66e Jaargang ALGEMEEN N1EUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN. Uit het booge Hoorden. Sp! ioosterbalsei No. 7881 Vrij-sag .28 Februari '928 DIENSTPLICHT. buitenland. BINHENLANP. WmSA&TMs BXj-A-JO- Jaarlijksch Onderzoek Verlefgangers. Vmf hinnpn Tpf Neuzen f 1 40 dot 3 maanden Voor buiten Ter Neuzen fr. per post f 1,80 per 3 maanden Blj vooruitbetaling fr. per post f«,60 per jaar ABONMEMENTSPRliS: v™ NedInSfl en ASirikk 2,70 per 3 maanden - Voor 't overig buitenland f 3,35 per 3 maanden - Abonnementen voor't bu.tenland alleen b.j vooruitbetaling. Dit blad verschljnt lederen Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond. De Burgemeester van TER NEUZEN bre"®1 ter kennis van de gewone dienstplichtigen der Hchtingen 1»I4 In 1917, dat behoudens onvoorziene omstandigheden, he jaarl.iksch onderzoek dier dienstplichtigen zal plaats heb- ken in de maand »Juni a.s. Plaats en tijd van het onderzoek zullen nader worden bekendgemaakt. Ter Neuzen, 26 Februari 1926. De Burgemeester voornoemd, J. HU1Z1NGA. CXXI. Wat is een incunabeii Dat is een boek of boekje, dat gedrukt is in de vijftiende eeuw, dus voor 1500. Als een boek ge drukt is voor 1540 wordt het een post- iacunabei genoemd. Daar de boekdruk- kunat circa 1455 is uitgevonden en aan- vankelijk slechts in Duitschland en Neder- land werd toegepast, is hetyiantal in- cwmabelen voor ongeveer 1475 gedrukt, uiterst klein, tusschen 1475 en 1500 is het reeds vrij groot. Het getai post-incunabe- le» it500- -1540) is natuuriijk veel groo- ter. Het spreekt van zeli, dat net meeren- deel der Duitsche boeken in Duitsche bibliotheken zich bevindt, waarvan een uitgebreide catalogus bestaat. Het mee- rendeel der Nederiandsche zit waarschijn- lijk in Nederland zelf (een groot aantal in het Latijn gedrukte incunabelen vindt men ook elucrs';V*m w«t it van deze incunabelen is het overgrootste deel in openbare bibliotheken onderge- bracht, vooral de Koninkiijke tiibliotheek in Den Haag en de litrechtsche Universi- teitsbibliotheek hebben er talnjke. Na tuuriijk is de voorraad post-incunabelen veel grooter. Hiervan bezit vnjwe elke groote bibliotheek enkelen, terwijl nog betrekkelijk vele exemplaren in particu- her bezit zijn, en ook vrij vaak te koop zijn in wetenschappelijke antiquariaten als Menno Hertzberger te Amsterdam, die binnenkort te voorschijn komt met een catalogus van eenige honderden, ol Mar- tinus Nijhoff in Den Haag. Sinds een paar iaai bestaat er een uitvoerig handboek, eerdge vingers dik. bewerkt door dr. M. E. Kronenberg (uitg. Nijhoif), waarj" allea wat tot 1540 in Nederland gedrukt is uitvoerig beschreven wordt, en in welke bibliotheken het kan worden aangetrot- ten. Het droevige is, dat Amerika zooveel dat aan de markt komt tegen hooge prij- sen opkoopt, zoodat in de laatste kwart- eeuw heel wat zeldzaam goed naar de wieuwe wereld is verhuisd, Er is eenige red en om hierover te schrij- ven, omdat het zeer best mogelijk is, dat in Zeeland bij families zeldzaam en waar- ckrvol goed aanwezig is. Het zou mij niet vexrwonderen, als in Zeeuwsch-Vlaan- deren vooral nog een en ander is. A ant Ankwerpen ligt hier niet ver vandaan en hier waren oudtijds zeer vele drukkerijen, zoo ook te Gent en Brugge. Het is mij persoonlijk gebeurd, dat een Zeeuwsche dame mij kortgeleden advies vroeg over 2 oude boeken, die zij bezat. Het bleken beide incunabelen te zijn en door mijn bemiddeling zijn zij thans aanwezig in een onzer Universiteitsbibliotheken. Wat den prjjs aangaat, moet men zich niet .aten lei-den door prijzen in verkoopcatalogus van een antiquariaat. Deze handelaars aemen natuuriijk wat zij ervoor kunnen krijqen en kunnen nog al overvragen. Wil men verkoopen, dan wordt ge- woonlijk door den handelaar geen groot bedrag geboden. Waarbij komt, dat op de prijs sterk van invloed is: 1°. of er van dit werk verschillende exemplaren bekend zijn; 2°. hoe het aangeboden exemplaar er uit ziet (toestand van papier en band, of het duidelijk of onduidelijk gedrukt is, schoon of vuil, met aanteekeningen voor- ziien, met breede witte randen of sterk afgesneden). Een voorbeeld: ik vond een heel mooi bijbeltje van 1563, dat op iedere bladziide over ongeveer een derde a de helft lichtgroen onder schimmel zat. Het was onooglijk vies. Voor een rijksdaalder kocht ik het. Eenige dagen heb ik besteed om al die bladzijden schoon te maken (wat voorzichtig gebeuren moet). Dank zij het prachtige oud-Hollandsch papier gelukte het, en nu ziet het er kostelijk uit. Datzelfde bijbeltje werd dezer dagen ten verkoop aangeboden voor vijf en vijftig gulden! Maar terwijl over het algemeen kan worden aangenomen. dat een boek voor 1500 gedrukt zeer zeldzaam en voor 1 540 gedrukt zeldzaam is, zijn er heel wat boe ken, die na 1540 zijn verschenen even zeldzaam, misschien nog zeldzamer, vooral wanneer het boekjes uit den tijd der her- vorming zijn, omdat deze werden ver- brand, als de overheid ze vond. T erwifl er van sommige post-incunabelen een tiental exemplaren zijn te vinden, zijn er boekjes van 1555 a 1570, die slechts in een of twee exemplaren bewaard bleven, of waarvan slechts de titel bekend is. Zelfs van boekjes verschenen circa 1625 is somtijds geen enkel exemplaar meer te vinden en we ten wij alleen, dat het be- staan heeft, omdat een ander schrijver den titel noemt. Dit is geen wonder, want dikwijls was de oplage niet grooter dan twee- a vierhonderd exemplaren. Hoe moeilijk het soms zal zijn om zulk een verloren geschriftje terug te vinden, kan wel hieruit blijken: In het laatst der 16e eeuw verscheen een fel boekje van Piefer de BisscKop, waarin deze Calvinist de Doopsgezinden in vers en in proza uit- schold. Het staat vast, dat dit boekje zoo'n geweldigen opgang gemaakt heeft, dat er mdnstens tienduizend exemplaren gedrukt zijn. Er zijn daarvan no"g slechts zeven in bibliotheken bewaard,gebleven. Dit voorbeeld bewijst, dat de kans om een verloren oeraakt boekje, dat in een oplaag van minder dan 500 stuks uitgegeven werd, alsnog terug te vinden uiterst gering is. Toch niet zoo gering als men opper- vlakkig denken zou. Van een boekje uit 1616 waren slechts drie exemplaren be kend. Onlangs kom ik bij toeval in ge- sprek met een armlastig (bedeeld) man in een stad, die mij zegt: Ik heb een oud boekje, dat ik niet kan lezen. Welnu, dat bleek het vierde exemplaar te zijn. Van een foliant van circa duizend bladzijden was slechts een bekend. Onlangs tref ik in een boekenaanbod het tweede aan. En in de laatste jaren heb ik minstens vier boeken (waarvan drie uit de 17e eeuw) aangetroffen, waarvan in onze openbare bibliotheken geen enkel exemplaar aan wezig was en die thans aan de bibliotheek die daarvoor het meest in aanmerking kwam, ten geschenke zijn gegeven. Dat waren alien'toevallige vondsten, hier of daar op een sta'iletje gedaan door een die liefhebber is en dus met hand el niets neen ce mancn ^«uei twijfel zouden handelaars, die weten wat in onze openbare bibliotheken aanwezig is of gemist wordt (maar de meeste han delaars weten dat niet, omdat zij veel te weinig historische kennis bezitten) heel wat meer belangrijks kunnen vinden. Misschien zal een lezer zeggen: is het dan zoo belangrijk, of er wanneer er een paar exemplaren zijn in bibliotheken, no<j een derde gevonden wordt ]a als men bedenkt, dat tijdens den oorlog de biblio theek der universiteit te Leuven is ver- brand en daarmede een groot aantal zeer zeldzame boeken werd vernietigd. 2 dat het voor wetenschappelijke onderzoe- kinqen van belang is, dat men zulk een boek kan raadplegen in de bibliotheek, die het dichtst nabij is, 3°. dat als et boek zeer zeldzaam is, het niet mag wor den uitgeleend, nl. het bibliotheekgebouw niet mag verlaten. Is het minder zeld zaam, dan mag het wel worden uitge leend. Het is herhaaldelijk gebeurd. dat boeken zoekgeraakt zijn of gestolen. Nog onlangs is een Duitsch geleerde de gevan- qenis' ingegaan, die uit verschillende bi bliotheken *en archieven zeldzame boeken en handschriften had gestolen. Zelf weet ik in het door mij zelf bestudeerde tijdvak enkele boeken, die circa driekwart eeuw geleden door een geleerde gebruikt zijn. dus die toen aanwezig waren, die sedert dien tijd spoorloos verdwenen zijn. Vandaar, dat ik ook in deze courant eens de lezers er opmerkzaam op wil ma ken dat men niet achteloos omgaan moet met boekjes uit ouden tijd en dit geldt na- tuurlijk ncfg meer van oude handschr-irten. In de -boedels van sterfhuizen kan soms in kabinet of kast het een of ander waar- devols voor den dag. komen. Het is jam mer als men hoort, wat mij meermalen is qezegd: wij konden het niet lezen en heb ben het toen verbrand! Ieder boek voor 1540 gedrukt is zeldzaam en heeft waar- de Wat tusschen 1540 en 1650 uitge geven werd, heeft dikwijls ook waarde. Men moet daarmede niet gaan naar een opkooper-handelaar, die gewoonlijk on- kundig is, maar vragen of aan een groote bibliotheek, of aan een liefhebber. die zich op historisch terrein beweegt. Wanneer er lezers zijn, die meenen dat zij iets bezitten, dat misschien de moeite waard is zooveel te kleiner het boekje is, zooveel te meer kans bestaat daarop, want groote boeken en folianten zijn in den regel wel bewaard dan raad ik hun aan: schrijf het geheele titelblad af (bijbels gedrukt na 1637 zijn er bij hon- derdtallen) als het een boekje is gedrukt voor 1650 en let op, of op de laatste blad- zijde soms een naam of jaartal voorkomt en geef dat dan ook op. Zend zulk een afschrift aan de redactie van cieze courant, die dan wel zal zorgen, dat T. g. T. het krijgt. Als uw boek van waarde is, kan T. g. T. u, omdat hij geen handelaar is, geheel belangeloos zeggen, of dit boek voor een bibliotheek in aan merking komt te worden gekocht. Vooral maq de aandacht worden gevestigd op liedboekjes gedrukt voor 1625. Natuur iijk moet worden opgegeven of het boekje compleet is. T. g. T. EEN KABINET-LIMBURG WAARSCHIJNLIJK? De Haag-che correspondent van de „0pr. Haarl. Crt." meldt Een Kamerlid Vrjjheidsbonder deelt mij mede, dat bet tot sfand komen ran het Kabinet-Limburg a:s zeer waarschijnlijk mag worden beschouwd. Voor het eind dezer week zal ver- luidt thans in welingelichte kringen", het nieuwe ministerie, door den vrijzinnig- democratischen juript-staatsman gevormd, in het Staats'dad worden aangekondigd. A lie berichten, meldde mijn zegsman n.g welke 't doen voorkomen, dat de heer Limburg de hem door de Kroon ver- strekte opdr cht niet heeft kunuen vol- brengen, zgn er vlak naast. Er komt ern ministerie-Limf urg. En mag hier nog met de meest vol- komen zekerheid worden bijgevoegd, met mr. Van Karnebeek als minister van Bui- tenlandsche Zaken. Dit laatste staat lobvast. HET VERDRAG MET BELG1E. Het Volk schrgft ,0mtrent de nadere onderhandelingen tusuchen Nederland en Belgie over het verdrag meldt de „Teluit Brnssel, dat zij een gunstige wending nemen en een over- eenkomst tot toevoeging van eenige artikelen aan het verdrag zeker schijnt. Hiermede worden ome reeds eenige malen verstrekte aanduidingen bevestigd. Volgens onze in ichtingen zou echter veeleer een aanvullend verdrag of wel een uitleggende nota beoogd zijn. Het lijkt zeer gt wenscht dat, zoodra de onderhandelingen beeindigd zgn in beide landen door de regeering n mededeeling wordt gedaan van het resultaat INGEZONDEN MEDEDEELINGEN. gewijzigden toestand opmeaw onen eeren en men voorkomt de moeilijkbeid, dat bp het laa'ste oogenblik voor de behandeliDg van het verdras? in de wederzijdsche vo ks- vertegenwoordigingen nieuw overeenge- komene bekend wordt, zonder dat de openbare meening die zoo groot belang heeft bjj het verdrag, zich er a'snog over zou kunnen uiten." TEGEN DE WERELDGELIJK- YORM1GHEID. Ds. L. H. v. d. Meiden heeft Zondag, naar de Stand meldt, in de godsdienst- oeEning der Chr. Geref. Gem. te Dord recht namens den kerkeraad de volgende afkondiging gedaan ,Pe kerkeraad, betrturer d dat de zonde ran wereldgelijkvormigheid zich ook meer en meer openbaart in het onwel- voeglgk kleed en in het afsnijden van het haar der vrouwen, waarschuwt op grond de H. Schrift (1 Tim. 2 9 en 1 Cor. 11:6) ernstig tegen dit toenemend kwaad en besloot dit desooods met tuchtmaatregelen tegen te gaan TENTOONSTELLING DER ZILVEREN HUWELTJKSGESCHENKEN. In de Gotische zaal te 's Gravenhage werd Donderdagmorgen de tentoonstelling geopend van geschenken, die H. M. de Koningin en Z.K. H. de Prins bij ge egen- heid van hun vijf en twintigjarig 'mwa" lijksfee&t ontv ngen. Re> ds dadelijk mocht de exp sitie zich in groote beiangstelling verh^ugen. Yooral het schilderg der Koninkiijke familie, gemaakt door Piet van der Hem, en het zitveren theeservu s, een gescheek van den Soesoehoenan van Soera- karta, genoten veel bewondering, doch ook de andere cadeaux werden met groote aan dacht bezichtigd. zulk een ruilhandel". By dezen ruilhandel zou het prestige van den Bend scbade lgden en hg zou naar Gei eve rechtsfreeks de methoden der geheime diplomatie over- brengen, die vroeger tusschen dekanse'arjjen in prakiijk werden gebracht. Er vait schrgft de N. R. Crt. veel te zeggen voor dit standpunt, maar het is zeer ideeei. Mogendheden zgn naar mo- gendheden gelgk mer schen maar mensehen zgn. Als men zich herinnert, hoe de ge- zautenra&d indertijd gtschippeid heeft, om iu s&meuwerkirg met den Volkenbondsraad het ltaliaanschGrieksche gesch 1 tot een redelgke oplossing te breDgec, zal men inzien dat ohjecfieve, onparigdige beslis- singen, ook met medeweikir.g van den Volkenbond, niet altijd mogelgk?ijn. Om Italie toen te bewegen, het onrecht dat het begaan had met de bozetting van Kcrfoe goed te maken, bleek bet noodig Gri- k;nland voor ws Ike zgn regeering nut goed aan- sprake gk gesteld ken worden. Nu zal de Gezantenraad zich i plossen in een ienw Europeesch concert, waarin ook CuPsch'and zgn viool speelt, en wat in dit concilie bedisseld en beklonken wordt, kan nitt anders dan terugslag hetben op de houding der groote mogendheden te Geneve. Ei is trouwens reeds sprake van een onderonsje tusschen Chamberlain, Briand, Siresemann enz. voor de Volkenbondshgeenkomsten te GeLeve, dat stelPg van gewicht zal zgn voor de oplossing van bet probleem der zetels door den Volkenbond. Een andere vraag is, of er geen reden zou zijn, buiten de kwesUe van de Raads- zetels om Duitschland eens royaal 'egemoet te komen op het stuk der vreemde garm- zoenen,. wier bezetting van Duitsch gebied in het licht dat te Locarno begon te straleD, het karakter van een onnoodigen waarborg heeft gekvegen, nog gegrond op een wan- trouwen dat een anaehronisme behoort te zgn. KRIJGT OOK BELGIE ZIJN POLLTIEKE CRISIS? DE TOESTAND. De liberale Manchester Guardian, die geenszics warm loopt voor de aanspr&ken op vertegenwoord ging van Po'en in den Raad van den Volkenbond, verklaaide Woensdag met ongerustbeid van de toe spelingen kennis genomen te hebben dat Duitschland over den Poolschen zefel met zich zou laten praten, ir>di n het concessies van de geallieerden kreeg in denvormvan een aanmeikelgke inkrimping van de vreemde bezcttiDgslegers aan den Rijn. Bet Engelsche blad zou zoo iets in sttgd acbten met den heelen geest van den Vol kenbond. De kwestie van Polen's ge- schiktheid voor den Raadszttel heeft niets ter wereld te maken met de bezetting van Rijnlard. „Als DmtsthlaDd werkeljjk een zetel in den Raad zou verkoopen in ruil voor bijrondere voorrecbten oor zichzHf zou dit in zijn soorr even verwerpelijk zijn ais de bijzondere ve ordeeHn die Frankrijk vcor zicbzelf denkt te zullen krjjgen uit De Brusselscbe correspondent van »de Tel." zegt, uit de beHe b:on te vememen, dat de minister van landbouw, Vande^gvere, bij den kor ing en ij den premier Peullet, zgn ontslag als lid van het kabinet heeft ingediend, om redenen van persoonlijken aard. Deze ontslagnemirg zal ee:st aan het eind van de week bekend gemaakt worden. De portefeuille van landbouw zal niet aan een nieuweD functionaris worden aangebo den, maar de minister '"oor economische aangelegenhedvn, de Liederkerke, zal haar overnemen, en bet bestuur der twee depar- tementen combineeren. Het ontslag van den minister van bin- nenlandsche zaken, Rolin Jacquemijns, schijnt eveneer.s aanstaande. Men kan zeg gen", dat men met groote schreden naar de ontwrichting ran het kabinet Poullet Vandervelde gaat en bet is wel geen te gewaagde veronderstePing, dat een ontbin- ding van bet parlement te verwacblen is. TELEFOONUITBREIDING IN BELGIE Het aantal telefoorabonne's voor heel Belgie bedraagt lb ns 120 000 docb bet telefoonbeheer voorziet dat dit cijfer binnen vgf jaar ten mirste verdubbeld zal zijn. In verband met deze voosuit.zichten heeft minister Anseele dan ook eer, volledig plan van reorganisatie en uitbreidir g van den teLfoondierst. in Belgie doen opmaken. Met de oitvoering van dit plan zal em bedrag van minimum 500 millioen francs gemo<id *^De bovengrondsche geleidir.g ral door een ondergrondscbe worden vervangm. terwijl te Brussel vijf en te An'werpen drie nienwe cent ales zullen wo:den gebouwd e n de centrale te Luik geheel zal word' n g ereorganiseerd. De minister b ijkt het in- zicht te hebben geen andere dan Belgische firma's met de uitvoering van deze werken te belaaten. HET AANTAL WERKLOOZEN IN ENGELAND. Yo'gens de laatste weekopgave is het aantal werkloo en met 25,657 afgenomeD, zoodat de vermindering thans n 6 weken bijna 114,000 heeft bedragen. Het aantal werkloozen bedraagt thans 1,139,300, zijnde 101,000 minder dan ver- leden jaar om dezen tijd. BEVIGE AARDBEVING OP HET EILAND KOS. Op het eiland Kcs, een der door de Italianen bezette eilar.den sac de kust van Klein-A'ie, had e'en hevige aardbevirg plaats. Vocal 't dorp Antimachia werd getroffen 600 huizen zgn verwoest, twee personen werden gedood en 60 gewond. CREDIET FONCIER D'ANYER/S. Staking der betalingen. Een tekort van frs. 20 millioen. Een //krach" van een aanzienlgken om- vaDg heeft Woensdag Antwerpen in be- roering gebracht. De ^Credit Fcncier d'Anvers" heeft namelijk haar betalirgen gestaakt en om een accoord verzocht. Het besluit tot de staking der betalingen werd in een vergadering van den Raad van be stuur genomen. Naar verluidt zouden twee andere banken hierdoor in rr.oeilijkbeden geraken. Het deficit van het Credit Foccier d'An vers zou volgens de laatste berichten 40 millioen bedragen. De directeur der bank wilde zich met een revolver van htt leven berooven. Hg liep echter s'echts een licbte boofdwond op. De Raad van Con missa/issen heeft een reccord geviaagd en 40 pet. eangebeden. Creuiv. Fonder d v&d het restaties plaafs gevonden en weTjuu ccmm'ssaris, een directeur en i'rvroegere employe's. De aanwezige fondrer, de fcoek- houding en de verd re r'erende en onioe- rende goederen zijn in beslag gencmen. Uit een onderzoek is gebleker, dat, de balansen der bank sinds 1920 vervahcht w aren. Het „Hande!sbl. van Antw." meldt om- trent deze opzienbarecde staking van fce- taling nog het volgende; Waaraan deze bank zuike grweldige verliezen gelt den heeft, Is r.iet btkerd. Btwee'd woidt dat doer de bank fceleng- rgke voorechotten zgn gedaan aan ver- schillei de huizen, die aan terngbetaiing tekort kwamen. Deze bank is begonnen met een kapitaal van 10 millioen en heeft dit niet verkorgd en haar reserven beloopen 1,150 000 fr. De bank heeft haar verlakkirgen over het geheele VJaamsehe land en bezit 28 filial en en de kleinigheid van 98 agert- schappen, die veispreid zijn tot in aile gemeenten. Vermoedelgk is het op'teSlen van de balacs over het diene!jaar 1925 de aan- leiding geweest van het staken vai betalin gen, waDt die balans moes-t rond dezen tjjd worden neergelegd, met het oog op de algememe vergadering de" aindeChou- ders in April. Tegelgkertijd niet het opb> fmaker de nieuws, werden rok nog twr e andere bar ken genoemd, die ook door den val van de Barque Credit Foncier d'Anvers, o k naar het fail'iet z udm gedreven zijn. Deze twee banken die nauw verwant zijn met de gevallen bank (enkele deze'fde personen behooren tot den beheerraad van deze drie banker) worden door het failliet van de Bar que C edit Foncier erg getrr ffm^ doch men hcopt hen toch nog te redden^ TER NEUZEN, 26 Febr. 1926. AANBESTEDING BOUWEN LANDBOUWSCHUUR. Bij de door den architect L. de Bruijne gehouden aanbesteding van het bouwen van een landbouwschuur voor de wed. P. Jansen te Hoek, werd ingeschreven als volgt: Voor het metselwerk door J. H. Moens te Ter Neuzen A. Moens te Hoek f 2692; S. P. van der Hooft te Ter Neu zen f 2340; P. Everaert te Boschkapelle f 2280: J. Meertens R. J. de Fouw te Hoek f 2082; W. A. Nieuwelink te Hoek f 1990: M. W. Nieuwelink te Hoek f 1960: Cam. J. Kaas te Sas van Gent f 1888; P. M. Oostdijk te Ter Neuzen f1771. Voor het Timmerwerk enz. door: J. van 't Hoff te Hoek f 2983: Robi;n Meeuwsen te Hoek f 2360; van der Bent te Ter Neuzen 2235; W. C. de Feijter te Hoek ,f 2150. rama SBErajjBHrogrc La*t U ccix past daags wrijvrn met Akker* KJoosterbalsem. dat zal Uw spieren weder 3poedig ienig maken en de pijn doen bed arm. Akkera zet tot diep in de buid zijne weldadige ge- nezende werking voort en is een ware mtkomsl bij AeumaUet.^ a DoiienJI jicbt. spit, stijven nek,^ J n'Jl stramheid.

Krantenbank Zeeland

Ter Neuzensche Courant / Neuzensche Courant / (Algemeen) nieuws en advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen | 1926 | | pagina 1