Radiorede Minister-President
RADIOREDE Dr. VAN MOOK
ffi."
DINSDAG 2 SEPTEMBER 1947.
De aankomst van
Dr. VAN M00K
Onderscheiding
Or. H. J. VAN MOOK
Bekendmaking
Lt. Gouv.-Generaal
België in
Commissie van Drie.
Mr. Van Royen in ons land.
Brand in Parijse bioscoop
Von Paulus te Berlijn
Brand in de toekomstige
woning van Prinses Elisabeth
NEDERLANDS
Legercommuniqué
Inlichtingen omtrent de
gebieden zonder zelfbestuur
Assistent Wedana vermoord
Anti-Nederlandse
propaganda in Palembang
Scandinavische tolunie
>rr.
Frankering bij Abonnement - Temeuzen
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt, -geldig tot Dinsdag
avond.
Wisselende bewolking.
Wisselende bewolking met hier
en daar een enkel licht buitje
Normale temperatuur voor de
tijd van bet jaar. Meest zwak
ke wind uit Noordelijke rich
tingen.
DE VRIJE ZEEUW
3de Jaargang No- 594.
Advertentieprijs:
per mm 10 ct.minimOHi
per advertentie 1JM.
Inzendingen advertentie*
tot des namiddags 4 uur.
Rubriek kl. advertentie»:
15 regels 60 ct.; iedere
regel meer 12 cent. Ver
melding brieven onder
nr. Bur. „van dit Blad
10 ct. meer.
)rt< I
Verschijnt dagelijks Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande Terneuzen Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal.
(De Minister-President Dr. L J.
M Beel, heeft gisteren ter gele-
legenheid van de verjaardag van
Koningin Wilhelmina de volgende
rede uitgesproken:
„Luisteraars.
Onze Landsvrouwe verjaart.
Gelijk iedjr jaar
maken ook thans
gevoelens van op
rechte vreugde
zich bij deze ge
legenheid meester
- van ons volk. Ons
volk immers met
Haar met een on
beperkt vertrou
wen aan de lei
ding van 's lands
Regering en heeft
redenen te over om danklbaar te
zijn voor ieder jaar, dat het
Gode behaagt Haar wederom tot
geluk van ons Vaderland te laten
jn Haren Regiment. Dankbaar,
dat het Huis van Oranje, door
deze sterke Vrouw hijkans een
halve, eeuw geschraagd, nog altijd
het belangrijkste rustpunt vormt,
waarom zich een vredige, ge
staag voorschrijdende ontwikke-
ling van ons maatschappelijk
leven met zijn zo verwarde en
beangstigende problemen vol
trekt.
Laat er dus vreugde onder u
zijn.
In de rij der levensjaren, luiste
raars, die onze geëerbiedigde
Vorstin geschonken zijn, leende
een te groot aantal zich helaas
tot geen uitbundig Vreugdebetoon.
Geesels, die de wereld teisterden,
troffen ook ons Vaderland. Crisis
en werkloosheid, oorlog en bezet
ting bleven ons niet gespaard.
Telkens gingen onder zulke om
standigheden de gedachten van de
Koningin op Haar verjaardag
meer naar hen, die door zulke
geesels werden geslagen, dan
naar enige feestelijkheid. Zijzelf
was de eerste, die in zulke jaren
tot soberheid maande.
Zij heeft thans wederom tot
soberheid gemaand.
Helaas, met reden, luisteraars.
Wederom immers doorleeft ons
volk en daarbij denk ik niet
alleen aan ons Nederlandse volk,
ir.aar ook aan onze Indonesische
Rijksgenoten een zware tijd. Eeu
tijd, die vele gezinnen zowel hier
als in Indonesië in leed heeft ge
dompeld. Een tijd, waarin ieder
van ons in zijn dagelijkse leven de
terugslag voelt van de roof en de
plundering, waaraan wij vijf ja
ren lang blootstonden. Een tijd,
waarin het voor iedere huisvrouw
moeilijker wordt om de eindjes
aan elkaar te knopen, waarin de
schaarste en het ruimtegebrek
ons nog altijd dwingen tot pij fi
ll, ke beperkingen. Een tijd boven
dien. waarin het de schijn heeft
alsof de wereld aan de normen
van gerechtigheid en naasten
liefde geen gelding meer toekent.
Laa' dus uw vreugde geen
kwetsend-ui tbundige zijn.
Luisteraars, ik noemde zoeven
onze Koningin het vaste punt,
waaromheen zich een rustige,
gestadig-vo rtschrijdende ontwik
keling voltrekt.
Meer nog: Zij was het, die ,ot
zodanige ontwikkeling ook tin
aanzien van Indonesië de richting
heeft gewezen.
Zij was het, die in Haar beken
de, diep-indrukwekkende Londen-
se radio-rede het begin aankon
digde van een nieuw tijdperk in
onze betrekkingen tot Indonesië,
Suriname en de Nederlandse An-
Het A.N.P. verneemt, dat Dr.
Van Mbok hedenmiddag te 13.00
uur op Schiphol wordt verwacht.
Definitief staat thans vast, dat
de Sultan van Pontianak, Soeka-
wati, Nadjamoeddin en Anak
Agoeng Vrijdag uit' New-York ar
riveren.
Bij Kon. Besluit is de Luitenant-
Gouvemeur-Generaal van Neder-
lands-Indië, Dr. H. J. van Mook,
bevorderd tot Grootkruis in de
Orde van Oranje-Nassau.
Naar aanleiding van de toeken
ning van het Grootkruis in de
Orde van Oranje-Nassau aan Dr.
van Mook, merkt Aneta op, dat
dit de eerste maal is, dat een aan
het bewind zijnd Gouverneur-
Generaal het Grootkruis is toe
gekend.
tillen, een tijdperk van samen
werking op basis van vrijwillig
heid en zelfstandigheid.
Het moge Haar gegeven zijn
hiervan de vervulling te aan
schouwen en in deze nieuwe ver
houding tussen de gebiedsdelen
nog vele jaren de waarborg hun
ner eenheid te vormen.
Eerstdaags luisteraars, gaat
hec vijftigste jaar van Koningin
Wilhelmma's regering in.
Moge dit jaar beslissend zijn
voor de opbouw van een nieuwe,
vedelievende gemeenschap van
Nederland en Indonesië en de ge
biedsdelen in het verre Westen.
Oie opbouw is reeds begonnen.
Wanneer in de allernaaste toe
komst huidige ernstige moei
lijkheden zullen zijn overwonnen
en alle constructieve krachten
zich verenigen, dan kan iéts
groots werden verricht. Dan kan
het komende jaar, het jubileum
jaar van onze Koningin, beslis
send zijn. Dan kan er, in dat
jaar, vreugde, uitbundige vreugde
onder u zijn.
Laat ons op deze weg echter
niet alleen over vreugde spreken,
luisteraars.
Laat ook een belofte en een
bede over onze lippen komen. De
belofte, dat wij allen, voor wie
de jaren van oorlog en bezetting
een tijd van bezinning en loute
ring zijn geweest, thans, nu ver
ruwing en vervlakking, egoïsme
en gezags-ondermijning ons volk
wederom bedreigen, ons zullen
inzetten voor het behoud onzer
hoogste levenswaarden, zo, als
onze Koningin ons is voorgegaan
en ons nog steeds voorgaat.
De bede tot den Allerhoogste,
dat in deze moeilijke ure voor ons
Koninkrijk, Hij onze Vorstinne
moge sparen voor de volken,
waarover Zij is gesteld en welke
Zij zozeer ten zegen is.
Ik heb gezegd."
Te New-York is door het
Federaal Amerikaans Recherche
bureau gearresteerd een zekere
Frederick Kivi, wegens diefstal
van „hoogst vertrouwelijke foto's"
uit de atoom-energie-fabrieken te
Los Alamos in Nieuw Mexico. De
in Kivi's bezit gevonden foto's
betreffen de samenstelling van
verschillende apparaten, welke bij
het onderzoek voor de vervaardi
ging van atoombommen gebruikt
worden.
van de
De omvang van het bezette
gebied.
Jn grote trekken samengevat,
bevonden zich op 4 Augustus j.l.
de volgewde delen van het gebied
der Republiek wederom onder Ne
derlands gezag:
Het deel van West- en Midden-
Java, 'dat in het Westen begrensd
wordt door de lijn, lopend van
Kramat, ongeveer 30 km N.W.
van Batavia, Zuidwaarts naar de
Wijnkoopsbaai aan de Zuidkust
(de provincie fantam staat dus
nog onder Republikeins gezag) en
in het Oosten door lijn, lopend van
Pekalongan aan de Noordkust
naar het district Keboemen, 70
km N.O. van Tjilatjap. Op Mid-
denjava in het Regentschap Se-
marang de districten Saltiga, Am-
barawa en Demak; N.O. van
Semarang.
Oosc-Java tussen straat Bali en
de lijn Malang-Djombang-Grissee.
Op Madoera zijn de gehele
Zuid- er Westkust onder controle.
Op Noord-Sumatra, een gebied
met een straal van 150 km ron
dom Medan, op Midden-Sumatra,
de vlakte van Padang en op Zuid-
Sumatra, een gebied, dat zich 150
km N. W. en Z. W. van Ealem-
bang uitstrekt.
Zaterdagmiddag te 13.15 uur
Ned. tijd heeft de Luit.-Gouver-
neur-Gen. Dr. H. J. van Mook in
'n korte radiorede o.m. verklaard,
dat de situatie in Indonesië sedert
zijn laatste radiorede nog ver
scherpt is en verslechter 1. Neder
land, dat een roemrijke rechts
traditie bezit, heeft in het con
flict in Indonesië steels naai een
rechtvaardige oplossing gezocht.
Dr. Van Mook ging vervolgers
in het kort de ontwikkeling van
de afgelopen weken na en becriti-
seerde in dit verband de resolu
ties, in de Veiligheidsraad geno
men, waaraan zo zeide hij
geen voldoende onderzoek is voor
afgegaan. De Landvoogd beschul
digde voorts de Republikeinse Re
gering van trouweloosheid en van
ophitsende acties en propaganda.
Hij leverde scherpe critiek op het
feit, dat de Veiligheidsraad niet
bereid is geweest Oost-Indonesië
en West-Borneo te horen. Ver
volgens ging de Luit.-Gouverneur-
Generaal na op welke wijze de
Republiek de samenwerking had
gedwarsboomd en incrimineerde
de economische plundering door
het buitenland, welke ernstiger
is gebleken dan aanvankelijk werd
bevroed.
Niettemin sprak Dr. Van Mook
zijn vast geloof uit in de goede wil
tot samenwerking van millioenen
Indonesiërs binnen Republikeins
gebied en hij zeide, dat deze wil
hem een vast vertrouwen gaf in
de mogelijkheid van een toekom-
rstige vruchtbare samenwerking.
Het wantrouwen zal dan, zo
meende de landvoogd, op de duur
wijken.
Vervolgens verklaarde Dr. Van
Mook, dat de internationale situ
atie mondeling overleg tussen
hem en Den Haag nodig heeft ge
maakt en hij zeide daartoe thans
voor korte tijd naar Nederland te
vertrekken.
Tenslotte constateerde Dr. Van
Mook, dat Nederland niets te ver-
hergen heeft en openstaat voor
elk onpartijdig en zonder bijbe
doelingen in te stellen onderzoek.
Voorts, dat staking van vijande-
lijkhederi, het aanbieden van goede
diensten e-d. alelen tot een resul
taat kunnen leiden, wanneer aan
beide zijden goede wil en goede
trouw vooropstaan. Wat dit be
treft, is aan Republikeinse kant
daarvan nog niets gebleken. De
vijandelijkheden duren voort en
internationaal overleg zoekt de
Republiek alleen, wanneer haar
dit voordelen biedt. Deze politiek
der Republikeinse Regering zal
op de duur falen. De feiten spre
ken in dit opzicht een te duidelijke
taal. Steeds maar blijkt, dat de
voortgezette vijandelijkheden niet
slechts bij ons, maar ook bij het
volk van Indonesië tegenkanting
ondervindt. Tenslotte is het Ne
derlands plicht er voor te zorgen,
dat het recht zegeviert, en dat
het Indonesische volk zal worden
vérlost van de erfenis der Japan
ners, opdat het uiteindelijk tot de
werkelijke vrijheid zal worden ge
voerd.
Aan de vooravond van de ver
jaardag van H. M. de Koningin
zo besloot de Luit.-Gouverneur-
Generaal moge hier de wens
worden uitgesproken, dat het Né-
derlandse volk zich van zijn een
heid bewust zal blijken te zijn.
Het is ondenkbaar, dat de Neder
landse Regering en het Neder
landse volk, onder welke druk
ook, zouden afwijken van wat zij
als hun plicht beschouwen.
Officieel wordt medegedeeld:
Ingevolge de uitnodiging van
de Veiligheidsraad, om een land
aan te wijzen, dat -bereid is zit
ting te nemen in de Commissie
van Drie, bedoeld in het tweede
lid van de Amerikaanse resolu
tie. welke door de Veiligheids-
raat" werd aangenomen, heeft
de Nederlandse Regering zich
tot de Belgische Regering ge
wend-
De Belgische Regering heeft
Maandag het verzoek van Ne
derland, om in deze Commissie
zitting te nemen, aanvaard.
belangrijk adviseur in het kader
van het Sowjet-leger zijn gewor
den en zouden hij en ^ndere Duit
se generaals posities m de Sowjet-
zöne van Duitsland overnemen.
Wilhelm Pieek, een der voor
zitters van de socialistische Een
heidspartij in de Sowjet-Russische
zóne van Duitsland, heeft ver
klaard, dat Von Paulus „zeer
zeker niet in Berlijn is" en dat de
geruchten over hem „niets dan
provocaties" en van alle grond
'ontbloot zijn.
Pieck was een der voornaamste
organisatoren van het „nationale
comité voor een vrij Duitsland",
dat na de slag om Stalingrad
door linkse vluchtelingen en hoee
Duitse krijggevangenen in de U.
S. S. R. was gevórmd. Von Pau
lus was een der voornaamste mili
taire leden van het- comité.
Officieel wordt medegedeeld:
Mr. J. H. van Royen, Neder-
lands Ambassadeur in Canada,
is in ons land aangekomen.
Het bezoek van Mr. Van Royen,
die de gehele behandeling van de
Indonesische kwestie in de Veilig
heidsraad heeft medegemaakt,
houdt verband met de verdere be
sprekingen, welke de Regering
deze week in Den Haag over het
Indonesische vraagstuk met de
Luitenant-Gouverneur-jGeneraal
Dr. Van Mook zal voeren.
Het bezoek van Mr. Van Royen
houdt mede verhand met het feit,
dat hij als plaatsvervangend lei
der zal optreden van de Neder
landse delegatie in de algemene
vergadering der Verenigde Naties,
welke midden September aan
vangt.
Bijna honderd doden.
Ir. de Parijse bioscoop „Le
Select" is Zondagavond brand
uitgebroken, waarbij vele perso
nen om het leven zijn gekomen en
ongeveer vijftig gewond zijn ge-
De brand, die bij het begin van
dg voorstelling uitbrak, veroor
zaakte een grote paniek, waar
door velen onder de voet werden
geiopen. Volgens sommige be
richten is kortsluiting de oor
zaak van de brand.
A.F.P. meldt, dat 89 personen
bij deze brand om het leven zijn
gekomen Men verwacht, dat de
dodenlijst nog zal groeien, daar
er 33 zwaargewonden zijn.
Later werd gemeld, dat in het
ziekenhuis opnieuw enkele ge
wonden zijn overleden, waardoor
het aantal dood on thans tot 92
is gestegen. De directeur van
de bioscoop, Antoine Mouillade,
is door de politie in hechtenis
genomen. Hij wordt ervan be
schuldigd, dat hij de aanwijzingen
van de commissie voor de veilig
heid van openbare gelegenheden
niet heeft opgevolgd.
De Minister van Binnenlandse
Zaken, Depreux, heeft een bedrag
van een millioen francs ter be
schikking van de slachtoffers
gesteld. Ook de gmeenteraad van
Rueil-Malmaison heeft 1 millioen
francs uitgetrokken voor een
hulp-actie. Op last van het
Ministerie van Binnenlandse Za
ken zal een technisch onderzoek
naar de verantwoordelijkheid" voor
en de juiste oorzaken van de
brand worden ingesteld.
Radio-Hamburg meldt, dat ex-
veldmaarschalk Friedrich von
Paulus, voormalig bevelhebber
van het Duitse zesde leger, die bij
Stalingrad door de Sowjets ge
vangen werd genomen, te Berlijn
is aangekomen om met de leiders
van de politieke partijen in de
Oostelijke zóne besprekingen te
voeren'over het stichten van een
„nieuwe gematigde partij" in de
Oostelijke zóne.
Volgens berichten gedurende
het afgelopen jaar zou Von Pau
lus, die na zijn gevangenneming
naar Moskou werd gebracht, een
Het 25 vertrekken tellende
herenhuis „Sunninghill Park" bij
Ascot, dat door Koning George
van Engeland ten geschenke is
gegeven aan Prinses Elisabeth
en verloofde, Philip Mountbatten,
om als toekomstige woning voor
hen te worden ingerich', is ernstig
beschadigd door een brand, welke
er in de nacht van Zaterdag in
Zendag in gewoed heeft. De
brandweer was Zondagmorgen
nog bezig met het nablussing
werk.
De plaatselijke politie heeft
meegedeeld, dat de brand in
„Sunninghall Park", de toekom
stige woning van de Britse Prin
ses Elizabeth en Philip Mount-
baaten, niet onder „geheimzinnige"
omstandigheden is uitgebroken.
Er is een uitgebreid onderzoek
ingesteld en men meent te moe
ten aannemen, dat het achteloos
wegwerpen van een brandende
sigaret de brand veroorzaakt
heeft. Het buiten is zwaar geha
vend en op het Buckingham
Palace wordt reeds over een ander
huis voor het toekomstige Prin
selijke Paar gesproken,
Het Nederlandse-actie commu
niqué meldt, dat een Nederlandse
patrouille nabij Tangerang m
West-Java werd aangevallen door
een groep van de T.N I., deze
groep werd met verliezen verdre
ven. Nog meer beschietingen van
Nederlandse patrouilles en posten
vonden plaats. Ten Zuiden v,in
Ambarawa werd een formatie
van de T.N.I. aangetroffen, welke
tegenstand bood en göbr'uik
maakte van mortieren.
Het Republikeinse omroepsta-
tion Boekittinggi (Fort de Koek;
gaat voort met het uitzenden- van
bedreigingen tegen de ordelieven
de bevolking van het bevrijde ge
bied..
(De Nederlandse verliezen op 30
Augustus bedroegen 6 gesneuvel
de i. en 13 gewonden.
In de commissie van 'Sé yer-
enigde Naties betreffende ,,het
geven van inlichtingen voigens
Art. 73 (e) van het Handvest" is
besloten de gegevens uit de ge
bieden zonder zelfbestuur, met be
trekking tot gemiddelde i evens-
dur, geboorte en sterftecijfer, en
mededelingen als die omtrent
deelneming van de inheemse be
volking in de bestuursoi ga.een
van hun land te onderzoeken.
In 'n debat heeft Prof. W. J A.
Kernkamp namens de Regering
verklaard, dat het geven van in
lichtingen over Nederlandsch-In-
dië niet betekende, dat de Neder
landse regering de huidige sta
tus van dit land wenst te hand
haven. Zij hoopte echter, dat de
Verenigde Staten van Indonesië
spoedig lid van de Verenigde Na
ties zouden worden en aldus zelf
zouden kunnen spreken.
De assistent Wedana van
Rantakolang aan de weg van
Tandjongsari naar Soemedang is
Zaterdagnacht door leden van de
T.N.I. in zijn gigen huis vermoord.
Van officiële zijde is te Palem
bang medegedeeld, dat de ophit
sende propaganda van Radio-
Djogja in het gebied van Palem
bang van invloed iis. Meer en
meer leggen de Republikeinse
ambtenaren het werk neer. De
onverzoenlijken gaan over tot
fuistencampagnesj, waardoor on
der de bevolking onredelijke angst
ontstaat. is
Na overleg met de 'troepen
commandant aldaar heeft de re-
comba van Zuid-Sumatra maat
regelen genomen om orde en rust
te waarborgen.
Een twintigtal leiders, die anti-
Nederlandse propaganda voerden
zijn buiten het door Nederland
bezette gebied verbannen en nog
meer zullen volgen. De burger-
diensplicht is ingevoerd om te
voorkomen,, dat onmisbare wer
kers ontslag zullen nemen.
De president van de Deense
Nationale Baak> en vroegere Mi
nister van Financiën, Bramsnaes,
heeft in een radioredé verklaard,
dat de Scandinavische economi
sche deskundigen hun steun heb
ben gegeven aan het denkbeeld
van een Scandinavische tolunie,
die echter geen blokvorming zal
betekenen en niet tegen de rest
van de wereld is gericht. Brams
naes is voorstander van het stich
ten van een Europese tolunie.
Als die tot stand zou komen, zou
de Scandinavische Tolunie een
waardevolle schakel kunnen ziin.
Het voorstel tot vorming van een
Scandinavische tolunie is door
Bramsnaes gedaan en met de
Ministers van Buitenlandse zaken
van Noorwegen, Zweden en IJs
land besproken, toen zij Woens
dag en Donderdag te Kopenhagen
hebben vergaderd.
Volgens het Belgische blad
„Het Laatste Nieuws" zal de Sa
bena op 6 October een luchtlijn
Antwerpen—(Londen openen.
Een ernstig tekort aan ener-
i igie tengevolge van de droogte
heeft er toe geleid, dat 25 proeent
van alle Oostenrijkse fabrieken
is gesloten.
el
is, l^1'v
nj el! «f
In, JfP
P ,1
lfc e 1
oip'
iTL
id irffP
lil ir e
