ALGEIEEN ^lEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VGOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
No. 6143
Donderdag 5 November 1914.
54s Jaargang.
&mm
DRANK WET.
De Oorlog-
ABONNEMENT:
ADVERTENTI N
Telefoon 2?-03*
Bit BM verschiint Maandag", Wosnsdag" en Vrijdaga?®M, uitgezonfterd op Feestdagen, Bij de Firma P. J. VAN DE §MDE
te Ter Neuzen.
Aan de Belgische
vluchtelingen.
8 I N N E N L A N D.
:;A lp tafe
Per 3 maanden binnen de stad 1Franco per post voor Nederland 110.
Bij vooruitbetalingvoor Belgie /1.40, voor Ned.-Indie en Amerika j 1.65,
overig Buitenland 2.
Men abonneert zich bij de Uitgeefster, of buiten Ter Neuzen ook bij aiie
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievenbushouders.
Van 1 tot 4 regels 0,40. Voor elken regel meer 0.10.
Bij cSii"©ct€5 opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de
prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters en cliche's worden naar plaatsruimte berekend.
Handelsadvertentien bij regelabonnement tegen verminderd tarief.
Inzending van advertentien voor 1 UUf op den dag der uitgave.
De Oorlog sleening.
Omtrent de plannen inzake een oorlogs
leening van 250 millioen, meldt het Hbld.,
dat het in de bedoeling ligt, aan de regeering
machtiging te verleenen, om, voor zoover
de vrijwillige deelneming aan de leening
tekort schiet, de hoogst aargeslagenen in
de vermogensbelasting te verplichten aan
de leening deel te nemen op de basis van
hun vermogen. De rente over dit gedwongen
gedeelte zal lager zijn dan voor het vrij
willige gedeelte, om aldus de animo voor
vrijwillige deelneming te bevorderen.
Is het blad goed ingelicht, dan zullen in
ieder geval vermogens beneden de 50,000
gulden worden vrijgelaten.
Nog deze maand verwacht men, dat het
desbetreffende wets-ontwerp door de Staten-
Generaal zal kunnen goedgekeurd zpn. De
openstelling zou dan in December ge-
schieden.
ZJitvoerrechten.
Het bericht omtrent de plannen van een
te heffen uitvoerrecht behoeft, volgens de
N. R. Crt., eenige aanvulling. De bedoeling
is n.l., naar ons wordt medegedeeld, geens-
zins, een uitvoerrecht te heffen op alle
artikelen, maar alleen op die, welke ten
gevolge van den oorlog abnormaal in prijs
zijn gestegen. Bovendien zal er voor worden
gezorgd, dat degenen, wier product wel in
waarde gestegen is, maar die toeb daardoor
geen winst behalen, omdat ook bun pro-
ductiekosten zijn verboogd, van de belasting
zullen kunnen worden ontheven.
De bedoeling is uitsluitend ben te treffen,
die door de buitengewone omstandigheden
bijzondere voordeelen behalen.
Verbod van uitvoer.
Bet St.bl. no. 512 bevat het Kon. besluit,
van 2 dezer, houdende verbod van uitvoer
van kunstwol, halfwollen goederen, gemengde
garens, wollen dekens, militair laken en
daarvan vervaardigde kleedingstukken, als-
mede van flanel en daarvan vervaardigde
ondergoederen.
De uitvoer van deze artikelen is ver-
boden van den dag der afkondiging van
dit besluit. De Krom beboudt zich voor
dit verbod tijdelijk op te heffen of in bijzon
dere gevallen daarvan ontheffing te doen
verleenen.
Mais.
Bij de Maandag te Rotterdam gehouden
verkooping bi] inschrijving van mixed ma'is
beeft de regeering, volgens de N. R. Crt.,
niets gegund.
Ilondom Selzaete.
Men schrijft uit Sas van Gent d.d. 31 Oct
aan de Tel.
Er hebben langs de grens weer troepen-
opschuivingen plaats.
Hedenmiddag ontvingen de te Selzaete
gestationneerde Duitschers order om zich
tot optrekken gereed te bouden.
Hunne plaats wordt ingenomen door eene
nieuwe compagnie, die zich reeds uit Gent
op marsch naar de grens bevindt.
Ofscboon in de verte duidelijk bet kanon-
gebulder is waar te nemen, heerscht er bij
de meesten nog een vroolijk optimisme,
vooral naar aanleiding van een hedenmorgen
ontvangen bericht van den generalen staf.
Door middel van dit lichaam tocb was
hun de mededeeling gekomen, ,/dasz es um
ihre Sache ganz gut stehe."
Volgens bet zeggen der mannen, hadden
de Duitschers aan de IJser een schitterende
overwinning bevochten, duizenden Engel-
scben krijgsgevangen gemaakt en niet minder
dan 20 kanonnen veroverd.
En aan de Weichsel was hun de krijgs-
kans nog gunstiger geweest.
JBehalve een ontzaglijk aantal Russen,
waren daar niet minder dan 300 „Gescbiitze"
in bunne handen gevallen.
Men ziet, betere middelen om fut er in
te houden, zijn al moeilijk te vinden.
Er is in de laatste dagen scherper toe-
gezien op het binnenbrengen van vreemde
kranteu, ,/denn diese hetzen die Leute nur
gegen uns aufs."
Het eenige gesanctionneerde blad dat in
het openbaar mag gelezen worden is ,/Le
Bien Public", dat onder Duitsche cencuur
te Gent uitkomt, en //De Vooruit". Beide
verschijnen herhaaldelijk half bianco.
Een andere maatregel dezer laatste dagen
is de beperking van bet rijwielverkeer bin
nen de agglomeratie der bezette dorpen.
Rijwielen uit Nederland mogen wel binnen
maar niet weer uit.
Alleen bp het grensverkeer bestaan eenige
faciliteiten, wanneer n.l. de berijder gedekt
is door een Scheiawelke door den
Ortskommandant wordt atgegeven.
Voor intercommunaal verkeer, dat zich
echter niet langer dan een dag uitstrekt,
wordt een u Scbein van de Kommandatuur
vereischt.
Het is dus zaak, alvorens over de grenzen
te fietsen, al deze formaliteiten naar behoo-
ren te vervullen, want er staan reeds heel
wat Hollandsche karretjes op stal.
Joost mag weten hoeveel omslachtige
demarches de oorspronkelijke eigenaren te
doen hebben alvorens weder in het bezit
te worden gesteld van hun stalen klepper
Wanneer zij altbans niet allang de rich-
ting Ostende, met een grauwrok als berijder,
genomen hebben!
Vermoedelijk worden ze wel gebruikt om
eene drijfjacht te bouden op Belgische
militairen in civiel, naar wie men in de
laatste dagen met ongewone bedrijvigheid
op zoek is.
z/Es gibt nocb viel Belgische soldaten
welche in Zivil herumlaufen, wir wissen
das
Want wanneer bet zoover moet komen,
dat de communicatie met het Belgische
leger weder verkregen is, zullen er nog
velen, die tbans doelloos rondslenteren,
weer gaarne een handje helpen.
Het bloed kruipt, waar bet niet gaan
kan, maar voor 't oogenblik is afwacbten
de boodschap. Edoch, hoe dichfcer de muziek
van bet kanon nadert, (en we kunnen't tbans
weer duide'ijker hooren dan voor eenige
dagen), hoe levendiger de hoop wordt.
//Zaehte, zachte, maar 'k ikik peize, da
't alvast gebeuren zal."
Een nieuw idee, dat in de laatste dagen
door verschillende Duitsche soldaten in
toepassing gebracht wordt, is de afriehting
van honden //zu Kriegszwecken".
Overal, waar een Turk of 'n Boxer in
verlatenheid rondzwerft, wordt hp opge-
vangen en afgericbt.
Een grenswacht vonden we heden met
deze africhterij bezig.
Maar toen deze precies goed van st.apel
liep en reeds eenigermate aan //das Mililar"
gewoon geraakt was, daagde plotseling de
eigenaar op, en met een paar grijnzende
tanden verschafte „der Toni" zich de vrpheid
weer, nadat hij eerst op ondankbare wijze
zijn welgezinden dresseur naar de broek
gesprongen was.
,/Verdammtes Aas" wird dich der Teufel
plagen."
Wanneer in b ;!gie de honden reeds zulk
'n bouding aannemen
'tis de geschiedenis van Uilenspiegel.
Ze haten mij, maar 'k maak het er naar
Te midden eener noodlijdende bevolking
slempen de officieren naar bartelust, geven
in de helverlichte salons van de rijkelui-
woningen feestmaaltijden en laten het ver-
hongerende volk toezien.
Zoo o.a. te Wetteren; waar de eigenaresse
van het notabele huis der plaats bare
woning in beslag genomen vond door een
steilen Pruisiscben Hauptmann met zijn staf
en waar Woensdagavond een groot Festessen
was aangericbt.
De dame des huizes zag zich genood
zaakt elders voor zich zelven en eene haar
vergezelende dienstbode gastvrijheid in te
roepen.
Zie, dergelijke cndervindingen doen de
verbittering nog dieper inslaan.
Zoo te Selzaete waar aan de grens tot
dusverre de Belgische vlag gewapperd heeft.
Fort mit dem Fetzen, wir sind bier in
DeutschlandThans waait de Duitsche
vlag aan een stok bp de grenzen.
Zoowel langs de grenzen als in't binnen
land begint de nood zich nijpend te doen
gevoelen.
Wegens gebrek aan steenkool valt bet
arme volk overal op de mastbosschen aan,
teneinde zich van het noodige brand-
materiaal te voorzien. Ik zag hoe te Sel
zaete aan de Duitsche soldaten brood uit-
gereikt werd.
Een 16jarig meisje bedelde om een stuk
brood bp een Duitsch militair.
//Hole dir ems In Holland", was 't bar-
sche antwoord.
Tbans staat de winter voor de deur en
onwillekeurig vraagt jiedereen zich af, wat
uit dezen toestand moet voortspruiten.
Een scbepen der stad Lokeren vertelde
mp, dat hp en zijn collega's zich dag in,
dag uit, uitsloven om het behoeftige volk
van voedsel te voorzien. Tot nu ging bet
nog alhoewel scbraaltjes.
Maar als er niet spoedig uitkomst ge-
vonden wordt staan wij machteloos.
Er wordt ook in de bladen gesproken
van deserteurs, die naar Nederland uitweken.
Ik kan zulks bevestigen. Zaterdag kwam
er een over Coprijcke op de Nederlandsche
grens aanzetten. Hij kwam van de User.
,/Es fallt mir nicht ein mich wie ein
Stuck Vicb, scblacbten zu lassen. Wo ist
der Weg nacb Holland?
Ich hunger lieber ein vollstandiges Jahr,
als in dieser H5ile zu bleiben
Zoo zijn er velen, docb slechts weinigen
zijn in de gelegenbeid een goed heenkomen
te zoeken, want Ausreiszer worden zonder
genade neergeveld als zij de Grenzwache
in handen vallen.
De weg van Nieuwpoort tot
DuinkerUen.
Men scb;ijft van Vlaamsche zijde d.d.
31 October aan de Telegraaf
,/En als ze er nu eens over geraken,
ligt de weg naar Duinkerken dan voor ben
open vroeg me iemand.
Hij bedoelde de Duitschers over de IJser
//Van Nieuwpoort naar Duinkerken was
er voor den gewonen reiziger een eigen-
aardige weg", antwoordde ik. Ge reedt
met de tram naar Veurne en staptet daar
op den trein naar Adinkerke, waar weer
een trein gereed stond voor Duinkerken.
Maar dien weg zullen de Duitschers niet
mogen gebruiken, gesteld, dat ze met bun
raacht over de User geraken, wat nog lang
niet zeker schijnt te zijn. Dan leidt hun
weg over kanalen en vaartjes en slooten,
door een als een dambord met grachten
doorsneden polderlaud, langs wilde woeste
duinen. Dan zal het weer een weg worden,
gebaand ten koste van veel menschenlevens,
veel bloed. Een weg ook, zwart geteekend
door den fakkel der verwoesting."
Och, die streek van Nieuwpoort tot Duin
kerken komt me telkens en telkens voor
den geest. Heb ik't kustgebied tot Nieuw
poort in enkele lijnen mogen scbetsen, laat
me thans ook even een beknopte beschrijving
geven van 't land tusscben de IJser en
Duinkerken.
Een land van kanalen, vaarten en sloo-en
zei ik't land van de lpnvisschers 1) Deze
waren vereenigd in //30cieteiten" en op de
lange zomernamiddagen schreven ze„prijs-
kampen" uit en zaten de visscbers in lange
rpen langs die scbilderachtige vaarten, met
bewonderenswaardig geduld trachtend een
vischje te verschalken. En wie de meeste
snoeken of baarsen gevangen had, was de
held van den dag en werd in triomf naar
zijn dorp teruggeleid- //Een vischje moet
zwemmen", zeggen de Veurne-Ambacbters
En op de overwinning ook de nederlaag
boor werd een beker schuimend bier
geledigd.
Och, dat alles was vreedzaam Gen-
darmen en politie stonden met belang-
stelling naar de vissehers te kpken, bij
gebrek aan ander werk.
Wat zal er nu iu Veurne-Ambacht ge-
jammerd worden over dien //schrikkelijken
orloge, die al meer en meer naast. 2)
O, gij goede koster van N philosoof,
die ge waart, ik boor u al redeneeren over
de wreedbeid van den mensch, over onzen
barbaren-tpdIk zie u nog zitten in
die ruime, ouderwetsche gelagkamer met
d'eikenbouten meubelen 'k Hoor u
nog zeggen tot de blozende, knappe docbter
van den waard„Berthatje-lief, laaf de
dorstigen, 'k beb grooten dorstEn
dan begont ge te redeneeren
/Koster was een ongelukkigen stiel (am-
bacbt) verklaardet ge."
z/Geen geestelpke en geen leek. Niet
de rechten en de macht van een pastor,
maar ook niet de vrpheid van een gewonen
burger, 'tis onrecbtvaardig op de wereld
hoor ik u nog beweren. //Ik danse ziels-
geerne en 'k en mag niet van men pastor
en de koster van X. mag dansen van den
zijnen en hij kan niet. Dat we nu van
pastor konden veranderen."
Och, goede koster, die de kachel zoo
rood kon stokenmet de kolen van den
herbergier. Die ,/onrecbtveerdigheid" was
maar klein, he, in vergelijking met wat
we nu beleveu Ge zult nu wel an-
ders redeneeren over onrechtveerdigheid,
als ge de vluchtelingen van over de IJser
ziet komen en bun verbalen afluistert.
Ofde kerk, waarin ge met uw neus-
stem Latpn zongt, staat dicht bij den
IJserof zijt ge ook al gevlucbt voor de
bommen en obussen Staat uw oude
tempel met zijn drie beuken en kloeken
toren nog wel recht?
Niet ver over de IJser ligt 't dorp
Coxyde met zijn eigenaardig kerkje. Coxyde
bad niet lang geleden een zonderlingen
pastor. Die hield veel van reizen en van
bouwkunde. En wat hem in de beroemde
kerken 't meest trof, liet bij in zijn bede-
huis natuurlpk op verkleinde schaal, en met
oneindig minder kunst, namaken. Die kerk
werd aldus een wonderbare staalkaart. En
de wind, die uit zee kwam en menigen
hoogen populier op 't kerkbof ueerlegde,
knaagde ook aan den minderwaardigen steen
van 't kerkje, dat er al gauw verweerd
uitzag. Hoe zal het dat kerkje vergaan.
Liever dan bp u't troetelkind" van den
zonderlingen pastor vertoetde ik op den
Hoogen Blekker, zooals't volk een verkeven
duintop bij Coxyde noemt. Dat duin ligt
bij fellen zonneschijn ook te blekken, te
blinken. Hooge Blekker doet aan den
Haarlemschen Blinkert denken, door uit-
zicht en naam.
Wat beeft men in de laatste dagen van
dien duintop voor vreeselijke tooneelen
aanschouwt
De Hooge Blekker speelt een rol in
onze folklore, 'tis de kop van een mon
ster, wiens staart in zee ligt, de zandbank
van Coxyde. Dit monster scbuift langzaam
uit de golven en beeft, op zijn weg 'n
gansch klooster bedolven.
Een scboone- legende met veel waarheid
er in. Dit monster is't wispelturige zand,
dat zeehavens en inhanimen dempt en
verval brengt, waar eertpds welvaart
heerschte.
Sle oorlogsgeest heeft o. m. Lorobaitzijde
bij Nieuwpoort neergeworpen. Welnu,
Lombart.zijde heeft ook aan dat monster,
de verzariding, zijn eersten ondergang te
wjjten, want het was in de He eeuw e^n
bloeiende stede met drukke scheepvaart.
Watervloeden teisterden Lombartzijde en
t zand sloot de haven. De bevolking
vestigde zich verder aan de kusten, stichtte
een nieuwe stad, een nieuwe poort, het
arme Nieuwpoort van heden. 't Klooster,
dat 't monster bedekte, was de duinenabdij,
eerst door den oorlog ook geteisterd, dan
door zand bestoven.
Maar een vreeselijker monster is verschenen
en van den Hoogen Blekker zag men 't
naderen, zooals 't zich aankondigde door
laaiende vlammen, die boeven, perken,
dorpen, molens neerlegden, door geweldig
kanongebulder als de doodschreeuw van
duizenden kloeke mannen.
Over Veurne heb ik reeds gesproken.
Acbter Veurne liggen de Moeren, vroeger
een uitgestrekte kreek, die in de 17eeeuw
door den Antwerpenaar Cobergher werd
drooggemalen. .Maar twee maal stak men
de dijken door en liet men't zeewater over
't welige land bruisen, een maatregel voor de
verdediging van Duinkerken. En toen ik daar
eens wanclelde, over die lijnrechte wegen dezer
droogmakerij en er uitrustte bij een boer,
hoorde ik een eigenaardige vertelling. Ze
werd mij in *'t West-Vlaamsch gedaan, want
al liggen de Moeren gedeeltelijk op Belghch,
gedeeltelijk op Fransch gtbied, de £aal is
er en nog ver over de grens de onze.
Toen de Moeren vol water stonden,
vertelde men mij, stak't dak van de kerke
nog boven. Er werd in dien tijd schrik-
kelijk gestolen in Veurne-Ambacht, zonder
dat men de daders uitvinden kon. 'k Geloove
het wel, de deugnieten voeren tegen dat
't licbt werd met bun buit op een boot
over de Moeren naar 't kerkhof, kropen
door de pannen op den zolder en daar was
hun verblijfplaats. Wie zou er dat gepeinsd
hebben? Was 't weere donker, de roovers
voeren naar land. Dat spel had nog lang
kunnen duren, ware 't niet, dat de scha-
vuiten hunne rechtveerdige straffe kregen.
Ze bonden alsdan (altpd) bun boot in
een boek van den torre (toren) vaste, maar
op 'nen nacht, dat 't wreed stormde, sloeg
de boot los en dreef weg. En daar zaten
nu de roovers met vele goud eu zilver en
ander kostelijk goed, maar zonder eten
De bonger noopte ben om hulp te roepen,
maar de stemmen en droegen niet tot aan
den oever. Ze stierven er den verschrikke-
lijksten dood. Later vond men bij al dat
goud en zilver de geraamten en verstond
men wat er gebeurd moest zijn".
O, hoe gaarne teekende ik al die verhalen
op En ik berzeg het nog, dat alles was
uit de oude, wreede tijden. Maar nu kunneu
we Cronycken van 1914 opstellen en wie
ze na ons lezen zal, dien zal het ook toe-
scbijnen of bloed hem van de vingers druppelt.
We zijn nu aan de Fransche grens. Een
andermaal stappen we er over.
De streek, die in 'tWesten en 't Zuiden
door de Yser ingesloten wordt, beet Veurne-
Ambacht dus.
Het is bier gelijk in een deel van Fries-
land, half grasland, 't zoogenaamde ,/bloote",
half bouwland. Er wonen rijke boeren,
koningen op bun erf.
Een herinnering nog Eens toen ik
op een avond in dat uitgestrekte weideland
was verdoold, ricbtte ik mijn schreden naar
een huis, waar ik een licbtje blekken zag.
De luiken waren niet gesloten. Waartoe
ook De woning stond er eenzaam.
En door de ruiten zag ik een tooneel,
dat. ine trof.
Man, vrouw, kinderen lagen geknield op
stoelen en 't hoofd van 't gezia ging voor
in 't avondgebed. 't Was de dank voor een
dag van arbeid en tevredenheid.
Dat was wel vrede
0, mocht ik dit beeld van Veurne-Ambacht
bebouden Als Vlaming hoop ik bet vurig
Een ander beeld van verwoeste dorpen,
't zou te vreeselijk zijn
't Is nu de avond voor Allerheiligen, den
boogdag in Vlaanderen.
Dien avond klonken gansch Vlaanderen
door de klokkeu. die schoone, welluidende
klokker, sommige al gegoten in de 14e,
15e en 16e eeuw.
Veel dier klokkeu zijn gesmolten nu
gcsmolten om vlammende balken en plankeu
Avond voor Allerheiligen De klokken
zwijo-en bet kanon buldert. 'k Hoorde
bet zooeven nog toen ik naar tbuis terug-
keerde.
Avond voor Allerheiligen. Hervorminss-
avond En als Vlaming peinze ik arme,
arme LutherO, neen, uw beeld is voor
mij niet verflauwd Gij bebt een licht
ontstoken en het op den kandelaar geplaatst.
Maar uw heerlijk, kracbtig lied, de Luther-
hymne. //Een vaste Burcbfc weid nu iu
Vlaanderen gezongen bp t licht vau viam-
men, die huizenen boeven vanee.u onschuldig,
vredelievend volk vernielden."
Avond voor Allerheiligen En dan Aller-
zieien, dag der dooden En wij hebben r u
zooveei dooden, jonge dooden, o, zoo ont-
zettend veel dooden.
En als Vlaming zfg ik weer Machtig
Duitschland, gij hebt Belgie een alierdroe-
vigst Allerzielen bereid. Er zal Maandag
door onze vrouwen in de kerken zoo ge-
weend worden.
»»**rMmrM^UJt*BSl£2B522mBEatR
1 \ftii®, i^ES *t3fi NHHaBU
taBsaa^!PzsE''J^mmzis
De Burgemeester van TER NEUZEN brengt ter
voldoening aan de missive van den heer Commissaris
der Koningin van 2 November 1914, A. No. 46381,
3e Afdeeling, ter kennis van de in deze gemeente
verblijvende Belgische vluchtelingen het navolgende
schrijven van Zijne Excellentie den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken van 30 October jk, no. 11082.
afdeeling V. A.
Blijkens door tusschenkomst van den Minister van
Buitenlandsche Zaken ontvangen bericht heeft de
Duitsche Overheid aan het Nederlandsche Gezantschap
te Brussel medegedeeld, dat het in hare bedoeling ligt,
de uitgeweken Belgen te doen terugkomen, opdat
wederom normale toestanden in het geoccupeerde
Belgie zouden heerschen en verschafte daarbij aan
het Gezantschap de volgende keunisgeving
»Onder de Belgische vluchtelingen in Holland is
»het gerucht verspreid, dat, wanneer z;i eenmaal naar
»Belgie teruggekeerd zijn, de Duitsche overheid hun
»den terugkeer naar Holland, ora hun familie af te
»halen, zou verbieden. De Gouverneur-Generaal
»wenscht, dat dit volstrekt onware gerucht, dat den
»gerege!den gang van zaken in het grensgebied be-
»lemmert, tegengesproken wordt en dat de vluchte-
»lingen inzien, dat het terughalen van hun familie
»geoorloofd is."
Ter Neuzen, den 3 November 1914.
De Burgemeester voornoemd,
J. HUIZINGA.
Burgemeester en Wethouders van TER NEUZEN,
brengen ingevolge artikel 37 in verband met artikel
12, le lid der Drankwet, ter openbare kennis dat
bij hen is ingekomen een verzoekschrift om verlof
tot den verkoop van alcoholhoudenden, anderen
dan sterken di'ank van PETER HE1NR1CH WIECK-
HORST, winkelier, wonende te Ter Neuzen, voor
het benedenlokaal van het perceel plaatselijk
gemerkt 10 en gelegen aan de Dijkstraat.
Binnen twee weken nadat deze bekendmaking
is geschied, kan ieder tegen het verleenen van het
verlof schriftelijk bij Burgemeester en Wethonders
bezwaren inbrengen.
Ter Neuzen, 2 November 1914.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. HUIZINGA, Burgemeester.
L. WABEKE, Secretaris.
4) Hengelaars.
2) Nadert.