ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-YLAANDEREN.
No. 6139.
Dinsdag 27 October 1914.
54e jaargang.
De Oorlog
ABONNEMENT:
ADVERTENTIEN
Teleioosi 25.
BINNENLAND.
-..•idaasasat
Per 3 maanden binnen de stad 1.-. Franco per post voor Nederland 1.10.
Bij vooruitbetalingvoor Belgie /1.40, voor Ned.-Irjjlie en Amenka
overig Buitenland 2.
Men abonneert zich bij de Uitgeefster, of buiten Ter Neuzen ook bij
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievenbushouders.
Van 1 tot 4 regels 0,40. Voor elken regel meer 0.10.
Bij direct© opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de
prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters en cliche's worden naar plaatsruimte berekend.
Handelsadvertentien bij regelabonnement tegen verminderd tanef.
Inzending van advertentien voor 1 lUlir op den dag der uitgave.
Het buis van H. M. de KoniDgin-Moeder
heftft met ingang van gisteren voor acht
weken den rouw (en wel voor zes weken
halven en voor twee weken lichten rouw)
aangenomen wegens het overlijden van
prins Wolrad Friederich van Waldeck en
Pyrmont.
De nieuwbenoemde Minister van finan-
cien, Mr. Treub, heeft Zaterdagochtend 10
unr aan dat departement de portefeuille
uit handen van zijn ambtsvoorganger, den
heer Bertling, overgenomen.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
heeft den Commissarissen der Koningin
medegedeeld, dat het bij hem geen bezwaar
ontmoet, dat vluchtelingen zoo noodig voor
rijksrekening worden ondergebfacht bp par-
ticulieren.
Daarbij zal echter de grootste zuimgheid
moeten worden betracht en dus geen ver-
goeding kunnen worden gegeven boven een
bedrag van 30 ct. per dag en per persoon.
ifr ioer van suiker in Engeland.
Gmtrent een algeheel verbod van invoer
van suiker in Engeland was Zaterdagochtend
noch aan het ministerie van Buitenlandsche
Zaken, noch bij de Engelsche legatie offi-
eieel bericht ingekomen.
TJitvoer van aardappelen.
Men meldt aan de N. R. Ct. over den
uitvoer van aardappelen
In de laatste dagen heeft men zich hier
te lande eenigszins ongerust gemaakt over
den uitvoer van aardappelen. Dat voor die
ongerustheid minder grond bestaat dan
velen wellicht meenen, moge blijken uit de
volgende cijfers
Onze aardappeloogst kan voor 1914 veilig
geraamd worden op 3000 millioen K.G.
(het kriel inbegrepen).
Gewoonlijk worden hier te lande jaarlijks
pl.m. 700 a 800 millioen K.G. tot aard-
appelmeel vermalen, terwijl gemiddeld 400
a 500 millioen K.G. worden uitgevoerd.
Deze uitvoer heeft hoofdzakelijk plaats
in de maanden September, October en No
vember. Tot 17 October j.l. waren uitge-
voekd 120 millioen K.G.
Ter vergelijking met andere jaren kan
worden medegedeeld, dat in 1911 voor
1 November alleen naar Duitschlaud 2
millioen K.G. werd uitgevoerd.
Tenslotte kan nog worden opgemerkt,
dat de aardappelen, die worden uitgevoerd,
het overgroote deel behooren tot
tarwe -met geleverd te worden,' wegens vol- j
doenden aanvoer uit het buitenland.
De koop kan desverlangd ongedaan worden
gemaakt. (^- ^-)
Mijnhout.
Het Stbl. No. 502 bevat het Kon. besluit
van 22 dezer, houdende tijdelijke opheffing
van het verbod van uitvoet van mijnhout.
Uitvoerverbod van lood.
Het Stbl. No. 501 bevat het Kon. besluit
van den 22sten October, houdende intrekking
van de tijdelijke opheffing van het verbod
van uitvoer van lood.
De tijdelijke opheffing van het verbod van
uitvoer van lood was toegestaan bij Kon.
besluit van 14 Augustus 1914 (Stbl. No. 411).
Uitvoer van gebruikte ledige
zakken.
De Ministers van Landbouw, Nijverheid
en handel en van financien brengen terkennis
van belanghebbenden, dat de uitvoer
van gebruikte ledige zakken zal kunnen
worden toegestaan onder voorwaarde,
dat een gelijke hoeveelheid gevulde zakken
weder wordt teruggezonden. Hiertoe
zal een zekerheid gesteld moeten worden,
bedragende het dubbele der waarde van de
zakken welke worden uitgevoerd. Belang-
hebbenden dieDen zich tot het verkrijgen
van een dergelijke voorwaardelijke ontheffing
van het uitvoerverbod te wenden tot het
ministerie van financien, onder bijvoeging
van de noodige bescheiden, waardoor aan-
nemelijk gemaakt wordt, dat een gelijk
aantal zakken als wordt uitgevoerd weder
gevuld zal worden ingevoerd.
(Stct.)
Het Grieksche stoomschip India is
3 dezer met een lading graan (ongeveer
4500 ton) voor de Nederlandsche regeering
van de Platarivier naar Rotterdam ver-
trokken. (N. R. Crt.)
voor 0
soorten, die hier te lande in normale om-
standigheden weinig of niet worden gegeten.
Tarwebloem.
Naar het Hbld. verneemt, zal van re-
geeringszijde met ingang van 28 dezer den
Nederlandscden meelfabrikanten vergunning
worden verleend, van de door de regeering
te verstrekken partijen niet alleen ongebuild,
maar ook wederom bloem te malen en deze
bloem van 2 November af ter beschikking
van consumenten te stellen. Zoodra deze
maatregel in werking treedt, zal de thans
geldende Amsterdamsche broodverordenmg
worden opgeheven en de bijmenging van
iijstemeel bij de tarwebloem weer verplicht
worden gesteld.
Uitvoer van brood.
De Minister van Landbouw, Nijverheid
en Handel heeft aan de burgemeesters van
de grensgemeenten, voor welke de staat van
beleg is afgekondigd, de volgende circulaire
gericht (d.d. 21 Oct. 1914):
//Naar mij wordt medegedeeld, heeft de
uitvoer van brood in sommige grensge
meenten den laatsten tijd een zoodanige
uitbreiding ondergaan, dat mede met het
oog op den beperkten graanvoorraad, hier
te lande ernstig de vraag moet worden
overwogen, of het niet in het belang dei
bevolking dier grensgemeenten wenschelijk
is daartegen maatregelen te nemen. in
verband hiermede heb ik de eer u in over-
weging te geven voor het geval, dat in uwe
gemeente de brooduitvoer de laatste weken
aanmerkelijk is toegenomen, met de militaire
autoriteiten ten uwent, aan wie de bevoegd-
heid is toegekend, den plaatselijken uitvoer
te verbieden. overleg te plegen, teneinde
een verbod van uitvoer van brood uit uwe
gemeente te verkrijgen. Gaarne zal ik in
zoodanige gevallen van u het resultaat van
het overleg vernemen".
Graanaankoot).
Ingevolge een Ministerieele aanschrijving
behoeven de voor de Regeering in IJ- en
Haarlemmeriiedepolder gekochte 950 ILL.
Drijvende Mijnen in de Noordzee.
Het Zaterdagavond te IJmuiden van
Londen binnengekomen stoomschip Lapwing
meldt, tusschen den mond van de Theems
en het Maas-vuurschip twee drijvende mijnen
gepasseerd te zijn, welke zeer gevaarlijk
voor de scheepvaart ronddreven. De kapitein
liet het stoomschip ten anker gaan en wachtte
het stoomschip Maasstroom op, dat eveneens
van Londen naar Rotterdam bestemd was.
De gezagvoerder van de Lapwing rappor-
teerde het gebeurde toen aan den kapitein
van de Maasstroom, waarna beide zeer
voorzichtig gezamenlijk naar IJmuiden zijn
gestoomd. (N.R. Crt.)
Terugkeer der Belgische
vluchtelingen.
Naar wij vernemen, zijn de heeren Van
der Molen en Gerritson, leden van de Tweede
Kamer, dezer dagen in Antwerpeu, Mechelen,
Leuven en Brussel geweest om zich persoon-
lijk op de hoogte te stellen van deli toestand
in de steden en in de omliggende dorpen
en zoo mogelijk een antwoord te krijgen op
de vraag, of het voor Belgische vluchtelingen
nu reeds geraden is naar hun land terug
te keeren. Ze hebben zich daartoe in vei-
binding gesteld zoowel met militaire als
met burgerlijke autoriteiten en in alle
plaatsen gesproken met teruggekeerde
vluchtelingen en onveranderlijk was het
advies van alienterugkeeren.
Terugkeeren is zoowel in het belang van
de vluchtelingen zelf, als in dat van het
land. Bijzonder op de gegoeden rust,
volgens Belgische voormannen, in dezeu
een° dure plicht. In Antwerpeu werd dit
letter!ijk op deze wijze uitgedrukt//zij
hebben niet langer het recht het hernemen
van het leven hunner stad te laten af-
hangen van hen, die haav in den nood niet
verlTeten", en als waarschuwing werd daar-
aan toegevoegd, dat eigenaars van winkels
en zaken en ook bewoners van particuliere
huizen bij langere afwezigbeia wel eens
onaangename verrassingen zouden kunnen
beleven, wanneer de overheid zich genood-
zaakt acht, ambtelijk tot het openen van
hunne eigendommen over te gaan.
Ook stadsambtenaren en bedienden moeten
ten spoedigste terugkeeren. De stvengste
maatregelen zullen genoinen worden tegen
hen, die nog langer voor de roepstem der
overheid doof blijven.
Alleen door terugkeer van alien is herstel
van het maatschappelijk leven mogelijk.
Het zwaar3t is die terugkeer voor hen,
wier eigendommen zijn verwoest, wier
huizen zijn verbrand of stukgeschoten en
die niet zeker zullen zijn aanstonds in hunne
vroegere woonplaats werk en brood tevinden.
Toch waren alle autoriteiten, zoowel j
Belgische als Duitsche het er over eens,
dat elk burger naar zijne gemeente moet
terugkeeren, waar de overheid zoo mogelijk
zal helpen om in de eerste behoeften te
voorzien. Langzaam herstelt het maat
schappelijk leven zich weer. Op alle wegen
zag men vluchtelingen terugkeeren en in
Antwerpen waren Vrijdag reeds veel meer
winkels geopend dan Woensdag. Zelfs
waren weer groenten, vruchten, gevogelte
en visch op de markt te koop.
Allerlei geruchten. omtrent het opvangen
van mannen tusschen 20 en 4e> jaar, die
naar Duitschland opgezonden zouden worden,
om daar veldarbeid te verrichten, of zelfs
tegen de Russen in 't vuur gezonden te
worden, werden ten stelligste tegen gesproken.
I Daar is geen sprake van. Zelfs burger-
wachten, die hunne wapens neergelegd
hebben, zullen onverlet gelaten worden.
Alleen de dienstplichtigen volgens Belgische
wet, zullen als kiijgsgevangenen worden
beschouwd.
Zeer verontwaardigd toonden hoogge-
plaatste Belgische personen zich over de
onwaardige geruchten, die onder de Belgen
liepen, als zou de heer Dr. Louis Franck
door de Duitschers zijn omgekocht. Tegen-
over het edele voorbeeld van toewijding dat
Dr. Franck op dit oogenblik geeft, dcor
zijne stad in de tegenwoordige moeilijke
omstandigheden, dag en nacht met zijne
aroote gaven te dienen, werd gesteld het
doen van hen, die tot dekking van eigen
houding thans in het buitenland rustig leven
van het meegenomen geld en critiek oefenen
op hen, die in de binge ure op de bres
gebleven zijn, om het belang hunner stad
te dienen.
Belgische vluchtelingen.
Naar het Vad. meldt, staat het vast, dat
de Fransche en Engelsche regeering weldra
een belangrijk deel van de zorg voor de
Belgische vluchtelingen van ons zullen
overnemen. Het voornemen bestaat om
Fransche schepen ter beschikking van
de vluchtelingen te stellen, ten einde
daarmede uit ons land te worden overgebracht
naar plaatsen in Frankrijk en Engeland,
waar voor hen vanwege de regeeringen van
die landen zal worden gezorgd.
In de buitenlandsche pers werd deze
uitweg ook reeds aangeduid.
Is onze Regeering ongeneigd, dien weg
te betreden ^-)
Bet vluchtelingen-vraagstuk.
Nog pas is uit Ylissingen er op gewezen
dat wlj bijzonder moeten oppassen voor het
schuim der Antwerpsche bevolking, dat
natuurlijk evengoed (en beter) hier te lande
als in Belgie zijn slag kan slaan en onze
liefdadigheid uitbazuinend, liefst op onzen
zak blijft leven.
Van andere zijde zoo schrpft het
Nieuws v. d. Dag bereiken ons opnieuw
waarschuwingen tegen het gevaar, dat onze
volksgezondheia dreigt.
Van tweeen een (meenen wij)al deze
dames en heeren van verdacht allooi moeten
zoo snel mogelijk, willens of niet, ovei de
Belgische grens teruggebracht, of indien
de Duitschers hen daar tegenhouden in
een afzonderlijk kamp voorloopig opgeborgen
en streng bewaakt worden.
En de overigen De goede, maar ten
deele berooide elementen r1
Men moge trachten die menschen te over-
reden, maar wij voor ons zouden in geen
geval de verantwoordelijkheid op ons willen
nemen, hen tegen hun wil terug te zenden,
Stelt men zich wel voor wat er nog
gebeuren kan, en hoe dan ons geweteU
spreken zou, na al den lof, die thans allei-
wegen gebracht wordt aan onze gastviij-
heid en menschlievendheid
Er zijn, dunkt ons twee dingen te doen
Zij, die hier willen blijven, moeten (v O'
zooveel dat met het oog op onze eigen
werkloozen doenlijk is) aan den arbeid gezet
worden. Het leegzitten en rondloopen moet
zooveel mogelijk worden tegengegaan Ook
voor de naar Engeland uitgeweken Belgen
beveelt de Times iets dergelijks aan. I
En voorts onderhandele onze Regeering
met die van Engeland, Frankrijk desnoods
met de regeeringen van andere onzijdige
staten, om het onderhoud der uitgewekenen
voor gezamenlijke rekening te nemen. V\ lj
zien in een behoorlijke rekening voor kost
en inwoning indien gratis-verstrekking
op den duur onzen krachten te boven gaat
niets vernederends.
De heele wereld begrijpt, dat Nederland
in een uitzonderingstoestand verkeert, en
dus Nederlanders met hun ontzaglijke lasten
onmogelijk kunnen voortgaan, aan een halt
millioen vreemdelingen maandenlang den
kost te geven.
De heer Fan Kol over de gruwelen
in Belgie.
Een redacteur van het Persbureau M. S.
Vaz Dias heeft een onderhoud gehad met
het Eerste Kamerlid Van Kol, die na een
lldaagsehe reis door Belgie weder teVomr-
schoten is teruggekeerd.
De heer Van Kol deelde mede, dat hi)
spoedig weder naar het door den oovlog
o-eteisterde gebied zal vertrekken. Het doel
zijner reis is, zich op de hoogte te stellen
van het verloop van den oorlog. Hiervoor
zijn hem reeds belangrijke gegevens ver-
strekt, welke het gevolg waren van zorg-
vuldige enquetes door personen binDen en
buiten het Rijk staande.
De heer Van Kol heeft de navolgende
reis gemaaktMaastricht, MoulantI ise,
Luik, Tienen, Leuven, Brussel, Enghien,
Ninove Brussel, NivellesBrussel, Waveren,
JodogneLoncin, Jemeppe, Seraing, Luik.
Tweemaal is de heer Van Kol van Luik
naar de Ardennen geweest, eenmaal over
Louvegnee, verder van Luik naar Maastricht,
Kessel, Lier, Mortsel, Berchem, Antwerpen,
Mechelen, Dendermonde, Melle, Gent, Sel-
zaete, Sas van Gent, Ter Neuzen.
De gecursiveerde plaatsnamen zqn die
steden en dorpen, welke volgens den heer
Van Kol geheel of bijna geheel verbrand
of verwoest zijn. De algemeene indruk,
die het Kamerlid ontving, was die van
ontzetting en weemoed over zooveel ver-
nieling, aangericht in het rampspoedige
Belgie.
Bevoegde personen vertelden, dat er
minstens evenveel Belgische burgers als
soldaten gedood zijn. De berichten in de
bladen zijn beneden de werkelijkheid. Veel
crewelddadigheden van allerlei aard zqn
gepleegd, ook tegen vrouwen, die door de
betrokken personen uit den aard der zaak
worden geheim gehouden.
De heer Van Kol roemde zeer het op-
treden der Hollandsche consuls, met name
te Antwerpeu en Gent, in het belang der
Hollandsche onderdanen en in het algemeen
I belang, evenals hun flinke houding tegen-
over de Dnitsche autoriteiten, wat meestai
gunstige resultaten opleverde. Het Holland
sche gezantschap te Brussel is overstelpt
met werk, maar verricht met energie, moed
en toewijding zijn moeilijke, doch schoone
taak. Holland, zeide de heer van Kol, kan
tegenover de bistorie trotsch zijn op wat
het doet, zoowel binnen als buiten het land.
Omtrent de beweerde waudaden deelde de
heer Van Kol mede, dat hij een uitgebreid
onderzoek heeft ingesteld en dat hij getuige-
nissen ontving van volkomen betrouwbare
personen en zelfs van officieele lichamen.
De heer Van Kol is er zoo goed als
van overtuigd, dat wel in het begin van
den oorlog bij Vise, doch o. a. geenszms
te Leuven door Belgische burgers op Duit
schers geschoten is. Volgens den heer Van
Kol hebben de Belgische soldaten zich
dapper gehouden, ondanks de z. i. gebrek-
kffie leiding en het gemis aan moed, oat
voffiens hem zou bestaan hebben bij sommige
officieren, vooral bij die der linie-regimenten,
wier houding niet sterk genoeg gelaakt zou
kunnen worden.
gezet en waarin de landbouwers worden
uitgenoodigd voor 1 December op te geven
hoeveel superfosfaat ieder noodig heeft.
Opgaven, na dien datum gedaan, zullen
niet meer in aanmerking kunnen komen.
De fosfaatquaestie wordt dus opgelost
de kali-aanvoer is ook al geregeld, zoodat
nu nog de stikstofbemesting overblijft.
Er moet nu nog gepoogd worden vol-
doende Chili-salpeter of Norge-salpeter
aangevoerd te krijgen. Maar als de Nooid-
zee door mijnen zou worden afgesloten,
zou dit een ramp zijn voor onzen landbouw,
want dan kon geen salpeter worden aan
gevoerd en zonder salpeter is geen oogst
mogelijk.
In dit geval zon beproefd kunnen worden
Norge-salpeter uit Noorwegen, waar het
bereid wordt, over Denemarken en Duitsch
land naar ons land te vervoeren.
Geen tekort aan fosfaatmest.
Dezer dagen is in Den Haag een bqeen-
komst gehouden van den heer P. van Hoe^,
directeur-generaal van den landbouw, me
de directeuren van de verseh.liende super-
fosfaatfabrieken in Nederland, ten einde den
toestand van de fosfaatmarkt te bespr. cea.
Duitschland heeft den uitvoer van tuomas-
slakkenmeel verboden, Belgie zal ook wel
niets kunnen leveren, zoodat de g.befele
landbouw, wat zijn fosfaatbemestiog betreft,
thans is aangewezen op supertoslaat.
De directeur-generaal van den la-.dbouw
vroeg nu, of de genoemde fahneken m staat
zouden zijn de noodige hoeveelheid foslaat
te leveren. Het antwoord hierop was beve-
stigend, doch onder een voorwaarde, dat
spoedig kon worden opgegeven hoeveel de
landbouwersnoodig hebben. De fosfaat
fabrieken toch werker. grootendeels voor
den uitvoer, en nu willen zij de landbouw
wel helpen, doch dan moeten zy spoedig
weten, hoeveel er noodig is. Hiernaar kan
dan ook de productie der fabriekeu geregeld
worden.
Binnen een paar dagen zal daarom van
den directeur-generaal een publicatie ver-
schijnen, waarin de toestand wordt uiteeu-
Gebrek aan levensmiddelen in
Luxemburg
De Luxemburgsche minister Eyschen heeft
tot de Nederlandsche Regeering het verzoek
gericht levensmiddelen uit Nederland naar
Luxemburg te willen zenden ter voorko-
ming van hongersnood.
De Nederlandsche Minister van Buitenl.
Zaken antwoordde telegrafisch, dat in Ne
derland de uitvoer verboden is van tarwe,
tarwemeel, rogge en roggemeel, gerst, grut-
ten, rijst,|peulvruchten, zout, stroop, suiker,
boekweit,"ma'is, ma'ismeel, gerstemeel, suiker-
bieten, aardappelen en verder van alle
producten, die uit haver, tarwe, spelt, rogge,
gerst, boekweit en mais zqn vervaardigd.
Tusschen Nieuwpoort en Ostende.
Men schrqft van Vlaamsche zijde d.d.
j 22 October aan de //Tel".
I Waar in 1600 de Nederlandsche troepen
onder 't bevel van Maurits van Nassau de
Spaansche bende van Albertus versloegen,
tusschen Nieuwpoort en Ostende dus, stond
jaren geleden, eenzaam in de duinen, een
zwart kruis ter gedachtenis aan de gesueu-
velden. En bij't graven voor de grondslagen
van villa's vond men soms doodsbeenderen,
stukken van zwaarden, gordelriemen. Maar
de oorlog zelf scheen voor altijd geweken.
Men wees te Nieuwpoort het huis, waar
de aartshertogin verbleef en op 't gehucht
,z Albertus" in een herberg 't bed, waarin
de aartshertog zou geslapen hebben. Ik
hoorde nog legenden over de Geuzen, die
te Ondenburf en Ghistei nestelden. In den
winter kondt ge daar wel over spreken,
des zomers had men het te druk, want op
'taloude slagveld en in de omgeving waren
voor de oude dorpen nieuwe verrezen, wel
denzelfden naam voerend, maar tevens prq-
kend met 'c lokaas //Bains.
Van de duinen werden stukken gesclieurd,
om er moderne dqken aan te leggen; villa s
verrezen, en, waar eertijds de piechtigste
stilte hing, hoorde men nu 't gejoel,
't geschetter en't geklap van de badgasten
vari Duitschers niet't minst. Veel bezoekers
keken liever naar de onbenullige vuurpijlen,
tot hun vermaak, hun ter eere afgeschoten.
dan naar de zwevende lichtjes op zee of
het schijnsel der wakende schepen en torens.
En er ""werd op dien internationaien dijk
van Ostende tot Westende, te Nieuwpoort
en elders, geflirt en ge^leid, gesmuld en
gesmeerd, geschertst en gelachen...en
niemand dacht er nog aan, dat in die duinen
en polders vroeger gestreden was.
Oorlog In onzen tijd En nu we een
vredespaleis en vredesconferenties hadden
Zeker, in ernstiger oogenblikken konden
sommige heeren wel allergewichtigst rede-
neeren over legersterktr, moderne artillene
en vestingbouwkunde, maar de meesten
waren het er over eens, dat die algemeene
bewapening, den besten waarborg gaf voor
het behoud van den vrede.
En zie, weer bulderen kai onnen,en vreese-
ffiker dan ooitEn e-en als in 1600, toen
de heeren der regeering met an Olden-
barneveldt te Ostende den uitslag van den
strijd afwachten, dreunen daar weer ue
huizen en trillen de ramen. Weer wordt
hardnekkig de overtocht van !t rivierke, den
IJzer, betwist. Weer zoekt men goede
steimpunten voor 't geschut
Ja, de oorlog woedt tusschen Nieuwpoort
en Ostende, woedt er vreeselijk, al een week.
Maar geweldiger en geweldiger bnlderen de
kanonnen Zooeven rinkelden hier in de
kamer, waar ik zit te schrijven te blujs
de ramen kinderen roepen elkaar
in de straat toe: ,/Hoor, ze sc hie ten p,
UZENSCHE
JRS?., -JE5 4 T"v 7 ITfc ET l^T HT i fr« l\I m