DE OPENING DER RONDETAFEL-CONFERENTIE
Sowjet-Russische tegenvoorstellen
irzake Duitse activa ie Oostenrijk
WOENSDAG 28 JANUARI 1948.
Redevoeringen
Ministers BEEL en JONKMAN
De herstelleveranties uit
West'Duitsland aan de
Sowjet-Unie
Rede Minister Jonkm.ii
Eerste besprekingen tussen
Nederl. en Republikeinse
commandanten
Nederlands-Belgische
samenwerking op militair
gebied
fraakerlng by Atxumwmaat - Tsrneuren
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt, geldig tot Woens
dagavond.
Weinig verandering.
Overdrijvende wolkenvelden
«n overwegend droog weer.
Bwakke tot matige wind uit
Oostelijke richtingen. Hier en
daar vorming van ochtendmist.
Overdag ongeveer dezelfde
temperatuur als Dinsdag.
Verschjjnt dagelijks
4de Jaargang No. 717.
Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande Terneuzen
Advertentieprijs
per mm 10 et.; minimum
per advertentie 1,80.
Inzending advertenties
tot des namiddags 4 uur.
Rubriek kl. advertenties:
5 regels 60 ot.; iedere
regel meer 12 eent. Ver
melding: Brieven onder
nr. Bureau van dit Blad
10 cent meer.
Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal.
De vergaderzaal van, de Eerste
Kamer bood gisterenmorgen een
gans ander beeld dan dat, wat
Nederland van zijn Senaatsverga
deringen gewend is. Want het
gehele middengedeelte van de
aaal wag tihans gevuld met zit
plaatsen voor de zeer v,ele ge
nodigden, terwijl ook de doorgan
gen achter de banken, waarop de
Senatoren plegen te zijn gezeten,
wet zitplaatsen voor verdere ge-
•odigden waren ingericht.
Reeds geruime tijd voor het
vastgestelde uur van de opening
der conferentie, vulde de verga
derzaal zich geleidelijk met ge
delegeerden en gasten. En lang
zaam ontstond er de sfeer, die
buiten, op het aloude Binnenhof,
reeds sedert het ontwaken van de
Hofstad zo sterk waarneembaar
was geweest. Nederland en zijn
residentie stonden op de drempel
van historische daden en ontwik
kelingen.
Naarmate het uur van opening
■aderbij kwam, kwam er meer
tekening in de vergaderzaal. Te
linker zijde van de presidents
zetel verzamelden zich de gedele
geerden van het gebiedsdeel Cu
rasao, te rechter zijde die van het
gebiedsdeel Suriname. De Neder
landse 'gedelegeerden verdeelden
zich over de zetels aan weers
zijden van de zaal links en
rechts van de regeringstafel. Bij
hen ook schaarden zich de bij
zondere deelnemers aan de con
ferentie: de regeringsadviseurs.
Het was 9 minuten over 11,
toen de hamerslag van de voor
zitter, de Minister van Overzeese
Gebiedsdelen, Mr. J. A. Jonk
man, plotseling een doodse stilte
over de zaal deed vallen.
Enkele ogenblikken later werd
de Regering binnengeleid door de
commissie van ontvangst, welke
was samengesteld uit enkele leden
der drie delegaties. Niet aan
wezig bleken te zijn de Ministers
Drees, Lieftinck en Vos. Zo na
men negen leden van de Regering
achter de regeringstafel plaats.
Een ogenblik later nam de Mi
nister-President, Dr. L: J. M.
Beel, het woord:
„Mijnheer de voorzitter en mijne
dames en heren leden en advi
seurs van, waarnemers hij en
medewerkers aan deze conferen
tie.
Geroepen deze conferentie na,
mens de Nederlandse Regering te
openen, moge ik, alvorens daartoe
over te gaan, uw aandacht vra
gen voor wat in hoofdzaak haar
wording heeft bepaald en voor
wat voornamelijk haar taak zal
zjjn.
Het was op 16 Juni 1941," dus
ruim een jaar na de bezetting
van Nederland door de Duitsers,
dat de landvoogden in Indonesië.
Suriname en de Nederlandse An
tillen in de vertegenwoordigende
lichamen aldaar met Koninklijke
machtiging het voornemen van
het opperbestuur hebben bekend
gemaakt om aldus hun woor-
„Terstond na de bevrijding
„van het moederland de aan
lassing van de structuur
„van het Koninkrijk aan de
„eis der tijden tot een pro-
„gramma-punt te maken,
„waarbij de status van Ne-
„derlands-Indië en West-Indië
,jn overeenstemming zal zijn
„te brengen met de betekenis
„dezer gebiedsdelen in de
„Rijkseenheid. Ook het inwen-
„dig staalkundig bestel der
„overzeese gebiedsdelen zal
„een integrerend deel van dit
„programma uitmaken. De
„gelegenheid zal worden ge
schapen om wensen en op
vattingen terzake ter kennis
„van de Kroon, te brengen,
„opdat deze aandachtig kun-
„nen overwogen worden. Het
„opperbestuur is voornemens
„na de bevrijding van het
„moederland een conferentie
„van vooraanstaande perso-
„nen uit verschillend© delen
„van het Koninkrijk bijeen te
„roepen, die de Kroon in, deze
„van advies zal dienen."
Op 7 Dec. 1942 vervolgens heeft
H. M. de Koningin haar bekende
radiorede gehouden. Hierin be
vestigde H. M., dat het in haar
bedoeling lag na de bevrijding de
gelegenheid te scheppen om ge
zamenlijk te overleggen over een
voor de veranderde omstandig
heden passende bouw van het
Koninkrijk en zijn delen. In deze
rijksconferentie zouden vooraan
staande vertegenwoordigers van
de drie overzeese delen van het
Koninkrijk met die van Nederland
aan een ronde tafel samenkomen.
Verder heeft de Koningin in die
rede de noodzaak en het karakter
van de staatkundige hervorminr
gen, die op die Rijksconferentie
aan de orde zouden zijn te stellen,
nader belicht.
Zonder vooruit te lopen op de
adviezen der Rijksconferentie stel
de zjj zich voor, dat die zich zul
len richten op een Rijksverband,
waarin Nederland, Indonesië, Su
riname en Curagao tezamen deel
zullen hebben, terwijl zij ieder op
zichzelf de eigen inwendige aan
gelegenheden in zelfstandigheid
en steunend op eigen kracht, doch
met de wil elkander by te staan,
zullen behartigen.
In de citaten dezer rede zult
u duidelijk weder hebben beluis
terd de grondslagen, door H. M.
voor de staatkundige hervormin
gen aangewezen: de vernieuwing
van het Koninkrijk in een staats
gebouw, waarin de verschillende
volkeren gelijkwaardig en vrij
willig samenwonen.
H. M. verklaarde echter na
drukkelijk, dat het niet juist en
ook niet mogelijk was om de
vorm van de nieuwe bouw, waar
in die zelfstandigheid en samen
werking zouden heersen, te be
palen.
In de troonrede van 23 Juli
1946 werd ten aanzien van West-
Indië verklaard, dat wat reeds
zonder grondwetswijziging ter be
vrediging van de drang naar ver
nieuwing der staatsinstellingen
zou kunnen geschieden, ten spoe
digste zou worden bevorderd.
De Commissie-Generaal, uitge
zonden om in Indonesië de voor
bereiding der nieuwe rechtsorde
te bevorderen, leverde daartoe
een belangrijke bijdrage door het
staatkundige beginselprogram op
te stellen. Dat programma be
helst o.m. de omzetting van het
Koninkrijk der Nederlanden in
een Nederlands-Indonesische Unie
onder het Huis van Oranje, sa
mengesteld uit twee leden: een
Indonesische federatie, genaamd
de Verenigde Staten van Indone
sië, en een federatie, waarin men
Suriname en de Nederlandse An
tillen, met Nederland verenigd
dacht.
Hoewei je 25e Maart 1947 over
eenstemming met de Republiek
ten aanzien van dit programma
scheen bereikt, bleek samenwer
king met haar toch vooralsnog
tot uitvoering van dat program
ma niet wel mogelyk.
De ondertekening, nu onlangs,
op 17 dezer,'van bestand en van
een basis voor politieke bespre
kingen, verschafte opnieuw de
hoop, dat samenwerking met de
Republiek alsnog zal worden in
gezet.
Niet alleen tengevolge van de
moeilijkheden in Indonesië, heeft
het proces der staatkundige her
vormingen ten aanzien van de
West-Indische staatsdelen tot
mijn spyt vertraging ondervon
den.
De Regering besloot echter,
niet langer te wachten op een
zodanige ontwikkeling in Indone
sië, dat het bijeenroepen van een
algeimene rondetafelconferentie
mogelijk zal worden.
Het Koninklijk besluit uwer bij
eenroeping nodigt U uit ten eer
ste de beginselen te formuleren
voor de wenselijk geachte her
vormingen in de tussen Suriname,
Curagao en Nederland bestaande
staatkundige betrekkingen als
deel van de staatkundige her
bouw van het gehele Koninkryk
en ten tweede deze beginselen uit
te werken in een of meer ontwer
pen tot nadere regeling van de
verhouding tussen deze staats
delen en tot verwezenlijking van
de nieuwe rechtsorde.
Grondslag voor uw arbeid zal
naar het oordeel der Regering
moeten zyn de Koninklijke rede
van 7 December 1942, welke ik U
zo even in herinnering heb ge
bracht.
De toegezegde zelfstandig
heid der Rijksdelen en de van
hen verlangde duurzame sa
menwerking zullen dus hebben
te rusten op de drie zuilen van
vrijheid, gelijkwaardigheid en
verbondenheid.
Dit betekent thans in het
bijzonder voor U, dat Neder
land zelfstandig zal blijven en
Suriname en de Nederlandse
Antillen zelfstandig zullen
worden, allen in liet genot van
de rechten en verplichtingen,
welke het kenmerk zijn der
zelfstandigheid, en allen zo
danig, geordend, dat de toe
wijzing van het Huis van
Oranje, en onderlinge samen
werking, en goede internatio
nale betrekkingen tot hun
recht zullen komen.
De Regering geeft zich reken
schap ervan, dat zij U heeft ge
roepen tot een zware taak.
Bij uw arbeid, uitgaande van de
Koninklijke rede van 7 December
1942 zal de eerste vraag welke
U onder ogen zult hebben te zien,
naar het mij voorkomt, deze zijn,
of de vierdelige opzet van het
Koninkrijk, in de grondwet van
1922 aangegeven en waarop de
Koninklijke rede uiteraard steun
de, als zodanig nog te volgen is.
U ziet ons Koninkrijk voor U
over vier werelddelen uitge-
Volgens welingelichte kringen
in Wenen zouden de Sowjet-Rus-
sische tegenvoorstellen betreffen
de Duitse activa in Oostenrijk
die beloofd berden na de misluk
king van de vier Ministerconfe
rentie 'van 15 December een
vermindering van ongeveer 400
millioen dollar betekenen van het
totaalbedrag, dat oorspronkelijk
geëist werd. De Sowjet-regering
maakt aanspraak op twee derde
van de exploitatie, exploratie en
productierechten voor de Oosten
rijkse olie voor een periode van
Christopher Mayhew, onder-
Minister van Buitenlandse Zaken,
heeft in het Lagerhuis op een
hem door een communistisch
parlementslid gestelde vraag ge
antwoord, dat tot nog toe geen
voorstellen zijn gedaan om de ver
zending van Duitse installaties
als herstelbetalingen naar de Sow
jet-Unie stop te zetten.
Een woordvoerder van het Mi
nisterie verklaarde, dat in feite
'geen officiële voorstellen ooit van
Amerikaanse zijde ter tafel ge
bracht zijn. Wel wordt in Was
hington door deskundigen van
gedachten gewisseld ever deze
kwestie.
50 jaar. Verder wordt 25 van
de douanescheepvaart in Oosten
rijk opgeëist alsmede het toezicht
op het scheepvaartverkeer
stroomafwaarts. Ook wordt vol
gens welingelichte kringen een
som van 200 millioen dollar ge-
eist ter dekking van de rest van
de Duitse activa in Oostenrijk.
Deze zou in twee jaar in contan
ten uitbetaad moeten worden, het
geen door waarnemers beschouwd
wordt als een aanwijzing, dat de
Sowjet-Unie bereid is haar aan
delen in de Osiwa ondernemingen
(het Russisch-Oostenrijkse bureau
voor industrie en economie) prijs
te geven. De Russische voorstel
len, die nu naar de Oostenrijkse
plaatsvervangers zullen gaan, zijn
gebaseerd op zuiver economische
overwegingen. In Oostenrijkse
kringen is men er zeer verheugd
over en hoopt men, dat zij aan
leiding zijn voor het bereiken van
een overeenkomst en het sluiten
van het vredesverdrag. Terwijl de
voorstellen de basis zouden kun
nen vormen voor verdere bespre
kingen, heeft men in Westerse
Geallieerde kringen het idee, dat
bepalingen als extraterritoriale
rechten voor Sowjetbezittingen en
ahdere verstrekkende bevoegdhe
den, die de voorstellen der Sov
jet-Unie in het Oostenrijkse eco
nomische leven zouden verlenen,
hen voor de Westerse mogend
heden onaannemelijk zouden kun
nen maken.
strekt: Nederland in Europa, In
donesië in Az-ë, de Nederlandse
Antillen heneden de wind in het
Amerikaanse werelddeel, allen
gelegen in centra van wereldver
keer; Suriname in Zuid-Amerika,
de Nederlandse Antillen boven de
wind meer naar Noord-Amerika
gericht en Nedgrlands-Nieuw-Gui-
nea in het Australische wereld
deel, deze allen minder centraal
gelegen.
Elk staatsdeel op zichzelf is be
trekkelijk klein, maar verenied .en
samenwerkend zijn wij groot.
Het is thans niet aan mij uit
te maken of en in hoeverre Sur.i-
namers, Curagaonaars, -Arubanen
en andere bevolkingsgroepen der
'Nederlandse Antillen ieder op
zichzelf of in enig verband een
natie zijn of willen worden.
Voor mij staat echter vast.
dat in Nederland, Suriname
en de Nederlandse Antillen ge
zamenlijk sterk het bewustzijn
leeft om als geordende groep
tezamen te behoren, en dit
spreekt voor ons te sterker
waar wij allen opzien naar het
Huis van Oranje, dat on
partijdig tronend boven de
staatsdelen zich wijdt aan
het welzijn van ons allen en
waar wy allen steeds de toe
wijding mogen ervaren van
H. M. Koningin Wihelmina,
wie de algemene en bijzondere
vrijheid en de rechten van alle
harer onderdanen zo zeer ter
harte gaat.
Onder de bede, dat het U
met Gods hulp moge worden
gegeven uw taak voorspoedig
te volbrengen, open ik deize
conferentie."
De redevoering van de Minister-
President duurde tot 11.39 uur en
terstond hierop volgde de red'
van Minister Jonkman:
In antwoord op dé rede van de
Minister-President sprak de Mi
nister van Overzeese Gebieds
delen, Mr. J. A. Jonkman een
rede uit, waarby hij o.m. het vol
gende zeide:
Aan het voorzitterschap, aan
de Minister van Overzeese Ge
biedsdelen opgedragen, werd niet
het lidmaatschap dezer conferen
tie verbonden, slechts een raad
gevende stem werd hem gegeven.
Aldus werd aan de Minister, die
in het bijzonder voor de zaken,
op deze conferentie te behandelen,
verantwoordelijk is. gelegenheid
gegeven enerzijds de conferentie
te dienen, anderzijds de Regering
zo innig mogelijk in het werk dei
conferentie te betrekken.
'Het past mij dus niet. Mijnheer
de Minister-President, thans na
mens de conferentie op te treden.
Te minder nu zy haar werk nog
beginnen moet en mij haar wen
sen niet heeft kunnen kenbaar
maken.
Terecht hebt u ons voorgehou
den, dat een zware taak ons
wacht.
In dit verband moge ik van
de zijde der Curagaosche dele
gatie die mij zulks heeft ver
zocht, mededelen, dat zij met
de meeste klem onder de aan
dacht der Nederlandse Rege
ring heeft gebracht, dat naar
haar oordeel reeds vóór de
staatkundige hervormingen
uit, waarmede deze confe
rentie zich heeft bezig te
houden, ten spoedigste tot i n
feite hervormingen nood
zakelijk zijn, welke volgens
haar woorden in de eerste
plaats, als in de Koninklijke
rede in het vooruitzicht ge
steld, de gelijkstandigheid
van de Nederlandse Antillen
en Nederland erkennen en
welke in de tweede plaats
Aruba tot een zelfstandig ge
lijkgerechtigd staatsdeel ma
ken, onafhankelijk van de
andere Nederlandse Antillen.
Het spreekt vanzelf, mijnheer
de Minister-President, dat deze
door mij gedane mededeling op
geen enkele wijze andere ver
tegenwoordigers 'bindt of te kort
doet.
Als voorzitter dezer conferen
tie moge ik een beroep doen op
u, mijne dames en heren leden en
adviseurs van, waarnemers hij en
medewerkers aan deze cönferen-
j tie, om met vereende krachten
s het welslagen dezer conferentie te
bevorderen en naar de verwezen-
lijk'ng harer doelstelling te stre
ven.
Wrj worden (jaartoe geroepen in
de aanvang van 1948, gedenk
waardig jaar in de geschi&denis
onzer landen, gedenkwaardig zo
wel vanwege de herdenkingen,
waartoe dit jaar opoept als van
wege de eisen, die het jaar adf
ons stelt.
De grondwetsherziening van
lftO jaren geleden heeft niet alleen
onze constitutionele monarchie
een parlementair-democratische
vorm gegeven, doch heeft ook,
door de Staten-Generaai en het
Nederlandse volk mede verant
woordelijk te maken voor de za
ken overzee, de handen tussen
Nederland en de beide Indien ver
sterkt en de emancipatie dei-
volkeren overzee ingeluid.
Aan ons de taak ertoe bij
te dragen het eeuwenoud»
staatsverband te vernieuwen,
aangepast aan de eisen van
deze tijd, ertoe bij te dra
gen: voor Suriname en de
Nederlandse Antillen beter
bereikbaar te maken, wat mei
Thorbecke in 1848 Nederland
heeft geschonken: door de
burgerij tot zelfregering te
roepen, de publieke geest te
ontplooien, èn ertoe bij te
dragen, onze landen in de
wereld de vrede te doen die
nen zoals Stj. Maarten ons
sinds 1648 heeft geleerd.
En wij zullen, ona werkstuk
hebben af te leveren in 1948
het jaar, waarin wij ook en vóór
alles mogen herdenken, dat vijf
tig jaren geleden Koningin Wil-
helmina tot de Regering geroe
pen werd. Haar wijsheid en toe
wijding, moge oös bezielen, au
moge 't ons worden geigeven, dat
ons werk voor Haar als een ge
schenk zal zijn.
Mijnheer de Minister-President,
ten slotte moge ik U verzoeken
goed te vinden, dat wij thans ons
terugtrekken in onze eerste be
sloten vergadering onder dank-
zegging aan allen hier aanwezig
voor de belangstelling, aan de
opening dezer conferentie be
wezen."
Na het uitspreken van de rede
van Minister Jonkman werd de
zaal ontruimd en hieven alleen de
delegaties met de secretarissen
over voor een besloten bijeen
komst onder voorzitterschap van
de heer Jonkman.
Gisteren heeft het eerste con
tact tussen de plaatselijke Neder
landse en de Republikeinse com
mandanten plaats gehad. In de
grensgebieden is echter reeds en
kele dagen geleden zulk een oon-
tact tot stand gekomen. De dienst
Legercontactem meldt, dat op
Sumatra 0P 23 Januari en op Java
op 24 Januari reeds besprekin
gen plaats vonden. De punten van
bespreking waren:
a. Het markeren van de status-
quo-lyn.
b. het totstandbrengen van de
directe verbinding tussen de
wederzijdse commandanten.
c. Het terugtrekken van <je Re
publikeinse militaire posten
en troepen, voorzover nog
binnen het te demilitairiseren
gebied aanwezig.
Het verloop van de eerste be
sprekingen was over het algemeen
gunstig, aldus de dienst leger-
contacten.
Naar het A.N.P. verneemt heb
ben de besprekingen, die de Ne
derlandse en Belgische Ministers
van Landverdediging het afgelo
pen weekeinde te Brussel met el
kander hadden, aangesloten op
die, welke de beide Ministers in
1946 en 1947 hebben gehouden en
die de samenwerking on militair
terein ten doel hadden. Deze sa
menwerking heeft in de loop van
1947 een bevredigend begin ge
kregen, en zal mede op grond van
de thans gehouden besprekingen,
verder worden ontwikkeld.
Naar van betrouwbare zijde
te Brussel wordt vernomen, zal
Generaal Von Falkenhausen, tij
dens de Duitse bezetting gouver
neur van Bslgië en Noord-Frank
rijk. begin Februari door de Ge
allieerde autoriteiten aan België
uitgeleverd worden. Hij bevindt
zich thans in de Amerikaanss
zóne.
