Sowjets willen onderhandelingen over
Berlijn hervatten.
De Politieke Commissie der V.N.
SPANJE
MAANDAG t OCTOBER 1948.
Verschijnt dagelijks Drukkerij N.Vf Firma P. J. van de Sande Temeuzen Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal-
De Nederlandse eisen tot
grenscorrecties
De ontmanteling van
Duitsland
Voorsteilen van Ramadier en Wysjinsky
Het complot
tegen Siamese Regering
Bunche klaagt over
gebrek aan medewerking
H.M. Koningin Juliana
dankt de bevolking
en de ontwikkeling in Europa
Militair verdedigingsplan
van 25 jaar
Frankering by Abonnement: Temeuzen
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door bet KNJ1I.
te De Bilt, geldig tot Maan
dagavond.
Wisselend bewolkt-
Matige wind tussen West en
Noord. Wisselend bewolkt met
plaatselijk enige regen.
In het Zuiden van het land
overdag iets koeler, vooral In
Brabant en Limburg.
DE VRIJE
4e Jaargang No- 927-
Advertentieprijs
per mm 10 ct.minimum
per advertentie 1,50.
Inzending advertentie»
tot des namiddags 4 uur
Rubriek kl. advertenties:
5 regels 60 ct.iedere
regel meer 12 cent. Ver
melding: Brieven onder
nr. Bureau van dit Blad
10 cent meer.
Maarschalk Sokolofsky, de Sow-
jet-Russsiche militaire bevelheb
ber in Duitsland, heeft Zaterdag
avond te Berlijn verklaard,, dat
de Sowjet-Unie bereid is de on
derhandelingen over de Berlijnse
crisis te hervatten en op basis van
de viermogendheden-overeenkomst
welke op 30 Augustus te Moskou
tot stand is gekomen.
In de overeenkomst van 30 Aug.
werden richtlijnen gegeven aan de
4 militaire gouverneurs in Duits
land, wier besprekingen de vol
gende dag begonnen, doch acht
dagen later reeds vastliepen. De
vier bevelhebbers hadden opdracht
gekregen détails uit te werden
van een overeenkomst over de
kwesties van de valuta en het
transport.
Maarschalk Sokolofsky verklaar
de in een intervieuw met journa
listen van de onder Sowjet-Rus-
sische controle verschijnende bla
den, dat de Westelijke Mogend
heden geen oplossing van de Ber
lijnse kwestie wensten en de Ber
lijnse crisis gebruikten, „om de
aandacht af te leiden van hun
verdelings-politiek in West-Duit
land."
De Berlijnse kwestie werd, vol
gens Sokolofsky, verder gebruikt
om de „reactionaire krachten in
en buiten Duitsland te verzame
len om deze aan te wenden als
steunpilaren voor de uitvoering
van het Plan-Marshall." De Wes
telijke Mogendheden, aldus Soko
lofsky, willen Berlijjn gebruiken
als een vooruitgeschoven post in
de strjjd tegen democratie en so
cialisme.
Sokolofsky zeide, in antwoord op
hem door de journalisten gestelde
vragen, dat de diepere oorzaken
van de Berlijnse crisis gelegen
waren in ,,de verdeling var Duits
land" door de drie Westelijke Mo
gendheden, die in Maart j.l. te
Londen een resolutie aanvaardden
over de oprichting van een West-
Duitse Staat.
De onmiddellijke aanleiding tot
de Berlijnse crisis was, volgens
Sokolofsky, de „afzonderlijke geld-
sanering" door de Westelijke Mo
gendheden, waarvan de bedoeling
was, dat de Westelijke Mogend
heden de nieuwe valuta van de
Sowjet-zone in discrediet te bren-
zodra deze werd ingevoerd.
„Er was en is geen blokkade
van Berlijn,"
verklaarde Sokolofsky. „De ge
hele bevolking, aldus zeide hij, kan
alles in de Sowjet-sector krijgen,
ook steenkool voor de win+er.
Slechts door de tegenwerking van
de magistraat kan de bevolking
deze artikelen niet in de winkels
in de Westelijke sectoren verkrij
gen."
De „luchtbrug" werd door Soko
lofsky een „volkomen onnodige en
zuiver propagandistische opera
tie" genoemd, waardoor „Duits
land slechts met schulden wordt
bezwaard."
De eis van de Westelijke Gealli
eerden, dat de vervoersbeperkin-
gen zullen worden opgeheven al
vorens te onderhandelen over de
Berlijnse kwestie worden hervat,
bewijst duidelijk, aldus Sokolofsky,
dat de Westelijke Mogendheden de
basis van de te Moskou gesloten
overeenkomst, dat de vervoersbe-
perkingen tegelijkertijd met de in
trekking van de West-Duitse
mark zouden worden opgeheven,
hebben losgelaten
REPUBLIKEINSE
AMBTENAREN ONTVOERD.
Volgens het Republikeinse pers
bureau Ankara zijn verschillende
Republikeinse ambtenaren in een
gebied ten Zuiden van Djogja
door een onverantwoordelijke ben
de ontvoerd. Het is niet bekend
waar zij verborgen worden ge
houden.
BlhSGHERMINGSMAATREGEL
IN WESTELIJKE SECTOREN
TE BERLIJN.
Het Britse militaire bestuur
heeft officieel bevestigd, dat poli
tie van de Westelijke sector de
stations van de luchtspoorweg
in West-Berlijn heeft tfczet op
order van de Britse, Amerikaanse
en Franse autoriteiten, aldus
meldt Dena (Amrikaanee zone).
De aan de militaire gouverneurs
gegeven instructies hielden in, dat
de mark van de Sowjet-Russische
zone de enige geldsoort In Berlijn
zou worden. De Westelijke gou
verneurs, aldus Sokolofsky, toon
den door hun houding, dat zij niet
slechts de controle wensten van
de financiële politiek in Berlijn,
doch ook in de Sowjet-Russische
zone. Het Sowjet-Russisiche be
stuur was niet van de te Moskou
opgestelde voorwaarden afgewe
ken.
Toen hem tenslotte gevraagd
werd hoe de vooruitzichten waren
op een oplossing van de Berlijnse
kwestie, antwoordde Sokolofsky:
„De Sowjet-Russische Regering
heeft op 25 Sept. verklaard, be
reid te zijn verdere besprekingen
over de Berlijnse kwestie te voe
ren op basis van de op 30 Aug.
te Moskou gesloten overeenkomst.
Het ligt dus geheel aan de Rege
ringen van de Verenigde Staten,
Groot Brittannië en Frankrijk of
een overeenkomst over het Ber
lijnse probleem op een bruikbare
basis bereikt zal worden. De po
gingen om op een andere wijze
tot een oplossing te komen, zijn
klaarblijkelijk bedoeld om de ab
normale toestand in Berlijn te
deen voortduren, een toestand,
welke echter wel eens niet zou
kunnen leiden tot het resultaat,
waarop de Westelijke Mogendhe
den rekenen."
BRITSE REACTIE OP
SOKOLOFSKY'S VERKLARING
Britse officiële kringen hebben
de Sowjet-gouvemeur Maar
schalk Sokolofsky beschuldigd van
onjuist weergeven der feiten tij-
dens de persconferentie, waarbij
hij de Westelijke militaire gouver
neurs aansprakelijk stelde voor
het afbreken der onderhandelin
gen aangaande de Berlijnse crisis.
De berichten, welke verschenen
zijn in Duitse bladen van de Brit
se zóne van Duitsland als zou de
Nederlandse regering met het
oog op de internationale toestand
haar eisen tot grenscorrectie heb
ben ingetrokken, worden door het
ministerie van Buitenlandse Za
ken volkomen onjuist genoemd.
De Nederlandse regering heeft
stappen ondernomen om de aan
dacht op deze berichtgeving te
vestigen.
De Duitse premiers van de elf
staten in de drie Westelijke zónes
hebben besloten de Britse, Ameri
kaanse en Franse regeringen te
verzoeken alle voorgenomen ont
manteling op te schorten.
In een memorandum, dat zij
aan de drie regeringen zullen zen
den, wordt verzocht de ontman
telingsplannen opnieuw te bezien
om vast te stellen of zij in over
eenstemming zijn met de doelstel
ling van het plan-Marshall dan
wel een zuivere destructie- en
concurrentiepqlitiek dienen.
Het ontmantelingsschema in de
Amerikaanse zóne is reeds uitge
voerd, zodat het verzoek dus al
leen zou gelden voor de Britse en
Franse zóne.
De premiers kwamen voorts
overeen voor de komende veertien
dagen Berlijn een nieuw tussen
tijds crediet van 20 millioen mark
te verlenen en keurden de aanbe
velingen goed inzake wijzingen in
de staatsgrenzen.
Zij staan samenvoeging voor
van de drie staten Wuerttem-
berg-Baden tot één staat, die aan
Zwitserland, en Frankrijk grenst.
De terugkeer tot Beieren van het
door de Fransen bezette district
Lindau en de eliminatie van alle
enclaves en exclaves. Enkele pre
miers wensen verdergaande wij
zigingen.
In de vergadering van de poli
tieke commissie der V. N. heeft
Paul Ramadier (Frankrijk) ver
zocht om een onderzoek ter juiste
beantwoording van de yraag, wel
ke landen het geheim van de
atoombom bezitten.
Aan het begin van de bijeen
komst beschuldigde Ales Bebler
Joego-Slavië) éde V. S. van een
poging „voor zichzelf het mono
polie van het geheim van de
atoombom te behouden",. Hij
steunde Wysjinsky's zienswijze,
dat de atoombommen vernietigd
moeten worden, voordat interna
tionale controle van atoompro
ducten aanvaard kan worden.
Vervolgens sprak Ramadier, die
het Sovjet-voorstel verwierp, ver
nietiging van atoombommen voor
af te laten gaan aan alle overige
contróile. „Kunnen wij niet in
zien dat voorafgaande vernieti
ging van alle atoomwapens in het
oordeel zou zijn van degenen, die
bedrog plegen? Wij zouden geen
waarborg hebben van algehele
vernietiging?', aldus Ramadier.
Ramadier pleitte voor een stel-
stel, dat alle wantrouwen onmo
gelijk maakt en legde nadruk op
de noodzakelijkheid, de pogingen
tot het invoeren van contrófe op
de atoomenergie voort te zetten.
Hij voegde er aan toe, dat de
middelgrote en kleine mogend
heden een speciale taak hadden,
er op toe te zien, dat het streven
naar controle niet verslapt. „Het
atoomtijdperk is een tijdperk,
waarin suprematie wordt bewaard
voor de grote mogendheden met
hun grote industriële productie.
Alle andere mogendheden zitten
in de ban van- ee,n verschikkelijke
angst, waar wij onszelf van moe
ten bevrijden. Is het noodzakelijk
zich de vorm van internationale
contrcle voor te stellen als een
monster dat millioenen poten over
de gehele wereld' uitstrekt, waar
door zij, misbruik zal maken van
haar bevoegdheid? Wanneer Wy
sjinsky zegt, dat het meerder
heidsplan onvoldoende Is, veroor
deelt hij zijn eigen plan, dat
slechts een inkorting van het
meerderheidsplan is."
Ramadier deed vervolgens een
compromisvoorstel, dat naar zijn
mening voor Oost en West aan
vaardbaar zou zijn: Onmiddellijke
en werktuigelijke overdracht van
alle bestaande voorraden van
atoombommen aan een internatio-
naalcontrölelichaam.
Na de rede van Ramadier deed
Wysjinsky een compromisvoor
stel:
Gelijktijdige overeenkomsten in
zake verbod van atoomwapens en
internationale contröle der atoom
energie.
De twee door Wysjinsky voor
gestelde overeenkomsten, die ge
lijktijdig ondertekend en uitge
voerd zouden moeten worden, lui
den als volgt
1. Verbod van atoomwapens
en alle andere wapens tot mas
sale vernietiging.
2. Doelmatige internationale
controle van atoomenergie.
Voordat Wysjinsky sprak, wend
de Ramadier zich in de loop van
zh rede tot Wysjinsky met de
volgende woorden:
„Ik weiger te geloven, dat het
onmogelijk io op zodanige wijze
een internationaal lichaam te
vormen, dat achterdocht ver
dwijnt. Het internationaal con-
trólelichaam zou gevormd worden
door onpartijdige mensen men
sen van de grootste onkreukbaar
heid, die niet afgevaardigden van
hun landen zijn, doch individuële
dienaren der mensheid. Hebt gij
geen vertrouwen in de mens
vroeg Ramadier hartstochtelijk.
„Is de mens zo in discrediet
geraakt, dat het op dit gehele
aardrond onmogelijk is mensen
te vinden, die de wereld zullen
bevrijden van dzee verschrikke
lijke plaag?"
Tenslotte beschreef Ramadier
de verschrikking, waar de wereld
aan blootgesteld zou worden, in
dien geen contrölelichaam werd
gevormd. „De Verenigde Naties
zouden het eerste slachtoffer van
de explosie zijn", aldus Ramadier.
Hij verklaarde, dat Frankrijk zijn
steun gaf aan het Belgische voor
stel tot vorming van een subcom
missie tot onderzoek van elke
mogelijkheid van overeenkomst
met de Sowjet-Unie.
Ondanks protest van Wysjins
ky, dat nog drie afgevaardigden
moesten spreken, werd de verga
dering tot Maandagmorgen ver-
Toen Wysjinsky weer was gaan
zitten, trok de Britse afgevaar
digde McNeil met een handbewe
ging de aandacht van de voorzit
ter. Na Brazilië en Chili, de vol
gende twee spreker.' op de lijst,
werd McNeil het woord gegeven.
Zonder aanvankelijk de nieuwe
Sovjet-voorstellen te noemen, be
gon hjj met de geschiedenis van
de in de afgelopen twee jaar in
de richting van de controle op de
atoomenergie gedane pogingen,
zoals die door Wysjinsky was ge
releveerd, te „corrigeren."
In antwoord op, een der be
schuldigingen van Wysjinsky ver
klaarde McNeil, dat de Britse
delegatie steeds duidelijk heeft
doen uitkomn, dat zij het contrö
lelichaam voor de atoomenergie
niet aan het veto onderhevig
wenste te zien. De Sovjet-voor
stellen wenste hij thans niet te
bespreken. „Wij hebben natuurlijk
tijd nodig om ze te bestuderen",
aldus McNeil.
REACTIE OP WYSJINSKY'S
VOORSTEL.
Het door Wysjinsky in de poli
tieke commissie gedane compro
mis-voorstel betreffende de con
trole op de atoomenergie, is, vol
gens Reuter's correspondent Mi
chael Fry, in Westelijke kringen
koel ontvangen.
In gezaghebbende Amerikaanse
en Britse kringen verklaarde m'en,
dat het voorstel, dat „op het oog-
een soort compromis inhoudt," het
hart van het probleem geheel en
al negeert.
Het probleem, aldus deze krin
gen, is niet of een conventie in
zake het verbod van atoomwapens
dient te worden getekend vóór of
gelijktijdig' met een conventie be
treffende controle op de produc
tie van atoomenergie. De kwestk.
die de commissie voor de atoom
energie al twee jaar in een im
passe heeft doen verkeren, was of
de Sowjet-Unie al of niet bereid
is een doeltreffende internationale
co-ntrole op de productie, van de
mijn tot aan de bom, te aanvaar
den.
Wysjinsky, zo zegt men in ge
noemde kringen verder, sprak het
ene ogenblik va.n „doeltreffende
controle." en In het andere her
haalde hij. zijn critiek op de voor
stellen van de commissie voor
atoomenergie ter vorming van een
uitgebreid en doelmatig controle
apparaat.
Zolang de Sowjet-Unie niet be
reid was het door de overgrote
meerderheid der landen gesteun
de controleplan te aanvaarden,
zouden de Amerikaanse en de
Britse delegatie sceptisch tegen
over het Sowjet-voorstel blijven
staan. Wysjinsky's stap werd uit
gelegd als een enigszins spectacu-
lair gebaar, dat bedoeld was om
de wereld te tonen, dat de Sow-
jet-regering tot een compromis
bereid was.
De leiders van het complot tegen
ae Siamese Regering hebben zich
Zaterdagochtend aan de troepen
overgegeven, nadat zij de gehele
nacht het Ministerie van Defensie
hadden bezet gehouden.
De Siamese Eerste Minister,
Maarschalk Piboel So Gkram, vér-
klaarde tegenover Reuter, dat
rich thans 40 leiders in arrest be
vinden en dat het complot een
poging was geweest het proces
tegen mannen, onder wie de naar
het buitenland uitgeweken ex-Pre
mier Prigi Panomyong, te doen
ophouden. Het proces betreft de
moord op Koning Ananda van
Siam, in 1946 gepleegd.
Dr. Ralph Bunche, de waar
nemende bemiddelaar der V. N.
in Palestina heeft bij: de Veilig
heidsraad geklaagd over gebrek
aan medewerking van zowel Jo
den als Arabieren. In een tele
gram aan Sir Alexander Cadogan,
die tot Donderdag voorzitter was,
zeide Bunche dat de moord op
Bernadotte een „tragisch licht
had geworpen op de steeds slech
ter wordende situatie in Palesti
na" en hij voegde daaraan toe,
dat de veiligheid van het perso
neel der V. N. in gevaar was.
Bunche gaf er voorbeelden van
hoe het toezicht op de wapenstil
stand werd belemmerd, zoals het
•weigeren van vrije toegang van
waarnemers van de V. N. tot
zekere havens en strategische ge
bieden, laksheid in het geven van
medewerking aan waarnemers
die incidenten onderzochten. Zes
levens waren verloren gegaan bij
het toezicht op de wapenstilstand
het leven van de bemiddelaar zelf
inbegrepen, terwijl 7 man wer
den gewond.
H. M. Koningin Juliana brengt
het volgende ter kennis van de
bevolking
„,Het is mij een behoefte allen
van harte dank te zeggen, die in
zo velerlei vorm getoond hebben,
mee te leven met Mijn beëdiging
en inhuldiging.
Het zeer grote aantal geluk
wensen uit Nederland, de Over
zeese Gebiedsdelen en het buiten
land, maakt het practisch niet
mogelijk, ieder persoonlijk te be
danken, zoals Ik zo gaarne had
gedaan, doch U moogt ervan-
overtuigd zijn, hoezeer deze din
gen ons allen goed hebben gedaan
en gesterkt hebben, waardoor de
voorbije weken voor ons onver
getelijk werden."
(Van Reuter's correspondent
William Hardcatlel.
In officiële Amerikaanse krin
gen heeft men verklaard, dat het
al of niet toestaan aan Spanje
deel te nemen aan de ontwikke
ling in Europa wat betreft mili
tair en economische samenwer
king, 'n' kwestie is waarin Europa
moet beslissen. De Ver. Staten
bleven bij de beslissing van de
V. N„ dat ledenstaten hun hoog
ste diplomatieke vertegenwoordi
gers uit Madrid dienden terug te
roepen.
Men neemt aan, dat de Ver.
Staten het aan de landen van de
West-Europese Unie zullen over
laten te beslissen, of zij Spanje in
hun militaire alliantie zullen op
nemen.
In de naaste toekomst konden
geen stappen worden verwacht
om Spanje binnen het zich uit
breidende veld van Europese sa
menwerking te brengen. In diplo
matieke kringen is men van me
ning, dat de beslissing in laatste
instantie bij de openbare mening
moet berusten.
De publieke opinie in Frankrijk
wordt als de belangrijkste factor
in Europa gezien. Men zou de
communistische propaganda in de
- kaart spelen als men het Spanje
van Franco een plaats gaf in de
West-Europese Unie.
Te Washington is men van ge
voelen dat, als Franco bereidheid
zou tonen die elementen uit zijn
politiek te verwijderen, die de
meeste tegenkanting hebben ge
wekt, misschien 'n begin zou kun
nen worden gemaakt niet in
de naaste toekomst, doch na ver
loop van tijd Spanje bij wijze van
proef op te nemen in 'enkele on
dergeschikte organen van het
Europese overleg.
In regeringskringen spreekt
men oyer hét algemeen de me
ning uit, dat de berichten uit
Britse bron, volgens welke „Mi
nister Marshall en John Foster
Dulles geheime besprekingen zou
den hebben gevoerd met Minister
Bevin betreffende een militair
verdedigingsplan voor 25 jaar tus
sen de Verenigde. Staten en de
landen, die het pact van Brussel
hebben ondertekend", wel eens
met de werkelijkheid zouden kun
nen overeenstemmen.
In dezelfde kringen wijst men
er op, dat het hier een aanvaard
bare uitleg betreft van de bespre
kingen, die sedert maanden te
Washington worden gevoerd tus
sen het Ministerie van Buiten
landse Zaken en de diplomatieke
vertegenwoordigers van Groot-
Brittannië, Frankrijk, België, Ne
derland, Luxemburg en Canada,
met het oog op een eventuele
deelneming van de Verenigde Sta
ten aan het Atlantisch pact.
Anderszijds verklaart men te
Washington, dat zulke besprekin
gen niets buitengewoons zijn op
het ogenblik, dat de Amerikaanse
regering ten gunste van de West-
Europese landen de mogelijkheid
onderzoekt van een soort van
leen- en pachtwet, die voor het
oorlogsmaterieel het zelfde zou
betekenen als het plan-Marshall
voor het Europees herstel.
In bevoegde kringen wijt men
de terughoudendheid van het Mi
nisterie zelf aan hei feit, dat het
centrum van deze besprekingen
wegens afwezigheid van Marshall
thans niet Washington is.
