Algemeen Nienws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen
BUITENGEYVOON NOMMER
DONDEEDAG 4 1STS, No. 7iQ*.
Verslag van de Feestviering te Neuzen
op 1 April 1872.
Verslaa: van de Feestviering te Axel
op 1 April 1872.
VAN HKT
Neuzen he eft, als zoovele andere gemeenten in ons
vaderland, het Vrijheidsfeest op I April 18 7 2, waaidig
gevierd, en wannecr wij lctten op de geestdrift waar-
mede die feestviering plants had, zouden wij bijna
inoeten gelooven dat het keruachtige versje
,,/Je vrijheidsliefde van Terneuzen
,,1-s erfdeel van de Watergeuzen"
wat wij ergens in een klein chassmet lazen, waavheid
bevatte. u
De uitkomst beschaamde niet de vooibcreidende1
maatregelen door regelings- eu liiUvoenugs-commissien*, -
met loffelijken ijver, genomen, want de gcheele feest
viering was zoo schoon georganiseerd, decoratief en
uitvoering vortnden een zoo harmonisch geheel, dat
ofschoon reeds vroeg in den morgen alles fcestelijk
gestemd was, eerst laat in don nacht door oud eu jong,
onverschillfg van welken rang ook, de feestvreugde
met leedwezen werd vaarwel gezegd.
Men kan niet zeggen dat tal van vlaggen wappcr-
den, want Neuzen was als het ware met vlaggedoek
overdekt, en „de schitterende kleurer. van Nederlandsch
vlag," doorweven of omstrengeld met de gehefde
Oranjekleur, leverden een volmaakt decoratief voor
alle Straten.
Ten zes ure des morgens werd de Nederlandsche
vlag op de batterij aan de Westerhaven geheschen en
aldaar met 21 kanonschoten gesalueerd; een gelijk
salut werd 's middags ten 12 ure en s avonds ten
6 ure herhaald.
Na a (loop der morgen godsdienstoefeningen had ten
gemeenteraadhuize door eenige leden der feestcommissie
eene uitdeeling aan de armen plaats van fijn zooge-
naamd paasCh- of krentebrood, en in de verschillende
scholen werden, van wege het gemeentebestuur, aan
de leerlingen feestplaten uitgereikt.
Van af dien tijd begonnen zicli meer en meer de
straten te vullen met vrolijke reijen en jubelende
groepen.
Van half een tot een ure 's middags klonk het sta-
tig klokgebrom van den stadhuistoren en onder dien
plegtigcn juichtoon, verzamelde zich eeiie menigte op
het nie'uwe marktplein met het voornernen van daar-
uit eene optogt, op de bij programma aangewezen
wijze, door de plaats te doen.
llet marktplein was net versierd. In het midden
was een fraai gedecorecrde kiosk verrezen waaruit de
\rijheidsboom zijne kroon verhief, omringd door een
trophee van vanen van verschillende kleuren en guir-
landes en daarboven uitdragende de Oranje vlag.
Het plein was in vierkant afgezet met verschillende
gekleurde vlaggenstokken met vanen van dezelfde kleu
ren; aan de zijde der Kerkstraat zag men een groote
eerepoort waarop te lezen stond
Oranjes hide en Neerlands leeuw,
Zijn Neerlands steun van eeuw tot eeuw!
en
Ook ons fitroomt Neerlands hloed door d'ader,
Mel Zeeuivsche troww voor Neerlands Yader
aan de havenzijde zag men een tweede poort omstren
geld met de nationale kleuren, waarboven een keurig
geschilderd c'nassinet, voorstellende de Nederlandsche
maagd, steunende op een vierkant waarin stond 1 April
1572, aan hare voeten hebbende den hoorn des over-
vloeds en tal van zinnebeelden toepasselijlc op vrijheid,
ontwikkeling en vooruitgang.
Meer en meer vulde zich het ruime marktplein met
bonte groepen, sierlijk getooide en zinnebeeldig ont-
worpen feestwagens, vvapen- schild- en vaandeldragers;
meer en meer steeg de feestelijke opgewondenheid en
toen zich de eigenlijk uitmuntend uitgewerkte feest-
wagen, dragende:
a. De Nederlandsche maagd, geheel in wit en oranje,
met gondon kroon, in de regterhand de staf met
den vrijheidshoed, aan den linkerarm een blaauw
schild, waarop met gulden letteren de woorden
Liberlalis primitiae (de eerstclingcn der vrijheid.)
ie b. een viertal maagdelijke trawanten, mede in wit en
tijd oranje met gouden hoofdkransen.
mc c. een trophee evan zinnebeelden van wetenschap en
Er ontwikkeling, bestaande hoofdzakelijk uit eene aard-
va globe, boeken, kaarten, bouwkundige instrumenten
ZIJ enz. en
d. vooraan de buste van Z. M. "Willem III.
*at toen, zeggen wij, die wagen zich op het terrein ver-
toonde, vervuhle onder het vrolijke door de muziek
aangeheven „Wij leven vrij enz!', e'en liiid gejubel der
tallooze menigte de lucht.
Zoodra de verschillende corporation en vereenigingen
waren gcrangschikt, was de stoet zamengcstcld als
volgt:
1, Twee schilddragers(die van Nederland en Oranje) te paavd
2. Het wapen van de gemeente Neuzen, gcdragen te voet. 3. Do
RegeHngscommissie. 4. Burgeineestcr en Wethoudcrs van Neuzen,
de Garnizocns-Kommandantde eerslaanwezende der Genie en do
raagazijnmeester der Artillcric 5. Het muziekgezelaciiap „Ai>ollo
met banier. 6. Eene afdecling Infantcrie van het garmzocn. 7. Do
Metalenkrnisridders (afdecling Neuzen) met banier. 8. Een gedecltn
van het gilde Nijverlieid en Koophandel, (meesters) met banier.
9. De zegewagen Nijverlieid en Koophandel. 10. llet overige ge—
deelte van het gilde Nijverlieid en Koophandel, (gezellcn). 11. Neu-
zens mannenkoor, met bonier. 12. Twee kanonnen getrokken door
negers. 13. Drie wapendragers (die van Nederland, Wurtemburg en
Zeeland), te voet. 14. lste gedcclte der Damosvereeniging. 15. De
Triomfwagen do Vrijheid, voorstellendi1 do Nederl. llaagd omringd
door maagdelijke trawanten eu verschillende attributcn. 10. :idege-
deelte der Damesvereeniging. 17 Dragers van de naamborden
Prins van Oranje, Graaf van llgmond cn Graaf van Hoornc. IS. l.ene
afdecling der feestcommissie. 19. Gezagvorrders van liuiten- cn
Binnenl. vaart met banier. 20. De zegewagen Zee- en riviervaart - ilie
Schipnersgezelleu22, llet St. Jans Gildemet banier. 23. Landbouwcrs
met banier. 24. De zegewagen Landbouw. 25. Landbouwersbcdieuden.
26. De vereeniging Ecndragt maokt magt, met banier' 27. De
rederijkerskamer Neuzen's Kunstliefde, met banier. 28. De perso-
nen wclke ilcelneracn aan de Volksspelen Ringsteken, mastklinunen
en zakloopcn. 29. Een sierlijk gedecorecrde sioep, bemand met 12 in
wit en Oranje gekleedde matrozen. 30. Eene afdecling Iiifhnterie
van he garnizoen.
Yoorwaarts ging de sierlijk getooide bonte rei en,
bij hetgezigt dezer schoone, plegtige en iudrukwekkende
manifeslatie, die strekken moest oin dankbaar liulde te
brengen aan de groote (laden van een onvergetelijk
voorgeslacht, werd aan menig oog een train van aan-
doening ontlokt.
Ofsehoon het weder minder gnnstig was geworden
kon de stoet behoorlijk den bij programma aangewe
zen weg bewandelen en kwarn hij in de beste orde
omstreeks drie ure, op het Marktplein terug, waar zij
zich om den sicrlijken kiosk plaatste.
Hier vulde zicli de kiosk met de feestcommissie, bur-
gemeester en wethoudcrs en de overige deelnemende
leden van het gemeentebestuur, den garnizoens-kom-
mandant en verdere deelnemende militaire lioofden,
de commissarissen en bestuursleden der verschillende
corporation en vereenigingen en een tal van bijzondcre
belangstellenden.
In dien tussehentijd klonkcn uit den stoet, op de
toonen van het Nederlandsche volkslicd, door de muziek
aangeheven uit honderde mondeii de regelen uit het ge-
lcgenlieidsvers van den heer van Dijk
„Wij staren op der vadren moed,
Zoo schoon ten toon gespreid
Ook ons bezielt die heilge gloed
Yoor onafhanklijkheid.
De vrijheid blijve ons dierbaarst pand,
Wat ons beschoren zij
Wij minnen Vorst en Vaderland,
En Nederland blijft vrij."
Daarna trad de voorzitter der feestcommissie, de
heer J. Sturm, voor, en hieldt in keruachtige en sier-
lijke woorden eene rede, schoon als het feest dat men
vierde.
Hij riep een lieil! driewerf heil! toe aan land- en
feestgenootcn, op het driedubbeld diamanten jubelfeest,
zooals nog niemand onzer ooit lieeft gevierd.
Hij begoii er op te wijzen hoe een volk in hoog-
tijdsdosch thans voor het oog van zijnen aardschen
en van den Hemelschen koning was verschenen om
blijde feesttoonen te doen hooren, luide dankzeggingen
te stamelen voor den zegen eener vrijheid, vddr drie-
hoiulerd jaar geborenhoe grijsheid en jeugd van een
blij gevoel doorstroomd waren, overal waar het dank
baar hart voor Oranje en Nederland klopte.
Hij wees op de groote beteekenis van het feest,
waarbij gevierd werd het leggen van den eersten steen
van het fondament van onzen staat op 1 April 1 572;
waarbij dankbaar gedacht werd aan het eerste feit, in
de breede rei der feiten, welke het Nederlandsche volk
voerden tot onafhankelijkheid, tot vrijheid, tot den
tegenwoordigen regeringsstaat, die heclite grondslagen
biedt voor Godsdienstige, zedelijke, intellectuele en
stoffelijke ontwikkeling, en die Nederland, in dit opzigt,
niet doet achterstaan bij een der volken van Europa!
Hij trad in een kort geschiedkundig overzigt van
de omstandighedeu die hadden geleid tot de herdacht
wordende gebeurtenis, zoo groot in gevolgen.
Hij noemde den Nederlander gelukkig kind te zijn
van het eeuwig gezegend land waar de blijde vrijheid,
die hand aan hand gaat met onafhankelijkheidharen
onwaardeerbaren invloed verspreid van een vaderland
dat thans nog door een vrij volk bewoonddoor de
edele vrijheid, het onschatbaarste wat de mensch be-
zitten kan, bestuurd wordt.
Hij herinnerde aan de edele zonen der vrijheid:
Prins Willem van Oranje, Marnix van St. Aldegonde,
van Treslong, van Egmond en Iloorne, en zoovele
anderen, en bragt dankbaar hulde aan hunne nage-
dachtenis.
Hij vergeleek de tegenwoordige toestand van Neder
land met dien van Spanje en Erankrijk, om aan te
toontn hoe Nederland die rijken overtreft in orde,
vrede, rust en welvaart.
Hij noemde de oude vaderlandsche spreuk „JHendragt
maakt magt," een spreuk die bij het Nederlandsche
volk zoo volkomen is verwezenlijkt, terwijl hij naar
aanleiding daarvan opwekte, om uit bet verledene denk-
beelden te putten van troost, kracht en hoop van
troost voor het verledene, kracht voor het oogenblik
en hoop voor de toekomst.
Hij wees op de stemming van Neuzens bevolking,
diezonder onderscheidtoonde te denkeu aan het
geene alien vereent, niet aan hetgeen soinmigen vail
elkander scheidt en op grond daarvan sprak hij de
overtuiging, uit dat de feestdag zal zijn aan te merxen,
als: schoon door de algemeene deelneming, gedenlcicaar-
dig door ordereel beleekpnend voor vorst en volk
en hij spelde uit de gezindheid, door het Nederland
sche volk dezer dagen aan den dag gelegd eene
schoone toekomst voor ons vaderland in het alge-
meen voor de plaats onzer inwoning in het bijzonder.
Hij uitte den wensch dat onder den eersten steen,
die te Bridle met zooveel majesteit werd gelegd, ieder
twistvuur gedoofd, voor eeuwig iedere vete begraven
zou zijnals gevolg waaraan vrede en vrijheid ons
volk zouden oinzwe-von.
Een Oranje leev'! de koning leev'! werd onder luidt
gejubel herhaald, als einde der sierlijke toespraak, die,
krachtig besloten werd door „Neuzen's mannenkoor
toen het in schoone toonen het heerlijke lied „Hol-
lands glorie" als feestcantate over het Marktplein liet
nilkken.
De feestcantate geeindigd zijnde, nam de heer bur-
gemeester het woord, om eene hartelijke dankzegging
te brengen aau de leden der feestcommissie in het
bijzonder, en aan de Neuzenaren in bet algeineen, die,
door de schoone en veelbetekenende wijze waarop werd
feestgevierd, toonden dat zij waren waardige Neder-
landers, innig gehecht aan het dierb.iar huis van
Oranje.
Ook hij wees op den onwaardeerbaren schat der
vrijheid, ons door onze edele voorvaderen overgeleverd,
en driikte de hoop uit dat het staren daarop steels
ten piikkel iriogt zijn en blij veil aau de afstammelin-
gen van zulke voorouders, om zich hunne afkoirrst
waardig te toonen.
Na eene hartelijke opwekking tot orde, vrede eu
ecndragt, bragt ook hij nog hulde aan ons dierbaor
vorstenhuis, en zijn Oranje bovenwerd met luid ge-
juich begroet.
De uitvoering van het „Vlaggelied" van Heije, kon,
ten gevolge der regenvlageii, geen plaats hebben.
Omstreeks vijf ure klaarde de lncht op en kon men
overgaan tot de volksspelen, namelijk: ringsteken,
mastklimmen en zakloopen.
Terwijl deze plaats hadden werden op den kiosk,
door bet muziekgezelschap „A polio," door „Neuzen's
mannenkoor" en door de rederijkerskamer „Neuzen's
Kunstliefde" van tijd tot tijd muziekstukken uitge-
voerd.
Eene breeder omsehrijving van den loop der volks
spelen te geven met de namen der overwinnaars, is,
om het korte bestek dat wij hebben, niet wel doenlijk.
In den loop van den dag waren tal van naburen
liierbeen gekomen, vooral uit Belgie, en toen omstreeks
half acht ure zacbtkens aan de illuminatien werden
ontstoken, waren de straten met wandelaars gevuld.
Het weder had zich ten gunste gekeerd en alle
illuminatien, waaronder zeer schoone, werkten uit
muntend. Jammer dat die van de muziektempel en
van de bogen, door het regenachtige weder des namid-
dags, niet behoorlijk hadden kunneti afgewerkt worden,
1 etgeen echter niet wegnam dat het Marktplein ook
bij den avond een schoon gezigt opleverde.
De avond was praehtig en het nadeel der regen-
buijen des namiddags, werd ruim vergoed door den
stillen avotidstond waarin ons een schitterend vuur-
werk werd te aanschouwen gegeven, waarvati vrcemden
en ingezetenen als om strijd bet schocne roemden.
Yoorai het sierlijke stuk, een decoratief, gevende
de W met de koninklijke kroon tusschen de jaartallen
157:21872, bad eene schoone uitwerking.
Na afloop van het vuurwerk was echter de feeste
lijke stemming nog volstrekt niet uitgevuurd, maav
duurde tot laat in den nacht voort, en menige schoone
speech, menige hartelijke dronk werd gewijd aan ko
ning! vaderland, vrede en blijde vrijheid.
Naauwelijks had de zon den volgenden morgen het
duister weggevaagd of van gevel mast en torenspits flad-
derden Nederlandsche en Oranjevlaggen in den mor-
genwind.
Het geschut deed zich op de havenbattevij hooren
en de borst van wie zich begon te vertoonen was
alweder met de vorstelijke Oranjekleur getooid.
's Middags en 's avonds werd het salut met het ge
schut als den vorigen dag herhaald en geduretide
den geheelen namiddag vergastteu Neuzen's Man
nenkoor" en Apollo" de ingezetenen op het Markt
plein met vrolijke toonen.
Ten 7 ure des avonds bragt de regelings-commissie
met de muziek eene serenade aan het hoofd van het
gemeentebestuur, om dank te zeggen voor de krach-
tiere en welwillcnde medewerking zoowel van ZEd.
Achtb. persoonlijkals van het gemeentebestuur in
bet algemeen ondervonden.
Van daav rigtten zich de schreden der regelings-
commissie naar bet huis van den beer garnizoens-
kommandant, kapitein von Leschen, om ook daar den
dank van Neuzen's burgerij over te brengen voor
de welwillendheid en steun door ZWEdel Gestr. en
het garnizoen aan de feestviering geschonken; terwijl
ten slotte door de regelings- en feestcommissie eene ovatie
werd gebvagt aan haren voorzitter, de heCr J. Sturm,
voor de krachtige wijze waarop hij de zaak gestenml,
•>-ere"eld en geleid had en voor den onvermoeideit
fjver° door hem bij voorbereiding en uitvoering aan
den dag gelegd.
De lubeltooneu van vrijheids en vaderlandsche zan-
gen, weerklonken overal onphoudelijk, door het ge-
kraak van klein vuurwerk onderbroken, en ook doze,
dag liep, onder naugenaamste omstandighedeu en de
beste stemming, ten einde.
Heden had alhior de feestviering plaats ter gedat' -
tenis aan de iuneming van den lkiel. Het was vo
Axel een waren feestdag en zoo elders, bestoml ook
hier een feestelijke stemming. Itesds in d.en vroegen
morgen wapperde van de huizen en anderc openbare
gdbouwen zoowel de nationale als de oranje en onn -
haukelijkheids vlag. Bij de feestcommissie, die oor-
sdronkelijk was geformcerd om den kiuderen der alge
meene school een feest te verschaffen, hadden zich
ecu viertal dagen te voren eenige andere corporation
aangemeldmet verzoek mede te mogen werken om
het feest met hunne tegenwoordigheid te he pen op-
