Oe Geldsanering in Duitsland
Aanval op Batavia-Bandoengexpres
Het werk der
Parlementaire Enquêtecommissie.
VRIJDAG 25 JUNI 1948.
De Ministers-bijeenkomst
te Warschau
De Belgische wegenwacht
Proclamatie van Maarschalk
Sokolofski
De Londense havenstaking
Halve dag staking in Italië
WEERSVERWACHTING
medegedeeld doör het K.N.M.I.
te De Bilt» geldig tot Vrijdag
avond.
DROOG WEEK.
Overdrijvende wolkenbanken.
Droog weer. Matige wind tus
sen Noord en West. Weinig
verandering van temperatuur.
Frankering bjj Abonnement: Temeuzen
DE VRIJE
4de Jaargang No- 841-
Verschijnt dagelijks Drukkerij N.V„ Firma P. J. van de Sande
A d ver tentieprijo
per mm 10 ct.; minimum
per advertentie 1,(50.
Inzending advertenties
tot des namiddags 4 uur
Rubriek kl. advertenties:
5 regels 60 ct.; iedere
regel meer 12 cent. Ver
melding: Brieven onder
nr. Bureau van dit Blad
10 cent meer.
Terneuzen Abonnementsprijs ƒ3,25 per kwartaal-
Uit officiële Nederlandse bron te
Batavia-Bandoengexpres Woens
door gewapende Indiërs is aange
ten werden 10 personen gedood
Men vreest, dat het aantal slacht
zijn. De trein werd ruim 3 km
veer 65- km ten Zuidoosten van
Tegelijkertijd werden de telefoon-
Batavia wordt gemeld, dat de
dag tot ontsporing is gebracht en
vallen. Volgens officieuze berich-
10 gewond.
offers nog groter zal blijken te
ten Oosten van Tjikampek (onge-
Batavia) tot ontsporing gebracht,
en telegraafleidingen doorgesne-
Volgens Nederlandse kringen 's
dit de climax van een aantal inci
denten in geheel door de Neder
landers bezet West-Java tijdens
de afgelopen week, die een aan
wijzing vormen van toenemende
onrust en wetteloosheid.
Omtrent de ontsporing van de
Batavia-Bandoeng-expres meldt
de dienst Legercontacten verder:
Woensdagmiddag is de tre;n
naar Bandoeng 3 km ten Oosten
van Tjikampek gederailleerd als
gevolg van sabotage. Onmiddellijk
na de ontsporing werd de trein
beschoten door een bende, die van
vuurwapens voorzien was. Vol
gens tot dusver bekende gegevens
zijn vermoedelijk 10 personen ge
dood en 10 gewond. Tegen deze
bende ziin uiteraard de geëigende
maatregelen getroffen, aldus de
dienst Legercontacten.
De namen van de slachtoffers
zijn nog niet hekend.
Aneta's correspondent te Ban
doeng meldt nader, dat reizigers
uit de betreffende trein hebben
medegedeeld, dat even voorbij
Tjikampek op weg naar Bandoeng
de trein eigenaardig begon te rij
den. Aneta's zegsman zeide, dat
hij de bouten van de rails en los
gemaakte dwarsliggers langs de
weg zag liggen. Op een gegeven
ogienfblik kon de trein, niet verder
rijden, omdat drie wagons waren
ontspoord. Terwijl de trein ont
spoorde, werd deze met mitrail
leurs beschoten. In de trein mee
rijdende militairen konden met
hun weinige wapens de saboteurs
verdrijven. Een tegenactie Werd'
ingezet onder leiding van een ma
joor van de K. Ldue ook voor
verbinding met Poerwakarta
zorgde. Een persfotograaf, waar
schijnlijk van het Chinese dag
blad „Keng Po" te Batavia legde
de gebeurtenissen met zijn camera
vast. De gewonden zijn naar het
ziekenhuis in Poerwakarta ge
bracht.
E!en woordvoerder van de Ned.-
Indische regering heeft tegenover
Aneta verklaard, dat het nauwe
lijks toevallig kan heten, dat vrij
wel tegelijkertijd uit verschillende
Volgens de correspondent te
Warschau van het Tsjecljo-Slo-
waaks Nieuwsbureau Ceteka zou
Molotof gisteren de bijeenkomst
van de Oost-Europese Ministers
van Buitenlandse Zaken te War
schau presideren. De Ministers
van Buitenlandse Zaken van Tisje-
cho-Slowakije, Bulgarije én Roe
menië hebben Woensdag gemeen
schappelijke aangelegenheden be
sproken, aldus Ceteka.
Volgens onbevestigde berichten
zou Maarschalk Sokolofski, de
Sowjet-jRusisische militair© gou
verneur in Duitsland, later op de
dag uit Berlijn in Warschau aan
komen..
De onlangs opgerichte Belgi
sche wegenwacht, die thans over
24 motoren met zijspan beschkt,
heeft Woensdag voor de autoritei
ten der stad Brussel gedefileerd
en een demonstratie gehouden
Tydens de hierna volgende
lunch bracht de heer H. Rienstra,
chef van de afdeling Ledenvoor-
lichting van de A.N.W.B., aan de
heer Duchaine, directeur van de
Belgische Toeristenbond, de ge
lukwensen over van de Neder
landse zusterorganisatie.
De heer Legrand, directeur van
de Belgische ..Touring hulp" zeg
de vervolgens de heer G. van
Leeuiwen, chef van de Nederland
se wegenwacht dank voorde
medewerking bij de organisatie
van de Belgische wegenwacht.
plaatsen op Java overvallen en
andere extremistische activiteiten
werden gesignaleerd. Be woord
voerder verklaarde dit op een
vraag van Aneta t.a.v. de oor
zaken van de verschillende onge
regeldheden, die in de laatste da
gen gemeld zijn. Hiervan kunnen
in de eerste plaats genoemd
worden de treinbesehieting bij
Tjikampek en berichten uit het
Buitenzorgse, waarin gemeld
wordt, dat Woensdag vier inciden
ten plaats vonden, waarbjj twee
doden vielen.
De woordvoerder zeide: „Na het
binnendruppelen van berichten
over extremisten op Mallakka,
waarbij klaarblijkelijk van com
munistische agitatie sprake is,
worden op Java dergelijke voor
vallen gemeld. Men krijgt de in-
druki, dat de communisten zijn
overgegaan tot een soort gueril-
latactiek naast of in plaats van
het steunen van regeringen of
groepen, welke zij In hun greep
wensen te krijgen. Dat zij in de
tegenwoordige omstandigheden
op Java helaas ook hier de moge
lijkheid ^vonden onrusten te ver
oorzaken' valt te betreuren", al
dus de woordvoerder der Neder
lands-Indische regering.
Aneta's coorrespondent te Bui-
te-zorg meldt, dat de administra
teur van een onderneming te Ba-
loembangan in het Soekaboemise,
Thung Djie Tjiong, werd overval
len door een gewapende bende.
Toen hij tegenstand bood, werd
hij dodelijk gewond en overleed
kort daar op. De overval geschied
de met de bedoeling om te roven.
Voorts beschoten sluipschutters in
het Buitenzorgse een auto met
militairen, waarhij een militair
gedood werd.
Het Amerikaanse federale
Hof heeft een uitspraak gedaan,
waarbij het de Nationale Zeelie-
denbond en twee aangesloten vak
bonden voor een periode van 80
dage nrverboden wordt tot staking
over te gaan.
DE TOESTAND TE
BERLIJN.
De Britse en Amerikaanse fi
nanciële experts, die de bespre
kingen met de Russen te Berlijn
hebben gevoerd, noemden Woens
dag het functioneren van drie va
luta's naast elkaar technisch mo
gelijk, doch zij achten de ontwik
keling volkomen afhankelijk van
de mate, waarin de Sowjet-autorL
feiten geneigd zijn samen te wer
ken. „Economisch gezien is het
iin het belang der Russen, dat een
chaos voorkomen wordt, doch
wanneer politieke overwegingen
bij hen de overhand hebben, dan
kunnen wij niets voorspellen" zo
zeide Sir Eric Coats, de Britse ex
pert. Overigens voorspelde hij,
dat het aantal valutaovertredin
gen in Duitsland zo groot zal wor
den, dat men gevoeglijk de gehele
stad in de gevangenis zou kunnen
zetten. De door de Russen aange
kondigde economische sancties
konden zich volgens Coates alleen
tegen de Duitse bevolking rich
ten en zouden op de autoriteiten
der Sowjet-zóne de verantwoorde
lijkheid leggen voor het voeden
van de gehele Berlijnse bevolking!
Hoezeer het leven voor honderd
duizenden Berlijners in de komen
de dagen tot een plaag zal wor
den, blijkt reeds uit de aankondi
ging dat de stedelijke diensten en
verkeersmiddelen van Vrijdag af
alleen Oosterlijk geld zullen aan
nemen. De autoriteiten der Sow-
jetzöne hebben voorts verklaard,
dat de controle op het bezit van
Westelijke Marken voor perso
nen die in Oost-Berlijn vertoeven,
uiterst streng zal zijn. Arbeiders,
die hun werkkring hebben buiten
de sector waar zij wonen, zullen
slechts via de zwarte markt kun
nen omwisselen. De bewoners van
West-Berlijn hebben één voordeel,
zij kunnen in beide delen der stad
geld omwisselen, en zodoende een
dubbele uitkering krijgen. Alle
omstandigheden wijzen er op, dat
Berlijn op het punt staat in een
chaos te geraken, waarvan de om
vang niet te overzien is.
De Sowjetzöne heeft de leve
ring van verse melk voor zuige
lingen en ziekenhuizen in de Wes
telijkte sectoren van Berlijn zonder
waarschuwing stopgezet.
Yolgens een reeds lang bestaan
de regeling leverde de Sowjet
zöne 33.000 liter verse melk per
dag in ruil voor melkpoeder
De voorziening loopt niet direct
gevaar omdat in West-Berlijn een
reserve is aangelegd van 100 ton
gecondenseerde melk en 50 ton
vollemelkpoeder.
Wat de verbinding met Berlijn
aangaat is de toestand thans als
volgt: Voertuigen van de Weste
lijke Geallieerden kunnen nog uit
Berlijn naar het Westen gaan.
Verkeer in omgekeerde richting
is echter niet toegestaan. Het
spoorwegverkeer ligt geheel stil
nu de Sowjets de laatste spoorlijn
hebben gesloten „wegens repara
tie". Britse, Amerikaanse en
Franse vliegtuigen kunnen nog
-van en naar Berlijn vliegen. De
telfefoon- en telegraafverbindin
gen van Bërlijh met het Westen
functioneren nog.
Het onder Sowjet-toezicht staan
de Duitse persbureau verklaarde
gisteravond, dat het moeilijk te
zeggen is, wanneer liet vracht- en
passagiersvervoer in beide rich
tingen kan worden hervat.
Volgens waarnemers hebben de
geblokkeerde Westelijke sectoren
van Berlijn genoeg voorraden om
het „beleg" uit te houden.
Generaal Clay heeft te Heidel-
berg gezegd, dat hij zich geen zor
gen maakt over de toestand te
Berlijn. Er is niet veel veran
derd, zo zei hij. De watervoorzie
ning van de Westelijke sectoren is
verzekerd en de helft van beno
digde electriciteit 'kan worden be
trokken van stations binnen het
rechtsgebied dezer sectoren, aldus
Clay.
Een woordvoerder van het Fran-
se Ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft verklaard, dat Frank-
krijk „vast van plan is in Berlijn
te blijven". Wat de „koude oor
log" in de Duitse hoofdstad be
treft zei hij: „Wij zijn in staat met
gelijke munt te betalen. Wij kun
nen wat gas aangaat meer afsnij
den dan de Russen en hetzelfde
geldt voor water".
Een vergadering van het
Berlijnse stadsbestuur, die Woens
dagmiddag zou worden gehouden,
ie afgelast, omdat manifestanten
het stadhuis waren (binnenge
drongen.
Reuter meldt natter, dat de de
monstranten communisten waren,
die rode spandoeken met zich
meedroegen waarop te lezen
stond: „Weg met hen die Berlijn
willen verdelen". Degenen van de
Berlijnse gemeenteraad die lid
waren van de Socialistische Een
heidspartij en medestanders op
de publieke tribune stonden bij
het begin van de vergadering als
één man op en riepen herhaalde
malen „Verdelers".
Enkele ingangen van het ge
meentehuis waren geblokkeerd en
niet-communistische raadslieden
hadden moeite binnen te komen.
Eén der burgemeesters, mevr
Schroeder, werd uitgejouwd toen
zij om orde verzocht.
Maarschalk Sokolofski, de Sow-
jet bevelhebber in Duitsland heeft
zich in een proclamatie tot de be
volking van Berlijn gericht. Hij
verklaart daarin, .dat het Ge
allieerde Bestuursbureau (Kom-
mendatura) te Berlijn „in alle op
zichten" heeft opgehouden te 'be
staan
„iDe initiatiefnemers inzake de
gescheiden valutahervorming in
Berlijn stellen zich niet alleen te
vreden met de vernietiging der
Duitse eenheid, doch wensen
thans tegelijkertijd Berlijn te ver
nietigen. Het voorstel om de vier-
mogendhedenlbesprekingen over
valutahervorming- in het bestuurs
bureau van Berlijin dat in alle
opzichten opgehouden heeft te be
staan te hervatten, is slechts
weer een voorwendsel om nog een
vieiMmogtendhedenconferentie te
doen mislukken", aldus de procla
matie.
Mr. L. Donker, voorzitter der
Parlementaire Enquête Commis
sie sprak gisterenavond voor de
radio de volgende rede uit:
,,Op 6 December van het vorige
jaar, kert nadat de Tweede Ka
mer de Parlementaire Enquête
Commissie, die een onderzoek
moet instellen naar het Londense
regeringsbeleid, had ingesteld, heb
ik door de radio enige mededelin
gen gedaan over het wertk, dat
deze enquête commissie te verrich
ten heeft.
De commissie is zoals U zich
zult herinneren in het leven
geroepen, om een diepgaand on
derzoek in te -stellen naar het re
geringsbeleid gedurende de perio
de van 10 Mei 1940 tot 20 Novem
ber 1945, toen de Staten-Generaal
tengevolge van de oorlog en be
zetting geen normale controle op
het regeringsbeleid hebben kun
nen uitoefenen.
Het Nederlandse volk heeft nu
eenmaal 'n democratische staats
vorm en het is gewend, dat te al
len tijde voor elke regeringsdaad
de betrokken Ministers in de Sta
ten-Generaal ter verantwoording
kunnen werden geroepen. Daar
om werd het door de Tweede Ka
mer noodzakelijk geacht om, zij
het dan achteraf, toch nog een
onderzoek in te stellen naar het
regeringsbeleid over een periode,
waarin de regering zonder con
trole en medewerking van de Sta
ten-Generaal de gehele uitvoeren
de en de wetgevende macht heeft
uitgeoefend en waarin zovele be
slissingen zijn genomen, waarme
de de hoogste levensbelangen van
het Nederlandse vollk gemoeid wa
ren. In mijn zoeven genoemde
radiorede heb ik aan deze mede
delingen verbonden een oproep
aan alle Nederlanders, die over
belangrijke gegevens mochten be
schikken om deze ter beschikking
van de commissie te stellen Aan
dit verzoek is, zij het in beperkte
mate, gehoor gegeven. Daarnaast
echter heeft de enquête commissie
geleidelijk aan een grote hoeveel
heid schrifturen (officiële stuk-
toen, publicaties, correspondentie
e.d.) te harer beschikking gekre
gen. Het woord papier-lawine is
hiervoor misschien iets te sterk,
maar het lijkt er toch veel od, het
is in ieder geval een eerbiedwek
kende hoeveelheid geworden.
Thans kan gezegd worden, dat
de verhoren over zes van de vijf
tien in het enquêtebesluit ge
noemde onderwerpen, die onder
zocht moeten worden, omstreeks
September beëindigd zullen zijn.
Wanneer wij dan rui et al te on
fortuinlijk zijn met het opmaken
van de verslagen over deze pun
ten en met het drukken daarvan
hetgeen men onder de huidige
omstandigheden ook niet altijd in
de hand heeft ztfllen dus tegen
het einde van het jaar de publi
caties over deze zes onderwerpen
kunnen verschijnen. Deze zes on
derwerpen zijn:
De wisseling van het opperbe
vel In Februari 1940 alsmede de
oorlbg in de Meidagen van 1940:
het vertrek van de Regering naaj
Londen; de opvattingen over de
voortzetting van de oorlog; het
aftreden van Jhr. De Geer; de te
rugkeer van de heer De Geer naar
Nederland en de gevoerde finan
ciële economische politiek.
Dat bij de behandeling van de
negen overblijvende onderwerpen
nog vele belangrijke zaken aan de
orde zullen komen, zal du'delijk
zijn, wanneer ik uit de veelheid
daarvan slechts noem: De diverse
Ministercrises, de hulpverlening
aan krijgsgevangenen en civiele
gedetineerden, het England-Spiel,
de voorbereiding van de terugkeer
naar Nederland, het militair ge
zag, de positie van de Staten-
Generaal en het Indische beleid.
Voor de wel eens geuite vrees,
dat de zaken de doofpot zullen in
gaan, bestaat echter niet de min
ste reden. Bij de verslagen toch
zullen de stenografisch opgeno
men verhoren onverkort worden
gepubliceerd. Hetzelfde zal he'
geval zijn met belangrijke aan de
enquête commissie overgelegde
schriftelijke stukken. Ik durf nu
reeds aan de hand van de erva
ringen van de laatste maanden te
zeggen, dat zich daarbij zeer veel
hoogst interessant en tot dusver
re onbekend materiaal bevindt.
Waar het enquêtebesluit vijftien
onderwerpen van regeringsbeleid
noemt, die onderzocht moeten
worden, zal uit het voorgaande
duidelijk zijn, dat met de - gehele
werkzaamheid van de enquête
commissie nog enige tijd gemoeid
zal zijn.
De enquête commissie vat haar
taak ruim op en houdt zich ook
bezig met een aantal vraagstuk
ken en gebeurtenissen uit de be
zettingstijd in Nederland, maar
niet met alle daarvan. Nodig
blijft, dat er althans enig verband
is met het in Londen gevoerde
regeringsbeleid.
Bestaat echter enig verband,
dan onderzoekt de enquête com
missie ook wel problemen en ge
beurtenissen uit de tijd van de
Duitse bezetting in Nederland.
Dit betekent dus, dat het zoveel
besproken ^England-Spiel" bin
nen 'de werkingsfeer van de
parlementaire enquête commissie
valt, omdat een van de belang
rijkste vragen, die zich daarbij
voordoen, -is'in hoeverre de Lon
dense autoriteiten aansprakelijk
gesteld kunnen worden voor het
grote succes, dat de Duitsers hier
bij hebben gehad.
De vele dringende beroepen op
de enquête commissie om ook een
onderzoek in te stellen naar de
verantwoordelijkheid inzake het
England-Spiel"', die men in de
laatste maanden in de pers heeft
kunnen vinden zijn dus, hoe be
grijpelijk zij ook zijn, eigenlijk
overbodig. Het heeft van de aan
vang af reeds in de bedoeling ge
legen dat de enquête commissie
ook deze zaak zou onderzoeken.
Het is een van de onderdelen van
haar opdracht
De enquête commissie bestaat
uit 9 leden van verschillende poli
tieke richting en al deze leden
zijn doordrongen van de noodza
kelijkheid dat deze zaak moet wor
den opgehelderd. De verantwoor
delijkheid voor het feit, dat zovele
moedige strijders voor de herwin
ning van onze vrijheid daarbij of
tengevolge daarvan zijn omgeko
men, moet worden vastgesteld.
Met de verhoren over deze zaak
is reeds een aanvang gemankt;
binnenkort zullen ook verskillen
de Duitsers, die zich met d'^inis-
tere spel hebben bezig gehouden,
zoals Schreieder en Giskes, wor
den verhoord. Men kan er zich
dus van verzekerd houden dat de
commissie al het mogelijke zal
doen om in dit opzicht klaarheid
te verschaffen.
De aan de commissie opgedra
gen taak is echter van een om
vang als in onze parlementaire
geschiedenis nimmer aan een en
quête commissie is opgedragen,
zodat met de algehele voltooiing
van haar werkzaamheden nog vrij
geruime tijd gemoeid zal zijn".
Het werk in de Londense ha-
i vens is slechts gedeeltelijk her
vat Men schat het aantal arbei
ders, dat de staking voortzet, op
zeventienduizend. Öp een tiental
schepen werd gewerkt. Het aan
tal militairen voor het lossen van
voedselladingen is vergroot.
De Britse premier, Clement
Attlee, verklaarde in het Lager
huis, dat er 7000 man in de haven
van Londen aan het werk zijn.
Tezelfdertijd deelde de officiële
raad van havenarbeiders mede,
dat er nog 21.366 havenarbeiders
in staking zijn, zeer weinig min
der dan Woensdag.
Attlee zei, dat er niet over de
eisen der stakers zal worden on
derhandeld, voordat zrj het werk
hebben hervat.
De havenarbeiders te Leith, één
van Schotlands belangrijkste ha
vens, hebben Donderdagavond tij
dens het lossen van uien uit een
Egyptisch schip hel werk neerge
legd. Zij gingen hiertoe over,
toen het gerucht ging, dat het
schip oorspronkelijk te Londen
zou worden gelost.
•Het Italiaanse algemene vak
verbond heeft besloten tot procia-
merlng van een halve dag staking
op 2 Juli, uit protest tegen het
verzet van het verbond van in
dustriëlen tegen een loonsaanpas-
sing en verhoging van de kinder
bijslagen. Ingeval de industriëlen
hun houding niet wijzigen, zal 't
vakverbond tot nog andere maat
regelen overgaan, aldus is mede
gedeeld.