D» laatste ontwikkelingen [in indonesie
De VERKIEZINGEN te Berlijn
DE TOESTAND IN BERLIJN
MAANDAG 6 DECEMBER 1948
Onderhandelingen wederom mislukt
De strijd in China
De Politieke Commissie
ifrankurttii? ftfj AbomuemeulTerneHzen
WEEKS VER WACHTIN G
medegedeeld dcor het K.N.M.I.
te De Bilt, geldig tot Maan
dagavond.
Meer wind-
Aanvank. droog weer, maar in
de loop van de dag toenemende
bewolking en in het Z.W. van
het land plaatsel. enige regen.
Geleidelijk tot vrij krachtig
aanwakkerende wind tussen O.
en Zuid. Weinig verandering
van temperatuur.
4e Jaargang No. 981
Advertentieprijs:
per mm 10 ct.minimum
per advertentie 1,50.
Inzending advertenties
tot des namiddags 3 uur.
Rubriek kl. advertenties;
5 regels 60 cent; iedere
regel meer 12 cent. Ver
melding Brieven onder
nr. Bureau van dit Blad
10 cent meer.
Verschijnt dagelijks Drukkerij N.V. Firma P. J. van de San de Temeuzeii A bonnementsprys 3,25 per kwartaal*
Zaterdagmiddag arriveerde in
Batavia met het vliegtuig van de
Commissie voor goede diensten de
heer Cochran, in gezelschap van
de Republikeinen Hatta, Natsir
en Roem. De drie laatstgenoem
den zullen de besprekingen met
de Nederlandse Ministers voort
zetten.
Hatta verklaarde aan de pers,
dat hij Zondag naar Djogja zou
terugkeren
Van Nederlandse zijde kon nog
niet worden medegedeeld, of het
vertrek van de Ministers naar
Nederland zal worden uitgesteld.
De komst van Hatta te Batavia
was een complete verrassing voor
de meeste autoriteiten te Batavia,
van wie velen zelfs een uur na
zfln aankomst nog niets daarvan
hadden gehoord en door journa
listen, die opbelden om commen
taar, moesten worden ingelicht.
Moh. Hatta heeft een bespre
king met de Nederlandse Minis
ters gehad, welke te 18.00 uur
Batavia-tijd begon. Het officiële
afscheidsdiner ving om 19.00 uur
aan. Tevoren heeft de Republi
keinse premier waarschijnlijk geen
andere bijeenkomsten gehad.
Merle Cochran, Amerikaans lid
van de commissie voor' goede
diensten, is Zaterdag naar Djokja
karta gevlogen en heeft bespre
kingen gevoerd met Dr. Moham
med Hatta, de republikeinse pre
mier, aldus meldt het republikein
se nieuwsbureau Antara.
Volgens gewoonlijk betrouwbare
bron te Batavia doet Cochran die
reeds verscheidene voorstellen
heeft gedaan om het geschil in
Indonesië tot een oplossing te
brengen, ter elfder ure een poging
licht te brengen in de geschillen
tussen Nederland en de republiek,
voordat de Nederlandse delegatie
naar Nederland terugkeert.
Over bet vertrek van Merle
Cochran naar Djogja meldt AFP
nog, dat zijn bezoek aan de repu
blikeinse hoofdstad geschiedt op
verzoek van Moh. Hatta. Hij is
vergezeld van de vertegenwoordi
ger van Hatta te Batavia, Dr.
Darmasetia.
Volgens bevoegde bron heeft
Dr. Darmasetia Vrijdagavond een
persoonlijke brief van Hatta aan
Cochran overhandigd. De inhoud
daarvan is niet bekend, doch men
meent, dat deze de ongerustheid
weergeeft van Hatta na de veron
derstelde mislukking der onder
handelingen te Kalioerang en het
vertrek Zondagochtend van de
Nederlandse Ministers naar Ne
derland.
Volgens het republikeinse pers
bureau Antara heeft Cochran di
rect na zijn aankomst te Djogja
een ontmoeting met de republi
keinse premier gehad.
Aneta meldt ten aanzien van
het bezoek van Merle Cochran
aan Djogja nog, dat hij 'eveneens
vergezeld was van Dr. Leimena.
Cochran zou Zaterdagmiddag naar
Batavia vertrekken.
De Republikeinse Minister van
Voorlichting, Mohamed Natsir,
verklaarde gisteren, dat de pogin
gen, welke op het laatste ogen
blik werden ondernomen, tenein
de NederlandsRepublikeinse on
derhandelingen over het dode punt
heen te helpen, vóórdat <je Neder
landse delegatie Zondag naar Ne
derland zou terugkeren, zijn mis
lukt. Dit werd door de Minister op
liet vliegveld te Batavia bekend
gemaakt, juist vóórdat de Indo
nesische premier, Mohamed Hat
ta, naar de Republikeinse hoofd
stad terugkeerde.
Hatta was Zaterdag in een Ame
rikaans vliegtuig, vergezeld ♦m
het Amerikaanse lid van de com
missie van goede diensten. Merle
Oochran, naar Batavia gevlogen,
teneinde te trachten de situatie
tijdens een laatste bijeenkomst met
de Nederlandse delegatie over het
dode punt heen te helpen
Kort nadat Hatta uit Batavia
was vertrokken vingen de Neder
landse Ministers de terugreis
naar Nederland aan, waar zij aan
het Kabinet verslag over de laat
st,; ontwikelingen van de situatie
sullen uitbrengen.
De leider van de Nederlandse
delegatie, de "Minister van Over
zeese Gebiedsdelen E. M. J. Sas
sen, vertelde de verslaggevers, dat
er nog de „mogelijkheid" bestond,
dat de delegatie naar Indonesië
zou terugkeren. Hij voegde hier
aan toe „altijd optimistisch" - te
zjjn.
Toen hem in veTband met Hat-
ta's bezoek gevraagd werd of hij
optimistischer gestemd was dan
gisteren, zeide de Minister: „Dat
hangt niet van mooi of lelijk weer
af."
De Republikeinse Minister-Pre
sident Hatta, en de Ministers Lei
mena, Natsir en Roem, zijn Zon
dagochtend met het vliegtuig van
de commissie van goede diensten
naar Djokja vertrokken.
Hatta weigerde commentaar te
geven, doch Minister Natsir zei-
de: „Het is dezelfde impasse als
in Juni; niet beter, maar ook niet
In hetzelfde vliegtuig is ook de
slechter."
Amerikaanse senator George W.
Malone vertrokken. Hij zou echter
Zondagmiddag weer te Batavia
terugkeren.
Dr. Darma Setiawan, de persoon
lijke vertegenwoordiger van Hat
ta, Is te Batavia gebleven.
De Nederlandse eisen betreffen
de de bevoegdheden van de hoge
v ertegenwoordiger van de Kroon
in Indonesië zouden voor een groot
deel de oorzaak vormen van de
„plotselinge mislukking" van de
laatste Indonesische besprekingen,
aldus luidt de conclusie, die vol
gens het persbureau A. F. P poli
tieke waarnemers uit de jongste
gebeurtenissen en de schaarse in
lichtingen trekken, die „door het
ijzeren gordijn konden doorsijpelen
achter hetwelk de onderhandelin
gen tussen Hatta enerzijds en
dtikker en Stassen anderzijds te
Kalioerang en Batavia plaats had
den. Als gevolg van de mislukking
van deze besprekingen, zo vervolgt
A.F.P., wordt er thans opnieuw
over de hervatting van de „poli-
tie-actie" gesproken. Volgens poli
tieke waarnemers hangt de her
vatting van de volgende punten
af:
1. De houding van het Ameri
kaanse Ministerie van Buitenland
se Zaken;
2. De reacties van sommige niet-
Repubükeinse leiders, die toch
veel sympathie hebben voor de
Republiek
3. De houding der commissie
van goede diensten, waarin de
Republikeinen vertrouwen blijven
stellen, en die van de Veiligheids
raad ingeval van hervatting der
besprekingen, meer bevoegdheden
zouden krijgen.
De hoop, die gerezen was, zo ver
volgt Agence France Presse, is
veranderd in zwart pessimisme,
toen bleek, dat de Nederlanders
er op stonden, dat de hoge ver
tegenwoordiger van de Kroon het
recht van veto zou behouden en
de bevoegdheid de gewapende
macht te gebruiken zonder de
goedkeuring van de federale Re
gering. De Republikeinen hadden
te verstaan gegeven, dat de in
sluiting van deze clausule niets
minder en niets meer zouden be
tekenen dan de terugkeer tot de
koloniale staat.
De belangrijke concessies, die
Hatta in zijn aide mémoire aan
Minister Stikker tijdens diens eer
ste bezoek aan Djokja had ge
daan, waren, ondanks het ingrij
pen van Cochran, de Amerikaanse
gedelegeerde bij de commissie vair
goede diensten, niet voldoende ge
weest „om de Nederlandse onder
handelaars zachter te stemmen."
De door Hatta in November ge
dane concessies waren de volgen
de: het verder terugtrekken der
Republikeinse strijdkrachten ach
ter de linies volgens de status
quo; de guerillastrijders te gelas
ten hun activiteit op het Neder
landse territoir te beëindigen; het
overdragen der verantwoordelijk
heid voor de buitenlandse politiek
aan de interim-Regering en ver
der het toestaan, dat de interim-
Regering zou worden gevormd
•vóór de verkieizing van een con
stituerende vergadering.
De Indonesische leiders, die de
Republiek welgezind zijn, zijn, zo
vervolgt A. F. P„ Anak A>7oecg,
Premier van Oost-Indonesië, en
Adil Poeradiredja. Beiden zijn van
oordeel, dat een Indonesische fe
deratie niet tot stand kan komen
zonder deelneming der Republiek.
DE NEDERLANDSE MINISTERS
UIT INDONESIË VERTROKKEN
De Ministers Stikker en Sassen,
de heer Neher en de adviseur, de
heer Blom. die Zondagochtend 9
i.ur per Constellation „Franeker"
uit Batavia naar, Nederland zijn
vertrokken, werden uitgeleide ge
daan door vele autoriteiten, on
der wie Vice-Admiraal Pinke,
Luitenant-Generaal Spoor, leden
van de commissie voor goede
diensten de Minister-President
van Oost-Indonesië, Anak Agoeng,
de Wali-Negara van Oost-Suma-
tra Dr. Mansoer, verschillende
Staatssecretarissen en de Neder
landse KameiTeden
Tegenover de pers verklaarde
Minister Sassen: „Wij gaan te
rug om rapport uit te brengen
aan de Nederlandse Regering en
voor nadere beraadslaging." De
mogelijkheid van terugkeer naar
Indonesië achtte de Minister af
hankelijk van de Kabinetsbeslis
sing.. Vóór het vertrek inspecteer
de Minister Sassen een gecombi
neerde wacht van leger en vloot,
waarna het Wilhelmus werd ge
speeld. Naar vernomen wordt zul
len de andere adviseurs de eerst
volgende dagen naar Nederland
vertrekken.
SJORIFOEDDIN C. S. TE
DJOKJA AANGEKOMEN
Het Persbureau Antara meldt,
dat Sjarifoeddln, Hardjono en
Soeripno Zaterdag per trein te
Djokja z|jn aangekomen en daac
onmiddellijk werden overgebracht
naar de gevangenis. Op 'net sta
tion Toegoe te Djokja had zich
een belangstellende menigte ver
zameld, doch er deden zich geen
incidenten voor.
Berijnse Universiteit ook
„gesplitst."
De Berlijnse 140 jaar oude Uni
versiteit wordt thans "ook „ge
splitst." In het Kaiser Wilhelm-In
stituut, in de Amerikaanse sector
van de stad gelegen, is Zaterdag
officieel de „vrije Universiteit" ge
opend in verband met de Sow-
jet-controle op de oude Universi
teit," die in de Russische sector
ligt.
Friedrich Ebert, de burgemees
ter van Oost-Berlijn heeft de bur
gemeesters van 20 arrondisse
menten der stad bijeengeroepen
om met hen de dringende maat
regelen te bespreken ter verbete
ring van de voedseltoestand van
de gehele stad.
Geen enkele burgemeester van
de Westelijke sectoren is op die
uitnodiging ingegaan.
In de Oostelijke sector hebben
de burgemeesters, die lid zijn van
de sociaal-democratische partij
Vrijdag hun ontslag ingediend.
Volgens het met Sovjet-licentie
werkende nieuwsbureau overwe
gen de Sovjet-Russische autoritei
ten geheel Berlijn van stroom te
voorzien. Reuter tekent hierbij
dat de toevoer van stroom
met het
stopgezet
instellen der blokkade
werd. Volgens het
Zondagochtend 8 uur plaatse
lijke tijd werden in West-Berlijn
de stembureaux geopend.
Onder de eerste kiezers waren
10.000 man politie, die reeds ge
wapend waren en onmiddelijk na
dat zij gestemd hadden de wacht
betrokken yoor de 1600 stemloka
len in de Amerikaanse, Britse en
Franse sector van de stad.
Na hen kwamen honderden
straatvegers, die de vroege och
tend hadden doorgebracht met 't
opruimen van verkiezingsaffiches,
die gedurende de nacht van de
muren waren gescheurd.
Verschillende burgers maakten
bij het verlaten van het stemlo
kaal anti-Sowjetrussische opmer
kingen.
Iets later in de ochtend kwam
'n zware mist opzetten en al spoe
dig werd het weer 2P slecht, dat
de vrouwen, die in de Sowjetseetor
bezig waren met puinruimen, het
werk moesten staken. Intussen
kwamen meer en meer Berlijners
naar de stemlokalen om dan vlug
weer, stampvoetend van de koude,
naar huis terug te keren.
Slechts een klein aantal politie
agenten van de Oostelijke sector
stond aan de Sowjetrussische
kant van de zonegrenzen op post.
Britse en Amerikaanse politie viel
niet te bekennen.
Het officiële Sowjetrussische
blad „Taeglische Rundschau"
kwam met een groot opgemaakte
voorpagina uit, waarop een inter
view stond, dat Generaal Clay aan
de Berlijnse correspondent van de
„Manchester Guardian" zou heb
ben toegestaan. In dit interview
zou Clay hebben gezegd, dat het
„nog mogelijk is. dat de Westelijke
mogendheden de nieuwe Oostelijke
magistratuur zullen erkennen."
Andere met Sowjetlicentie ver
schijnende bladen schreven, dat
de Westelijke mogendheden reeds
plannen hadden gemaakt om Ber
lijn te verlaten.
Kort na 10 uur deden zich de
eerste incidenten voor, toen een
groen leden van de onder commu
nistische leiding staande socialis
tische eenheidspartij de Westelijke
sectoren binnenkwam en trachtte
de stemming in een nabij de Ame-
rikaans-Sowjetrussische grens ge
legen stembureau te verhinderen.
Op andere punten langs de sec
torgrens, hield de politie 'n groep
fietsers aan, die het met Sowjet
licentie verschijnende blad „Berli
ner Zeitung" in de Britse en Ame
rikaanse sectoren wilden versprei
den. Een man werd gearresteerd,
de anderen vluchtten met achter
lating van kranten en fietsen.
Na 10 uur zijn de tram- en on
dergrondse diensten in de Weste
lijke sectoren hervat. De mist was
°chter zó dik geworden, dat de
luchtbrugoperaties tijdelijk stop
gezet werden.
Het drukst werd gestemd in het
stadskwartier Wedding in deFran-
se sector, dat in de dagen vóór
Hitier hekend was als een com
munistisch bolwerk.
Kort na 12 uur betraden drie
Sowjet-Russische soldaten, die met
nieuwsbureau kon de desbetref
fende correspondenten geen be
vestiging of ontkenning van dit
bericht bij officiële Sovjet-kringen
verkrijgen.
In Westerse politieke kringen,
aldus Reuter, beschouwt men het
bericht als een onderdeel van een
verkiezingscampagne, waarmede
men de kiezers vertrouwen in het
gemeentebestuur in Oost-Berlijn
wil Inboezemen om hen ertoe te
brengen Zondag niet ter stem
ming te gaan.
De burgemeester in Oost-Ber
lijn, Ebert, beloofde de inwoners
van West-Berlijn evenveel voedsel
en brandstof als de bewoners van
de Oostelijke sector ontvingen.
Hieraan waren geen „strikken"
verbonden.
machinegeweren gewapend wa
ren, en twee burgers de Franse
sector, waar zij in de Flotten-
strasse voor een stembureau gin
gen staan.
Een Franse militaire patrouille,
die door de politie was gewaar
schuwd, was snel ter plaatse en
laadde haar geweren terwijl zij
zich tegenover de Sowjet-Russen
stelden, die, evenals de twee bur
gers, naar de Sowjet-Russische
sector terugkeerden.
Het Franse militaire bestuur
deelde het centraal stembureau
mede, dat een honderdtal met
stokken gewapende jonge mannen
uit Oraniënburg (Sowjet-Russi
sche zone) per trein door de Fran
se sector naar de Sowjet sector
v/aren gereisd.
Volgens de laatste cijfers heeft
84 van de 150.000 stemgerech
tigden de stemlokalen bezocht.
Naar gemeld wordt zouden in de
wjjk Neukoelln (Amerik. sector)
communistische kiezers gepoogd
hebben de inhoud der stembussen
te vernietigen door er in phosphor
gedrenkte enveloppen in te wer
pen
Kort na het begin der verkiezing
trachtten twee Sowjet-Russische
soldaten, nadat zij een stemlokaal
te Staaken bij de Sowjet-Russi
scheBritse zonegrens waren bin
nengetreden, de papieren mede te
nemen. Inwoners verwijderden hen
echter. v
In Westerse kringen beschouwt
men de grote opkomst als een de
finitieve verwerping van de com
munistische politiek in West Ber
lijn. Volgens de eerste officieuss
tellingen bij één enkel stemlokaal
heeft de sociaal-democratische
partij de leiding met een behoor
lijke meerderheid. Zij wordt ge
volgd door de christen-democra
tische partij. Men neemt aan, dat
de sociaal-democraten meer stem
men zullen krijgen dan in 1946,
toen zij ongeveer 49 procent der
stemmen behaalden.
Volgens de correspondent van
het A. N. P. stonden bij elk stem
lokaal twee politie-agenten. De
geallieerde politie stond gereed,
doch behoefde nergens handelend
op te treden. In grote trekken
verliepen de verkiezingen rustig.
In de Britse en de Franse sector
elk werden 13 personen gearres
teerd. In de Amerikaanse sector
werden 43 personen gearresteerd.
Twee derde van het aantal kie
zers bestond uit vrouwen. Deze
kwamen hoofdzakelijk in de na
middag, vanwege de huishoudelij
ke bezigheden, die zij in de och
tend moesten verrichten. Sommi
ge kiezers wachtten de duisternis
af om te voorkomen, dat hun ge
zichten door buiten de stemloka
len v/achtenden zouden worden
herkend. Z$ vreesden voor even
tuele moeilijkheden.
Volgens een officieuse telling
over 50 stembureaux in alle delen
van de stad verkregen de sociaal
democraten 20.366 stemmen, de
christen-democraten 6 191 en de
liberaal-democraten 4.855.
Blijkens de officiële elnd-resul-
Reiz'gers uit Tongsjan delen
mede, dat op de spoorweg ten
Oosten van Tientsin de intensi
teit van militair vervoer toe
neemt. De normale dienst wordt
slechts tot Tongsjan onderhouden
en ondervindt nadelige invloed
van het vervoer van militairen.
De Chinese regeringstroepen
hebben Hweiying, 1T5 k'lometer
ten Noord-Oosten van Naniking,
ontruimd en het garnizoen terug
getrokken op een nieuwe verde
digingslinie, die haar centrum te
Yan Gtsjou en Taihsien heeft,
reap. 65 en 100 kilometer van
Nanking.
De eerste verdedigingslinie van
de Chinese hoofdstad is thans
verlegd tot op een afstand van
32 kilometer van de Yangtse, de
Laatste grote natuurlijke hinder
nis tussen het optrekkende com
munistische leger en Nanking,
dat on de Zuidelijke oever ligt.
Volgens alle regeringsberichten
verloopt de voornaamste strijd
aan beide zijden van de spoorlijn
Pengpoe Soèhsien gunstig voor
de regeringsstrijdkrachten.
Volgens „Central News" bevin
den zich binnen een straal van
22 kilometer van Pengoe geen
communistische strijdkrachten.
In welingelichte officieuze krin
gen vreest men, dat tenminste
enkele der regeringseanheden
die in het gebied van Soet3jou
door de communisten gepasseerd
zijn, overgelopen of verslagen
zijn.
Naar verluidt heeft generaal
Foetsoyi, bevelhebber der rege
ringstroepen, 8 kilometer ten
Zuid-Oosten en 24 kilometer ten
Westen van Kalgan nieuwe stel
lingen betrokken. Kalgan, het
voornaamste bolwerk in het ver
dedigingsstelsel van Noord-Ohina
is de doorgangspoort van Pei ping-
naar Mongolië.
De politieke commissie der V.
N. heeft een beroep gedaan op de
vijf grote mogendheden, een ver
zoeningscommissie van drie per
sonen te benoemen ten einde te
trachten de vrede in Palestina te
bewerkstelligen.
De commissie nam met 24 tegen
21 stemmen bij 8 onthoudingen
deze werkwijze aan voor het kie
zen van de commissie, die de ver
antwoordelijkheid zal dragen voor
het vinden van een oplossing van
het Palestijnse geschil. Het door
Canada ingediende voorstel werd
toegevoegd aan de Vrijdag para
graaf na paragraaf aangenomen
resolutie.
De gehele resolutie werd met
25 tegen 21 stemmen bij 9 ont
houdingen aangenomen.
Bij de stemming over paragraaf
na paragraaf is deze oorspronke
lijk Britse, doch door de V. S.,
Australië, Canada, Frankrijk en
verschillende andere landen ge
amendeerde resolutie van haar
kracht beroofd, aldus Reuter. Zij
betekent practisch het ineenstor
ten van alle pogingen, een duide
lijk omschreven politiek der V. N.
voor Palestina vast te stellen.
taten heeft 84.7 van de kiezers
gestemd.
De Amerikaanse bevelhebber in
Berlijn zeide Zondagavond, dat de
hoge opkomst „een bewijs voor
1 de wereld vormt, dat de Berlijners
zich waardig getoond hebben van
de Westelijke geallieerden de kans
te ontvangen op democratische
Wijze over hun lot te beslissen.
Het is een groots vertrouwensvo
tum in het wettige stadsbestuur,
da de communisten door middel
van geweld en propaganda in dis-
crediet hebben trachten te bren
gen."