DE KWESTIE BERLIJN
DellBelgisctie Koningskwestie
CLAY TE WASHINGTON
9cu}jcl«oplïmiisme
MAANDAG 26 JULI 1948.
Nieuwe Ponywagen voor
de Prinsesjes
°De voedselvoorziening
van Berlijn
De toestand in Malakka
Europees
betalingsplan
Post voor Militairen
André Marie Premier van
Frankrijk
Staat van beleg in Caïro
Frankering by Abonnement: Terneuzen
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door het K.N.M I.
te De Bilt, geldig tot Maan
dagavond.
Droog, zonnig, warm.
Droog, zonnig, warm weer.
Zwakke tot matige wind tus
sen Oost en Zuid.
DE VRIJE
4de Jaargang No. 867-
Verschynt dagelijks - Drukkerij N.V). Firma P. J. van de Sande - Terneuzen
Advertentieprijs:
per mm 10 ct.minimum
per advertentie 1,50.
Inzending advertenties
tot des namiddags 4 uur
Rubriek kl. advertenties:
5 regels 60 ct.iedere
regel meer 12 cent. Ver
melding Brieven onder
nr. Bureau van dit Blad
10 cent meer.
Abonnementsprijs ƒ3,25 per kwartaal-
SOWJETS VOEREN
NIEUW GELD IN.
Maarschalk Sokolofsky, de Sow-
jet-Russische militaire gouver
neur in Duitsland, heeft Vrijdag
avond een older uitgevaardigd
betreffende de invoering van
nieuw geld in de Sowjet-zóne en
Berlijn.
De details van de nieuwe Sow-
jet-Russische monetaire maatre
gelen worden door de Westerse
bezettingsautoriteiten zorgvuldig
bestudeerd, aldus is officeel van
Amerikaanse zijde medegedeeld.
,,De Westelijlke militaire besturen
hebben van begin af aan de vrije
circulatie van ihet geld van de
Oostelijke zóne in hun sectoren
van Berlijn toegestaan, ofschoon
zij last ondervonden van de tech
nische onvolkomendheden ervan",
aldus de Amerikaanse verklaring.
„Voorzover de nieuwe Sowjet-
Russische verordening in dit op
zicht een verbetering zal beteke
nen zullen de Amerikaanse, Brit
se en Franse autoriteiten de nodi
ge maatregelen nemen om, voor
het gemak van de bevolking van
hun sectoren, de omwisseling van
de oude geldsoort der Oostelijke
zone voor de nieuwe te verge-
makkelijen."
Volgens de order van Sokolofs
ky worden met ingang van 25
Juli nieuwe bankbiljetten, n.l. de
„Deutsche Mark" van de „Deut
sche Nbtenbank" (nieuw opge
richte circulatiebank) van de
Zaterdagmiddag werden de Prin
sesjes verblijd met een nieuwe
ponnywagen. Het oude wagentje,
dat kort na de* bevrijding werd
geschonken door de Oranjever-
ging te Baarn, was in het onge
rede geraakt en daarom besloot
de Prov. Utrechtse vereniging van
carrosserie- en wagenbouwers
„Het Sticht" te Utrecht, een de
gelijk en sierlijk wagentje te
vervaardigen, dat een plaats in
de Koninklijke stallen ten volle
waardig zou zijn. Aanvankelijk
waren drie typen rijtuigjes ont
worpen, waarvan Prinses Juliana
tenslotte het z.g. wagonelle-model
koos. Het wagentje werd Zater
dagmiddag aangeboden en voor
gereden.
Zowel het Prinselijk Ouderpaar
als de Prinsesjes toonden zich
zeer verrast door de prachtige
uitvoering. De Prinsesjes Bea
trix. Irene en Margriet maakten
dadelijk een rondje door de tuin
en ook Prinses Juliana stelde er
prijs op het wagentje even te be
proeven Nadat aan Prinses Bea
trix een boekje uit het jaar 1890
was Overhandigd, dat alle model
len van rjj tuigen bevat uit die
jaren, dankte de Prins de'depu
tatie met een ferme handdruk
voor het mooie stuk werk. Prin
ses Juliana en ook de Prinsesjes
volgden enthousiast dit voorbeeld.
Sowjet-zóne zal de oude Reiehs-
marken met aangehechte zegel
innemen tegen nieuwe „Deutsche
Marken", van 25 tot 28 Juli.
De economische commissie van
de Sowjet-zóne maakte een uur
na het afkomen van de order van
Sokolofsky gedetailleerde instruc
ties bekend. Per hoofd zullen 70
mark op verzoek worden omge
wisseld. Bedragen boven 70 mark
per hoofd moeten gedeponeerd
worden op een bank en kunnen
na 15 Augustus zopder beperking
worden opgenomen. Alle banken
kunnen hun kasgeld a pari inwis
selen.
De gezegelde oude marken zul
len één tegen één worden omge
ruild voor de nieuwe „Deutsche
Mark". De „Deutsche Mark"
van de „Deutsche Notenbank" zal
na 27 Juli de enige geldige geld
soort zijn in de Sowjet-zóne en
Berlijn.
De order van Sokolofsky beves
tigt de regelingen, zoals ontwor
pen door de economische commis
sie van de Sowjet-zóne.
A.F.P. meldt nader: de Sow-
jet-autoriteiten hebben in hun
zóne ongeveer een milioen ton le
vensmiddelen in 1946/1947 en
500 000 ton in 1947-48 opgeëist,
aldus verklaren de Britse autori
teiten. Zij voegen er aan toe, dat
ongeveer de helft van deze hoe
veelheid uit graan bestond, (4
uit suiker, en de rest uit vlees .en
vetstoffen.
„De 500.000 ton graan, die
Sowjet-Rusland Berlijn edelmoe
dig aanbiedt, vertegenwoordigen
een gering gedeelte van hetgeen
het zich in zijn zóne heeft aange
schaft," zo voegen de Britse auto
riteiten eraan toe. „Enkele maan
den geleden hebben de Sowjet-
autoriteiten naar hun zóne 20.000
ton graan gezonden, die naar men
zeide uit Rusland afkomstig wa
ren, doch slechts een brood per
persoon vertegenwoordigden.
Daarentegen hebben de Engels-
Ameriikaanse autoriteiten sedert
het begin der bezetting 11.369.277
ton levensmiddelen, bestemd voor
de bevolking van hun zónes en
van hun bezettingssectoren te
Berlijn ingevoerd."
goedkeuring gehecht aan het plan
volgens hetwelk op twee manie
ren nieuwe dollarfondsen aan de
E.C.A.-landen zullen worden ver
strekt.
Volgens een Zaterdagavond uit
gegeven communiqué js 't hoofd
doel van het plan nieuwe dollar
fondsen ter beschikking te doen
komen, zodat de zestien landen
kunnen kopen wat ze nodig heb
ben, en het geld, dat zij verdiend
hebben door exporten van het ene
naar het andere land, kunnen ge
bruiken om te betalen voor goe
deren, welke zjj uit een derde
land invoeren.
Voorgesteld wordt, dat de lan
den, van welke verwacht wordt,
dat zij een positieve handelsba
lans ten opzichte van alle andere
deelnemers aan de E.C.A. zullen
vertonen, dolarhulp zullen ontvan
gen op de volgende twee manie
ren:
le. Een dollarschenking, gelijk
aan het verwachte crediet op de
handelsbalans, op voorwaarde van
belofte een gelijk bedrag in eigen
valuta ter beschikking te stellen
als schenking aan andere landen,
die vermoedeijk hun debiteuren
zullen zijn, om deze laatste lan
den aldus in de gelegenheid te
stellen de goederen aan te schaf
fen, die ze nodig hébben.
2e. Een dollarschenking zonder
meer, welke tezamen met de
voorwaardelijke schenking als bo
ven het totaal bedrag zal vor
men, dat het bureau voor Euro
pese economische samenwerking
besluit aan te bevelen.
Men verwacht, dat dit betalings
plan per 1 October 1948 in wer
king zal treden, wanneer de admi
nistrateur van het bureau er zijn
goedkeuring aan hecht.
De politieke toestand in België
is als gevolg van de ontwikke
ling', die de Koningskwestie de
laatste dagen neemt, als vrij cri-
tiek te kenschetsen.
De controverse tussen Katho
lieken en socialisten met betrek
king tot de oplossing van het
thans reeds drie jaar hangende
Koningsprobleem is de afgelopen
2 weken nog toegespitst door de
beslissing van de liberale partij
haar negatieve houding te zullen
laten varen, door de motie van
het partijbureau van de socialis
ten waarin dit eens te meer op
troonafstand aandringt en ten
slotte door een oproep van het
nationale comité der Katholieke
Volkspartij tot een raadpleging
der bevolking over de terugkeer
van de Koning.
Verscheidene kranten, (he Za
terdagmorgen commentaar uit
brengen op de loop der gebeurte
nissen doen uitkomen 'dat de
tegenstelling tussen Katholieken
en socialisten thans te groot is
om een ministeriële crisis nog te
kunnen vermijden, dat de toe
stand inderdaad gespannen is,
blijkt wel uit het feit, dat de
kabinetsraad van Vrijdagmorgen
tot Maandagavond is uitgesteld
en ook staatsminister Paul van
Zeeland voorlopig van zijn reis
naar Irak heeft afgezien.
Sommige leden der Katholieke
Volkspartij hebben reeds openlijk
te kennen gegeven geen mogelijk
heid meër te zien een regerings
crisis te voorkomen. Deze krin
gen nemen het de regering ten
zeerste kwalijk op de brief van
de Koning, waarin deze een ple-
De politie heeft in Malakka
door het gehele land overvallen
gedaan op bureaux van commu
nistische organisaties. De meeste
waren verlaten. Enige functio
narissen van de Jeugd-Liga wer
den gearresteerd. Een ontzet
tingsmacht is doorgebroken naar
Goea Moesang, waar 17 Juli de
politiepost werd verbrand Waar
nemers menen, dat de 'bezetting
van de plaats de kans, dat in dit
door de opstandelingen beheerste
gebied een communistische repu
bliek zou worden uitgeroepen,
zeer klein wordt. (Creech Jones,
de Britse Minister van Koloniën,
had in het Parlement tegen deze
mogelijkheid gewaarschuwd
In Zuid-Johore is een gecombi
neerde zuiverings-actie door poli
tie en leger begonnen.
Ekele soldaten, waaronder een
Britse majoor zijn om het leven
gekomen. Een vertegenwoordiger
van een grote rubberfirma heeft
verklaard, dat de uitvoer van rub
ber in Augustus en September
met een kwart zal dalen,
Britse legerofficieren zijn be
noemd tot politie-officieren. Men
heeft officieren, die op het punt
staan af te zwaaien, uitgenodigd
dienst te nemen bij de politie. En
kelen hebben hieraan reeds ge
hoor gegeven. Tijdens de afgelo
pen razzia's zijn 30 arrestaties in
Perak verricht.
De Raad van het Bureau voor
Economische Samenwerking is
Zaterdag te Parijs tot overeen
stemming gekomen over 'n Euro
pees herstelplan, dat ter hand ge
steld is aan Averell Harriman, de
reizende ambassadeur van het
plan Marshall.
De Raad heeft in principe zijn
Tijdens een vergadering met
enkele leden van de commissie
voor buitenlandse betrekkingen
van het Amerikaanse huis van
afgevaardigden heeft Generaal
Clay, de Amerikaanse militaire
glouverneur in Duitsland, ver
klaard, dat de Amerikaanse
strijdkrachten in Duitsland het
besluit der regering om in Berlijn
te blijven zullen en kunnen uit
voeren.
Daarna vervoegde Clay zich
bij Truman voor een, verder on
derhoud betreffende de blokkade
van Berlijn.
In een gezamenlijke verklaring
hebben Eaton, de voorzitter der
commissie en Kenneth Royal, Mi
nister voor het Leger, medege
deeld, dat Clay voor de huiscom
missie verschenen was om een
uiteenzetting t(e geven van de toe
stand in Berlijn, en het werk der
Amerikaanse troepen en ander
personeel aldaar.
Eaton verklaarde „met enige
interesse" een' bericht te hebben
gelezen, dat de Sovjet-Russen
aangeboden hebben de blokkade
op te heffen, indien de Sovjet-
Russen vrije toegang tot de Ame
rikaanse zone kregen. Volgens-
In Sovjet-Russische kringen te
Berlijn ligt men een opvallend'op
timisme aan de dag in verband
met de, zij het dan ook voorwaar
delijke bereidwilligheid der Wes
terse Geallieerden om in de naas
te toekomst besprekingen te ope
nen over het probleem Duitsland.
Naar wij vernemen z°u Moskou
van plan zijn de eis te stellen, dat
deze onderhandelingen op zeer
brede basis worden gevoerd en
dat het aantal deelnemende sta
ten niet beperkt mag blijven tot
dat van de vier grote mogend
heden
Het zou dé wens van het Krem
lin zijn de regeringen van alle
landen uit te nodigen, die belang
hebben bij de vrede met Duits
land, zodat niet alleen alle staten
van het Oostelijke blok, die deel
namen aan de conferentie te War
schau, doch ook kleinere staten
van het Westen, die in de strijd
tegen het Derde Rijk waren ver
wikkeld, aan de conferentietafel
een plaats vinden.
Aan de andgre kant zou de
Sovjet-Unie er op aandringen, dat
de grondslag voor eventuele be
sprekingen een fundamentele wij
ziging ondergaat, in die zin, dat
de Westerse Geallieerden niet
vasthouden aan de door hen ge
schapen feiten, als ib.v. de instel
ling van Bizonia en de uitsluiting
van Sovjet-Rusland uit het be
heer van het Ruhrgebied. Pas
nadat het Westen zich tot deze
principiële concessie zou hebben
bereid verklaard, zouden de Sov
jets bereid zijn de Berlijnse blok»
kade op te heffen en een nieuwe
regeling van d.e status van de
voormalige rijkshoofdstad te aan
vaarden.
Door het Sovjet-hoofdkwartier
te Karlshorst wordt met nadruk
ontkend, dat Maarschalk Soko
lofsky in 'n intervieuw aan 'n cor
respondent van United Press zou
hebben verklaard, dat de blok
kade van Berlijn moet worden
beschouwd als een vergeldings
maatregel voor een Amerikaanse
verordening, volgens welke alle
Sovjet-vertegenwoordigers, die
naar de Amerikaanse zcfae willen
reizen, voorzien moeten zijn van
een speciale vergunning.
Uitdrukkelijk wordt verzekerd,
dat Maarschalk Sokolofsky met
geen enkel woord óver de blok
kade yan Berlijn heeft gesproken,
noch in deze richting enige aan
duiding heeft gedaan.
het bericht had Sokolofsky ge
zegd, dat de Sovjet-Russen de
blokkade zouden opheffen als de
Westelijke mogendheden ophielden
speciale passen te eisen voor Rus
sen, die naar de Westelijke zöne
willen.
Generaal Clay verklaarde ver
der, dat de Verenigde Staten en
de Britse autoriteiten thans in
staat waren de bevolking van
West-iBerlijn te blijven voorzien
met voedsel en andere voorraden,
voor onbepaalde tijd en de gehele
komende winter door, via de
„luchtbrug". Verder zeide hij, dat
er een zeer goede kans bestond
op het bereiken van een oplossing
van de Berlijnse kwestie. Hij had
er reeds eerder de nadruk op ge
legd, dat het belang van de ope
ratie-luchtbrug vooral hierin be
stond, dat er tijd door gewonnen
werd voor onderhandelingen.
Op desbetreffende vragen zeide
Clay: „De situatie is zo, dat zii
door onverstandig optreden tot
een oorlog zou kunnen leiden.
Doch ik geloof niet, dat zoiets zal
gebeuren. Wij kunnen een ant
woord vinden, dat niet „oorlog"
zal betekenen".
Clay deelde mede, dat hij de
verzekering had gekregen van be
schikbaarstelling van nog een
groot aantal Skymasters voor de
luchtbrug. Met behulp van deze
extra machines zou de dagelijks
naar Berlijn te brengen voorraad
I vermeerderd kunnen worden tot
4500 ton. Aldus zou men de win
ter kunnen doorkomen. Werd het
een koude winter, dan zou er wel
enige ontbering geleden worden
doch geen bovenmatige.
Vooraanstaande diplomatieke en
militaire correspondenten te Was
hington stelden generaal Clay op
één van de grootste persconferen
ties in de geschiedenis van het
ministerie van Oorlog talrijke
vragen. Over de meeste vraag
stukken liet hij zich optimistisch
uit.
De V.S., Engeland en Frankrijk
gingen verder met de plannen
voor een regering in West.-Duits-
land, zo zeide Clay. Tenslotte zei
de Clay, dat de Amerikaanse
autoriteiten een nieuwe startbaan
op Tempelhof en nieuwe luchtha
vens te Spandau aanlegden.
bisciet voorstelt, op geen enkele
wijze te hebben gereageerd.
In het bijzonder verwijt men de
Katholieke Ministers meer belang
te hechten aan het bewaren van
de huidige Katholieke socialisti
sche regeringscoalitie dan aan 't
oplossen van de Koningskwestie.
Van liberale zijde schijnt men
een toenadering te zoeken tot de
Katholieke Volkspartij en politie
ke waarnemers zijn van oordeel
dat de liberalen om dit te berei
ken bereid zouden zijn een wets
voorstel tot het houden van een
volksraadpleging inzake de terug
keer van de Koning goed te keu
ren. In Katholieke kringen ziet
-men in deze plotselinge ommekeer
eerder een politieke manoeuvre in
verband met de eerstvolgende
verkiezingen en men wijst er op,
dat de liiberalen nis gevolg van
hun afwijzend standpunt in de
Konihgskwestie vele zetels verlo
ren tijdens de laatste verkiezin
gen. Voor een samenwerking met
de liberalen op deze basis in een
nieuwe regering toont men zich
dan ook zeer huiverig.
De socialisten zijn intussen van
oordeel dat het aandringen door
wat zij het conservatieve element
in de Katholieke Volkspartij noe
men, op het houden van een volks
referendum, veel eerder een ma-
noevre is om op het laatste ogen
blik nog de structuurhervorming
m de bedrijven te doen mislukken.
Het zou evenwel niet zeker zijn
dat de C.V.P. met de liberalen een
meerderheid zou kunnen vormen
om dit tg bereiken. Volgens deze
kringen hebben de meeste libera
len hun standpunt inzake de Ko
ningskwestie niet gewijzigd.
De debatten die morgen in de
Senaat gehouden zullen worden,
mogen met enkele spanning tege
moet gezien worden, daar het niet
onmogelijk is, dat zij tot ernstige
verwikkelingen aanleiding zullen
geven indien, socialisten en Ka
tholieken niet tot een modus vi-
vendi inzake de koningskwestie
weten te geraken.
De opvarenden van het m.s.
„Johan van Oldenbarnevelt" en
van het s.s. „Groote Beer", die
Vrijdag met militairen aan boord
uit Indië naar Nederland zijn ver
trokken, kunnen in Port Said
correspondentie ontvangen, mits
deze niet: later dan 30 Juli a.s. ter
post bezorgd wordt.
Door de Franse Nationale Ver
gadering is met 352 van de 542
uitgebrachte stemmen tot Franse
Premier gekozen André Marie
die hiermede 40 stemmen meer
aan. de vereiste constitutionele
meerderheid op zich verenigde.
Van betrouwbare zijde wordt
vernomen, dat de Franse Presi
dent, Vincent Auriol, van zijn
landhuis te Rambouillet uit An-
c*ré Marie, de nieuwe Premier er
telefonisch nog eens op heeft ge-
vezèn, dat het van het allergroot
ste belang is, dat Frankrijk on
verwijld een Regering krijgt
Naar verluidt heeft Auriol in het
bijzonder verwezen naar de nieu
we nota aan de Sowjet-Unie, die
door de Franse Regering moet
worden bekrachtigd.
De Socialistische partijfractie
heeft besloten deel te nemen aan
het nieuwe Kabinet van André
Marie.
Volgens te Nicosia (Cyprus)
aangekomen reizigers is in Cairo
oe staat van beleg afgekondigd.
Er was niets bijzonders te bemer
ken, doch de kranten werden een
dag opgehouden voordat zii Egyp
te mochten verlaten.
Politie van Cairo heeft
strikte orders ontvangen orde en
veiligheid te handhaven, zo heeft
het Egyptische ministerie van
binnenlandse zaken medegedeeld
Zaterdagnacht zijn meer dan drie
honderd personen gearresteerd,
?r-,naar men weet, verantwoor
delijk zijn voor onrust en op-
in de afgelopen dagen.
Tydens de onlusten werd een
Amerikaan gedood en verschillen
de andere buitenlanders gewond
Het zag er Zaterdagochtend naar
uit,, dat de toestand weer tot het
normale terugkeerde.
Karl Fagerholm, sociaal-
democraat en voorzitter van het
laatste Finse Parlement, heeft er
in toegestem,d een nieuwe rege-
nng te formeren, die in de plaats
komt van de coalitie-regering, die
na de onlangs gehouden alge
mene verkiezingen aftrad.