HUuSTENAAR op avontuur in „bush VAN SURINAME Zending was boos op Hans Beaart PLEIDOOI VOOR BRUG-TUNNEL ZEEUWSCH-VLAMINGEN VERSTUURDEN MANIFEST OVER GEWEST Rapport een blunder DELTA-NATUUR HEEFT NOG KANSEN Handig! de postgiro Vrij koud AFSCHEID Ds. VAN ANROOY Sein op rood in documentaire „Op de grens van zout en zoet" vy stad streek IJzendijke dak makkelijk!) Dinsdag 18 april 1972 ll (Van een onzer verslaggevers) HULST Een half jaar van administratieve romps lomp, een flinke dosis avon- tuursbloed en een handvol geld: dat heeft Hans Beaart uit Hulst er voor over moe ten hebben om 12 dagen te kunnen doorbrengen in de „bush" van Zuid-Suriname. Mfet drie kameraden heeft hij op deze manier een ver blijf van 1,5 jaar als Neder lands militair in dit overzees gebiedsdeel afgesloten. Het bezoek aan de afgelegen streken was daarbij een hoogtepunt. De Hulstenaar is tijdens zijn tocht op plaatsen ge weest, die zelfs voor veel zendelingen taboe zijn en waar ook Amerikaanse tv- ploegen niet worden geduid. Dat alles uit vrees van de overheid, dat Westerse be zoekers ziekten zullen over brengen, waartegen eenvou dige inlanders zich niet kun nen weren. Hans Beaart heeft het aan zijn eigen on dernemingszin en voor een deel ook aan militaire facili teiten te danken gehad, dat hij toch op die plaatsen kon komen, waarvan anderen al leen maar kunnen dromen. Hij heeft er geen spijt an: daarover laat hij in zijn enthousiaste betopg geen twijfel bestaan. Zijn voor naamste conclusie na deze toöht: Zuid-Suriname drijft op de Suralco. Als dit bedrijf vertrekt komt het voortbe staan van duizenden in ge vaar en dat idee geeft een beklemmend gevoel. Na vele maanden van het administratieve kastje naar de muur te zijn gestuurd was het in februari zover, dat het viertal een klein vliegtuig kon charteren voor vertrek. Nieuwe moeilijkhe den dienden zich aan, want de MAF, een organisatie van Amerikaanse zendelingen, wilde geen vliegtuig beschik baar stellen uit woede over het feit, dat de Nederlandse militairen bij wijze van „uit stapje" wel maar zoveel zen delingen geen vergunning krijgen om de bush in te trekken. De pater Albrecht Stichting bleek later wel be reid om te vliegen. „Het was een vreemd toestel" vertelt Hans Beaart, sinds kort boor devol nieuwe indrukken thuis. „Het had voor en ach ter een propeller, waardoor het een korte landingsbaan nodig'had". „Vier keer werd gepoogd op te stijgen en evenzoveel keer mislukte dat. Uiteindelijk moest er zelfs een andere maatschap pij aan te pas komen. Dat was Gumm-aire, die het viertal in een zevenpersoons kist met alles en nog wat aan boord, zoals whisky en bier waarop de inlanders verzot bleken naar de plaats van bestemming bracht. Het vliegen was een erva ring apart: „Het is onvoor stelbaar. Het is alleen bush wat je ziet. Als daar iemand in zou zitten: die vind je nooit. Het toestel landde op het vliegveld „Vincent Fajk", Hans Beaart met zijn vrien den kregen een huis toege wezen, dat er indertijd is gebouwd voor Beatrix en Claus en waar volgens het veiihaal alle „groten" van Nederland al hebben gelo geerd. Hans Beaart. „De inlanders kwamen op het toestel aan stormen en bleven ons maar aankijken zonder iets te zeg gen". Het lukte die nacht niet best van de vermoeie nissen te bekomen, want op een onmogelijk uur bleek een groep inlanders het no dig om zijn gedienstigheid te tonen door het huis een schoonmaakbeurt te geven. In de omgeving van het vliegveld heeft men bezoe ken gebracht aan dorpen van de Wayanes en de Trio-stam. „Je komt moeilijk in zo'n dorp. Ze zeggen niks, maar- ze staren je maar aan. Ze proberen ook van je te profi teren. Alles moet betaald worden". Het was frappant te ont dekken hoe kleine stukjes beschaving tot de bush wa ren doorgedrongen, zoals een modern gasstel, waaraan toch niemand door het ontbreken van gas iets had. Hans Be aart tot slot: „De indianen in die dorpen: als je daar pas komt, dan denk je, ze doen van de hele dag niets. Maar ze werken eigenlijk voortdu rend. Het is erg vredig, er gebeurt niks. Maar je ziet er dingen, waarvan je bij jezelf zegt: „Ik dacht niet dat dat in deze wereld nog kon". (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Inmiddels hebben ook de gezamenlijke Kamers van Koophandel in het deltagebied hun commen taar op het rpc-rapport r(het paarse boekje) ingezonden. Zij pleiten voor een snelle voltooi ing van de Zoomweg. De Ka mers wijzen voorts op het be lang van de vestiging van een tweede nationale luchthaven in noord-west-Brabant. Deze luchthaven kan de ver dere uitbouw van de 'stuwen de dienstverlening' sterk be vorderen, waarbij de Kamers echter wel voorop stellen dat de luchthaven zonder bezwaar voor de recreatieve functie van het open deltagebied moet kunnen worden aangelegd. Belangrijk in het commentaar van de Kamers van Koophan del is ook het pleidooi voor de aanleg van de vaste oeverver binding in de Westerschelde. De snelle aanleg daarvan is een voorwaarde voor een ver dere evenwichtige uitbouw van de industrie-ontwikkeling op de beide Schelde-oevers. De kuststrook moet zijn re creatieve aantrekkelijkheid behouden. Voor de schaal- en schelpdierencultuur en de vis serij in midden-Zeeland moe ten optimale ontwikkelingsmo gelijkheden blijven bestaan, mits de waterstaatkundige veiligheid dat toelaat, aldus de Kamers van Koophandel. (Van een onzer verslaggevers) OOSTBURG Een zes punten tellend manifest met daarbij een begeleidend schrijven is uitgfcgaan naar de colleges van b. en w. in de drie West-Zeeuwsch-Vlaamse gemeenten, provinciale en Ge deputeerde Staten van Zee land, de Zeeuwse Tweede Ka merleden en dfe provinciebe sturen van Belgisch Oost- en West-Vlaanderen. Het manifest is opgesteld door cursisten, die gedurende vijf avonden in Oostburg de ontwikkeling van Zuid-West- Nederland aan de hand van het zogenaamde paarse boekje hebben besproken. In het manifest wordt het volgende gesteld: 1. Wij kiezen voor de natuur lijke bevolkingsgroei, het geen inhoudt een minder snelle economische groei. 2. Wanneer buitenlandse werknemers toc.i onmisbaar zijn, dan dient de werving te geschieden in die landen waarvan het cultuurpatroon de meeste aansluitingsmoge lijkheden bij het onze heeft. 3. Wordt meer industrie aan getrokken dan de werkgele genheid van de eigen bevol king vraagt, dan betekent dit een offer voor Zeeland. Dit vraagt om erkenning van de centrale overheid in de vorm van versnelde groei van de welzijnsvoorzienin gen. 4. De bouwwijze in Zeeland dient afgestemd te worden op het landelijk karakter. De natuurlijke beplanting dient zowel bij industrieves tiging a-ls bij woningbouw vooraf te gaan aan de be bouwing. 5. Het niet inpassen van de ontwikkelingen in België wordt als een ontoelaatbare negatie van de -actuele situa tie gevoeld. Een consequen tie hiervan is dat een her ziening nodig is, waarin het totale Delta-gebied inclusief België betrokken moet wor den. Er dient in de herzie ning gesteld te worden dat Zeeuwsoh-Vlaanderen niet door snelwegen en kanalen versneden mag worden. Als het toch nodig is, bijvoor beeld bij een vaste oever verbinding, dan zoveel mo gelijk geconcentreerd op één plaats. In vergelijking met het meer uitgewerkte economi sche model steken de uiterst summier behandelde sociaal culturele en milieu-modellen schril af. Op deze terreinen zou een meer gedegen on derzoek gedaan moeten wor den, zodat een slagvaardiger beleid gevoerd zou kunnen worden. Stimulering van. verdere groei zonder deze bezinning is een onverant woorde daad. Bij de onder zoekingen moet het welzijn van de mens centraal staan. (Van een onzer verslaggevers) OOSTBURG Bij het uitge gane manifest van de NVN- cursisten in Oostburg is een begeleidend schrijven gedaan. Hierin wordt onder meer ge steld dat het Paarse Boek te veel poneert. Het bevat teveel onzekerheden, vaagheden en omissies, en geeft voorts te weinig blijk van interne en ex terne samenwerking tussen de betrokken overheidsdiensten, bestuursorganen en weten schappelijke instellingen, om het geheel nog als een weten schappelijk verantwoorde stu die te kunnen aanmerken. De economische ontwikke ling van het Deltagebied dieint consepuent in dienst van de mens te staan en mag derhalve, aldus de cursisten, niet op het gegiste bestek van het Paarse Boek worden gebaseerd. „De economische groei is de heilige koe waar alles, inclusief het welzijn, aan geofferd wordt." Het rapport negeert de reali teit dat de besproken Delta de Benelux-area betreft met eigen lands- en provinciale be sturen. In de brief wordt gesteld dat organisatorisch en bestuurlijk het rapport een ambtelijke blunder is. Toelaatbare nor men voor water-, lucht- en bodemvervuiling alsmede voor geluidshinder worden niet ge geven. De bewoners worden al leen in getallen aangeduid, of als pionnen in een tempel dienst heen en weer geschoven. Recreatie-gebieden worden al leen als zodanig geëtiketteerd zonder hieraan nochtans in houd te geven. De industrialisatie wordt cen traal gesteld, aldus de cursis ten. De bemanning wordt al leen genoemd als een verleng stuk van de machines, zoals zulks ook geschiedde bij de eer ste industriële revolutie. De spanningen en ontladingen daarvan, die nu nog hun na werking hebben, worden op middeleeuwse wijze genegeerd. Aan de mens wordt van wieg tot het graf, van de werkende jeugd tot 65-plussers, alleen aandacht besteed in zijn hoe danigheid als economische fac tor. Zijn onlustgevoelens, die tot arbeidsverzuim leiden, worden derhalve ook alleen als een eco nomische factor afgedaan met negatie van menselijke aspec ten. Aan lichamelijke en gees telijke volksgezondheid, aldus het begeleidend schrijven, wordt alleen betekenis toege kend in relatie tot het econo misch welzijn. Kortom de mens wordt gedegradeerd tot het ver lengstuk van de machine, in plaats de machine in dienst van de mens te stellen. Uit de zakelijke overtuiging, dat een welzijnspolitiek alleen kan worden gefinancierd uit de baten van economische acti viteiten, vraagt de gespreks groep daarom een gedegen stu die in internationaal verband, waarbij de factor welzijn cen traal wordt gesteld en opti maal inhoud wordt gegeven aan de stelling dat de econo mische groei wordt afgestemd op de kwantitatieve en kwali tatieve behoefte van de wer kende bevolking. Hierbij moet ruime aandacht geschonken worden aan de behoefte aan re creatie en het welzijn van die velen die niet in het arbeids proces zijn opgenomen. Vooruitzichten voor woens dag en donderdag, opgesteld door het KNMI op maandag om 18.00 uur. Zonnige perio den met aanvankelijk enkele buien en nog vrij koud. Weersvooruitzichten in cijfers gemiddeld over Nederland. Voor woensdag: aantal uren zon: 1 tot 7. Min. temp. van ongeveer normaal tot 3 graden onder normaal. Max. temp. 1 tot 5 graden onder normaal. Kans op een droge periode van minstens 12 uur: 70 pro cent. Kans op een geheel droog etmaal: 40 procent. Voor donderdag: aantal uren zon: 6 tot 13. Min. temp. 0 tot 4 .graden onder normaal. Max. temp. van ongeveer normaal tot 4 graden onder normaal. Kans op een droge periode van minstens 12 uur: 95 pro cent. Kans op een geheel droog etmaal: 80 procent. waterstanden Konstanz, 274 pl. 2, Rhein- feliden 228 pl. 14, Straatsburg 230 onv., Plittersdorf 373 pl. 6, Maxau 427 pL 10, Plochingen 137 pl. 6, Manoheim 240 -4, Steintoach 138 -9, Mainz 251 - 9, Bingen 159 -7, Kaub 180 -6, Trier 305 -23, Koblenz 216 -4, Keulen 196 -10, Ruhrort 366 - 18, Lobitb 995 -19, Pannerden- se kop 865 -17, Nijmegen 798 -16. IJsselkop 893 -17, Eefde IJssel 460 pl. 2, Deventer 340 pl. 5. 5, Monsin 5480 pl. 6, Borgha ren 4067 pl. 7, Belfeld 1224 pl. 21, Grave beneden de sluis 520 pl. 1. Morgen, woensdag 19 april Bergen op Zoom 7.41 en 20.11, Hansweert 6.43 en 19.14, Terneuzen 6.08 en 18.38, Vlis- singen 5.36 en 18.11, Wemel- dinge 7.31 en 20.01. (Van onze correspondent) IJZENDIJKE In een spe ciale dienst in de Nederlands hervormde kerk te IJzendijke werd afscheid genomen van ds. F. van Anrooy, wegens zijn vertrek naar Eek en Wiel. In een volle kerk, waarin ook burgemeester A. Schippers en wethouder G. A. Claeijs met hun echtgenoten, wees de heer Van Anrooy erop dat hem geen teleurstellingen in zijn werk bespaard zijn gebleven, maar dat hij daarnaast veel dank- maarheid had ondervonden. Scriba I Haartsen wees er in zijn rede op dat het de kerk raad zeer spijt dat de heer Van Anrooy verterkt. Hij dankte de dominee en zijn echtgenote voor alles wat zij voor de Nederlandse hervormde gemeente hebben gedaan. De consulent van de classis IJzendijke wees er op dat de scheidende dominee geen ge makkelijke tijd had gehad. „U hebt, samen met uw vrouw, veel tijd aan de gemeente be steed. Hiervoor namens de classis hartelijk dank." Na afloop van de dienst be stond in hotel „Het hof van koophandel" gelegenheid af-» scheid te nemen van dominee en mevrouw Van Anrooy. Tendens dit afscheid werden woorden gesproken door bur gemeester A. Schipper. Hij wees er op dat de door de do minee gememoreerde teleur stellingen evenzeer gelden voor burgemeesters, pastoors etc. Kapelaan Buijsse sprak na mens de r.-k. parochie. Hij zei dat de samenwerking met de heer Van Anrooy altijd goed is geweest en dat oecumene de dominee wel aansprak. Ds. Bal uit Sluis, die sprak namens de krjng, meende dat de heer Van Anrooy weieens de laatste do minee van IJzeadijke kon zijn geweest. Eén van de fraaie telt Een door de natuur in miljoenen jaren geschapen landschap, waarin de mens in luttele Twee soorten bewoners van het delta-huis in discussie over jaren ingrijpend aan het wijzigen is geslagen. opnamen uit „Op de grens van zout en zoet." MIDDELBURG Als er over een of .ander onderwerp een kostbaar plaatwerk ver schijnt, dan kun je er meestal donder op zeggen dat het gaat om itets dat aan het verdwij nen is. Een laatste terugblik, een weemoedig achterom kij ken, voordat de werkelijkheid van nu voorgoed verleden tijd zal zijn. De verschijning van de fraai uitgevoerde documen taire „Op de grens van zout en zotet" bij uitgeverij Ploegs- ma te Amsterdam, vatten wij dan ook op als een signaal. De „last post", in dit geval. Want het gaat over de immen se lamidschapsverandering die zich met dodelijke zekerheid in het Delta-gebied gaat vol trekken. Jan van de Kam, efen fotograaf met een bijzondere gevoeligheid voor natuuropna men en Wim Wolff, een bio loog van het Delta-instituut te Yerseke, hebben in innige sa menwerking een „familie-por tret van flora en fauna" in de Delta vervaardigd. Het gaat ovfer een familie waaraan vele leden ons door de dood ontval len, waarvan kinderen emigre ren of bastaardhuwelijken sluiten. En niemand weet of er wel een nageslacht zal wezen, dat de moeite van het bekij ken waard is. Zo staat het er voor met de natuur in de Del ta. Tweehonderd prachtige fo to's en titentallen bladzijden wetenschappelijk verantwoor de tekst waren nodig om dit aan te tonen. „Op de grens van zout en zoet", toont aan welke vrijheden de natuur zich in de loop der eeuwen heeft gepermitteerd in de open zeearmen, waar zout wa ter langzamerhand overgaat in brak en vervolgens in zoet water. In dit overgangsgebied lijkt alles mogelijk te zijn. Door de bouw van de Delta- dammen, door de herverkave lingen, de inpolderingen en vooral door het massaal ge bruik van overal dezelfde soorten kunstmest en lamd- bouwvergif, wordt over het vroegter zo rijk gevarieerde to neel een waas gelegd, waar door de dingen lijken te ver vagen. Eb en vloed verdwij nen uit een groot gedeelte van het Delta-gebied. De kente- ringsgebiedfen tussen zout en zoet worden veranderd in gro te vijvers, waarin alleen nog maar brakwater voorkomt en tot overmaat van ramp moet men van het „zoete" water gaan zeggen, dat het meer op foto-ontwikkelaar dan op het witte goud lijkt waarover wij in onze jeugd hoorden spre ken. Men kan daarover met nos talgie spreken, maar dit lijkt de samenstellers van de docu mentaire, die in samenwerking met de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten wordt uitgegeven, niet de enig juiste methode. Al roepen de prach tige foto's gevoelens van wee moed op en al dwingt dte tekst heel vaak tot ernstige be denkingen op het resultaat van al ons graaf- en spitwerk in de Delta - toch zijn er ook hoopvolle geluiden. Wim Wolff gelooft stellig dat het mogelijk is, om met de ervaringen die zijn opgedaan met het Bremelse Meer, het Veferse Meer en de Grevelin- gen, in de laatste echte zeearm - de Oosterschelde - het ver lies aan natuurlijke rijkdom men zoveel mogelijk te com penseren. Over de Oosterschblde zegt hij, tamelijk nuchter: „Het probleem is, dat wij twee on vergelijkbare zaken tegen el kaar moeten afwegen: veilig heid en milieuverslechte ring". Hij noemt ook de pogingen van de waterstaat-ingenieurs om te voorkomen dat de afge sloten vijvers in de Delta in stinkende putten veranderen. Een methode, bedoeld om wil de algengroel in de Delta-me ren tegen te gaan, bestaat uit het gooien van ijzerzout in de rivieren. De algen raken daar door de voor hen noodzakelij ke voedingstoffen kwijt en komen niet tot leven. Een an der foefje: luchtbellen blazen in het water boven de zeer diepe, zoutblijvende en zuur stofloze putten in de Delta- meren, waarmee wordt voor komen, dat de stinkende vloei stof dite daarin zit, omhoog stijgt en het water zodanig bederft, dat de vissen het loodje moeten leggen. Het lijkt allemaal behelpen te zijn. Vandaar de concrete suggestie van Wim Wolff: „Laat ons althans een deel van de afgesloten Oosteirscheldfe zout houden". Het is gelukkig niet alle maal problematisch wat er in het boek te vinden is. Bioloog Wim Wolff blijkt toch nog een essentieel karaktertrfekje van de natuurvriend te hebben be houden. Dat merkt men bij zijn meeslepende beschrijvin gen over het dieren- en plan tenleven dat ondanks alles in de Delta bfestaat, bij de korte schetsen over de menselijke activiteiten in dit gebied en die over de zeldzaam mooie dorpen en stadjes. Zo zegt men tot slot: „De vooruitzichten van de Delta- vernieuwing mogen dan niet ai te best zijn - ze woont tenminste in een mooi huis." A. KOOPMAN (ADVERTENTIE) Met Postgiro kunt u overal betalen met gegarandeerde girobetaalkaarten in plaats van met contant geld.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1972 | | pagina 3