F
CEZ blikt terug
en kijkt vooruit
LHNO Oranjezon kan volgend jaar verhuizen
HET WEEKBLAD VOOR WALCHEREN
de^Lissinger
Houten kruizen en menselijke
keten tegen kruisraketten
WALCHERSE
SNUFFEL-
MARKT
87 eU r\ 9
VOORBEREIDINGEN FEESTPROGRAMMA
EN JUBILEUMBOEK 150 JAAR DOMBURG
ALS TOONAANGEVENDE BADPLAATS
LET OP!
4.91 ^4
vf
VANUIT HET STANDPUNT VAN DE VROUW'
WEEK VERVROEGD
NU ZATERDAG
10 DECEMBER A.S.
Hoofdslagader
SJGG^
voordedprijzen
U bespaart 30%!
if>.pta(Msv0<ibft 95.-
Zwaar werk
Open dag
Winterwandelingen
Podium
r DEZE WEEK IN 1
Woensdag 7 december 1983
oplage 22 305 wekeli|ks gratis huis aan huis op geheel walcheren in combinatie met de faam, totale oplage 43 200 uitgave provin
ciale zeeuwse courant b v administratie: markt 51, postbus 501/, 4330 ka middelburg. 01180-27651 advertentie: walstraat 56-60,
postbus 18, 4380 aa vlissingen, 01184-15144, privé w melse. 01184-62320. redaktie. ad hanneman, 01180-27651 toestel 54
Op initiatief van Vrouwen voor
Vrede wordt op zondag 11 decem
ber een menselijke keten rond de
vliegbasis Woensdrecht gevormd
als protest tegen de komst van
kruisraketten aldaar.
Vrouwen
voor Vrede uit Zeeland en Brabant
hoopt dat er zich rond de 12.000
mannen en vrouwen rond 13 uur bij
het industrieterrein De Kooy in
Woensdrecht zullen melden. In
tegenstelling tot eerdere berich
ten. aldus Tilly Meijeren van het
Zeeuwse Vrouwen voor Vrede,
kunnen ook mannen deelnemen
aan deze menselijke keten.
(U' den
Het staat overigens nog niet vast
of er bussen zullen rijden vanuit
het Zeeuwse op uitnodiging van
de overkoepelende organisaties.
Dat is afhankelijk van het aantal
mensen dat wil reizen per bus. De
buurtvereniging Duyvenvoorde in
Oost-Souburg daarentegen wil
wel met bussen reizen en heeft de
wijkbewoners en iedereen die
vanuit Souburg wil vertrekken,
opgeroepen zich te melden. Ver
wacht wordt dat er voldoende
deelnemers uit Souburg zullen
zijn om per bus de tocht te maken.
Deelnemers aan deze keten van
Zeeuwen en Brabanders tegen
kruisraketten is ook gevraagd een
houten kruis mee te nemen. Tij
dens een vijf minuten durende
stilte wordt met die kruisen op het
wegdek getikt. "Het moet een in
drukwekkende protest worden",
benadrukt Tilly Meijeren. "Ook
leggen we een lang wit lint uit als
teken dat we de actie tegen de
plaatsing van kruisraketten in
Woensdrecht niet opgeven. We
zullen ermee doorgaan, koste wat
kost".
Voor informatie Tilly Meijeren,
01180-33938 b.g.g. 36162 en in
Souburg Riet Caljouw
01184-64515.
GM bindt de strijd aan met
de Japanse automerken,
zie onze autorubriek.
Voor Zeeuwen is in Indo
nesië zaken te doen. Ernst
van Tol in het zakenhart.
Uitvoerige informatie uit
het stadhuis op de voor
lichtingspagina van de ge
meenten.
EINDELIJK HARTCATHETERISATIE
Domburg viert het komend jaar
zijn 150-jarig bestaan als bad
plaats. In Zeelands oudste, be
kendste en meestbezochte vakan
tie-oord wordt daarom al hard ge
werkt aan de voorbereiding van
een groot aantal activiteiten. Die
zijn zeker niet alleen bedoeld voor
de toerist. Ook de Domburgers
zelf en de overige Zeeuwen kunnen
komende zomer hun hart in Dom
burg ophalen.
Het eerste teken van de jubileum
viering is al de afgelopen zomer
gepresenteerd. Door middel van
borden en vlaggen bij de ingang
van het dorp wordt al op het feest
van volgend jaar gewezen. Ook
wordt momenteel druk gebladerd
en gespeurd in oude boeken,
kranten en dozen met foto's. Want
in het voorjaar van '84 moet ook
een herdenkingsboek op de markt
komen. In dat boek krijgen alle
hoogtepunten, waaraan de ge
schiedenis van Domburg zo rijk is,
een plaatsje. Zo zullen Nehalen-
nia -de Romeinse godin die haar
stempel op de toenmalige han
delsplaats Domburg heeft ge
drukt-, de schilder Jan Toorop en
natuurlijk de Westduitse 'Ku-
rartzt' dr. Mezger in het boek uit
gebreid worden belicht.
Maar er is veel meer, waardoor
uiteindelijk een boek van onge
veer 180 bladzijden kan worden
uitgebracht. De nadruk in het
boek zal komen te liggen op foto's,
die door middel van stukjes tekst
met elkaar worden verbonden.
Het verschijnen van het boek
hangt overigens nu nog af van de
belangstelling voor de vóórinte
kening, Geïnteresseerden kunnen
zich opgeven bij de drukkerij/uit
geverij Den Boer in Middelburg,
01180-27651.
Zoals gezegd zal Domburg de ko
mende jaar bol staan van de acti
viteiten. Hoewel het definitieve
programma nog moet worden op
gesteld, staan de volgende evene
menten voor '84 al wel vast:
Voorjaar '84: Historische opstel
wedstrijd, foto-, -film- en diawed
strijd voor iedereen, tekenwed
strijd voor de jeugd, voetbalwed
strijden voor en door eigen inwo
ners en toeristen, sportinstuiven,
jubileum-muziëk- en zanguitvoe
ringen.
Zomer '84: Surfprestatietocht
langs de kust, concerten, muziek
festival, modeshow op het strand
met oude badkleding, jubileum-
golftoernooi met onder anderen
Tom Okker, Hans en Ties Kruize
en Frans en Nico Spits, feest-
markt, demonstratie reddings
werk in zee, jubileum-fiets- en
wandeltochten, demonstratieten-
niswedstrijden, strandspelen,
vliegerwedstrijden, ringsteekwed
strijden en sjeesjesrijden, perma
nente expositie 150 jaar Badplaats
Domburg.
Najaar '84: Viswedstrijden in zee,
denksportwedstrijden, ballonrace
voor de jeugd en ter afsluiting een
groot Breugeliaans dorps-feest,
waarbij de os aan 't spit niet zal
ontbreken.
De organisatoren hebben hiermee
een programma omggsteld, waar
in voor iedereen wel iets is te vin
den. Ze besluiten hun oproep om
het feest in Domburg mee te ma
ken dan ook met de slagzin: 'In
1984 bestaat Domburg als bad
plaats 150 jaar. Dit feest mag u
niet missen, dat is zonneklaar!'.
De jaarlijkse bijeenkomst van de
Coördinatiegroep Energiebespa
ring Zeeland blikt terug op het jaar
met een themabijeenkomst in het
Maritieme hotel Britannia in
Vlissingen. Het thema luidt
"Energiebewust wonen', waarbij
vooral gekeken wordt vanuit het
standpunt van de vrouw. "Zij is het
immers die de energie in de woning
beheert", concludeert de CEZ.
Voor de bijeenkomst op woens
dag 14 december zijn besturen
van alle Zeeuwse vrouwenorgani
saties uitgenodigd, alsook de di
recteuren van de gemeentelijke
sociale diensten. "De woonlasten
zijn hoog opgelopen", constateert
de CEZ in een uitnodigingsbrief.
"En de energiekosten maken een
groot deel uit van deze woonlas
ten. Vooral de gezinnen met lage
inkomens hebben hieronder te
lijden. Toch is er dikwijls door
middel van aanpassing van het
stookgedrag veel energie te bes
paren en dat is een welkome aan
vulling op het gezinsbudget".
De bijeenkomst in Britannia be
gint om kwart voor twee woens
dagmiddag met koffie en thee
(ontvangst). Voorzitter J. Tevel
opent de bijeenkomst en blikt te
rug en vooruit. L. van Nuffelen,
lid van het dagelijks bestuur Lan
delijk Kontakt van de Vrouwen
Adviescommissie Praktische
energiebesparing behandelt
'energiebewust wonen'. R.W.
Heins van de Stichting Voorlich
ting Energiebesparing Nederland
spreekt over 'practische energie
besparing'.
De bijeenkomst wordt besloten
met een forumdiscussie onder lei
ding van J. Tevel. Rond 16.40 uur
is de bijeenl bijeenkomst afgelo
pen.
Dankzij overtuigingskracht en
doortastend optreden is het de
cardioloog dr. A.N.E. Zimmerman
gelukt om bij het Gasthuis Mid
delburg de eerste Zeeuwse Hart-
catheterisatiekamer te krijgen. En
daarmee is een witte vlek op het
gebied van hartonderzoek in Ne
derland weggewerkt. Zeeuwen
voor wie moest worden vastgesteld
of een hartoperatie noodzakelijk
was of zij die kampten met een
onregelmatige hartslag, waren
aangewezen op de ziekenhuizen in
Bergen op Zoom of zelfs in de
randstad. Sinds ongeveer zes we
ken is de hartcatheterisatiekamer
in gebruik. Cardiologen (hartspe
cialisten) uit Goes (Liem en Roe-
ters van Gennep) en van het
Streekziekenhuis Walcheren
(Zimmerman, Kamerbeek en Kla
zen) maken gebruik van de hart
catheterisatiekamer. Hoewel
Zeeuws-Vlamingen meestal voor
een hartonderzoek de ziekenhui
zen in Gent of Brugge bezoeken,
registreerde het Middelburgse
Gasthuis sinds de aanwezigheid
van het gloednieuwe appratuur
ook hartpatiënten van de andere
kant van de Westerschelde.
Na een gesprek met cardioloog
C.W.M. (Cees) Klazen van iets
meer dan een uur en enkele span
nende momenten in de hartcat
heterisatiekamer zelf (een patiënt
met een onregelmatige hartslag
wordt onderzocht en geholpen
door dr. Zimmerman) is duidelijk
dat de Zeeuwse volksgezondheid
aan kwaliteit heeft gewonnen.
Klazen (sindsjuni in Middelburg)
is zelfs van mening dat er met de
apparatuur levens gered kunnen
worden van mensen die tot voor
zes weken kansloos zouden zijn
geweest.
Over de mogelijkheden van de
hartcatheterisatiekamer zegt Kla
zen dat er pas mee geweckt gaat
worden als vast moet komen te
staan of patiënten doorverwezen
moeten worden naar een hartchi
rurg, of als een patiënt met accute
problemen wordt binnenge
bracht.
Hij legt uit: "De naam is afkom
stig van een dun slangetje, dat
catheter wordt genoemd. Met dat
slangetje gaan we door de hoofd
slagader, vanuit de lies of de arm,
naar het hart. We kunnen daar
constateren of er in de kransslag
ader een vernauwing is opgetre
den. waardoor de kans op een
hartinfarct groot is. Ook of de
hartkleppen ziek zijn is te contro
leren".
Het gehele proces is te volgen op
een monitor. De cardioloog kan
precies zien waar het uiteinde van
programma in de Schouwburg te
Middelburg vanaf half drie. J.J.
van der Wel-Beije voorzitter van
de Stichting Streekziekenhuis
Walcheren houdt er een toespraak
als ook de cardiologen Roeters
van Lennep en de man die het
voortouw nam, Zimmerman. Ge
deputeerde Wim Don verricht de
officiële handelingen, waarna er
voor de genodigden een rondlei
ding is in de eerste Zeeuwse
Hartcatheterisatiekamer, waar
voor aan de achterzijde van het
Kaok-wi9WV«etft4h i
nu slechts hft.
Blik in de hartcatheterisatiekamer (Foto Ruben Oreel)
het slangetje zich bevindt. Op
plaatsen waar gecontroleerd moet
worden, spuit hij Via het catheter
een contrastvloeistof in, waardoor
de holte van de ader kan worden
gemeten. De verrichtingen wor
den zowel op een video als op film
vastgelegd. De video is er slechts
om de film te controleren. Op de
film is de al dan niet aanwezige
afwijking te zien. Als de cardio
loog toch bezig is. meet hij meteen
de druk in de hartkamer en neemt
ook de kleppen over op film na
het inpuiten van de contrastvloei
stof.
Het gehele proces wordt gestuurd
middels een computer. Achter een
wand van lood bedient een spe
ciaal opgeleide technicus de
knoppen, op aanwijzing van de
cardioloog of de operatiekame
rassistent. De film kan worden
gemaakt middels röntgenstralen.
Ondanks dit gloednieuwe appa
raat is het toch niet de bedoeling
om iedere verwezen patiënt me
teen maar er mee te onderzoeken.
Klazen weer: "Een cardioloog
probeert met zo weinig mogelijk
middelen aan de weet te komen
wat de patiënt mankeert. We be
ginnen met de simpele stethos
coop en het meten van de bloed
druk. Maar ook het minder inge
wikkelde electrocardiogram in
rust en na inspanning op een
loopband, kan al voldoende indi
catie voor een diagn.ose geven.
Verder hebben we nog de phono-
en echografie, die is gebaseerd op
geluidswaarnemingen en ultra
korte geluidsgolven.
Tijdens het gesprek met de 36-
jarige Klazen valt op dat het wit in
zijn ogen wat grauw ziet. Ook lig
gen er enkele opgezwollen wallet
jes onder zijn ogen.
Hij verzekert niet te willen klagen.
Maar een cardioloog moet 24 uur
per dag klaar staan voor zijn pa
tiënten. En dat 365 dagen per jaar.
Vandaar dat hij de twee cardiolo
gen voor Vlissingen en Middel-
burg (Zimmerman en Kamer
beek) in juni is komen helpen. "Er
is echter nog geen goedkeuring
van hel ministeriè. Nog niets is
zeker", verzekert hij, er aan toe
voegend dat wel zeker is dat twee
cardiologen voor heel Walcheren
veel te weinig is. "Als de ambu
lances hier met gillende sirenes
voor de deur komen, is het in de
meeste gevallen zo dat wij ze als
eerste onderzoeken. En dan moet
je andere werkzaamheden als
rapporten schrijven of routine-
onderzoek laten liggen. Er is een
wachtlijst voor onze afdeling tot
eind januari. Die proberen we nu
gedrieën weg te werken. Maar
nogmaals, we zijn niet zielig, we
hebben de indruk zeer belangrijk
werk te verzetten, waarmee we
mensenlevens kunnen redden.
i
Vandaag (woensdag 7 december)
wordt de Zeeuwse Hartcatheteri
satiekamer officieel in gébruik
genomen. Voor genodigden is er
SERVICE KWALITEIT GARANTIE
Gasthuis een speciaal gebouw is
neergezet. In dat gebouw onder
zoeken de cardiologen alle pa
tiënten met hartklachten. Ook de
andere hiergenoemde onderzoek
methodes worden in dat gebouw
uitgevoerd in speciale kamers.
Deze voor Zeeland zo belangrijke
uitbreiding heeft meer dan drie
miljoen gulden gekost.
Ut tekende meiten nwmdig
Seede seme deer eigen technische dienst
trog ante speciileprijien
De wandelsportvereniging Willen
is Kunnen begint op zaterdag 10
december een winterserie wande
lingen, die bestaat uit vier tochten,
die maandelijks worden gehou
den. Na de eerste tocht aanstaan
de zaterdag zijn de volgende op
^aterdag 14 januari, zaterdag 4
februari en de laatste is op 25 t£\
bruari. De tochten beginnen bij
het clublokaal van WIK de voor
malige Willem 111 kazerne aan de
Oranjestraat in Vlissingen. Geko
zen kan telkens worden uit de af
standen vijf, tien en vijftien kilo
meter. Informatie over aanvang
stijden etcetera: B. Naaktgeboren
in Oost-Souburg, 01184-64595.
De groep leerkrachten en het
overige personeel van de christe
lijke LHNO Oranjezon in Oost-
kapelle verkeren in opperbeste
stemming. Verwacht wordt dat de
honderd leerlingen van het lager
huishoud en nijverheidsonderwijs
bij het begin van het volgend
schooljaar hun lessen kunnen vol
gen in een nieuw gebouw. En
daarmee komt dan een eind aan
vijfentwintig jaar bivakkeren in
het noodgebouw aan de Toren
straat 20. "Het was op de keeper
beschouwd wel allemaal gezellig",
straalt directrice D.S. Bom, "maar
het heeft ook veel improvisatie
vermogen en creativiteit gekost".
De school heeft speciaal het vij
fentwintigjarig jubileum laten
voorbijgaan om alle feestvreugde
op de ingebruikname van het
nieuwe schoolgebouw in 1984 te
concentreren. En daar was alle
reden toe. "Zeker in deze tijd
waarin er slechts berichten over
bezuinigingen ons bereiken,
springt dit nieuws er extra boven
uit".
Volgens mejuffrouw Bom stond
nieuwbouw van deze ZLM (Zui
delijke Landbouwmaatschappij-
school) al geruime tijd op het
programma van het ministerie
van onderwijs. Op het scholen
bouwplan 1976-1979 kwam
Oranjezon zelfs voor in de hoogste
urgentieklasse. Volgens dit plan
had de school in 1979 al gebouwd
moeten worden, maar een nieuw
scholenbouwplan als gevolg van
een bezuinigingswoede schoof de
plannen op naar 1982 en volgende
jaren. Om nu te mogen bouwen
Mejuffrouw D.S. Bom. directrice: reuze blij. (Foto Ruben Oreel)
heeft de ZLM niettemin water bij
de wijn moeten doen: inplaats van
een permanent gebouw, moet de
school genoegen nemen met een
bouwwijze volgens het ITH-sys-
teem. "Deze systeembouw biedt
voldoende soulaas om op een ei
gentijdse wijze les te gaan geven",
constateert directrice Bom. De
school wordt gebouwd nabij de
sporthal in het plan De Halve
Maan. Het architectenbureau
Rothuizen 't Hooft in Middelburg
kreeg opdracht het ontwerp te
maken.
Wat de directrice het meest aan
spreekt in het nieuwe schoolge
bouw is de overblijfruimte. De
leerlingen eten in het nu gebruikte
houten schooltje in de klas waar
ze het laatst les krijgen. Ook komt
er een podium in deze overblijf-
ruimte, waardoor de gezelligheid
ongetwijfeld zal toenemen. Ver
der zijn ook de leraren in de toe
komst verzekerd van een eigen
kamer. Nu 'hokken' ze tussen de
lessen door en in de pauze in het
veel te kleine kamertje van de di
rectrice. De diverse leslokalen en
bureaus zijn gebouwd rond een
patio, ook wel lestuin genoemd.
De totale oppervlakte bedraagt
circa 1300 vierkante meter. Sys
teem Montagebouw Techniek
uit Veghel voert de bouw uit.
LHNO Oranjezon is in zijn 25-
jarig bestaan qua leerlingenaantal
vrij stabiel gebleven. Toen de
ZLM met de huishoudschool op
het platteland begon telde de pre-
sentatielijsten 50 leerlingen. Het
Landbouwhuishoudonderwijs
zoals het officieel heette - bestond
toen uit twee lesjaren. Nu bezoe
ken honderd meisjes de LHNO
school om in vier jaar tijd op ver
schillende niveaus het diploma te
kunnen halen. De ZLM begon
deze schcél op het Walcherse
platteland - overigens de enige
voor het voortgezet onderwijs op
het 'eiland', de andere zijn in de
steden Middelburg en Vlissingen
gevestigd - om goeie boerinnen op
te leiden. In de beginjaren was er
zelfs een kippehok en een moes
tuin bij Oranjezon, waar de boe
rinnen in spé groenten en bloe
men leerden verbouwen en kip
pen verzorgen. "Intussen is echter
enorm veel veranderd in dit on
derwijs", bezweert directrice
Bom. "Ze worden niet meer op
geleid voor boerin. "We verwach
ten elk moment de eerste jongens.
In tegenstelling tot vroeger kun
nen de leerlingen na het LHNO
verder studeren. Een voorbeeld is
het MDGO (middelbaar dienst-
verlenings- en gezondheidszor
gonderwijs), dat binnenkort is te
volgen in onder meer Goes, Vlis
singen en Middelburg. Het is een
verzamelnaam voor verschillende
vormen van vervolgonderwijs op
het LHNO".
Hoewel de ZLM-doelstelling uit
de beginjaren om het onderwijs zo
dicht mogelijk bij haar leden - de
boeren te brengen niet meer op
gaat, is er in Oranjezon de gezel
lige plattelandssfeer gebleven. In
verhouding tot de soms als 'leer
fabrieken' betitelde scholen in de
steden, blijft alles volgens de di
rectrice overzichtelijk. Ingewik
kelde overlegstructuren bestaan
er niet. "Het kind voelt er zich
veilig. Meestal is het geen grote
school gewend op het dorp waar
het vandaan komt. Het kan zich
soms verloren voelen op de scho
len met een geweldig aantal leer
lingen. Hier blijft de leerling zo
wel in praktische als theoretische
zin centraal staan".
Op maandag 12 en dinsdag 13 de
cember houdt Oranjezon Open
Dagen. Leerlingen van zesde klas
sen uit de omringende dorpen ko
men tijdens die dagen een kijkje
nemen. De Oranjezonleerlingen
demonstreren onderdelen uit het
lessenpakket voor degenen die nog
een plaats moeten krijgen in het
voortgezet onderwijs. Ook is er
een tentoonstelling en wordt er
een film gedraaid. Op dinsdag
avond vanaf half acht kunnen ou
ders en zesdeklassers zich op de
hoogte stellen van welke vakken er
worden gegeven en welke moge
lijkheden erna zijn voor kinderen
die het liefst praktisch aan het
werk zijn. "De Open Dagen zijn
ook bedoeld om een stuk vooroor
deel weg te nemen", besluit me
juffrouw Bom.
LHNO school te Oostkapelle
architectenbureau rothuizen K 't hooft bv
