ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
B r i c ti t.
No. 6589.
Zaterdag 29 September 1917.
S7e Jaargang.
M®?wisg Aardappelen.
ABONNEMENT:
ADVERTENTIEN
8INNENLAND.
•Telefoon
Bit Blast versctyjit Maaidag- Woenssiag- en YrljdapToad, aitpzoaderd gp FesjtdagiB, fcjj di Fima P. J: VAN BE 8AHDE ti Tsr Kbuzbji.
JDmEVBOZEl BLAJD.
De Minister m Landbonw, Nijyerlieid en Handel,
Yerhod, Yermr en AfleTering
van AAROAPPELEN.
hi mm
Per 3 maanden binnen de stad 1.—Franco per post voor Nederland 1.10.
Stjj vooruitbetalingvoor Belgie /1.40, voor Ned.-Indie en Amerika 1.65.
overig Buitenland 2.
Men abonneert zich bi] de Uitgeefster, of buiten Ter Neuzen ook bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievenbushouders.
Van 1 tot 4 regels 0,40. Voor elken regel mee? 0.10<,
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt d§
prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters en cliche's worden naar plaatsruimte berekend.
Handelsadvertentien bij regelabonnement tegen verminderd tarief.
Inzending van advertentien voor 1 uur op den dag der uitgave.
Dat sedert het begin van den oorlog de
kosten verbonden aan het uitgeven van een
courant, zoowel door het duurder worden
der grondstoffen als door het verhoogen var/
alle andere productiekosten, zeer aanzien-
lijk gestegen zijn, mag verondersteld worden
bij onze lezers van algemeene bekendheid
te zijn. Toch hebben zij dit tot nu toe aan
ons blad in geen enkel opzicht kunnen be-
speuren, daar, hoewel ons blad in het begin
van het jaar 1914 een groote uitbreiding
had ondergaan, onze prijzen niet zijn ver-
hoogd, en ons blad steeds verschenen is,
zonder in een enkel opzicht te worden be-
perkt.
De verschillende economische maatrege-
len, die ten opzichte van ons bedrijf zijn of
nog zullen 'worden genomen, beletten ons,
op denzelfden voet voort te gaan.
Wij hebben echter ook thans nog geen
prijsverhooging op het oog, al zullen wij
wellicht later hiertoe moeten overgaan, doch
moesten ons beraden ruimte te winnen,'
daar het niet langer mogelijk is, op onbe-
perkte wijze papiervporraad aan te koopen,
aangezien ook wij in den aankoop gerant-
soeneerd worden.
De groote toevloed van advertentien
maakt veelal het drukken van extra bladen
noodig, daar anders geen ruimte voor het
opnemen van berichten overblijft.
Ons voornemen is in verband hiermede
onze advertentiekolommen eenigszins te
versmallen, waardoor we per bladzijde een
kolom meer kunnen plaatsen. De adverten
tien zullen daardoor in den regel niet duur
der worden, daar we deze zullen zetten uit
een evenredig kleiner lettertype, en dus op
de breedte vart een kolom een gelijk aantal
letters kunnen geplaatst worden als thans
het geval is.
We hopen op deze wijze te zullen kunnen
blijven voldoen aan de behoeften, zoowel
van het aanzienlijk gestegen aantal onzer
abonne's, als aan die van onze adverteer-
ders, zonder financieele offers hunnerzijds,
terwijl de voordeelen der door ons blad ge-
boden publiciteit door het gestadig toene-
men van onzen lezerskring, steeds grooter
worden.
Zooals wij reeds mededeelden, zijn wij,
in verband met de beperking van electrische
stroom voor kracht, genoodzaakt ons blad
vroeger af te drukken en wordt, om teleur-
stelling te voorkomen, vroegtijdige inzen
ding van stukken en advertentien aanbe-
volen.
De Uitgeefster,
Firma P. J. VAN DE SANDE.
Ter Neuzen, 21 September 1917.
Burgemeester en Wethouders van TER
NEUZEN, vestigen de aandacht op de
volgende beschikking van den Minister
van Landbouw, Nijverheid en Handel van
25 September 1917, No. 501B.
Gezien artikel 8 der Distributiewet 1916.
nee ft goedgevonden te bepalen;
het is verboden om aan verbruikers aard
appelen af te leveren bij grootere hoeveel-
beden dan voor direct verbruik vereischt is.
De Minister van Landbouw,
Nijverheid en Handel,
POST HUM A.
Ter Neuzen, den 27 September 1917.
Burgemeester en Wethouders van
Ter Neuzen,
J. HUIZINGA, Burgemeester.
L. WABEKE, Secretaris.
Burgemeester en Wethouders van TER
NEUZEN brengen ter openbare bennis de
volgende beschikking van den Minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel van 24
September 1917, betreffende vervoer en
afievering van aardappelen.
Artikel 1.
(1) Het is verboden aardappelen, onver-
schillig van welke soort
a. te vervoeren,
b. af te leveren.
(2) Van het verbod, gesteld in het lste
lid, sub. a en van het verbod gesteld in
het eerste lid sub. b, kan door de Rijks-
commissie van Toezicht op de Aardappel-
vereeniging (na te noemen R. C. T.) ont-
heffing onder daarbij te stellen voorwaarden
worden verleend.
Artikel 2.
Het verbod van vervoer in artikel 1 sub.
a gesteld is niet van toepassing
a. op het vervoer van aardappelen van
het veld naar de opslagplaats van den
verbouwer, mits het vervoer plaats vindt
langs den kortst mogelijken weg en niet
tusschen zonsondergang en 2 uur na zons-
opgang.
b. op het vervoer van partijen, die op
den datum dezer beschikking reeds in schip
of op wagon geladen waren.
C. op het vervoer hetwelk geschied-ter
uitvoering van eene opdracht tot afievering
door de Aardappelvereeniging of een harer
vertegenwoordigers als omschreven in artikel
3 en gedekt door een schriftelijke ver-
gunning tot vervoer afgegeven door de
B. C. T.
Artikel 3. v
(1) Van het verbod tot afievering kan
door de Aardappelvereeniging of een harer
vertegenwoordigers ontheffing worden ver
leend door uitreiking eener schriftelijke
opdracht tot afievering,
(2) Opdrachten, als in het voorgaande
lid bedoeld, worden niet anders verstrekt
dan overeenkomstig de aanwijzingen van het
Rijks Centraal Administratiekantoor voor
de distribute van levensmiddelen (R.D.K.)
(3) Door den Minister van Landbouw,
Nijverheid en Handel wordt aan de R.D.K.
mededeeling gedaan omtrent de volgorde,
in welke de onderscheiden soorten van aard
appelen voor distribute in aanmerking zullen
worden gebracht.
(4) Van eene opdracht als in het le
lid bedoeld wordt door dengene, die de
opdracht gaf, afschrift gezonden aan den
burgemeester der gemeente, waar de be
treffende aardappelen liggen.
Artikel 4.
(1) De afievering van aardappelen ge-
schiedt uitsluitend aan de gemeentebesturen,
ook voor zoover betreft de voorziening in
de behoeften van het leger.
(2) De gemeentebesturen zenden, met
inachtneming van het voor aardappelen
vastgestelde rantsoen, hun bestellingen aan
het R. D. K.
(3) Het rantsoen per hoofd yan de
hevolking, kinderen beneden den leeftijd
van een jaar niet medegerekend, wordt,
behoudens nadere voorziening, bepaald op
vier K.G. per week.
Artikel 5.
(1) Door de gemeentebesturen kan aan
hen bekende aardappelhandelaren onthef
fing worden verleend van het verbod van
vervoer en van afievering van aardappelen
voor zoover dat vervoer zal geschieden
binnen de grenzen der gemeente en zoowel
het vervoer als de afievering rechtstreeks
verband houden met de geoorloofde voor
ziening van verbruikers in hunne behoefte
aan aardappelen.
(2) Onder eene geoorloofde voorziening
wordt in het voorgaande lid verstaan eene
voorziening in overeenstemming met deze
regeling en de in de gemeente ter zake
van kracht zijnde distributiebepalingen.
(3) Aan handelaren, als in het le lid
bedoeld, wordt door de gemeentebesturen
een legimitatiebewijs uitgereikt. ledere han-
delaar is verplicht, op straffe van intrekking
der hen verleende ontheffing dit bewijs bij
zich te dragtn en op de eerste vorderiqg
te vertoonen, steeds wanneer door hen
aardappelen zullen worden vervoerd en of
afgeleverd.
Artikel 6.
Het verbod van vervoer van aardappelen
is niet van toepassing op vervoer binnen
de grenzen eener gemeente van eene hoe-
veelheid van ten hoogste 10 K.G.
Ter Neuzen, den 27 September 1917.
Burgemeester en Wethouders van
Ter Neuzen,
J. HUIZINGA, Burgemeester.
L. WABEKE, Secretaris.
Kaarsengebrek.
Naar St. Bavo meldt, heeft de bisschop
van Haarlem aan de pastoors, rectoren en
klooster-eversten binnen het bisdom van
Haarlem den volgenden brief verzonden
//Daar het voor de lichtvoorziening van
ons land gedurende den a. s. winter nood-
zakeiijk blijkt, dat bij het gebruik van
kaarsen (zoowel van bougies- als van was-
kaarsen) de grootst mog'elijke zuinigheid
worde betracht, verzoeken wij bij deze, het
verbruik van kaarsen bij uitvaarten en
eerste jaargetijden zooveel mogelijk te be-
perken, en verbieden wij voor alle kerken,
kapellen en gestichten het ontsteken van
kaarsen voor beelden en het gebruik van
kaarsen voor versiering. De offerkaarsen
der geloovigen mogen voor altaargebruik
worden aangewend. Deze bepalingen zullen
gelden van heden af tot 1 Maart 1918."
'TER NEUZEN, 29 September 1917.
Een Centrale Keuken.
(V e r v o 1 g.)
Spreker acht het inrichten eener zoodani-
ge keuken een eisch van derf tijd. Het is
iets nieuws, waar we ons onder den druk
der tijden aan zullen moeten gewennen, al
is het ook, dat die druk thans wellicht nog
niet zoo hard gevoeld wordt. Het is drin-
gend noodig, in de eerste plaats om te zor-
gen voor de behoeften van den breeden
zoom der arbeidende bevolking, en deze te
beveiligen voor ondervoeding, ook voor den
kleinen burgerman, ja zelfs voor den ge-
zeten burgerman, kan zoodanige inrichting
een redplank worden. Er zullen zich bij de
totstandkoming moeilijkheden voordoen, er
zal gedurig geleerd worden, maar dat on-
dervindt ook" elke huisvrouw nog dagelijks
in- haar gezin.
De bedoeling is door meerdere vergade-
ringen en het verspreidem van populaire ge-
schriftjes deze instelling bij de ingezetenen
burgerrecht te doen verkrijgem. Voorts
zijn ook verschillende corporaties uitgenoo-
digd daarvoor bij hunne leden propaganda
te maken. Uit de opkomst ter vergadering
blijkt, dat dit laatste nog niet veel resul-
taat heeft gehad. De commissie stelt zich
echter voor, al het mogelijke aan te wen-
den, om deze zaak van algemeen belang te
doen slagen.
De heer Nolson dankte alsnu den spre
ker voor zijne uiteenzetting, de hoop uit-
sprekende, dat deze aanleiding moge geven,
dat de centrale keuken alhier tot grooten
bloei moge komen.
Van de gelegenheid om inlichtingen te
vragen werd gebruik gemaakt door den
heer N. Hamelink, die vroeg, of het de be
doeling was, dat alhier eene particuliere,
dan wel eene gemeen-telijke centrale keuken
zoude worden ingericht. Deze laatste acht
hij noodig. Hij vond het jammer, dat spre
ker zooveel over die te Amsterdam had ge-
sproken en minder over die te Wormer,
waar ze ook gemeentelijk is en welks direc-
teur in, eene brochure over die keukens met
nadruk verklaart, dat het voor het welslagen
gewenscht is, dat ze gemeentelijk zullen
zijn. Hij haalde Vlissingen aan, waar ook
een particuliere keuken is ingericht, die te
worstelen heeft met een tekort van /2000.
Hij meent ook, dat personen van verschil-
lenden stand deel moeten- nemen aan de lei-
ding, opdat het publiek vertrouwen in de
zaak zal krijgen. Ook zegt de directeur der
keuken te Wormer, dat het eten moet wor
den bereid door vrouwen van iederen stand
waarvoor het eten bestemd is. Omtrent de
kosten heeft hij van een lid der commissie
gehoord, dat geschat wordt, dat deze
20 cent per portie zullen bedragen. Dit is
een prijs, die voor de werklieden in het al
gemeen veel te hoog zal zijn.
De heer Huizinga gaf als zijne meening te
kennen, dat het koken van het eten, door
vrouwen van verschillenden stand, eene
kwestie is, die de praktijk zal uitmaken. En
wat de inrichting betreft, men gaf er hier
de voorkeur aan, dit van particuliere zijde
te doen, omdat de gemeentekas reeds in ver-
schillend opzicht zwaar belast is en men
moeilijk iets kan nemen uit een kas die
leeg is.
Getracht zal worden, als de inrichting der
keuken 1000 kost, een /250 te verkrijgen
uit bijdragen van particulieren, daar het
Kon. Nat. Steuncomite de overige /750 be-
taalt. Evenzoo is het met de exploitatiekos-
ten, bedragen deze per week f 100, dan wil
men f 25 verkrijgen van bijdragen van par
ticulieren en de overige 75 betaalt ook
het Kon. Nat. Steuncomite. Zooals ook in
zijne rede is medegedeeld, is het de bedoe
ling de commissie mettertijd te doen be-
staan uit menschen uit allerlei groepen;
men is echter in elk opzicht begonnen de
zaak „piano" aan te vatten.
De heer Hamelink gaf hierna te kennen,
dat het hem als georganiseerd arbeider niet
mogelijk is aan eene particuliere keuken
mede te werken, aangezien deze van giften
van particulieren, afhankelijk is. De gemeen-
ten behooren deze in te richten. Wat men
dan in de keuken gaat halen verkrijgt men
als een recht, en anders is men afhankelijk
van liefdadigheid. Hij wenscht niet, dat
men, zooals de vorige week bij het feest,
de arbeiders zal kunnen toevoegen ,,n,u vie-
ren jullie feest van onze centen". Hij ver-
wijst ook naar Watergraafgmeer, waar de
keuken particulier is en waar thans een
sterke actie aanhangig is, om deze van
wege de gemeente te doen uitgaan. BlijE
men bij het voornemen om eene particuliere
keuken in te richten, dan zal de afdeeling
der Sociaal Democratische arbeiderspartij
alhier er niet aan kunnen medewerken.
De heer Huizinga vestigt er de aandacht
op, dat de heer Hamelink nu een punt in
het debat brehgt, een principieel stan-dpunt,
waarover men lang zou kunnen debattee-
ren, zonder het eens te worden. Wat Wa-
tergraa'fsmeer aangaat, daar is door een
particulier de geheele keuken geschonken
en thans weer een bedrag voor uitbreiding
beschikbaar gesteld. Dat er daar een actie
tegen die keuken is opgewekt, spruit daar-
uit voort, dat de sociaal democraten er den
baas over zouden willem spelen en, daar hij
hieromtrent op de hoogte is, zal het doel,
dat zij er mede beoogen, in den gemeente-
raad niet worden bereikt.
Naar aanleiding eener opmerking van den
heer Hamelink, dat alleen eene gemeente-
lijke keuken eene bijdrage van het Kon. Nat.
Steuncomte krijgt, kan spreker verzekeren,
dat aan de keuken te Ter Neuzen bereids
ook de bijdrage van 75 pet. is toegezegd.
Overigens ziet hij er weinig verschil in
of eene bijdrage komt uit de algemeene ge
meentekas dan wel uit vrijwillige bijdragen
van particulieren.
Mocht het blijken, dat de omstandighe-
den hulp van de gemeente noodig maken,
dan is het nog altijd tijd, deze in te roepen.
Dit tijdstip zou hij gekomen aehten wanneer
'meerderen niet in staat bleken den kosten-
den prijs der porties te betalen.
Zoolang dit niet noodig blijkt, wil men
de gemeente er buiten houden. Er worden
aan de gemeentekas verschillende eischen
gesteld en zonder dringende redenen gaat
het niet aan, die eischen te verhoogen. Men
moet de gelden daarvoor ook weer verhalen
op een deel der burgerij, waarvan de draag-
kracht niet onbeperkt is, en er zullen trou-
wens in de toekomst aan de gemeentekas
nog verschillende eischen gesteld worden.
De heer Nobels vroeg enkele inlichtingen
over de centrale keuken ten opzichte van de
bewoners van Sluiskil. Hij was van mee
ning, dat in. den zomer de centrale keuken
meer redem van bestaan had gehad, dan in
den winter. De meeste menschen koken
hun potje op het vuur, dat dient tot ver-
warming van de woning. Wat betreft het
afgeven der bons, vraagt hij, hoe het moet
gaan met degenen, die zelf wintervoorraad
van aardappelen als anderszins bezitten.
De Voorzitter meende, dat de praktijk
hieromtrent een oplossing zal moeten
geven. Het is hem -nog niet mogelijk aan-
gaande die bijzonderheden inlichtingen te
verschaffen.
De heer N. J. Harte stelde, naar aanlei
ding der opmerkingen van den heer Hame
link, dat het minderwaardig zou zijn, eten
te betrekken uit een particuliere centrale
keuken, de vraag, wat hier wordt beoogd.
Bedoelt men een verschaffing van een warm
middagmaal aan minder gegoeden (zooals
de bekende soepkokerijen doen) of wil men
brandstoffenbesparing door voor gezamen-i
lijke rekening, dus ongeveer cooperatief, te
koken. Is het laatste de bedoeling, dan
vervallen allicht de bezv/aren van hen,
die zich gekleineerd zouden gevoelen,
door uit deze keuken eten te halen^
Naar hij uit de mededeelingen van den
Voorzitter had meenen te mogen aflei-
den, is het de bedoeling, eten te ver-i
strekken tegen- den kostenden prijs. Heeft
eene keuken als te Vlissingen thans
te worstelen met een tekort van een paay
duizend gulden, dan zou men, van een in
richting op die leest geschoeid, kunnen zeg-
gen, dat het beheer of de tarieven minder
juist zijn gebleken.
De Voorzitter meende, dat de vraag aldus
gemakkelijker gesteld wordt. Philantropie
staat niet op den voorgrond, al zit deze er
eenigermate in, door de bijdragen, die vaq
wege het Steuncomite zullen worden ver
strekt voor het bestrijden der exploitatie-
kosten.
De heer Harte meende hieruit te mogen
afleiden, dat voor het oogenblik alleen
kolenbesparing op den voorgrond staat, al
moet worden verwacht, dat er een tijd zal
aanbreken, dat men ook ingezetenen in den
prijs moet te hulp komen. Eerst dan zou
het tijd zijn officieele hulp daarvoor in te
roepen.
De heer J.,C. Jansen vroeg ook in-lichting
aangaan-de de vraag, wat men onder een
portie verstaat. Bedoelt men daarmede een
zekere hoeveelheid of gaat het per persoon,
Als men- een gezin van man, vrouw en 6
kinderen heeft, waarvan 2 zeer jonge, dan
hebben deze minder noodig dan de ouderen.
Wordt dan voor hen toch ook een voile
portie gerekend.
De Voorzitter deelde mede, dat in Am
sterdam de porties op 800 gr. worden ge
rekend. Hij laat staan of dit te veel of te
weinig is. Het komt hem echter voor, dat,
als er gezinnen zijn waarvan personen
deelmaken die minder noodig hebben, men
dan b.v. voor een gezin van 6.personen ook
4 porties kan vragen.
De heer Jansen was door deze mededee
ling wel eenigszins bevredigd. Maakte de
heer Hamelink bezwaar, dat voor een gezin
van 6 personen f 1,20 te veel was om te be
talen, door deze mededeeling komt men op
een bedrag van 80 cent. Spreker weet niet
hoe het im de kom gaat, maar in den boeren-
stand is hij beter thuis en dan kan hij wel
verklaren, dat deze over het algemeen niet
met 80 cent voor een middagmaal zullen
toekomen.
De Voorzitter eindigde thans met een be-
roep te doen op a 11 e r medewerking om
deze zaak van werkelijk algemeen belang te
doen slagen.
De interneering van twee Duitsche
vliegtuigen.
Omtrent de interneering van de twee"
Duitsche vliegtuigen, waarvan wij Woensdag
melding gemaakt hebben, vinden wij in
Tel. en Vaderland een verhaal, dat, schrijffc
de N. R. Crt., een zonderling licht werpt
op de houding van de Duitsche vliegers.
Men zou er uit afleiden, dat hier een brutale
en welbewuste schending van onze onzjj-
digheid heeft plaats gehad. Wij moeten
natuurlijk ons oordeel opschorten tot het
officieele bericht over deze aangelegenheid
zal zijn verstrekt, dech laten hier toch de
lezing, die Het Vaderl. van bet geval geeft,
volgen
Dinsdagnamiddag, omstreeks vijf uur,
moest een groot, Duitsch watervliegtuig
een noodlanding doen in de Wielingen,
niet ver van de Zeeuwsch-Vlaamsche kust,
bij Kadzand en bij het daar gestatiouneerde
Nederlandsche onderzoekingsvaartuig. Dit
vaartuig nam een der beide inzittende vlie-
gers over, maar de tweede weigerde zijn
machine te verlaten.
Intusschen naderde van Vlissingen efen
torbedo-boot. Deze zette een jol uit met
gewapende macht en de Duitscher moest
nu wel overstappen en naar het marine-
vaartuig meevaren. Pas was hij aan boord
of twee Duitsche vliegtuigen verschenen en
kwamen boven Nederlandsch gebied.
De Nederlandsche torpedoboot nam hen
onder vuur en ze trokken af. Men meende
dat de zaak nu afgeloopen was en men
kalm met het interneeren voort kon gaan,
wat immers het doel was geweest van de
komst der torpedoboot, maar eensklaps ver
schenen er vijf of zes Duitsche vliegtuigen
van Zeebrugge.
Drie der Duitsche vliegtuigen kwamen
een heel eind boven Nederlandsch gebied.
De andere bleven aehter en een zelfs vrij ver,
