i
0Ü'
id
•fel
i
I rïJ-J
ri
3'
Officieel overzicht
van de toestand
Regeringsstandpunt
:l«l
;i
i
i
t-
DE LABOUR-CONFERENTIE
r
'i
i] d«r*-
I, .e
DONDERDAG 29 MEI 1947.
Herdenking
op de Grebbeberg
Deense kaas
voor Prins Bernhard
Rotterdam en de handel
met Duitsland
INDONESIË
MILITAIR WEEKOVERZICHT
ten aanzien van de gebeur
tenissen te Buitenzorg
De Commissie-Generaal
terug
Nota aan
de republikeinse regering
ot onivi
GRATIE
:Qu
Trc I
t F
I
,"%y tV]
I
1 vtsi'
>'a kflj
Ij an]r !d|
zi c !f
nwK; I
IIp^IA
u,
uaJdUj
Frankering bij Abonnement - Temeuzen
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt, geldig tot Donder
dagavond.
Temperatuur blijft stijgen.
Zonnig warm weer, met in de
namiddag kans op enkele ver
spreide onweersbuien, voorna
melijk in het Zuiden van het
land.
Meest matige wind tussen
Oost en Zuid.
DE VRIJE ZEEUW
3de Jaargang No. 513.
Advertentieprijs:
per mm 10 ct minimum
per advertentie ƒ1.50.
Inzendingen advertenties
tot des namiddags 4 uur.
Rubriek kl. advertenties:'
15 regels 60 ct.; iedere
regel meer 12 ct. Ver
melding brieven onder
nr. Bur. van dit Blad
10 ct. meer.
IdV
Verschijnt dagelijks - Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande - Temeuzen - Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal.
Wederom zijn velen, nu op 2e
Pinksterdag, naar het Grebbe-
kerkhof getogen om de herden
king bij te wonen welke aldaar
werd gehouden door de oud-strij
ders van het 8e R.I., het regiment
waarvan in de Meidagen van
1940 zoveel in de Grebbelinie vie
len. Om 12 uur hadden de oud
strijders zich op het kerkhof op
gesteld, toen de genodigden, met
aan 'het hoofd de oud-comman
dant van 8e R.I., Kolonel b.d. W.
F. Hennink, de begraafplaats be
traden. Ook de tegenwoordige
commandant van het 8e R.I.,
overste L. Been, was aanwezig.
Evenals de Commissaris der Ko
ningin in de provincie Utrecht,
Mr. Reinalda en echtgenote, het
voltallig college van Burgemeester
en Wethouders van Rhenen en tal
van andere autoriteiten.
Kolonel Hennink nam hierop het
woord en zette in korte trekken
uiteen waarom de „Vereniging
8 R.I." ieder jaar op Tweede
Pinksterdag hier' samenkomt.
Het, aldus de kolonel, was name
lijk in de Meidagen van 1940 de
voornaamste in de strijd om de
Grebbeberg.
In de ochtend werd een tegen
aanval gelanceerd met vier batal
jons om de tegenstander terug te
werpen. Helaas had deze aanval
geen succes en gelukte het de
Duitsers om tegen de avond bin
nen te dringen in de stellingen.
De weg naar het hart van Hol
land lag toen voor hen open. Spr.
deelde mede, dat van het stam-
regiment 8 R.I. in de Grebbelinie
230 militairen waren gesneuveld.
Op deze plaats, aldus de kolonel,
wens ik hen een ere-saluut te.
brengen. Nadat de verschillende
kransen waren gelegd aan de voet
van het 8 R.I. monument, werd
de plechtigheid met een stille om
gang langs de graven besloten.
De Labour-conferentie te Mar
gate kwam Woensdag tot het
hoogtepunt van de besprekingen,
namelijk het economisch debat,
waarbij alle kernpunten van
Groot-Brittannië ter sprake kwa
men, Herbert Morrison, de Minis
ter van Algemene Economische
Ordening, opende het debat met
een rede, waarin hij voornamelijk
vier punten aanroerde: noodzaak
van ordening tegelijkertijd met
het oog op verbetering van de
handelsbalans op korte termijn en
van hertoerusting van de Britse
industrie op lange termijn, de
noodzaak om middenstand, werk
gevers, bedrijfsleiders en anderen
in te schakelen bij de nationale in
spanning tot herstel; noodzaak
van combinering van een cam
pagne voor grotere productie met
het doen deelnemen van arbeiders-
afgevaardigden aan het overleg
betrekkelijk alle instanties van de
poductie; de noodzaak van beteu
geling der eisen om hoger loon
en korter werktijd naargelang van
de verhoging der productie.
De gootste verrassing van
deze morgen baarde het krachtige
verzet van Arthur Deakin, alge
meen secretaris van de vakve-
eniging van transport-arbeiders,
tegen de eis van de mijnwerkers
om hoger lonen en belasting-re
ducties voor onderbezette in-
dustriën. Deakin voerde aan, dat
een loonpolitiek met onderscheid,
zoals door de regering gevolgd, de
gehele productiecampagne in ge
vaar zou brengen. Tegen het al
gemeen beroep, eerst de produc
tie omhoog te voeren en eisen om
materiële verbetering, welke niet
door de mate van productie ge
rechtvaardigd zouden zijn, tot
later uit te stellen, werd geen op
positie vernomen.
Jennie Lee, de echtgenote van
de Minister van Gezondheid,
Aneurin Bevan, drong er op aan,
dat Groot-Brittannië na opgebrui
ken van de huidige dollarlening
geen tweede zou verzoeken of aan
vaarden, wanneer dit alleen zou
kunnen gescheiden of „belemme
rende reactionnaire voorwaar
den". Anderzijds gaf zij de mo
gelijkheid toe, dat door de invloed
van vooruitstrevende krachten in
Amerika andersoortige voorwaar
den verkregen zouden kunnen
worden.
De Griekse Verzetslieden
hebben geconcentreerde aanvallen
ingezet tegen verschillende ste
den en dorpen in Macedonië; zij
werden teruggeslagen.
Te Richsquare in Noord-
Carolina zijn zeven blanken ge
arresteerd onder beschuldiging
van mensenroof, in verband met
het uit de gevangenis halen van
een neger, Godwin Bush, die men
klaarblijkelijk had willen lynchen.
Met het nachtpostvliegtuig van
de Deense luchtvaart mij kwam
een kistje mee gadresseerd aan
Prins Bernhard. Het bleek af
komstig van een Deense kaashan
delaar, die de Prins wilde doen
kennismaken me t de Deense
kaas.
Gezaghebbende kringen te Was
hington hebben Dinsdag ver
klaard, dat zij hoopten, dat „de
V S. binnen niet al te lange tijd
met Nederland en België in on
derhandelingen zuilen treden
over het gebruik van Rotterdam
en Aniwerpen voor verscheping.
Een woordvoerder van de Re
geringsvoorlichtingsdienst heeft
Dinsdag voor de radio, sprekend
over Modjokerto en de situatie
op Madoera verklaard, dat de Re
publiek verantwoordelijk is voor
de hongertoestand op Madoera.
Om redenen van prestige expor
teert de republiek liever rijst naar
Voor-Indië, dan deze ter beschik
king te stellen.
De woordvoerder herhaalde, dat
elke Republikeinse zending van
voedsel naar Madoera, mits ge
dekt door behoorlijke papieren en
niet gebruikt als camouflage voor
munitie en dergelijk oorlogsmate
riaal, de Nederlandse patrouilles
ongehinderd kan passeren.
De Republiek heeft alle kans
gehad de Madoerezen voor zich
te winnen. Het lijkt echter alsof
zij deze mensen bewust van zich
afstoot.
Wanneer de Republiek zich aan
deze volksgroep niets gelegen laat
liggen, is afscheiding de enige
consequentie. De Madoerezen zijn
werkelijk wel slim genoeg dit zelf
te bedenken, maar wanneer een
dergelijke stem weerklinkt zijn
het opeens de Nederlanders weer,
die separatistische acties stimu
leren. De woordvoerder zeide
voorts, dat de eerste massa-ver
gadering reeds plaats heeft ge
vonden en dat het precies dezelfde
richting uitgaat als de Partai
Rakjat Pasoendan had verkozen.
Over de situatie bij Modjokerto
sprekend, zeide de woordvoerder
om. dat deze aangelegenheid met
veel hoop en goede verwachting
was begonnen, maar dat de zaak
ook hier vrijwel mislukt is. Het
Repubiikein's bestuur is verant
woordelijk voor het handhaven
van de rust en de veiligheid, maar
er vinden infiltraties door sub
versieve elementen op grote
schaal plaats. Er wordt gescho
ten met geweren en mortieren,
terwijl het spelletje van de inun
daties weer wordt gespeeld.
Het is een vrij triest beeld,
dat eigenlijk karakteristiek is
voor alle gebieden waar Neder-
landers en Republikeinen rnet el-
kaar in verbinding staan, hetzij
in het open veld, hetzij achter de
conferentietafel. De toestand van
het ogenblik biedt een verward
beeld. Linggadjati is twee maan
den oud. Er moet iets gebeuren
DE SITUATIE IN PASOEN-
DAN.
Een Nederlandse militaire woord
voerder heeft Woensdag, om on-
geregeldheden tussen de repu
bliek en de Pasoendan te voor
komen verklaard, dat op ver-
scheidene punten, waar^ moeilijk-
heden te verwachten zijn, Neder
landse wachten zijn geplaatst. Er
zijn op 24 Mei posten geplaatst
bij het krachtstation te Depok, op
25 Mei bij de onderneming Kaum-
pandak en op dietzelfde dag ook
bij verschillende spoorwegsta
tions. De maatregelen zijn
slechts genomen, hangende ver
dere beslissingen van de regering
te Batavia.
De Nederlandse militaire
woordvoerder heeft op 27 Mei het
volgende medegedeeld: In de
Oostelijke sector van Medan kwa
men van republikeinse zijde be
schietingen alsmede infiltratie op
kleine schaal voor. In de Weste
lijke en Noordelijke sectoren van
de stad werden Nederlandse pa
trouilles met mitrailleurvuur en
mortieren van huiten de demar
catielijn beschoten. De aanleg
van stellingen op en over de
demarcatielijn vindt voortgang.
Er viel een verhoogde activi
teit van de Lasjkarrajats op te
merken. Een pipercub werd twee
maal beschoten; de voedselblok-
kade blijft gehandhaafd.
Te Padang is de plaatsing van
borden langs de demarcatielijn
voltooid. De overeenkomst be
treffende de samenwerking tussen
de Nederlandse en de republikem-
sche politie zou voor 25 Mei aan
de beide bestandscommissies ter
goedkeuring worden voorgelegd.
De besprekingen omtrent het
handhaven van twee posten van
de T.R.I. in de republikeinse 2 km
zóne zijn nog g-aande. De toevoei
van levensmiddelen naar de stad
welke door Chinese burgers ver
zorgd, is op last van de republi
keinse overheid stopgezet. Binnen
de demarcatielijn had aanraking
met een bende plaats. In de Wes
telijke sector van de stad vielen
tweemaal schermutselingen nabil
de demarcatielijn voor. Een ver
hoogde activiteit van rampokkers
viel op, terwijl voornamelijk door
middel van ontvoeringen terreur
werd uitgeoefend
In de Zuidelijke sector van
Tjiandjoer had een bezetting met
een bende binnen de demarcatie
lijn plaats. In de Noordelijke
sector van deze plaats ontstond
eveneens een gevecht met benden,
waarbij aan Indonesische zijde
enige verliezen geleden werden.
In de afgelopen dagen scheen
het, dat de terreur van het bende
wezen enigszins afnam.
In het gebied van Bandoeng
ontstond ten Noorden van Pada-
larang tweemaal strijd met repu
blikeinse troepen, waarbij eenmaal
met mortieren geschoten werd.
Voorts werd een verkennings
vliegtuig beschoten en kwamen
enige malen rampokpartijen en
uitvoeringen voor. In de Zuide
lijke sector werden herhaaldelijk
binnen de demarcatielijn Neder
landse patrouilles beschoten door
een bende, die echter verdreven
werd. De stroom van Indonesi
sche vluchtelingen neemt hand
over hand toe. Op 20 Mei kwa
men 351, op ?.i Mei 322 Indone
siërs zich onder bescherming stel
len. Er bleef nog enige activiteit
van rampokkers heersen.
Ten Westen van Semarang
overschreden republikeinse troe
pen tot driemaal toe de demar
catielijn. In de republikeinse 2
km zóne worden onafgebroken op
grote schaal stellingen gebouwd.
De spoorbrug in de Oostelijke sec
tor Is geheel verwijderd, voorts
werden wegen vernield en ver
sperd. De kampongs aan de rand
van de demarcatielijn worden on
verminderd geterroriseerd.
In de sector van Soerabaja
kwamen bij Modjokerto en Per
ming' veertien maal schermutse
lingen voor; Tweemaal binnen
de overige keren in de omgeving
van de demarcatielijn. Hierbij
leden de aanvallers enige verlie
zen. De bevolking in het rand
gebied ondervindt nog steeds
terreur. Bij de genoemde inci
denten op Java werd 1 Nederlan
der gedood en werden vier Neder
landers gewond.
Op Zuid- en Oost-Borneo heeft
de politie de zuiveringsactie rond
Hoeloesoengei voortgezet, waarbij
thans het gebied van Barabai aan
de beurt is. Deze actie had tot
resultaat dat diverse arrestaties
van leden van benden, plaats had
den, wier bewapening in beslag
werd genomen. Op Zuid-Celebes
hield de terreur in het Palem-
bangKengse nog aan, doch in
enigszins mindere mate dan vorige
week.
Op Soembawa had een poging
tot infiltratie van Java uit plaats.
Het standpunt van de Ned.-
Imdisehe regering ten aanzien van
de gebeurtenissen te Buitenzorg
is het volgende.
In het thans nog zeer moeilijk
scherp te stellen geschil betref
fende de voorziening in het tot
dusver aan de republiek overge
laten aandeel in het bestuur zal
de Ned.-Indische regering zich
niet rechtstreeks mengen. Zij zal
evenwel het hare doen om tot een
oplossing te geraken, die in de
practijk aan de positie van de
Republikeinse ambtenaren recht
doet ervaren en in voldoende mate
aan de wensen van de bevolking
tegemoet komt. Het ligt met
name in de bedoeling zorg te dra
gen, dat het overheidsapparaat
te Buitenzorg- voor verdere plot
selinge ineenstortingen wordt be
hoed en tegenonbevoegd ingrij
pen wordt beveiligd. Voorts zal
aan Koestomo c.s duidelijk wor
den gemaakt, dat een optreden
zoals dat te Buitenzorg bepaald
onder geen voorwaarde geduld zaï
worden.
Voor zover tijdens de gebeurte
nissen te Buitenzorg strafbare
feiten zijn gepleegd, zal daartegen
op normale wijze worden opge
treden.
Het offlcieele communiqué van
de R. V. D. besluit:
„Het verwondert ons ecbter
ten zeerste, dat juist het Repu
blikeinse Ministerie van Voor
lichting met zo veel nadruk op
deze strafbare feiten heeft ge
wezen. De moeilijkheden liggen
immers dieper en kunnen niet met
enkele vonnissen uit de wereld
geholpen worden.
Wat zijn deze strafbare feiten,
vergeleken met de ruim 150
merendeels meest weerzinwek
kende moorden, waarmede de tot
standkoming van het Republi
keinse bewind te Buitenzorg ge
paard is gegaan. Daarover werd
noch van de zijde van het Repu
blikeinse Ministerie van Voor
lichting noch van de zijde van een
andere instantie enig woord van
misprijzen vernomen."
De leden van de Commissie-Ge
neraal, Prof. W. Schermerhorn en
de heer Max van Poll werden op
Schiphol begroet door Prof. Dr. J.
H. A. Logemann, J. M. Kiveron,
Secr.-Generaal van het Ministerie
van Overzeese Gebiedsdelen. Ter
begroeting waren voorts aanwezig
Koos Vorrink, W. F. Goedhart en
Jhr. Mr. M. v. d. Goes van Na-
ters. Gevraagd naar de publica
tie van de nota aan de Republi
keinse delegatie, zeide Prof.
Schermerhorn: „Het gewone pro
cédé,. hier en daar wat opgevan
gen, Inderdaad zijn verschillen
de punten juist, zoals het instel
len van een Federale Regering.
De nublicatie over het valuta-
vraagstuk is echter pure fanta
sie". Prof. Schermerhorn zeide
verder, dat de grote moeilijkheid
is geweest, dat men „gebonden
was aan de problemen van alle
dag. Wij zaten vast aan de finan-
cieel-economische problemen en
van de andere kant werd het
zwaartepunt gelegd op het inci
dent Modjokerto".
Woensdag is de missie Iden-
burg naar Djokja vertrokken om
Soekarno een exemplaar aan te
bieden van de nota, die dezer da
gen door de Commissie-Generaal
aan de Indonesische delegatie is
overhatidigd. Men verwacht dat
de inhoud van deze nota heden 29
Mei te Batavia bekend zal wer
den gemaakt. Over de inhoud
van de nota zijn reeds verscheide
ne berichten gepubliceerd, be
trekking hebbend op enkele pun
ten, welke door onvolledigheid
verwarrend kunnen werken. In
zake het Reuter-bericht betref
fende een op handen zijnde „inte
rim regering", verneemt Aneta,
dat de voorstellen hieromtrent
deel uitmaken van de nota en
niet kunnen worden gezien los
van de andere punten, die daarin
zijn vervat.
Het gaat met de uitvoering van
de bepalingen van het accoord
van Linggadjati niet naar wens.
In zijn verklaring bij zijn aan
komst op Schiphol zegt Minister
Beel dat hij te Makassar zich ge
noopt had gevoeld zijn ernstige
twijfel uit te spreken over de
bereidheid: van de republiek om
met Nederland samen te werken
en met de overige gedeelten van
Indonesië. Deze verklaring wijst
op de aanwezigheid van spannin
gen, die wel eens tot belangrijke
gevolgen zouden kunnen leiden.
Het botert niet tussen die Grote
Oost en Borneo en andere ge
westen enerzijds die binnen de
federale structuur van Indonesië
(zelfstandig willen zijn en de Re
publiek anderzijds. En het botert
evenmin tusseh de Republiek en
de Nederlandse Regering. De
Nederlandse Regering is aan het
Vrijheidsstreven der republiek zeer
ver tegemoet gekomen en in on
derling overleg is het accoord van
Linggadjati tot istand gekomen,
dat van deze nieuwe politiek ge
tuigenis aflegt.
Nu blijkt het echter dat de
Republiek zich van dit accoord
maar weinig aantrekt. De vraag
is nu, is hier onmacht of onwil
in het spel?
Kan de republiek de hand niet
houden aan de bepalingen van het
accoord omdat haar in feite de
macht ontbreekt om haar gezag
tot gelding te brengen? Verschil
lende critici van de regeringspo-
litiek ten opzichte van Indië heb
ben daar van meet af en bij her
haling op gewezen Zij werden
niet moede te verklaren dat dit.
gezag slechts in naam en niet in
feite bestond. In werkelijkheid
zou de macht dan liggen bij de
extremistische stromingen waar
tegen de Republiek niet durft en
kan optreden en wier activiteit
ze ook niet binnen de perken kan
houden.
Indien de zaken, zo gesteld
zouden zijn dan is het bij voor
baat uitgesloten dat van het ac
coord van Linggadjati iets te
recht zal komen. Immers wat be
tekent een accoord wanneer één
van de betrokken partijen het ge
zag mist om het accoord tot gel
ding te kunnen brengen? Maar
ls hier werkelijk alleen onmacht
in het spel of ook onwil?
In het accoord van Linggadjati
is onder meer vastgelegd het
recht op zelfstandigheid, binnen
de federale structuur van Indone
sië, van gedeelten van Indonesië
als Borneo, de Grote Oost enz.
Nu heeft het er allen schijn
van dat de Republiek deze zelf
standigheid niet wil erkennen.
De Republiek werpt zich op als
de enige vertegenwoordigster van
Indonesië. Ze heeft zich een
droomrijk geschapen waarin gans
Indonesië zich gaarne en gewillig
buigt onder haar gezag. En ais
dan de realiteit dit droomrijk aan
stukken slaat houdt ze toch aan
haar droomrijk vast zonder zich
om de werkelijke situatie te be
kommeren.
Het is, in ihet licht van deze ge
beurtenissen zonder meer duidelijk
dat de ontwikkeling der Indone
sische kwestie in een kritiek sta
dium is gekomen. Met spanning
wachten wij het verloop er van af.
Moge de ontwikkeling zó
zijn dat geen botsing in- het
onmiddellijk verschiet ligt maar
een werkelijke samenwerking
zodat aan opbouw en her
stel nu eindelijk eens begonnen
kan worden. Deze samenwerking
is reeds begonnen in de Grote
Oost; ze moet ook kunnen begin
nen op Java. Het volk wacht er
op, zowel hier als daar. Neder
land heeft zijn verantwoordelijk
heid ook ten opzichte van Java.
Het verantwoordelijkheidsgevoel
is aanwezig. Het wordt echter
tijd dat het in daden wordt om
gezet. En als de Republiek het
gezag mist of onwil toont, om
aangegane aocoorden tot gelding
te brengen, zal onvermijdelijk
onze Indonesische politiek een
andere koers moeten inslaan.
H. M. de Koningin heeft gratie
verleend aan P. M. C. A. Ame
rica, die bij sententie van het Bijz.
Gerechtshof te Amsterdam tot de
doodstraf werd veroordeeld. De
doodstraf is veranderd in een ge
vangenisstraf van 15 jaar.
ik-:
vin®
rtenjj jgvill
ienijf Jij
hejii «ae I
1 I
ien
K I
e,>>;
"mei^fdol
jiar tL ®rJ
bekwel
k
aai >rl|
tin I
s'i n
e d
l hi»,
rnin?"jv I
;«ove L/Vcl
5 die* F
e'
- 'k r
l' C n
id|
Ójïlficll
l|.a'o at ,1
[VII
