Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
No. 3038.
Woensdag 20 Juni 1894.
34e Jaargang.
Gemengde berichten.
ijvoegsel van do Ter Neuzensche Courant.
TElt NECZEN, 19 Juni 1894.
Nadat we veel van hem gelezen hadden,
waren we gisterenavond in de gelegenheid om den
heer G. van Deth te nooren, die in de benedenzaal
van het Nederlandsch Logement alhier optrad met
het onderwerp /,De ondernemer van weezen-
verpleging Jan van 't Lindenhout, zijne enquete-
commissie en de houding in dezen der Arnhemsche
jastitie." Ruim 300 hoorders vulden de zaal.
De heer Van Deth betuigde zijne tevredenheid,
thans in de gelegenheid te zijn ook in Zeeuwsch-
Vlaanderen op te treden, om de zaak waarvoor hij
strijdt te bevorderen. De verpleging van weezen
en ouden van dagen is op geheel verkeerdon
crrondslag ingericht, daar die voornamelijk berust
bij Christelijk phdantropische instellingen, welke
de verpleegden exploiteeren. Voor 300 jaar moge
die Christelijke pbilautropie goed hebben gewerkt,
thans is zij geheel ontaard. Waar ons wetboek nu
reeds tot een dik boekdeel is aangegroeid, ontbreken
daarin toch nog steeds wetteu om de arme weezen
tegen die exploitatie en wreede handelingen te
beschermen en daartegen te waken zou volgens
spreker toch een der eerste plichten van den
staat moeten zijn, daar die kinderen ons aller
kinderen zijn. Het opeubaar bestuur rnoest enkel
eu alleen voor de weezenverplegiug zorg dragen.
In alle Christslijk-philantropische inrichtingeu vond
hij groote gebreken terwijl die in andere stichtingen
niet voorkwamen. Voornamelijk heeft hij het op
Neerbosch gemunt, wetende dat daar de arme
weezen onder dennaam van een christelijk opvoedings-
systeem worden be- en mishandeld. an t L. zegt
het zelf dat de kinderen het er zoo slecht moeten
hebben dat ze blij zijn als ze Neerbosch verlaten
mogen, en dat ziju ze, al is hun toestand dan ook
niet rooskleurig, daar ze de wereld worden ingestuurd
met oude kleeren aan het lijf en niet goed bedreven
in het een of ander vak. Geheel anders is het
volgens spreker in Dordrecht, waar een weeshuis
bestaat dat door de gemeente met 25000 wordt
gesubsidieerd. Daar wordt geen godsdienstonderwijs
gegeven dan wanneer de familie het verlangt, geen
knechts en meiden worden er gekweekt doch de
meesten worden onderwijzer of gouvernante en
verlaten met een flinke uitzet het gesticht.
Als een donderslag die uit den hemel valt trof
eene zekere partij in Nederland het verschijnen
van sprekers eerste brochure. Al de bladen dier
partij waren dadelijk tegen hem en beproefden
alles om Van 'tL. te redden.
Hoe 't toch mogelijk was dat dit alles zoolang
was stil gebleven
Als antwoord hierop verklaart spreker welke
middelen werden aangewend om degenen die spreken
wilden, het zwijgen op te leggen. De reden van
den aan Van 't L. geschonken steun, zegt hij,
vindt zijn oorzaak in de vele geheimen van groote
familien, waarmede deze bekend is en die hij
misschien zou verraden als hij viel. Men had
geen gebrek aan inrichtingen om personen die in
den weg stonden als krankzinnig op te laten sluiten,
maar men had nog geen bergplaats voor buiten-
beentjes, en die vond Van 't L., de man der
uitvindingen, uit.
Onder den naam van godsdienst worden daar de
arme schepsels gemarteld en moeten zoodoende alle
eerbied voor godsdienst verliezen. De naam van
God wordt door Jan van 't Lindenhout gruwelijk
misbruikt. Overal lezen de kinderen,/God is
een vader der weezen", ze lezen het op de muren
in de kamers voor ze worden gemarteld, ze kunnen
het lezen als ze in het ziekenhuis liggen en ze
kunnen het ook lezen aan de poort als ze bijna
naakt als vreemdelingen de wijde wereld worden
ingezonden. Het gevolg daarvau is, dat de weezen
de iurichting verlaten hebbende, na korten tijd de
rijen der sociaal-democraten en anarcnisten ver-
sterken. Men zoekt middelen om het voort-
woekeren tegen te gaanmen heeft het echter in
de hand door Neerbosch niet te steuneu, daar de
opvoeding in dit moordhol daartoe drijft.
Van de staaltjes van opvoeding kan hij wel 14
dagen vertellen, maar hij moet kort zijn.
Hij betoogt dat noch de heer noch mevrouw
Van 'tL. van rijke afkomst zijn zooals wordt
beweerd. En waar V. 'tL. de eerste maal als het ware
onder protest 2500, zijnde de opbrengst eener ge-
houden tombola voor de weesinrichting aannam, zijn
er later toch nog 203 tombola's ten voordeele der
inrichting gehouden. Waar hij hier nog verder de
afkomst van mevr. V. 't L. bespreekt haalt hij het
ingezonden stukje aan, (ook in ons blad ver-
meld) betrefi'ende kleediugstukken die nooit Neer
bosch bereiken, maar naar haar familie worden
gezonden, die handel drijft in gemaakte kleeren;
daarheen gaan ook de beste stukken vleesch der
25 jaarlijks voor de inrichting geslachte varkens.
Omtrent deze zaak heeft hij reeds vele brieven
en kaarten om inlichtingen ontvangen. Hij ver-
zocht het publiek even te overdenken dat, wanneer
die beschuldiging uiet waar was, men hem toch wel
ill de kast zou zetten. Deze beschuldiging is toch
zoo dat het Rott. Nieuwsbl. er bovenaan zette,
„als Van Deth dat liegt moet hij in de gevangenis"
maar zij vergat er volgens spreker bij te voegen
„als Van Deth dat niet liegt, moet Van't Linden
hout' in de gevangenis (applaus.)
Omdat spreker Amslerdammer is, moet aldaar
eene aanklacht tegen hem worden ingediend en
daar de rechters aldaar van een ander kaliber zijn
dan in Arnhem, durft Van't L. hem niet aanklagen.
In de rechtbank te Arnhem zetelen vele vrienden
van Van 't L., die hem kost wat kost zullen
helpen. Hij noemt den Officier van Justitie aldaar,
den heer Nouhuys, een lafaard, een schavuit, een
schaDdvlek voor de Nederlandsche justitie, die
voor geld zijn geweten, ambt en eer veil heeft
en de bewijsstokken in den doofpot heeft gestopt.
Wat toch zeide de Officier van justitie „en waren
de feiten nu al gebeurd, dan had Van 't L. toch
zoo gehandeld als hoofd van een gesticht," terwijl
hij verder de heer Van Deth als ontoerekenbaar
verklaarde. Als ik ontoerekenbaar ben, waarom
mij dan niet opgesloten vraagt spreker. Ook
de President der rechtbank hielp om Van 't L
vrij te krijgen, ofschoon bewezen was dat de feiten
waar waren.
I Toen door den aandrang van zijne vrienden
Van 't L. eene vervolging instellen moest, wist men
eerst niet wat te doen, doch op raad van den
advocaat Mr. Simons stelde men toen een ver
volging in wegens beleediging, waarvoor spreker
dan ook veroordeeld is tot f 25 boete.
Na een jaar strijd stond spreker nog alleen,
tot den 5den Maart in Groningen eene commissie
werd gevormd om te beproeven f 3000 bijeen te
krijgen. Met deze sora belooft spreker op zijn
eerewoord zal het hem mogelijk zijn om binuen
hoogstens 5 weken de justitie te noodzaken Van't L.
gevangen te nemen eu te houden. \oordezesom
hebben twee advocaten aangenomen dat/zaakje op
te knappen en moeten bewakers worden aangesteld,
om te voorkomeu dat Van 't L. niet desnoods met
een gevulden buidel op de vlucht gaat. Op verre
na is deze som echter niet bijeen. Voor Neerbosch
is in denzelfden tijd wel 100,000 ingekomen.
Als hij dit bedenkt moet hij zich tegenover buiten-
landers schamen dat hij Hollander is.
Toen spreker bij de Koningin-Regentes audientie
verzocht werd hem dit geweigerd. Thans heeft
hij dit verzocht aan den Minister-president Roell,
waarop ZExc. hem bericht heeft dat hij elken
Vrijdag audientie verleendt. Deze meldde hem ook
tevens dat de reeds aan de Regeering gezonden
adressen, als zijnde niet gezegeld, buiten behandeling
moeten blijven. Nu, ieder vel moet 1,12£ aan
zegelrecht kosten, dus weer een groote uitgaaf.
Hij bespreekt verder het onstaan der enquete-
commissie zeker ook een uitvindsel van Jan
van 't Lindenhout welke alleen was bijeenge-
bracht om te beproeven de zaak in den doofpot te
stoppen. Met veel moeite kreeg men die bijeen,
daar vele heeren de raeening waren toegedaan dat
het niet V. 't L. zelf behoorde om deze samen te
stellen. Toen de commissie aan't werk ging onder
vond men dat de feiten bewaarheid werden en
men zou maar geen rapport uitgeven. Door de
storm verwekt door zijne tweede brochure meende
men toch wat te moeten doen en men stelde toen
een rapport op, dat 9 heeren weigerden te teekenen,
als niet met hunne bevindingen overeenstemmende.
Na veel vergaderingen en telkens en telkens water
in den wijn te doen, zoodat er ten slotte niets
dan water overbleef, gaf men het rapport in het
licht, zoo vergoelijkend mogelijk. Prof. Overbeek
de Meijer vond het echter een beetje te kras,
waarom hij van zich alleen er nog een rapport bij deed.
Jonkheer Roell bedankte ook in der tijd voor lid
der commissie, maar wat wij nu van Minister-
president Roell te wachten hebben is daaruit nog
I niet op te maken, daar thans andere invloeden hem
kunnen leiden erg meegaand toont hij zich in het
ontvangen schrijven niet. Spreker geeft lezing
van het adres. Daarin verklaren de onderteekenaars
naar aauleiding van de mededeelingen van den heer
Vau Deth der Regeering te verzoeken eene staats-com-
missie in te stellen, met de heer Van Deth, om met
de noodige macht bekleed een uitgebreid onderzoek
in te stellen naar de weesinrichting te Neerbosch,
en door het openbaar maken van het rapport een
helder licht te laten schijnen over het voorgevallene
in de laatste 30 jaren daar, de door de heer Van
't L. benoemde commissie de noodige macht miste
om dit onderzoek in te stellen.
Spreker meent, dat dit een zeer billijk verzoek
is dan toch eerst zou men tot klaarheid komen,
want nu toch hoort men alles maar uit den mond
van Van Deth.
Na nog beweerd te hebben, dat het eigen kerkhof
van V. 't L. slechts moet dienen om onder den grond
te stoppen wat hij wil, zonder dat er een haan
naar kraait, betoogt hij nog dat voor bijna alle
weezen wordt betaald en dat er feitelijk geen bestuur
bestaat, een en ander reeds vermeld in de eerste
brochure.
Alsnu werd pauze gehouden en het publiek de
gelegenheid gegeven op het adres te teekenen,
waarvan nog al druk gebruik werd gemaakt.
Na de pauze betuigde spreker zijne tevredenheid
voor de geplaatste handteekeningen en maakte
bekend, dat nog eenige adressen ter teekeuing
zouden blijven liggen op verschillende plaatsen.
flierna wees hij er op, dat het duidelijk is, dat
men hem niet aandurft. Men had wel gaarne
gewild, dat hij zou zwijgen, ook heeft men gepro-
beerd hem weg te krijgen, door hem 100,000
aa.i te bieden als hij naar Amerika vertrok, maar
zoolang V. 't L. op Neerbosch heerscht wil hij
niet zwijgen. Hij haalt een paar staaltjes aan van
veroordeeling in soortgelijke zaken in het buiteuland.
Na het verschijnen zijner tweede brochure is de
Officier van justitie te Arnhem opnieuw aan het
onderzoeken gegaan van feiten, die reeds onderzocht
waren, en ja, toen waren er eenige strafbaar,
waarvoor dan ook veroordeeling is gevolgd, maar
V. 'tL. blij ft toch vrij.
Spreker zegt, dat een geneeskundige, die bij het
lezen van de statistiek, dat van 179 gestorven
kinderen, daaronder 109 aan uittering gestorven
waren, uitriep de kinderen worden daar systematisch
omgebracht, want dat het onmogelijk was, dat
zooveel jonge kinderen aan tering sterven.
Hij beweert verder, dat door de slechte kost en
de mishandelingen de groei der kinderen wordt
tegen gehouden. Spoedig zal nog veel meet
uitkomen, want hij heeft een brief ontvangen van
een koloniaal uit Atjeh, die er 18 jaar verbleven
heeft en verklaart veel meer te weten dan er in
de brochure's staat. Deze heeft vroeger gezwegen,
maar zal dit thans niet meer doen hij is nu reeds
waarschijnlijk op de terugreis en zal spreker in
zijn strijd bijstaan. Ongeveer 200 oud-weezen
bevinden zich daar als koloniaal.
Hij beweert verder dat het in Neerbosch erger-
lijker toegaat dan in vele bordeelen, wat hij met
verschillende staaltjes, waarbij hij meestal namen
noemt, behalve in die zaken welke hij alleen wil
openbaren in de openbare terechtzitting.
Hij verhaalde verder nog eenige staaltjes van
opvoeding en mishandehng, ook die welke zijn
eigen kinderen, ondervonden, van wie hij nog erge
dingen vernam, nadat zij reeds een jaar thuis waren
als hij dan vroegwaarom dat toch niet eerder
gezegd tegen papa kreeg hij ten antwoora ,/Och
dat gebeurde dagelijks."
Nog beweert hij dat het mishandelen er bij alle
suppoosten zoo is doorgedrongen, dat het een manie
is geworden, en er een paar onderwijzers zijn die
kinderen meeDamen naar hun kamer, om ze te
mishandelen.
Hij kon nog veel meer bekend maken maar
moest met het oog op het late uur eindigen. Hij
wees ten slotte nogmaals op de wenschelijkheid
van een onderzoek, want de zaak moet toch buigen
of barsten. Hij spoort de aanwezigen aan de collecte
te steunen ten behoeve der te Groningen gevormde
commissie en ook bestemd voor de zegelkosten der
adressen indien dit moet geschieden. Hierna
eindigde spreker onder luid applaus zijne rede, de
hoop uitdrukkende dat het hier gesprokene ook
moge medewerken om de zaak te bevorderen.
Van de door den spreker aangeboden gelegenheid
tot debat maakte niemand gebruik wat hem nog
deed opmerken, dat er in het begin op de ver
gaderingen eens een enkele verdediger zich opdeed,
maar dat die tegenwoordig achterwege blijven.
Heden spreekt de heer Van Deth te Zaamslag
en morgen te Axel en Hoek.
In een door verschillende gezinnen bewoond
huis in de lange Singelstraat te Middelburg is een
geval aan pokziekte geconstateerd bij zekeren H.,
van beroep wagenmakersknecht.
De lijder, gehuwd en vader, is per brancard naar
het gasthuis overgebracht, waarheen ook het gezin
ter afzondering gebracht is.
Naar de M. Ct. verneemt moet de aangetaste
persoon in den loop der vorige week te Rotterdam
verbleven hebben.
Te VlissiDgen is bij het vervoeren van het
standbeeld van Admiraal De Ruyter, van het De
Ruyterplein naar den Noordzee-boulevard, een der
hardsteenen voetstukken door midden gebroken.
Er worden pogingen aangewend om een commissie
te benoemen tot het organiseeren van feestelijkheden
ter gelegenheid van de plechtige heronthulling op
25 Augustus. Deze datum is gekozen, omdat het
dan juist 53 jaar geleden is dat het standbeeld ont-
huld werd (25 Augustus 1841, iu4tegenwoordigheid
van Koning Willem II.)
Aan de weduwe van den onder Herkenbosch
(Limburg) vermoorden jachtopziener Hommen is
door den graaf van Schaesberg, in wiens dienst hij
was, een levenslang pensioen toegekend van /400
en vrije woning.
Een boerenplaats met 27 hectaren weiland,
gelegen te Purmerland, werd Woensdag te Purmerend
publiek verkocht voor f 11,180. Ruim 15 jaar
geleden is die plaats door den vorigen eigenaar
gekocht voor pi. m. f 42,000.
Vrijdagmiddag had bij Vlaardingen een vrij
ernstig spoorwegongeluk plaats. Toen de trein
die te 12,3 u. van Vlaardingen naar Maassluis
vertrekt, even het station verlaten had, derailleerde
een rijtuig 2e klasse en viel geheel op zijde. Er
bevonden zich een 8tal passagiers in, waarvan 3
nogal ernstig verwond werden aan de handen en
het hoofd, terwijl de overigen met eenige builen
en schrammen vrijkwamen. Veler kleeding was
beschadigd. Onder de reizigers in dit rijtuig be-
voDden zich geen dames. De in den trein aan-
wezige verbandkist bewees goede diensten, terwijl
ook in het station spoedig geneeskundige hulp
aanwezig was.
Het ongeluk werd veroorzaakt door het te vroeg
omleggen van den wissel, dit geschiedde terwijl
de omgevallen waggon zich daarop bevond.
De overige waggons van den trein bleven in
het spoor, de daarin aanwezige passagiers onder
vonden wel hevige schokken maar bekwamen geen
letsel. De schrik was op veler gelaat te lezen.
Nadat de omgevallen waggon van den trein was
losgemaakt vervolgde deze de reis naar Maassluis.
Sedert onheuglijke jaren voert de firma Tilly
te Haarlem het wapen der gemeente als bewijs, dat
zij de echte Haarlemmerolie levert. De firma heeft
het wapen echter niet gedeponeerd wat wel is
geschied door een jonge firma, die nu de eerstge-
noemde firma, in rechten aanspreekt, wegens het
voeren van dat wapen, zonder daartoe het recht
te hebben.
Talloos waren in den laatsten tijd de berichten
over de ontvangst van valsch zilvergeld. Valsche
rijksdaalders, valsche gulden, zelfs valsche kwartjes
werden in omloop gebracht. En door heel het land
werden menschen dupe gemaakt.
Thans zijn eindelijk de valsche munters ontdekt.
't Zijn twee Amsterdammers, genaamd Pouwiel, blik-
slager, wonende in de Oostenburgervocrstraat, en
Van Betum, koopman in hondenkettingen, wonende
in de le Ridderdwarsstraat.
Het valsche geld werd gemaakt in de woning van
eerstgenoemde. De valsche munters hebben langen
tijd hun fabrikaat te Amsterdam aan den man ge
bracht, doch schijnen in de laatste weken vooral de
provincien afgereisd te hebben. Beiden werden
Zondag te Zutphen gearresteerd, toen zij aldaar be
proefden een valschen gulden in betaling te geven.
Bij hun aanhouding werd voor een bedrag van
ruim f 25 aan valsch geld op hen bevonden.
Onmiddellijk werd naar Amsterdam geseind van-
waar zij bleken herkomstig te zijn. Hun adressen
werden spoedig gevonden en een huiszoeking bracht
aan het licht, dat de politie inderdaad een goede
vangst gedaan had. De valsche munters worden
voorloopig in Arnhem gevangen gehouden.
Onder het opschrift tfkwartjesvinders" vertelt
de Telegraaf
Jaopik had gisteren zaken gedaan in de stad.
Eens in 't jaar komt hij over om met zijn klantjes
af te rekenen, en dan gaat hij met een grooten
groenen zak met geld en met wat gesehenken voor
vrouw en kinderen naar zijn dorp terug.
Om een uur of vier had hij al zijn postjes
geind. Toen ging hij eten bij HKras" een diner
vau een rijksdaalder en daarna had hij voor den
laatsten trein nog een paar uurtje3 tijd.
Die wilde hij besteden met wandelen door de
mooie winkelstraten.
Hij staat dan zoo te kijken voor 't schitterend
magazijn van Eocke Meltzer, toen er een heertje
op hem afkomt, hem met hartelijkheid op den
schouder klopt, hem de hand drukt en zegt
„Wel, Jansen, jongen, hoe gaat het er mee, en
hoe gaat 't met de vrouw en met de koetjes
Jaopik begreep niet veel van die vriendschappelijke
begroeting: „Dank u, meneer, zegt-ie, dat gaat
zoo zoo, maar ik ken je niet en ik heet geen
Jansen."
„"Wat zeg je roept de ander verbaasd uit
geen Jansen. Maar kerel hoe heet je dan
,/Ik heet Jaopik N
„Neem me dan niet kwalijk hoor, dan heb ik
den verkeerde voor," en heel beleefd groetend
neemt hij afscheid.
Een half uurtje later gaat Jaopik een glaasje
bier drinken in ^Commerce." Erg gezellig zit hij
voor het open venster verbaasd te kijken naar dien
stroom van wandelaars, altijd maar voortflaneerend
achter elkaar, een massa menschen zooals hij er
slechts ziet in Amsterdam.