'Die dag in Bir Hakeim In Amsterdam zoeken 12.000 jongeren een kamer iif^H JODEN TEGEN JODEN MEMOIRES VAN' GENERAAL KOENIG Wm SIKH HELPT PROBLEEMJONGEREN W!> binnenland MIBIMPi —T Naar de Sahara Water, wijn en thee Verliezen Bivak Overgave nir.ro.--nr.':-- lib.- -jwPn^ Bombardementen in Bir Hakeim ms'i (Foto: E. C. P. Armées.) (Van ónze Parijse correspondent) Gevochten is van man tegen man onder een regen van lichtfakkels, die de Duitsers afschoten om de woestijn te verlichten. Wie in die nacht een verkeerde richting insloeg en verdwaalde was onherroepelijk verloren. Na een paar uur trad de dood dan in. Over de lijken woei de wind wat stuifzand en maakte er een graf van. Maar naast Koenig zat een adju dant, die de waarschuwdende woor den sprak: pas maar op, dat ze jou BIR HAKEIM - Een groot gezelschap, van verschillend geloof heeft dezer dagen, de eerste sterfdag van generaal blinddoeken er af waren bleken het Koenig herdacht. In de geschiedenis heeft hij, gelovig man, ^Sant, dit'Koenig^w^ain een blijvende plaats gekregeh als de verdiger van Bir Hakeim Zou doen zich over te geven, omdat in de tweede wereldoorlog. Hij heeft er een boek over geschre- zSjnT^wtoS"kort: zeg ven, zo pas van de pers gekomen bij Robert Laffont onder de maar aan Rommel, dat ik Koemg (Vj jranti^rliP ci vil<1 titel: „Ce jour-la, Bir Hakeim" (425 bladzijden). In het schrij- g J ven van zijn memoires had hij aanvankelijk niet veel zin. „Wij heeft Rommel die poging nog eens Kmioltiolilior-c herhaald, toen niet meer aan Koenig zijn militairen zei hij, „en er zijn maar weinig bevelhebbers, zelf> maar aan de Franse troepen. die in oorlogstijd iedere avond papier en potlood nemen om Dat exemplaar, door Rommel zelf aantekeningen te maken. Wij militairen houden het maar met ^nTgTrouw bewaaken^het^ta Goethe: „im Anfang war der Taf'. Maar vrienden bleven aan- zijn boek laten afdrukken. dringen en Koenig bezweek voor de verleiding en schreef een ikP1later"1 nooit boek met veel technische en militaire bijzonderheden, maar meer de^ gelegenheid Jheb gehad niet verwaarlozend het menselijk element. Dat laatste willen wij er uit halen in dit artikel. Rostomel te ontmoeten om hem te zeggen, dat men noodt de huid van de beer moet verkopen alvorens hem te hebben geschoten. Aanvankelijk vocht 'Koenig bij het begin van de tweede oorlog in Nar vik. Toen de Duitsers in West-Euro- pa meester waren van het terrein ging hij naar Syrië om daar een nieuwe divisie te vormen. Veel be tekende die divisie niet in het be gin, want het waren soldaten uit diverse delen van de wereld, bij elkaar geraapt uit de koloniën, die Frankrijk trouw waren gebleven, Mohammedanen uit Noord-Afrika, zeelieden en mannen uit eilanden van ,de Pacific. De Britten, die Koe nig meenamen in de richting van Tobroek om daar de opmars van Rommel te stuiten, hadden in die troep van Koenig niet veel vertrou wen en dat lieten ze duidelijk mer ken. Koenig was verstandig genoeg om dat in zijn hart de Britten niet al te kwalijk te nemen, omdat hij wist, dat een van de belangrijkste veldslagen van de oorlog zou wor den uitgevochten in de woestijn. Want wat Hitler in zijn hoofd had was duidelijk. Tegelijk met de aan val op Rusland rukte hij langs de kust van Noord-Afrika op naar Egypte, het Suez-kanaal en de olie velden. Had hij die in zijn bezit, dan viel er met de Amerikanen te praten. Koenig kreeg opdracht aan de hand van de Britten op te rukken naar Tobroek om Bir Hakeim te verdedigen. Het vertrek uit Syrië en vooral het afscheid van het Heilige Land gingen hem zwaar af. Jeruza lem, Nazareth. Bethlehem, Jericho, alles herinnerde hem aan de baker mat van het christendom, aan Chris tus zelf en aan de Moeder der Smarten. In de praktijk zag hij, hoeveel de Fransen nog van de Brit ten te leren hadden voor zij „desert minderd" waren. De Fransen ken den de Sahara, maar de woestijn naar Tobroek was erger. Rotsen dwongen tot een omtrekkende be weging en wie daarbij de richting verloor was in de woestijn verloren. Er waren zandbanken om niet door heen te komen. Een ondragelijke hitte, nergens een spoor van scha duw en bedriegelijke luchtspiegelin gen. werkplaatsen, telefoon en overal borden in het zand met verzoek de vólgende morgen het zandterrein net zo schoon te verlaten als men het gevonden had. Geen schillen en do zen als dank voor 't aangenaam verpozen. De Franse generale staf kreeg bij aankomst 's avonds een glas whisky aangeboden, de manschappen kon den zich na de maaltijd verfrissen ln een cantine, waar geserveerd werd door onberispelijk geklede En gelse meisjes, 's Nachts stond het afweergeschut in het rond zo opge steld, dat iedere bommenwerper van de Lufthansa de volle laag kon krij gen. Op 15 februari van het jaar 1942 arriveerde Koenig met zijn troep van 5.000 man in Bir Hakeim, waar hij de verdediging van de Britten moest overnemen. De Duitsers en Italianen, in hun geforceerde opmars naar Tobroek, waren nog niet in zicht. Veel stond er niet in dat Bir Hakeim, niet eens een palmboom. Rondom Bir Hakeim was het één groot mijnenveld. Het enige, wat toen de grond uitstak waren de ruïnes van een fort uit de tijd van de Turkse overheersing. Wafer moest streng worden gerantsoe neerd. De opslag van water was zo op zichzelf al een probleem, omdat het onder de grond moest worden bewaard, teneinde snelle verdam ping tegen te gaan. Welkom waren de door de Duitsers en Italianen achtergelaten tanks van 3.000 liter inhoud. Een ander probleem was de aanvoer van wijn, want een soldaat van het Vreemdelingenlegioen is geen mens en zeker geen soldaat als hij geen wijn krijgt. Zo lang To broek nog vrij was werd wijn, niet van superieure kwaliteit, aange voerd uit Palestina via Tobroek, daar gelost in hitte, en andermaal in hitte, getransporteerd naar Bir Ha keim. Hoe het vocht daar aankwam laat zich begrijpen: Zo ongenietbaar, dat de legionnairs het lieten staan en genoegen namen met hete thee van de Britten met melk en sui ker. Koenig wist bij voorbaat, dat hij tegen de Duitse overmacht Bir Ha keim nooit zou fcunen houden. Zijn taak, overigens uiterst belangrijk, was Bir Hakeim zo lang mogelijk te verdedigen om de opmars van Rom mel naar Egypte te vertragen. Histo rici zijn het er over eens, dat hij in die opdracht is geslaagd, maar met grote verliezen. Want toen hij van het Britse hoofdkwartier opdracht kreeg Bir Hakeim te verlaten, wa ren de paar hectaren woestijngrond aan alle kanten door de Duitsers omsingeld. Koste wat het zou kos ten, in de nacht, van 10 op 11 juni moesten de Franse troepen zich dwars door de vijandelijke stellin gen een weg naar buiten banen, ieder voor zich en God voor ons allen. Dat gebeurde met fysiek ver moede troepen en met een mormaal ondermijnd door dagelijkse bombar dementen van de Luftwaffe en de artillerie van Rommel. Achtergela ten moesten worden alle zware wa pens, vernield of onbruikbaar ge maakt. om niets van waarde in han den te laten vallen van de vijand. Misschien herinneren sommigen zich de afloop. Voor Rommel lag de weg vrij naar Egypte. Een der somberste perioden brak in die zomer 1942 voor de geallieerden aan, want de Britten werden bij Tobroek versla' gen. Bijtijds keerde de krijgskans. Rommel werd gedwongen halt te houden bij El Alamein om verster kingen af te wachten aan troepen er materiaal. Nog voor hij verder kon oprukken vielen de Britten aan. Het werd eeji smalle kuststrook een gi gantische worsteling van een week Luftwaffen en RAF wogen gelijk tegen elkaar op in de lucht, maar de Britten hadden het voordeel van hun vloot. In die week verloren de Duit sers 500 tanks, 1200 kanonnen 40.000 krijgsgevangenen, terwijl de Luftwaffe werd gedecimeerd. Tot aan de grens van Tunesië trok Rom mel zich .terug, waarop hij eind ja nuari 1943 tot staan kwam. Daar wachtte hem een nieuwe nederlaag, want inmiddels waren de geallieer den bij Algiers geland. Duitse duik boten hadden alles gedaan om die landing onmogelijk te maken. Het ene na het andere Amerikaanse tankschip met onmisbare brandstof werd in de grond geboord. Deson danks zij het met enorme verliezen aan tonnage, hielden de geallieerden de grote zeewegen open, onmisbare voorwaarde om de oorlog tot een goed einde te brengen. Toen de laatste Duitse soldaat uit Noord-Af rika was verdwenen, kon de aanval op Italië beginnen. Voor de Duitsers was dat het be gin van het einde. Koenig en zijn kok uit Lybië, die het fornuis in Bir Hakeim voor zijn ogen in puin had zien schieten met alle potten en pannen er bovenop, hadden hun plicht gedaan. Het bleek „Ce jour-la" staat er vol van. (Van onze correspondent) AMSTERDAM Ambsterdam kan sinds kort bogen op een to taal- paket voor jongeren die psychisch, sociaal of anderszins in moeilijkheden zijn komen te verkeren. Er waren al legio op vangcentra. Er was een Jonge ren Advies Centrum dat hulp bood in de meest uitgebreide vorm. Er was een experimentele werkbemiddeling voor wat in de volksmond (vaak ten onrechte) de werkschuwen is gaan heten. Maar wat ontbrak de kraak- golf van vorig jaar bracht het aan het licht was een onder dak.. Er opereren in de hoofd stad 130 commerciële kamerbu reaus. Op de adressen waarover zij beschikken, zijn echter al te langharigen, al te afwijkende huidskleuren, al te schilderach tige leefgewoonten ongewenst. Hetzelfde geldt voor de kamers die in de krant of per raamadver tentie worden aangeboden. Zo vond „de moeilijkste groep", hoe goed de opvang overdag en even tueel 's avonds ook was, zich 's- nachts toch weer in de kou staan Instellingen als het Jongeren Ad vies Centrum en de Stichting Relea se ervoeren dit als een geweldige handicap. Wat zij met hun werk bereikten, werd door de kamernood vaak weer gedeeltelijk of geheel teniet gedaain. Vandaar dat het ser vicepakket voor de op drift geraakte jeugd nu is uitgebreid met de Stich ting Ideële Kamerbemiddeling en Huisvesting, afgekort tot SIKH. Het prille initiatief heeft al navolging gevonden in steden als Groningen en Amersfoort. Maastricht heeft in formaties ingewonnen. Het ziet er naar uit dat deze nieuwste vorm van hulpverlening aan met zichzelf of de maatschappij in de knoop geraakte jongeren een landelijke verschijnsel zal worden. We praten erover met Ben de Kok, de projectleider van SIKH. Hij is de enige bezoldigde kracht meer staat de verleende experimen teer-subsidie niet toe. Wanneer hij de ton krijgt, die hij heeft aange vraagd, zal hij meer armslag heb ben. Voorlopig behelpt hij zich met twintig vrijwillige medewerkers. De taak waarvoor hij staat, is kolossaal. Officieel wordt geschat dat er in Amsterdam 12.000 jonge ren zijn die een passende kamer zoeken zonder die te kunnen vinden, maar Ben de Kok dénkt aantal veel hoger is. Het leefpatroon van de werkende jeugd is aan het veranderen. Vroe ger bleven ze bij hun ouders wonen totdat ze trouwden. Tegenwoordig willen ze al veel eerder op eigen benen staan. Op zich natuurlijk een gunstige ontwikkeling. Ze ontdek ken dat er nog, andere milieus be staan dan het enge eigen kringetje. En als ze zelfstandig zijn, voelen ze veel eerder de behoefte aan zelfstu die, aan een verdere opleiding. Dat merk je duidelijk." 'Tegenover die groep van 12.000 of meer kan SIKH momenteel een paar honderd kameradressen •.stellen waarvan er. gemiddeld dertig be schikbaar zijn. Ér zijn tot nu toe 1100 aanvragen behandeld. Ongeveer vijftien jongeren per week kunnen worden geholpen. In totaal zijn het er tot dusver 200 geweest. Maar er is duidelijk een stijgende lijn waar neembaar. Ben de Kok: „We willen hier niet ledereen. Mensen die instaat zijn om zelf een kamer te zoeken die een geaccepteerd uiterlijk hebben, en ge noeg verdienen en een normaal le ven lelden zoals dat heet, sturen we weg. En jeugdtoeristen die nog een paar maanden in Nederland willen dat hét blijven hangen, nemen we ook niet. We bemiddelen alleen voor mensen Iedere werkdag tussen vier uur en half acht melden probleemjongeren zich in het kantoortje van SIKH, op zoek naar een kamer waar ze zonder Sociale controle zichzelf, kunnen zijn... Voor die Britten had Koenig alle respect en vooral voor de town ma jor. Dat was een man, die 's mor gens in alle vroegte de troepen vooruil reed om bivak te maken voor de komende naeht. Dat werd gedaan met een verbazingwekkende stiptheid. Kwam de hoofdtroep 's Eind mei begon de aanval van de Duitsers en Italianen. Rommel van het Afrika-korps legde zijn kaarten van intimidatie op tafel. Op een dag zat Koenig voor zijn tent, toen hem de nadering werd gemeld van twee vijandelijke soldaten met de witte vlag. Zijn eerste reactie was er een van blijdschap, want natuurlijk avonds, na 300 kilometer rijden, in kwamen die twee van een troep, die het nachtkaimp, dan stond de tafel zich wilde overgeven door gebrek gedekt: water, benzine, reparatie- aan water en benzine. JERUZALEM (AP) Fel orthodoxe joden brengen hun sabbat door met het gooien van stenen naar rijdende auto's en bijssen die vol gens hen de rustdag ontheiligen. Maar de even gewelddadige reactie van het wereldsgezinde publiek doei vele Israëli's vrezen voor een open lijke oorlogvoering tussen ,de „Haridim" (He breeuws voor godvrezenden) en de Hiloni'im (de vvereldsgezinden). Al even verbitterd is de gemiddelde Israëli over het feit, dat studenten van Yesj.Tvot (or thodoxe scholen) vrijstelling van militaire dienst, kunnen krijgen. De tekenen van- tweedracht op godsdienstig gebied zijn de laatste tijd toegenomen, In Jeru zalem heeft gespuis een rabbijn afgeranseld en zijn baard afgeschoren en anderen hebben een. valse hond opgehitst tegen een groep godsdien stige studenten. De orthodoxe gemeenschap is ook woedend over iets dat niets met transport op sabbat te maken heeft het verrichten van lijkopeningen in ziekenhuizen, welke door de vromen worden gezien als een ontering van het menselijk li chaam. De orthodoxie beweert, dat er lijkschou wingen in Israël worden verricht tegen de wil van de overlevenden en in strijd met de joodse godsdienstleer. In één geval zijn militante joden een ziekenhuis in Jeruzalem binnengedrongen en hebben zij uit het-lijkenhuis een lijk gestolen dat zou worden ontleed. Pathologen hebben bewijzen geleverd, dat de familie in de lijkopening had toegestemd. Dok ters zeggen, dat zij dreigbrieven hebben ontvan gen en per telefoon zijn .bedreigd en in de voor naamste straten van Jeruzalem zijn leuzen tegen ■lijkschouwing gekalkt. In die leuzen wordt de schuld vaak gegeven aan de V.S., hetgeen de in orthodoxe kringen heersende mening weer spiegelt, dat de secties worden verricht ten be hoeve van Amerikaans wetenschappelijk onder zoek. Vijf jaar geleden is een demonstratie tegen van de ergste rellen aldaar en de herleving van lijkschouwingen te Tel Aviv uitgelopen op een deze grillige twist is voor de meeste Israëli's een verontrustend verschijnsel. De houding van de orthodoxie ten opzichte van de lijkopeningen heeft ook geleid tot een vaak gewelddadige re actie 'Van wereldsgezinde Israëli's, maar zij er- geren zich nog altijd het meest over het verzet tegen vervoer op. de sabbat. Velen hebben geen verplaatsen. Tot dusverre is het de orthodoxie auto's en de bus is hun enige middel om zich te geweest, die in haar strijd tegen het rijden op de sabbat de ergste uitbarstingen van geweld heeft veroorzaakt. Sinds juli zijn de sabbatda gen ontsierd door aan oproer grenzende rellen, botsingen van de politie met Haridim en het stenigen en afranselen van buschauffeurs. Het meest opruiende element achter de daden van geweld is „Netoerei Karta" (de wachters van de poort), een ultra-orthodoxe groep, die de staat Israël feller haat dan de meest extreme Arabier. Deze groep, die naar schatting 500 vol gelingen heeft, erkent de joodste staat niet, en stelt het zionisme op een lijn met het nazisme, verbrandt Israëlische vlaggen en weigert door de regering uitgegeven persoonsbewijzen bij zich te dragen. Netoerei Karta laat zich uitsluitend leiden -door de bijbel volgens welke er geen Israëlische staat kan zijn voor de Messias komt en het joodse volk verlost. Voor Netoerei Karta heeft het Zionisme het voorrecht van de Messias geüsur peerd en de bijbel ontwijd door een staat in het leven te roepen, die niet getrouwelijk leeft naar de voorschriften van de bijbel. De leden van de Netoerei Karta houden zich verre van al wat Israëlisch is, spreken geen He breeuws maar uitsluitend Jiddisj en leven bijna afgezonderd in een enclave van Jeruzalem, Mea Sjeerim genaamd. Velen weigeren de klaagmuur, het voornaamste heiligdom van Jeruzalem, te bezoeken, omdat deze in de oorlog in het Mid den-Oosten 'van 1987' door Israëlische strijd krachten is veroverd en daarom êen zionistische verovering is. Netoerei Karta, waarvan de aanwezigheid te Jeruzalem uit de Middeleeuwen dateert, ont vangt haar geldmiddelen van medestanders in de V.S. en weigert dingeh zoals pensioen en steun van de staat Israël te aanvaarden. Er bestaat geen vrouwen-emancipatie in Netoerei Karta, waarvan de cohorten nog elke dag bij het mor gengebed danken, omdat hij ze niet als vrouwen heeft doen geboren worden. De leider van Ne toerei Karta, rabbi Amran Blau, antwoordde op de vraag hoe hij .het vond dat Israël wordt ge leid dóór eèn yfquw, .premier Golda Meir: „Voor ons maakt het geen Verschil. Wij erkennen de Staat en zijn regering niet en daaruit volgt, dat het ons met kan schelen of er een man of een vrouw aan het hoofd staat." die het psychisch of maatschappelijk nodig hebben. Als iemand gek wordt op een prachtige kamer, dan helpen we hem wel. We gaan ervan uit dat onze taak op het vlak van het maatschappelijk werk ligt. We zoeken duidelijk naar mogelijkhe den om de juiste verhuurder en de juiste huurder bij elkaar te brengen. Je loopt zo verschrikkelijk gauw' het risico dat je met je bemiddeling nog een nieuw conflict inbouwt in- plaats van dat je een probleem uit" de wereld helpt. Het is voor kamer- bewoners ontzettend moeilijk onf,; hun eigen gang te kunnen gaan. Er is overal sociale controle en betutte- lingiets waar de groep die we- Willen helpen, nu juist niet yam; gediend is. Én toch moet er iets gebeuren. Je bent er .niet als je zo'n< jongen of meisje een baantje bezorgt waarin ze zich fijn voelen. Je moet; ze ook een follow-up geven in dé vorm van een kamer waar ze kun-i' nen leven zoals ze willen. En die ze kunnen betalen natuurlijk. De ideale' oplossing is dat we zelf panden gaan exploiteren." De gegadigden dié zich melden bij SIKH, blijken gemiddeld 21 jaar oud te zijn en 520 gulden pér maand te verdienen. Vaak hebben ze bij stand. Er zijn evenveel jongens als' meisjes bij. Vijftien percent komt van buiten Amsterdam, waaronder .merkwaardig genoeg', zegt Ben de Kok nauwelijks buitenlanders, gastarbeiders of politieke vluchtelin gen. Het blijkt duidelijk om wer- kende jongeren te gaan en vooral j om probleemjongeren. Voor een deel J worden ze naar SIKH verwezen door bijvoorbeeld reclasserings-in*-' t stellingen, crisisinterventie-centra,- Release, het Jongeren Advies Cen trum, de Experimentele Werkbemid- deling en dergelijke. „Die stellen ons dan op de hoogte van de proble men waar de betrokken kamerzoe ker mee zit, zod.gt we meteen weten of we een passend adres voor hem hebben", zegt Ben de Kok. Hoe komt SIKH aan zijn kamera dressen? Ben de Kok: „We adverte ren elke maand voor duizend gulden in de kranten. We hebben de mede werking van gespecialiseerde bladen op het gebied van maatschappelijk werk. En mondreciame levert nog wel eens iels op. Nu is de ene verhuurder de andere niet. De aan biedingen variëren van „alles wat u stuurt, is goed" via „iemand die ol> tijd betaalt en verder geen last geeft" tot Een ongehuwd moeder tje voor de bijslaap." Nu gaan wij niet moralistisch te werk. Als een ongehuwde moeder daar geen bezwaar tegen heeft, is het haar zaak. We bemiddelen oólc voor homofiele stelletjes en voor proefhuwelijken als daartoe de noodzaak bestaat. Zolang we bij de mensen die we helpen, juist door onze hulp maar geen nieuw conflict inbouwen. De moeilijkheid is om de juiste mens op de juiste plaats te krijgen. We doen dan ook veel aan huisbezoek bij de verhuurders. Waar nodig proberen we ze om te turnen door ze begrip bij te brengen voor bepaalde uiterlijkheden zoals haar dracht of huidskleur. Ondertussen ijvert Ben de Kok op verschillende niveaus voor de oplos sing die hij ideaal vindt: het kopen van incourante panden of bedrijfs panden die als onderdak voor de probleemjongeren kunnen worden geëxploiteerd. Hij probeert de vak bonden te interesseren om geld te steken in het project. Hij probeert garantie van de gemeente te krijgen. Hij denkt dat hij sommige banken warm kan maken voor zijn denk beeld. De betrokken panden zouden wooneenheden van 30 tot 35 kamers moeten vormen en vrij centraal moeten liggen in de buurt van werk en universiteit. Maar ze mogen niet te dicht bij elkaar liggen, want dan is er kans op getthovorming. Ze moeten geïn tegreerd worden in de omgeving. Ben de Kok: „We zien onszelf ln de toekomst als toeleveringsbedrijf voor een nieuwe stichting die de panden gaat exploiteren. We vinden het een pest dat we op de open markt moeten opereren. Daar tref je gelukkig veel idealistische verhuur ders aan die echt willen helpen, maar er zijn er evenveel die alleen pen betalend meubelstuk op kamers willen hebben of nog erger een ideaalbeeld van zichzelf."

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1971 | | pagina 7