industrie
bond NW zegden ook hun
lidmaatschap van de werk
groep op, omdat ze de verkla
ring vlees noch vis vonden en
veel verder hadden willen
gaan, met name ook in het
conflict in het NW. „Actuele
situaties neemt de werkgroep
geen of onduidelijke stand
punten in, waardoor de bood
schap naar de basis niet over
eenkomt", zo redeneren de zes
van de industriebond NW.
„Je verliest bovendien je ge
loofwaardigheid als je volstaat
met standpuntbepalingen over
een conflict bij de Erdal en
zwijgt over tegenstellingen tu-
sen de confessionele vakbon
den en het NW, zoals in het
recente metaailconflict.
Stan Poppe, ex-beleidsmede
werker van de industriebond
NW en nieuw tweede kamer
lid, verklaarde dat de zes van
de industriebond NW in de
vergadering van de werkgroep
ruim 100 aanwezigen) geen
steun hebben gekregen voor
hun standpunt. Hun uittreden
werd algemeen betreurd. De
heer Poppe meent dat de zes
de positie van de werkgroep
te pessimistisch schatten.
Evenmin werd de mening ge
deeld van de zes, dat de in
vloed van gesalarieerde be
stuurders in de top van de
werkgroep dient te worden af
geremd om conflictsituatie»
met hun bonden te voorko
men. Het deelnemen van deze
besturen wordt juist een es
sentiële zaak genoemd.
Nog voordat het onherroepe
lijk oudejaarsavond wordt
moet er een ereschuld worden
ingelost jegens het beste en
boeiendste boek dat er in 1972
verscheen: Tegels lichten van
de journalist H. J. A. Hof
land.
Het is een van die boeken
die mensen de schellen van de
ogen kunnen doen vallen, als
ze maar gelezen werden. Nu
de boekdrukkunst 't allang
heeft afgelegd tegen het blau
we schelvisoog va lt echter te
vrezen dat het wereldbeeld
van de meeste mensen gelijk
is aan een soort Peyton Pla
ce.
Tegen die achtergrond is het
begrijpelijk dat de schrijver
een beetje mismoedig eindigt
met een citaat van de Franse
fascist Céline: het enige wat
niet alleen de arbeider, de be
diende, de onderste onderdaan,
maar wat de hele burgerij van
top tot basis echt wil is dit:
tweeëntwintig meter darm in
plaats van elf om het dubbele
erin te kunnen stoppen, vier
armen in plaats van twee orn
het dubbele te kunnen pakken
en een Mercedes met een
zwarte knecht om zich naar de
cupfinales te laten rijden.
Dat werkt, vooral bij herle
zing, toch wel als een wat
wrange anti-climax na een
reeks mes-scherpe ontledingen
van de Nederlandse samenle
ving sinds de bevrijding.
In die ontwikkeling van
ruim een kwart eeuw onder
scheidt Hofland drie revolu
ties. In de eerste plaats een
overgang van Nederland als
wereldmacht met een provin
ciaal bestuur naar een klein
Europees land met een inter
nationaal georiënteerde boven
laag; in de tweede plaats heeft
zich in de zestiger jaren een
culturele revolutie naar een
geheel nieuw levenspatroon
doorgezet en de derde revolu
tie, in 1966 met provo begon
nen, is nog aan de gang als we
er niet in zijn blijven steken:
dat weten we pas uit een vol
gend boek van Hofland. In die
derde revolutie voltrekt zich,
of behoort zich te voltrekken,
de dekolonisatie van de bur
ger.
De meeste tegels licht Hof
land uit de eerste periode, dat
hoogst merkwaardige Neder
landse bestel Hofland
schrijft 't met een hoofdletter
dat mogelijk maakt dat de
zelfde politieke figuren totaal
andere dingen doen dan ze
zeiden te willen zonder dat er
een haan naar kraait.
Met als toppunt een Luns,
die kans ziet de voorspelbare
Nieuw-Guinea-débacle met
vlag en wimpel te overleven.
Het waren de dagen dat een
onderdanige pers keurig de
communiqués van de Rijks
voorlichtingsdienst publiceer
de, met een grote boog om de
sores van Soestdijk heen liep
en schande sprak van de be
richtgeving in buitenlandse
kranten over de herrie, die
een gebedsgenezeres aan het
hof veroorzaakte om later te
moeten ontdekken dat die bui
tenlandse collega's blijkbaar
beter werden ingelicht. En de
krant die signaleerde dat een
christelijke Haagse burge
meester in de bezettingstijd
uit angst voor 't eigen hachje
een heel joods gezin aan de
bezetter had uitgeleverd
met inschakeling van de „goe
de" Nederlandse politie.— kon
op alles rekenen behalve op
waardering voor haar journa
listieke en patriottische
onkreukbaarheid.
De culturele revolutie die
zich manifesteert als een enor
me import van buitenlandse
lichte muziek of wat daarvoor
wordt gehouden, gepaard
gaande met een van taboes
bevrijde seksuele moraal, ee n
machtig internationaal jeugd-
toerisme en ook de inwijding
in alternatieve verslavingen
valt samen met een begin van
de dekolonisatie van de bur
ger.
In de in 1966 begonnen fase
wordt het schijn-gezag, de
schijn-autoriteit voorgoed ont -
maskerd. De notabelen weten
namelijk niets te beginnen
met mensen die rond een
beeldje dansen, een liedje zin
gen en krenten uitdelen.
De burger begint te merken
dat het gezag kwetsbaar is. De
tijd van dë buiten-parlemen
taire acties breekt aan. Het
tekent de scherpzinnigheid en
de genuanceerde opstelling
van de journalist Hofland dat
hij niet alle buitenparlemen
taire acties over één kam
scheert.
Tegen de gewelddadige, ni
hilistische acties, zoals van de
Westduitse Baader-Meinhof-
groep, is hij fel gekant. Zeer
terecht stelt hij dat de opposi
tie, juist door de actiegroepen
met onderscheidingsvermogen
te selecteren, aan geloofwaar
digheid heeft gewonnen door
in het parlement op te komen
vqor groepen burgers, wier
stem anders niet gehoord zou
zijn.
Acht de schrijver de politie-
Ke dekolonisatie van de bur
ger een eind gevorderd, geheel
anders staat 't met het be
drijfsleven. Veel beslissender
voor het bestaan van de bur
ger dan de politiek, is het een
gesloten systeem gebleven,
met aan de top alle geheim
houding, notabiliteit en achte
loosheid voor de onderdaan,
zegt Hofland. De consequentie
van het systeem, dat voor elke
werknemer gelijkelijk funest
is of hij nu directeur of cor-
veeër is, illustreert Hofland
met de gebeurtenissen bij de
Enka, dat wil zeggen met het
in hoger sferen genomen be
sluit tot liquidatie van het be
drijf. Was zijn boek een paar
maanden later verschenen dan
nad Hofland gewag kunnen
maken van een geslaagde aan
zet tot dekolonisering van de
werknemer, juist bij diezelfde
Enka.
Misschien had hij zijn essay
dan ook minder sceptisch ge
ëindigd, had hij minder getwij
feld aan de wil van de mensen
om wat meer van hun eigen
samenleving te maken dan nu
nog het geval is. In elk geval
heeft hij ze daartoe op weg
geholpen door het lichten van
de tegels, die de Nederlandse
kikkers in de Westeuropese
moerasdelta het uitzicht op het
morgenrood benemen.
JOOP BARTMAN
(H. J. A. Hofland: Tegels lich
ten (of ware verhalen over de
autoriteiten in het land van de
voldongen feiten) Contact,
Amsterdam f 14,50).
t
Betty Barclay ontwierp bovenstaande japonnen, die het uitstekend doen in deze
feestmaand. De linkse japon, die gemaakt is van rode crêpe, heeft een geborduurd
bovenstuk. De rechter japon, die gemaakt is van een bruin wollen crêpe heeft een
ronde halsuitsnijding en pofmouwtjes. Beide japonnen zijn ook in andere kleuren
verkrijgbaar.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll KIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllll
Zouden we nu echt zoveel
energie krijgen als we dat
stuk snoep eten? En zouden
we nu echt zo gezond wor
den als we halvarine op ons
brood smeren? Volgens de
reclame klopt dit allemaal en
de consumenten geloven het
blijkbaar. Als dit niet het
geval zou zijn, zouden de
fabrikanten immers wei
stoppen met de dure recla
mecampagnes.
Bij de mensen, die wat
kritischer kijken en luisteren
naar reclames komt onge
twijfeld een aantal vragen
op. Wie garandeert er bij
voorbeeld, dat alles wat
wordt verteld klopt? En
wordt er eigenlijk weieens
geprotesteerd tegen onjuist
heden? En is het wel nodig,
dat we alle aangeprezen pro- r ROT EST
dukten eten en drinken?
voorlichtingsbureau en de
Nederlandse Vereniging voor
Huisvrouwen kwamen hun
standpunt verdedigen.
Het Voorlichtingsbureau
voor de Voeding, een rijksin
stelling, maakte van de uit
reiking van de persprijs
voor de beste publicatie op
het gebied van de voeding in
1972 gebruik, om het onder
werp voeding en reclame te
behandelen. Afgevaardigden
uit de reclame- en fabrikan
tenwereld. voedingsdeskun
digen en mensen van het
Tijdens de discussie bleek,
dat verschillende reclames
bij velen een aantal protes
ten oproept. Zo noemde de
vertegenwoordigster van de
Nederlandse Vereniging van
Huisvrouwen de bedrieglijk
mooie plaatjes op de blikken.
Voedingsdeskundige profes
sor Den Hartog sprak onder
andere over vermagerings-
diëten. Volgens hem kunnen
deze totaal zinloos zijn, om
dat velen zich tijdens de pe
riode van het dieet inhouden,
maar weer volop toetasten
als er een paar kilo's af zijn.
Hij sprak verder over een
mogelijk gevaarlijke overdo
sis van vitamine d bij kinde
ren. Een onjuiste interpreta
tie van reclame behoorde
volgens een van de forumle
den ook tot de mogelijkhe
den. Ze haalde hierbij het
voorbeeld aan van mensen,
die naast gewone margarine
halvarine gebruiken, omdat
ze denken, dat ze er gezon
der van worden.
Een andere bron van erge-
nis vormt de overdrijving.
Zelfs de vertegenwoordiger
van een reclamebureau
moest toegeven dat dit veel
gebeurt.
Maar wat wordt er nu ei
genlijk tegen deze onjuisthe
den en overdrijving gedaan?
De consument zelf blijkt er
zich niet erg druk om te
maken. Professor Den Hartog
vermeldde dat consumenten
zelden bezwaren tegen recla
mes uiten bij de codecom
missie voor klachten. Het
Voorlichtingsbureau voor de
Voeding dient echter ook
geen klachten in. Het bureau
verdedigde zich tegen dit
verwijt door erop te wijzen,
dat het bureau conflictsitua
ties wil vermijiden en daar
om direct contact opneemt
met de fabrikanten. Boven
dien zijn volgens het bureau
de reclames vaak zo ge
maakt, dat er niets tegen te
beginnen is. Klachten wor
den zo nu en dan wel inge
diend door consumentenorga-
isaties.
Het Voorlichtingsbureau
werd verder een afwachten
de houding verweten. Het
burèau verweerde zich hier
tegen door te wijzen op een
gebrek aan financiën. Gerda
Brautigam, oud kamerlid en
forumleidster, wees het voor
lichtingsbureau erop, dat het
niet te bescheiden moest zijn
voor wat betreft het stellen
van eisen op dit gebied.
Professor Den Hartog
pleitte voor het aangeven
van regels waaraan fabrikan
ten zich zouden moeten hou
den. Tegen protesterende
mensen zei hij, dat bepaalde
dingen nu eenmaal niet op
vrijwillige basis kunnen
worden bereikt. Gerda Brau
tigam vroeg zich af, of je
door een dergelijke reclame
wetgeving het probleem niet
laat liggen. Volgens haar is
een mentaliteitsverandering
van de mensen nodig om het
probleem op te lossen. Ze
zullen dan zelf de betrekke
lijkheid van bepaalde recla
mes inzien. Ook het Voor
lichtingsbureau ziet hier een
belangrijke taak en zegt er
naar te streven, dat de kin
deren ook op het gebied van
de voeding een goede oplei
ding krijgen.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllUllllli
De verzekeringsmaatschap
pij Victoria Vesta heeft een
nieuwe levensverzekering,
die speciaal voor vrouwen
is.
Komt een vrouw, die zo'n
Eva-polis heeft, te overlij
den, dan krijgen de nabe
staanden een bedrag voor be
grafenis- en andere kosten.
Verder komt er om de drie
maanden een bedrag be
schikbaar voor gezinshulp en
dergelijke.
De premie vervalt bij alge
hele invaliditeit van man of
vrouw en bij overlijde nvan
de man. De polis kan twee
maal met 50 procent worden
verhoogd, waardoor een aan
passing aan de stijgende kos
ten kan plaatsvinden.
I)e firma Haust heeft een
nieuw soort cracker op de
markt gebracht.
Het handige van deze crac
ker is. dat ze een opstaand
randje hebben, waardoor het
beleg er niet meer afglijdt
en zich niet vermengd met
het beleg van de crackers,
die er tegenaan liggen.
Ze zijn klein, rond en kun
nen een vrij lange tijd van
tevoren worden klaarge
maakt.
9 Gerda Brautigam leidde de discussie.