ROND de STAKINGEN in Italië
HITLER'S ERFGENAMEN
De Amerikaanse handel
Bestrijding van communistische actie
Nederlands gebied in Oost-Java
in
ONTSLAG van Dr. Van Mook
VRIJDAG 15 OCTOBER 1948.
Doodstraf voor Poos pn
Slagter
Sug gestiesvan de G.V.C.D.
ter beëindiging van de
bestandsovertredingen
De toestand te Berlijn
De Belgische Koningskwestie
Da toestand in FRANKRiJK
Oe Franse franc
125.000 voor de
bestrijding tuberculose
is ongerust over de toenemende concurrentie van Japan
Het gevaarlijke ambt
Frankering by Abonnement: Terneuzen
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt, geldig tot Vrijdag
avond.
Wisselende bewolking.
Wisselende bewolking met
enkele plaatselijke buien. Ma
tige, in de kuststreken tijdelijk
krachtige, wind tussen Zuid
en West. Iets kouder.
VRIJE ZEEUW
4e Jaargang No- 937.
Adiver tentieprijfl
per mm 10 ct.minimum
per advertentie 1,50.
Inzending advertentie»
tot des n amiddag s 4 ulj£
Rubriek kï. advertenties
5 regels 60 ct.; iedere
regel meer 12 cent. Ver
melding: Brieven onder
nr. Bureau van dit Blad
10 cent meer.
Verschijnt dagelijks Drukkerij N.V„ Firma P. J. van de Sande Terneuzen Abonnementsprijs ƒ3,25 per kwartaal-
Het Bijzondere Gerechtshof te
's-Gravenhage veroordeelde giste
renochtend Leo Poos en Maarten
Slagter, twee voormalige Haagse
politie-ambtenaren, conform de
eis, tot de doodstraf.
Door hun toedoen verloren tien
tallen Nederlandse verzetslieden
in Duitse'concentratiekampen of
voor een vuurpeleton het leven.
In de gisteremnorgen gehouden
„routinevergadering van de com
missie van goede diensten werd
besloten aan beide partijen sug
gesties te doen om maatregelen
te treffen, die een goede hand
having van het bestand zouden
bevorderen. De suggesties zullen
slechts ambtelijk aan heide par
tijen ter kennis worden gebracht,
aldus deelde een woordvoerder
van de CommisSie van goede
diensten mede.
De 18 jeeps, die door de Com
missie in Lake Success zijn aan
gevraagd, zijn 25 September per
..Merdith Victory" naar Indonesië
verscheept en worden begin No
vember in Priok verwacht.
De woordvoerder zeide dat voor
het secretariaat enige nieuwe
leden zijn uitgekomen of vanuit
New York onderweg zijn. Onder
hen bevindt zich Tsiang, van de
afdeling „Trusteeship". Tsiang
is in Soerabaja geboren. Wan
neer alle nieuwe leden van het
secretariaat in Batavia aanwe
zig zijn, zal de staf van de Com
missie zeven nationaliteiten tellen.
De secretaris, Narayanan, wordt
20 October uit de Verenigde Sta
ten in Batavia terugverwacht.
Het nieuwe personeel is voor zes
maanden aangenomen.
De civiele» en militaire autori
teiten in Java hebben besloten,
aan alle georganiseerde commu
nistische activiteit in hun gebied
een einde te maken door de hoofd
leiders op te vatten. Het is n.I.
meer en meer gebleken, dat de
communisten door intimidatie en
door fluistercampagne de bevol
king angstig maken en onrust
verwekken. De correspondent
van Aneta meldt, dat te Soera
baja de arrestaties uiterst rustig
zijn verlopen en door de bevolking
nauwelijks werden opgemerkt. Te
Soerabaja werden enkele tiental
len Chinezen en enige Europeanen
gearresteerd.
In het communiqué van de
R.V D. te Soerabaja, dat het be
sluit van de civiele en militaire
autoriteiten in Oost-Java ten aan
zien van de communisten aankon
digt, wordt o.a. gezegd, dat de
communisten in het bijzonder
tegen godsdienstvoorgangers be
dreig,ingen hadden gericht en dat
deze èn hun gemeenten daarom
om bescherming hadden verzocht.
De bevolking van Oost-Java
aldus zegt het communiqué kan
er op rekenen, dat moordpartijen
op politieke tegenstanders, zoals
deze door Moeso en zjjn trawan
ten in de republiek werden aan
gericht tegen intellectuelen, gods
die nstvoorgangers en tani's, te
Madioen en elders, in het Neder
landse gebied in Oost-Java z'jn
uitgesloten en dat het in Oost-.
Java, met uitzondering van enkele
gebieden, vooral die, gelegen na
bij de bestandslijn, rustig en vei
lig is. De bevolking verleent
medewerking bij het opvatten van
communistische infiltranten.
Het hoofdkwartier van het
Amerikaanse militaire bestuur
heeft „maatregelen voor tegen-
blokkade" aangekondigd, welke
een voorziening inhouden voor
het in beslag nemen van goede
ren en de vervolging van alle
personen die pogen goederen
naar de Sowjet-sector te brengen.
Deze maatregelen werden ont
worpen om overbrenging van goe
deren van de Britse en Ameri
kaanse zones naar de Sowjet-
zone te voorkomen.
De mijnwerkers van Roux (Bo-
rinage) hebben in een motie ver
klaard, dat Koning Leopold niet
langer de hoedanigheden bezit,
welke hem geschikt maken België
te regeren. Zij staan gereed om
aan iedere oproep van de Belgi
sche arbeidersbeweging gehoor te
feven en zullen zich met alle mid-
elen tegen de terugkeer van de
Vorst verzetten.
Gisterenmiddag werd te half
drie (Bataviase tijd), van gezag
hebbende zijde te Batavia beves
tigd, dat Dr. Van Mook ontslag
heeft gevraagd met ingang van
1 November. Hieraan werd toe
gevoegd, dat de officiële aan
vaarding van dit ontslag nog
met uit Den Haag werd ontvan
gen-
Van gezaghebbende zijde werd
verklaard, dat het tegenwoordige
Nederlandse kabinet van zijn tot
standkoming af het standpunt
heeft ingenomen, dat verandering
in de persoon van de vertegen
woordiger der Kroon in Indonesië
wenselijk was voor de verwezen
lijking van zijn ('s kabinets) poli
tiek met betrekking tot het Indo
nesische probleem. De bespre
kingen ten aanzien van dit punt
in Den Haag- tijdens het recente
bezoek van Dr. Van Mook aan
Nederland werden onderbroken
door het nieuws van de commu
nistische opstand op Java, het
geen de plotselinge terugkeer van
Dr. Van Mook noodzakelijk
maakte.
Hoewel de algemene politieke
richtlijnen niet zijn veranderd,
meende Dr. Van Mook, dat onder
de huidige critieke omstandig
heden een volledig evenwicht en
harmonie in de betrekkingen tus-
sen de regeringen van Nederland
en Indonesië een absolute nood-
zaak zijn. Daarom besloot hij tot
het indienen van zijn ontslag, in-
j gaand op een zo vroeg mogelijke
datum. Volgens de hier aan het
woord zijnde gezaghebbende zijde
i is de Nederlandse regering dezelf
de mening toegedaan.
Nader verneemt het A N.P.,
dat de officiële ontslagaanvrage
nog niet is ontvangen. Er valt
dus hieromtrent op dit ogenblik
nog niets naders te zeggen. Wel
mag men aannemen, dat Dr. Van
Mook dit ontslag inderdaad zal
aanvragen met ingang van 1 No
vember. Ook lijkt het ons aan
nemelijk, dat dit ontslag Inder
daad zal worden aanvaard.
Officieel wordt gemeld, dat 'n
gemiddelde van 55 tot 65 procent
van het millioen Italiaanse bur
gerlijke ambtenaren van het werk
zijn weggebleven uit protest tegen
de weigering van de regering om
een onmiddellijke verhoging van
de lonen toe te staan. Op het
ministerie van koopvaardij was
de staking volledig.
Op het ministerie van arbeid
staakten ongeveer 80 procent der
ambtenaren Men voegde er of
ficieel aan toe, dat de poging van
het algemeen vaikverbond om de
regeringsdepartementen te ver
lammen sléchts „beperkt succes"
had gehad. Het aantal stakers
on het ministerie van landbouw
zou zijn gedaald tot 20 procent en
op het bureau van de eerste mi
nister waren geen afwezigen,
evenmin als op het ministerie
van binnenlandse zaken.
Uit de Noordelijke industriële
centra van Milaan en Genua
wordt gemeld, dat terwijl de sta
king „bijna volledig" was, op de
kantoren van het ministerie van
financiën, de staking op de mees
te andere regeringskantoren een
.beperkt 'karakter" droeg.
Het kabinet van premier Alcide
de Gasperi heeft, na de ambtena
ren verzocht te hebben „hun
plicht te doen"' een waarschu
wing gepubliceerd dat de rege
ring het respect af zal dwingen
voor de werkwilligen.
Guiseppe di Vittorio, de com
munistische algemene secretaris
van het algemene Italiaanse vak
verbond, heeft te Rome, in het
historische coliseum tegenover
500 ambtenaren het volgende
verklaard: De regering is in het
ongelijk en moet de consequen
ties aanvaarden van deze staking
en de andere die nog zullen vol
gen, omdat de actie volgens plan
tot een einde zal worden ge
bracht.
Het overheidspersoneel van ge
heel Italië is gisterenochtend een
staking begonnen, die tot 4 uur
heeft geduurd.
De water-, gas- en electrici-
teitsvoorziening, evenals de tele
foon-, telegraaf- en gezondheids
diensten werkten echter door.
Het spoorwegpersoneel heeft het
werk van 10 tot 12 uur neerge
legd.
In de Italiaanse hoofdstad zijn
speciale politiemaatregelen geno
men. De ministeries, het station
en het centrale postgebouw wor
den door talrijke politieagenten
bewaakt.
De 8 dagen oude staking van
taxichauffeurs te Parijs voor een
grotere benzine- en bandentoe-
wijzing, is na het tekenen van
t en overeenkomst geëindigd.
In het Oostelijke deel van het
spoorwegsysteem, dat het meest
dooi de plaatselijke stakingen was
aangetast, is het werk ook begon
nen. Alle treinen liepen weer.
Er waren geen nieuwe ontwikke
lingen in de - staking van de
145.000 mijnwerkers, die zijn elf-
dr uag ingaat en Frankrijk reeds
1.595 000 ton steenkool heeft ge
kost.
In gewoonlijk welingelichte fi
nanciële kringen te Parijs werd
Donderdagavond voorspeld^, dat
tijdens het komend weekend de
hogere wisselkoersen zouden wor
den vastgesteld voor de Franse
franc tan opzichte van het pond
sterling, de Belgische franc, de
Italiaanse lire en andere niet-om-
wisselbare valuta.
De raad van beheer van de
stichting Nederlands Volksher
stel, in liquidatie, heeft, uit de
opbrengst van de sigarettenactie
aan de Nederlandse centrale ver
eniging tot bestrijding der tuber
culose te Is-Gravenhage een be
drag van ƒ125.000 ter beschik
king gesteld voor het ln te stellen
bevolkingsonderzoek op tubercu
lose door middel van de Röntgen-
ca mera-photogr aphie
In kringen van de Amerikaanse
exporthandel begint men te vre
zen, dat de Japanse productie hij
het huidige tempo van het indus
triële herstel zal stijgen tot boven
het niveau, dat voor het bereiken
van een zeker welvaartspeil voor
de Japanse bevolking door de be
zettingsautoriteiten wordt nood
zakelijk geacht, en ernstige con
currentie voor de Amerikaanse
markten in het Verre Oosten zal
gaan opleveren. Aldus kunnen de
meningen worden samengevat van
vele economische deskundigen en
ondernemers, die op het Verre
Oosten handel drijven, zoals die
Bij een voetbalwedstrijd te
Karvina, gelegen bij de Pool
se grens, tussen de plaatse
lijke club Plonia en Meteor
uit Ostrava, werd de scheids
rechter, Vavrocka genaamd,
zodanig mishandeld dooi'
enige' spelers en toeschou
wers, die het met zijn leiding
niet eens waren, dat hij in
het hospitaal moest worden
opgenomen. Zijn toestand
was ernstig maar men hoopt
dat hij het er levend af zal
brengen.
Twee spelers en enkele
belhamels uit 't publiek zijn
gearresteerd.
op recente bijeenkomsten van or
ganisaties uit het bedrijfsleven
tot uiting zijn gebracht. Men er
kent, dat aan Japan moet worden
toegestaan om te produceren, ten
einde de lasten voor de Ameri
kaanse belastingbetalers te ver
lichten en ook de kansen van het
communisme in Japan te vermin
deren. De Japanse textielproduc-
tie, die gestadig is toegenomen,
wordt genoemd als een van de
gevallen, welke deze vrees recht
vaardigen. Men wijst er op, dat
de Amerikaanse textielexport dit
jaar waarschijnlijk slechts de
helft zal bedragen van die van
het vorige jaar. Hoewel deze ex
port voor het grootste gedeelte
uit producten van betere kwali
teit bestaat, vreest men, dat de
Japanse concurrentie op het ge
bied van katoenen goederen van
mindere kwaliteit tot een verdere
vermindering van de Amerikaan
se textielexport zal leiden. Het
grootste gedeelte van de huidige
Japanse productie van katoenen
goederen wordt tegen betaling in
sterling verkocht op de markten
in het Verre Oosten, inclusief In
donesië, en in de koloniale gebie
den van Afrika. Tenslotte vreest
men, dat de Japanse concurrentie
een belemmerende invloed zal
hebben op de industrialisatie op
de Philippijnen en in China.
De landbouwer Van Aren-
donk ln de Wieringermeer oogstte
op zijn aardappelveld beteeld met
Alpha's, een aardappel die 775
gram woog.
Onder bovenstaande titel bie
den wij onze lezers een zestal be
knopte reportages over feiten,
stemmingen en stromingen in het
Duitsland van nu. In deze arti
kelen zijn, waar mogelijk, Duit
sers zelf aan het woord gelaten.
Wij hopen dat de lezers zich hier
door enig beeld kunnen vormen
van de spanningen en verwarrin
gen in het volk, dat voor de nood
zakelijkheid staat, de sombere
erfenis van zijn vroegere regeer
ders te aanvaarden.
Al wat hier is beschreven geldt
uitsluitend voor de Amerikaanse
bezettingszone van Duitsland,
daar Uw verslaggever niet in
staat was, in de korte tijd van
zijn verblijf in Duitsland ook an
dere gebieden te bereizen.
I. Resultaten van de geldzuive-
ring.
„Onze marken zijn nu weer zp
heerlijk veel waard geworden.
Wat jammer dat niemand ze meer
heeft". Aldus zou men de reactie
der inwoners van Bizonia op de
zuivering van de mark kunnen
kenschetsen. Alsof een tovenaar
's nachts aan het werk was ge
weest, veranderde plotseling de
aanblik van de winkelétalages in
vele Duitse steden.
Begerenswaardige artikelen als
schoenen, kousen, heren- en da
meskleding, koffers en tassen en
vele andere dingen die ieder zich
wil aanschaffen, waren plotseling
te koop voor redelijke prijzen. Er
waren duizenden belangstellende
kijkers voor al dat moois, doch
maar heel weinig kopers. Fabri
kanten en winkeliers hadden ken
nelijk vertrouwen in het nieuwe
geld. De kopers ontbrak het ook
niet aan vertrouwen, alleen maar
aan het geld zelf.
De oude mark is gedegradeerd
tot tien Pfenn'g-biljet. De vorde
ringen op spaarbanken en andere
financiële instellingen zijn thans
betaalbaar in nieuwe marken.
Iemand die duizend mark had
gespaard, krijgt thans 100 mark
uitbetaald in nieuwe valuta, en
dat nog slechts in wekelijkse ter
mijnen van 20 mark. De officiële
term voor deze uitbetalingen is
„Kopfquote", in de volksmond
„Kopfgeld" genoemd. Een win
kelier in Stuttgart vertelde mij
dat hij nog een vrij behoorlijke
voorraad vóóroorlogse artikelen
had achtergehouden, bijvoorbeeld
schoenen van uitstekende kwali
teit, die nu weer (op de bon) te
koop zijn.
De gelukkigsten in de periode
onmiddellijk na de geldzuivering
waren zij, die dadelijk over con
tanten konden beschikken, zoals
arbeiders die hun loon per week
uitbetaald krijgen, trekkers van
lijfrenten en andere uitkeringen
en gepensionneerden.
De handelaren die voor de zui
vering „in goederen zijn ge-
v.'ucht," kwamen er in het alge
meen uitstekend af. Zo wordt het
geval verteld van een man die
vlak voor de geldzuivering tien
duizenden eieren kocht voor 9
Pfennig het stuk. Na de zuive
ring werden deze eieren voor 40
Pfennig het stuk van de hand ge
daan. De kooplust van het pu
bliek is na de 'geldzuivering eer
toe- dan afgenomen. Van neiging
tot sparen is nog steeds geen
sprake
Er bestaat natuurlijk ontzag
gelijke behoefte aan aanvulling'
van kleren en gebruiksvoorwer
pen. Van Amerikaanse zijde zijn
beperkte voorraden gebruikte
legergoederen van uitstekende
kwaliteit in de handel gebracht.
Een oude grootmoeder, weduwe
van een kleine ambtenaar, die
rr.oest leven van een schamel pen
sioentje van honderd mark per
maand, werd voor de geldzuive
ring nagenoeg door haar familie
onderhouden. Na de geldzuive
ring veranderde de situatie vol
komen in het voordeel van de
grootmoeder. Zij 'heeft voor zich
zelf maar weinig nodig, maar zij
voelt zich gelukkig omdat ze „nu
weer iets voor de kinderen kan
doen." Nauwelijks had ze haar
pensioen van de bank gehaald, of
haar oudste dochter kreeg twin
tig mark voor een paar schoenen,
haar jongste zoon dertig mark
voor een grijze flanellen broek.
Niemand klopte tevergeefs bij
haar aan. Alleen de laatste tien
mark was voor grootmoeder
zelf, voor een pondje zwarte kof
fie, iets wat grootmoeder zich
zovele jaren lang had moeten ont
zeggen. De koffie zal haar uit
stekend hebben gesmaakt, want
welke grootmoeder voelt zich
niet gelukkig wanneer ze einde-
dehjk weer eens iets voor haar
gezin kan doen?
Het feit, dat het geld in waar-
de is gestegen, zij het door in
grijpende financiële chirurgie be
vordert zonder twijfel de werk
lust van de meeste Duitsers.
In de weken die sedert de geld
zuivering zijn verlopen, zijn de
prijzen echter merkbaar gestegen.
Toen nagenoeg niemand over con
tanten beschikte vielen er na
tuurlijk (theoretische) koopjes te
halen. Thans echter overtreft (je
vraag naar de meeste artikelen
bet aanbod alweer zo verre dat
prijsstijgingen onvermijdelijk zijn.
f-lit feit werkt het vertrouwen
m de gezuiverde mark natuurlijk
niet ir. de hand. Een psychologi
sche oorzaak voor wantrouwen in
nieuwe valuta li»t soms in een
klein hoekje Het zeer kleine
formaat hijvoorbeeld van de pa
piertjes die als muntbiljetten van
10 pfennigs worcfen uitgegeven
(ongeveer ter grootte van onze
kroningspostzegels) wekt alge
meen argwaan. „Waarom alles
van papier?" vraagt men. „Waar
om geen muntjes, al waren ze
maar van zink."
In vele kringen, vooral in de
kleine middenstand, bestaat vrees'
voor een nieuwe geldzuivering die
ophanden zou zijn. Men haalt
daarbij Oostenrijk als voorbeeld
aan, waar zoals een kellner het
uitdrukte „de geldzuiveringen
elkaar opvolgen -als de ministeries
in Frankrijk."
Een jong meisje vertelde mij,
dat haar moeder haar voor de
oorlog duizend mark had ge
geven voor als ze (de moeder)
er eens niet meer zou zijn. Het
meisje had de 1000 mark trouw
bewaard tot de zuivering. „Nu
zijn het er nog maar honderd."
..Maar ik heb mijn moeder geluk
kig nog" voegde ze eraan toe en
dat is het belangrijkste.
