Toegenomen oorlogsgevaar
(goodwill
Amerika
lanceert „Echo Ballon"
Radio (ie Koek
Belgische
Kamer woensdag
Communistische partij van
Laos steunt staatsgreep
Brand op Liberiaans schip
O
O
in
WINST
\Z Al
klhCMDDI iri p
V Al
NUcINDKUCLC
WEERBERICHT
HOOGWATER
ZON- en MAANSTANDEN
De kleintjesdoen mee
Hoog bezoek aan de
Shetlands eilanden
WOL- en KOUSENHUIS
fjankertog bij abonnement: Teraeuaen
ntrectêur-Hoofdredacteur I van de Sande
^^Redactie-adres: Noordstraat d5—57
Administratie-adres: SmidswaJ
Telefoon 2073 en 2510
1^4 5 nur uitsluitend 2073
Gironummer 38150
Ahnnnementsprijs: ƒ6.- per kwartaal; per
maand ™2-: Per week 48 ct Losse 9
DE VRIJE ZEEUW
ZATERDAG 13 AUGUSTUS 1960
16e Jaargang Nr 5059
Verschijnt dagelijks Uitgeefster N. V. v/h Firma P. J. van de Sande. Terneuzen
Advertentieprijs per mm IB ct; minimum
advertentie ƒ2,25.
Rubriek Kleine Advertenties Tgéén handel*
advertenties)5 regels 1,Iedere regel msa
20 ct. Kleine advertenties bij vooruitbetaling
Vermelding; Brieven onder nummer, of: Adrai
Bureau van dit Blad, 20 cent meer.
Inzending advertenties tot 's namiddags 2 uur
Voor het maandagnummer: zaterdags 10 uur.
Het gehele jaar heeft er een stemming overheerst al voor de
mislukking van de Parijse conferentie in mei dat de internatio
nale situatie niet hoopvol is. Het feit. dat conflicten van lokale
aard - zoals in Cuba en Kongo - nu dreigen uit te groeien tot
geschillen \an wereldbetekenis, bewijst, dat inderdaad de spannin
gen rijn toegenomen.
Grote oorlogen zijn gewoonlijk begonnen op een weinig beduidend
front. Zulke „nevenzaken" leidden dan toch tot een grote krijg, om
dat zij toetsstenen waren van de mate, waarin grole mogendheden
elkaar al of niet vertrouwden. De eerste wereldoorlog werd ont
ketend met als aanleiding de moordaanslag op een Oostenrijkse
troonopvolger in zijn eigen land. De tweede mei de bezetting van
Polen door de Duitsers. In beide gevallen niet doordat een grote
mogendheid rechtstreeks op een andere machtige staat een aanval
opende Vandaar dat Hammarskjoeld, de secretaris van de Ver
enigde Naties zoveel moeite doet om kleine conflicten klein in
wereldverband te beperken.
I In feite heeft Cuba een geschil met de Verenigde Staten en
Kongo met België. Voorheen kwamen zulke kwesties herhaaldelijk
voor: tussen Frankrijk en Indo-China. Engeland en Cyprus, Neder
land en Indonesië. Thans wordt zulk een botsing ..geïnternationali
seerd" en dat zal ook wel het geval worden met de Algerijnse
oorlog.
Waardoor
Waardoor zijn die spanningen
zo groot, dat op kleine fronten
de Verenigde Staten en de Sow-
jet-Unie elkaar bestrijden? Om
dat zij toch in wezen vrezen, dat
een grote afrekening onvermij.
deiiik zou kunnen zijn. Beide zijn
er in elk geval op voorbereid.
De wapens zijn weliswaar te
verschrikkelijk, en men kan zich
nauwelijks voorstellen, dat een
land aan oorlog kan denken, ten
zij deze staat meent, dat hij het
juiste verdedigingsmiddel heeft
gevonden tegen de vreselijke
c kernw apens. Die kernwapens
moeten worden overgebracht
door vliegtuigen of raketten. Ais
nu een grote mogendheid ge
looft. die vliegtuigen en raketten
te kunnen 'onderscheppen (met
andere raketten) dan begint da
situatie hachelijk te worden. Zo
ver is men gelukkig nog niet.
En er is nog een andere fac
I. tor. de tot nadenken kan stem -
I men: de blanken hebben altijd
1 gedacht, dat zij door een mili
taire overwinning op een an
dere blanke staat van elke be
dreiging af waren. Dat zij de
<W rest van de wereld de vrede
B konden opleggen. Dat is nu
Kniet meer zo. De eventuele
E overwinnaar zou noch de Chi-
E-nezen, noch de Indiërs, noch
r- de Afrikanen naar zijn hand
kunnen zptten. Een oorlog zou
v dus inderdaad onderlinge ver
nietiging zijn van de invloed
der blanken. Maar nogmaals
dat zijn allemaal redelijke ar
gumenten. die hun waarde
zouden verliezen als de rede
het zou afleggen tegen de in-
tinoten, angst en machtsbe
geerte.
Matiging
Vandaar dat Hammarskjoeld
In de Kongo-kwcstie alles moet
doen om Amerikanen en Russen
uit te schakelen. Nu zeggen de
Bussen, dat zij zullen ingrijpen
ais de Verenigde Naties de door
de Veiligheidsraad aanvaarde
resolutie niet uitvoeren. Die re
solutie houdt in. dat de troepen
der Verenigde Naties overal in
Kongo de Belgen en Kongolese
troepen moeten vervangen. Over
al, dus ook in de zuidelijke pro
vincie Katanga, die zich onaf
hankelijk heeft verklaard.
Men zou gevoeglijk die kwestie
kunnen uitstellen tot later, in
dien de Russen niet zo begerig
varen de Amerikanen een vlieg
af te vangen en zich dus opwer
pen ais verdedigers der Afri
kanen. Zowel de regering van
Loemnemba in Leopoldstad ais
de andere Afrikaanse staten me.
nen immers dat Katanga bij
Kongo behoort en dat alleen de
Belgische mijnondernemingen de
afscheiding wensen.
Manoeuvreren
Als de V. N. dus niet Katanga
bij Kongo voegen door er de Bel
gische troepen te vervangen en
er het gezag van Loemoemba te
erkennen, dan krijgen zij de Af
rikaanse staten tegenover zich
en Rusland. Maar anderzijds
komen de internationale troepen
niet om partij te kiezen tussen
provincies van een jonge staat,
maar om te zorgen dat er orde
heerst.
Kongo heeft namelijk nog geen
giondwet. Zo haastig is de on
afhankelijkheid afgekondigd, dat
een grondwet nog moet worden
uitgewerkt. En zulk een consti.
tutie zou wel eens kunnen leiden
tot een statenbond in plaats van
tot een bondsstaat. Dan zou Ka
tanga tamelijk zelfstandig zijn
In de Neder-Kongo zjjn de natio
nalisten ook al voor een zo groot
mogelijke autonomie van hun
gewest. En in een provincie als
Kasai, in het centrum, hebben
twee stammen het zodanig met
elkaar aan de stok. dat de één
voor een gecentraliseerde Kongo-
staat is en de ander voor een
losse federatie van vrijwel on
afhankelijke provincies.
Wat hebben de Ver. Naties
eigenlijk te maken met zulke
onderlinge kwesties? Maar nu
komen Afrikaanse staten als
Ghana en Guinea en zeggen, dat
zij zelf troepen ter beschikking
willen stellen van Loemoemba
(de Kongo-premier) opdat hij
Katanga kan bezetten en weel
bij Kongo kan inlijven. Loe
moemba zou dus breken mst de
Ver. Naties terwijl haar troe
pen ai in Kongo staan en
zich verbinden met Afrikaanse
landen om de eenheid van zijn
land te herstellen
België berustend
Tegenover zulk een chaos van
mogelijkheden en feitelijkheden
heeft België maar berusting ge
toond. Het is bereid zijn troepen
weg te trekken uit Katanga, als
de eenheden der Ver. Naties er
binnenkomen. Dat is nog niet ge
beurd. omdat de gewestelijke
premier. Tsjombe, heeft gedreigd
met gew apend verzet! De V. N.
zouden dan worden verwikkeld
in een binnenlandse burgeroor
log, Natuurlijk vertegenwoor
digt Tsjombe niet heel Katanga.
Wel dc blanken daar. de grote
Belgische ondernemingen, de
stamhoofden en negers, die niec
gesteld zijn op negers uit andere
delen van Kongo.
Dc Europeanen hebben Afrika
kunstmatig in stukken gedeeld.
Wat er uit zal worden, als die
stukken onafhankelijk worden,
weet nog niemand. Doch naar de
voorlopige feiten te oordelen is
het niet opwekkend. Als Amerika
en Rusland er maar buiten blij
ven, is al veel gewonnen. Docb
Amerika betrekt uit Kalanga
uranium (voor kernenergie) en
dat willen tie Russen wel helpen
ongedaan te maken!
Cuba
Een zelfde gevarenhaard vormt
Cuba. Het heeft nu vrijwel alls
grote Noordamerikaanse bedrij
ven het laatst de electrische
centrales en telefoon en tele
graaf onteigend en tot staatsbe
zit gemaakt. Daarover zou met
die Amerikaanse moedermaat
schappijen zijn te onderhandelen.
Maar in Washington vreest men,
dat Moskou (omdat het suiker
koopt, olie levert en helpt pro
paganda te maken tegen de Ver
enigde Staten) in troebel water
vist en vaste voet wil krijgen op
het westelijk halfrond. Zou die
vrees toenemen, dan zal de span
ning ook groeien. Want de Ver
enigde Staten kunnen er niet aan
denken, op het westelijk halfrond
Russische invloed te dulden.
Zou Engeland nog kunnen be
middelen? Een briefwisseling
tussen Chooesjtsjef en MacMil-
lan sluit dat niet uit. Maar nog
maals: de toestand is onbehaag
lijk, zowel door de Cubaanse als
de Afrikaanse kwesties.
Het is nog 'n geluk, dat Enge
land en de nationalisten van
Nyasaland een akkoord hebben
bereikt over instelling van een
parlement, waarvan 20 van de 33
leden negers zullen zijn. En dat
Chroesjtsjef tocli nog heeft voor
gesteld, binnen de V. N. een top
conferentie te houden. Daar is
wel niet veel kans op, maar zo
lang men wil praten wordt het
ergste voorkomen.
dr. A. C.
(Nadruk verboden).
Adv.)
Terneuzen
Amerikaanse geleerden heb
ben vrijdag een van een dun
aluminiumlaag.je voorziene bal
lon van ca. dertig meter middel
lijn als een kunstmatige satelliet
'n een baan om de aarde ge
bracht. tien wil met behulp van
deze ballon proeven nemen met
net relayeren, door middel van
terugkaatsing, can radio, en
televisiesignalen.
Roods vier uur na het lan
ceren word een boodschap van
Eisenhower, dio aan do west-
Kust van de Verenigde Staten
was uitgezonden, dank zij de
tei ugkaatsing via de ballon aan
de oostkust ontvangen. Eisen-
nr,Tfrnn0<?C!C het slagcn van de
n i m vfl ^"S'djke stap voor-
UI in hel onderzoek van de we-
het alk.teienadeelde mPde dat
nol alle landen vrij staat om
proeven te nemen. De gegevens
hierover zijn roods weken gë
Men bekendgemaakt. aldus
Eisenhower.
De ballon is van plastic, be
kleed met aluminium. Hij was
als een harmonica opgevouwen
in een houder die zich aan do
top van een drietrapsraket be
vond Toen de houder op c-a 1600
km hoogte was gekomen werd
deze door een springlading -m.
opend. en de ballon werd met
behulp van een chemische stof
opgeblazen.
De leider van liet project „Echo
Ballon Robert Gray, verklaar
de dat er niel de minste twiifel
aan bestaat dat het in de baan
brengen van de ballon volledig
is geslaagd. Men beschikt niet
over directe gegevens of de bal
lon naar behoren is opgeblazen
maar alles lijkt volgens plan te
zijn verlopen, zo zei Gray
De omwentelingsduur om de
aarde is ongeveer twee uur. De
baan ligt tussen vijftig graden
noorder- en zuiderbreedte, d.w.z.
de ballon beweegt zich dus over
het grootste gedeelte der be
woonde gebieden en zal 's nachts
in de Verenigde Staten als een
zeer heldere ster kunnen worden
waargenomen.
Het hoofd van het Amerikaan
se bureau voor de ruimtevaart,
dr. Keith Giennan, heeft vrijdag
op het Witte Huis tegenover
verslaggevers verklaard dat En
geland en Frankrijk over het
noodzakelijke materiaal beschik
ten om de balion voor verbin
dingsdoeleinden te gebruiken.
Hij sprak de hoop uit dat ook
de Russen van de ,.echo"-ballon
gebruik zouden maken.
Geleerden van de Bell Telepho
ne Laboratories te Holmdel, in
de Ver. Staten, verklaarden dat
het met behulp van de ballon
mogelijk was in enkele seconden
een telefonische boodschap van
de Ver. Staten naar Japan door
te zenden.
Ook konden televisiefoto's
van de Olympische Spelen te
Rome met behulp van de „echo"
rond de aarde worden gezonden.
Kort na het door de ballon
weerkaatsen van Eisenhowers
boodschap begon de Amerikaan
se luchtmacht proefnemingen
met de „echo" te doen. Twee uur
later kon zij mededelen dat liet
voor de eerste maai gelukt was
een internationaal overzees ra.
diosein via een satelliet door te
zenden. Hei sein werd uitgezon
den door een rada station van de
luchtmacht te Trinidad, weer
kaatst door de ballon en daarna
weer opgevangen op een station
te Loyd, in de Amerikaanse
staat New York, meer dan vier
duizend kilometer van de oor
spronkelijke plaats van uitzen
ding verwijderd.
FRANSE MILITAIREN
TERECHTGESTELD
De Algerijnse „voorlopige re
gering" heeft vrijdagavond be
kendgemaakt, dat twee Franse
militairen, die door een recht
bank van de opstandelingen
wegens „misdaden tegen het
Algerijnse volk" ter dood ver
oordeeld waren, zijn terechtge
steld.
Volgens een bekendmaking
van de voorlichtingsdienst van
de voorlopige regering zijn de
twee militairen. Michel Castera
en Clotaire Gall, doodgescho
ten.
ZWITSERLAND WIJST
TWEE FRANSEN
WEGENS SPIONAGE
UIT
De Zwitserse regering heeft
twee employe's van de Franse
ambassade in Bern wegens spio
nage uitgewezen, aldus is offi
cieel in de Zwitserse hoofdstad
meegedeeld.
Uit een onderzoeK van het mi
nisterie van Justitie naar de
activiteiten van een Zwitserse
zou zijn gebleken dat Robert
Cardi en Eugene Genot zich heb
ben schuldig gemaakt aan het
organiseren van een inlichtin
gendienst. Het is niet bekend
tegen wie deze dienst was ge
richt.
Beide mannen hebben Zwitser
land reeds verlaten.
PRESIDENT
VAN TSAAD
De president van Tsaad. Tom-
balbaye. is vrijdag door de par
lementsleden eenstemmig tot
president van de nieuwe Midden-
Afrikaanse republiek uitgeroe
pen. Tsaad werd donderdag een
onafhankelijke republiek binnen
de Franse gemeenschap.
Voor het eerst sinds '00 jaar
heeft een regerend vorst een
bezoek gebracht aan de Shet
lands eilanden.
Met grote uitbundigheid is het
Britse koninklijke paar in Ler
wick ontvangen; alle boten
lagen keurig opgepoetst en vro
lijk gepavoiseerd in het haven
tje. terwijl de bevolking op de
dekken samenstroomde om de
vorstin en prins Philip te be
groeten.
bij
leen
De Belgische ministerraad
heeft vrijdag zijn besluit om de
Kamer van Volksvertegenwoor
digers voor woensdag bijeen te
roepen gehandhaafd.
Het politieke coördinatie
comité van de C.V.P. heeft het
besluit van premier Eyskens,
het parlement tegen woensdag
a.s. bijeen te roepen, bekrach
tigd.
Zoals bekend hebben de libe
ralen te kennen gegeven dat zij
het niet eens zijn met deze be
slissing. Zij wensen de bijeen
roeping van de Kamer een
week later gesteld te zien. Ook
het liberale partijbestuur zou
de kwestie gisteren hebben be
sproken.
De vergadering van het poli
tieke coördinatie-comité be
staande uit het bureau van het
nationale comité en het bureau
van de parlementsfracties
werd bijgewoond door premier
Eyskens.
De voorzitter van de C.V.P.
DE CAPSULE VAN DE
„DISCOVERER" 13
GEBORGEN
Een hefschroefvliegtuig van
het Amerikaanse transportschip
„Haiti Victory" heeft donder
dag 520 km van Honolulu de
capsule van de „Discoverer" 13
geborgen. De capsule heeft als
deel van de kunstmaan zestien
omwentelingen om de aarde
gemaakt.
Het is tot dusver nog nooit
gelukt een voorwerp terug te
vinden dat in een baan rondom
de aarde heeft gewenteld.
De capsule is niet beschadigd.
Binnen een paar weken zal de
proef worden herhaald met
een aap aan boord van de sa
telliet. Dit zal dan de eerste
poging zijn om een levend we
zen terug te krijgen uit een sa
telliet die in een baan om de
aarde is gebracht. - Tevoren
keerden wel apen en andere
dieren terug van verticale ruim-
tevluchten.
Lefrevre, heeft gistermiddag
een onderhoud gehad met de
waarnemend voorzitter van de
liberale partij, Destenay.
In politieke kringen in Brus
sel vraagt men zich af of het
meningsverschil tussen de R.K.
C.V.P. en de liberalen niet wor
telt in dieper gaande geschillen
tussen de twee coalitiegenoten.
Doch de liberalen hebben ver
klaard het eens te zijn met een
hervormingsprogramma dat
een gewijzigde regering over
twee weken aan het parlement
zou moeten voorleggen.
Het centraal comité van de
communistische partij van Laos
heeft zich bereid verklaard met
het revolutionaire comité samen
te werken bij de „spoedige vor
ming van een nationale coalitie
regering" en „uitbreiding van de
staatsgreep in de diverse provin
cies", aldus bericht het Noord-
vietnamese persagentschap VNA.
Het lijkt echter niet uitgeslo
ten dat de leider van de staats
greep kapitein Kong Lae en de
regering in Loeajjg Tjrabang tol
een vergelijk zunen komen, op
voorwaarde dat ex-premier Soe-
vanna Phoema weer aan het be
wind komt.
(Advertentie)
BINNENVERINGBED
HAZET-FABRIEK EN ZEVENBERGEN
SCHUIMRUBBERBEO
Sinds maandagmiddag woedt
onder de Braziliaanse kust in het
zuidelijk deel van de Atlantische
Oceaan een brand in de
machinekamer van het Liberi
aanse stoomschip „Panaghia T."
De „Panaghia T.", die 9.240 ton
meet en met een lading kolen
onderweg was van Hampton-
roads naar Argentinië, is door
het grootste gedeelte van de be
manning van 33 koppen verla
ten en aan de grond gezet op de
kust van Brazilië.
Dit bericht is afkomstig van
de IJmuidense zeesleper „Cy
cloop", die de eerste noodseinen
van de „Pagaghia Tmaandag
middag opving en onmiddellijk
van koers veranderde om het
Liberiaanse schip te hulp te
snellen. De „Cycloop", die onder
bevel staat van kapitein J.
Buurman uit IJmuiden, was
zonder sleep onderweg van
West-Afrika naar de Verenigde
Staten en moest op het moment
van de noodmelding ruim 500
mijl afleggen om het brandende
schip te bereiken.
Uit Brazilië is vernomen dat
24 van de 33 opvarenden van de
„Panaghia T." in de redding
boten aan land zijn gegaan. Aan
boord verbleven woensdagmid
dag nog negen man, die
trachtten het vuur op het
achterschip te doven. De brand
is ontslaan in de machinekamer
en is late r overgeslagen naar
de lading kolen. Het schip is na
het uitbreken van de brand
door kapitein en bemanning aan
de grond gezet op 60 mijl ten
zuiden van Tamantare. Uit Sal-
vadore is een corvet van de
Braziliaanse marine naar de
„Panaghia T." onderweg om
eventueel hulp te verlenen. De
„Cycloop", die met de modernste
brandbestrijdingsmiddelen is uit
gerust, was donderdagmiddag
ter plaatse, maar nadere gege
vens ontbreken nog.
MEUBELFABRIEKJE
UITGEBRAND
Een oververhit geraakte vul
kachel is er de oorzaak van
geweest, dat vrijdagmiddag
het Goudse meubelfabriekje
„Steeds iets beter" geheel door
brand is verwoest. De schade
wordt op 20.000 gulden geschat.
De eigenaar is verzekerd.
U geniet voortaan 5 KORTING op
alle aankopen
in de voormiddag
ALTIJD
IETS APARTS
TERNEUZEN - NOORDSTRAAT 45
- TEL. 2546
De commandant van het Lao-
tische leger, generaal Ouan Rat-
tikhone, die woensdag als ver
tegenwoordiger van de regering
naar Vientiane kwam, is donder
dag in gezelschap van een ver
tegenwoordiger van het revolu
tionaire comité naar de residen
tie teruggekeerd.
Naar in Vientiane verluidt
heeft het comité er in toege
stemd dat het Laotische leger de
controle over Vientiane her
neemt, met uitzondering van
enkele strategische punten. Doch
de koning zou binnen 24 uur
prins Soevanna Phoema tot pre
mier moeten benoemen.
De prins ontkende donderdag
zitting te hebben in het comité.
Hij zou echter bereid zijn het
premierschap op zich te nemen
wanneer de benoeming wettelijk
geschiedde. Kapitein Kong Lae
verklaarde donderdag op een
bijeenkomst in Vientiane van
prins Soevanna Phoema te ver
wachten dat hij Laos een werke
lijk neutralistische land zal ma
ken, de corrupptie zal uitroeien
en onderhandelingen zal begin
nen met de communistisch ge
oriënteerde Pathet-Lao opstan
delingen. Deze opstand zuigt de
kracht van het leger weg, aldus
kapitein Kong Lae. De Pathet-
Lao wordt geleid door prins
Soep Hanoe-Vong, een halfbroer
van prins Soevanna.
(Adv.)
medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt. geldig van zaterdag
ochtend tot zaterdagavond.
Opklaringen
Wisselende bewolking, maar
hier en daar ook een bui. Over
wegend matige westelijke wind.
Ongeveer dezelfde temperaturen
als gisteren.
ZATERDAG 13 AUGUSTUS
v.m. n.m.
Terneuzen 6.45 7.02
Breskens 6.10 6.2"
Hansweert 7.25 7.42
Walsoorden 7.35 7.52
ZONDAG 14 AUGUSTUS
v.m. n.m
Terneuzen 7.34 7.48
Breskens 6.59 7.13
Hansweert 8.14 8.28
Walsoorden 8.24 8.38
ZON
MAAN
op
onder
op
onder
Aug
13
5.20
20.09
23.11
12.57
14
5.22
20.07
23.42
14.01
15
5 23
20.05
15.01
16
5.25
20.03
0.18
15.57
17
5.26
20.01
0.58
16.47
18
5.28
19.58
1.44
17.32
19
5.30
19.56
2.36
18.12
20
5.31
19.54
3.32
18.47
