Pa e
Zeventig procent van de houtverbranders doet het helemaal verkeerd
Grootste Nederlandse
encyclopedie op cd-i
Reisorg;
SURPLUS
Zeventig
jarig B&O is
op afstand te
herkennen
Bravo ei
DE STEM
Koolwaterstoffen
Rook
Keurmerk
Houttekort
ONDER DE KURK
Ras
CONSUMENT KORT
'Openingstijden zijn goed zo'
Onveilige winkelwagentjes
Betalen via internet
DESTEM
VRIJDAG 1 DECEMBER 1995 E2
Door Nico Koolsbergen
Wat is dit nu? Een aktentas,
met wat.elektronische spul
len? Middelbare mannen die
in hun jeugd met radio's
knutselden, zullen er geen
problemen mee hebben. Ze
herkennen onmiddellijk de
antenne (de 'vlieger'), de
afstemcondensator (de hele
serie schijfjes vlak naast
elkaar), de radiobuizen, de
seinsleutel. Dit is een zen
der/ontvanger van een halve
eeuw geleden. En alles past
in de aktentas.
De leeftijd is zelfs nog iets
hoger, want het ding stamt
uit de oorlog. Het apparaat
werd gebruikt door het ver
zet in Denemarken. Wie zou
een degelijke ambtenaar met
een doodgewone aktentas
immers aanzien voor een
verzetsstrijder die illegaal
contacten met het buiten
land onderhoudt?
Het toestel is een
Bang Olufsen. De ook
toen al bekende Deense
fabriek investeerde veel ken
nis en zorg in deze appara
ten. In januari 1945 werd het
allemaal ontdekt en daarop
liet de Gestapo de fabriek
van B&O opblazen. Maar
nog geen jaar later stond er
een nieuwe fabriek en draai
de Bang Olufsen als van
ouds.
B O is een buitenbeentje
in de wereld van audio- en
videofabrikanten. Het merk
valt op door zijn eigenzinni
ge vormgeving. Een prettige
bijkomstigheid is dat het niet
zoals andere fabrikanten
twee keer per jaar met nieu
we modellen komt. Een
Bang Olufsen is daardoor
niet gauw gedateerd. Op de
kwaliteit is nooit iets aan te
merken geweest en dat
rechtvaardigt ook het - toe
gegeven - hogere prijskaart
je-
B O bestaat zeventig jaar.
De oprichters waren, de
namen zullen niet echt ver
bazen, de heren Svend Oluf
sen en Peter Bang. Zij waren
de eersten die eind jaren
twintig een radio maakten
die door het lichtnet kon
worden gevoed. Tot dan
waren batterijen de enige
(kostbare) manier om uitzen
dingen te beluisteren. Wat
later brachten ze met de 'Eli
minator' de eerste omvormer
op de markt waardoor alle
radio's, ook van andere mer
ken, via het stopcontact
gevoed konden worden.
De eerste B O-radio's
werden nog zonder kast gele
verd; die liet de koper zelf
fabriceren door de plaatselij
ke meubelmaker. En tot in de
jaren vijftig maakte het
bedrijf toestellen die er, ook
voor die tijd, niet uitzagen.
Pas toen een bekende Deense
architect, Poul Henningsen,
B&O uitfoeterde over de
slechte vormgeving, besloot
de fabrikant de bakens te
verzetten. Dat ging nogal
radicaal: Bang Olufsen
koos compromisloos voor de
kleine groep die 'kwaliteit en
stijl stelt boven prijs'.
Sindsdien is een B O al
op afstand te herkennen. Het
ontwerp is altijd hoe dan ook
origineel. Zou je de stijl in
één woord willen samenvat
ten dan is 'slank' de beste
omschrijving. Terwijl andere
fabrikanten al jaren tobben
om hun televisies zo ondiep
mogelijk te maken, levert de
Deense onderneming al sinds
jaar en dag zulke toestellen.
B&O was voorts de uitvin
der van de 'actieve' luidspre
ker. De schuivende glazen
deurtjes van de BeoSound
Ouverture zijn befaamd.
Vormgeving is niet het voor
naamste streven. Voor een
nieuw apparaat wordt eerst
een 'concept' bedacht. Alle
energie gaat in die fase naar
de functionaliteit en bedie
ning van het toestel, Pas als
dat allemaal vast staat,
wordt een ontwerper uitge
nodigd. Maar die krijgt dan
wel alle vrijheid.
De Bang Olufsen zen
der/ontvanger werd voor
het Deense verzet in de
Tweede Wereldoorlog.
Door Hein Sluijter
Mensen met een open haard of
een gesloten houtkachel moe
ten oppassen. Mensen zonder
trouwens ook. Zeventig pro
cent van de houtstokers in
Nederland maakt zijn vlam
men domweg verkeerd en ver
vuilt als gevolg daarvan het
milieu.
Het lijkt zo onschuldig en zo
mooi puur natuur om het vuur
nog eens op te porren tot die fas
cinerend dansende forse oranje
tongen en het lijkt zo gezellig om
later op de avond met een glaas
je wijn erbij in het nog goed nas-
meulende vuur te turen, maar
eigenlijk zit je dan op je gemak
het milieu behoorlijk te bezoede
len en de lucht buiten op te zade
len met schadelijke stoffen die
daar niet thuis horen.
Een open haard in volle actie kan
een naar verhouding grote ver
vuiler zijn. Vooral als de stook-
wijze volstrekt onjuist is. „Het
ware daarom beter dat de open
haard bezitters eens leerden
goed te stoken," weten ze bij de
Vereniging Milieudefensie. Ze
wijzen ook op niet-stokers die er
last van kunnen krijgen, van een
simpel maar hinderlijk hoest-
buitje tot mogelijk later een ern
stige ziekte. Beide groepen moe
ten dus oppassen.
Eén enkele slecht gestookte open
haard of houtkachel veroorzaakt
meer vervuiling dan honderd
veel schonere aardgaskachels bij
elkaar, hoor je bij Milieudefen
sie. En een onderzoek van de
GGD in Eindhoven heeft aan het
licht gebracht, dat smogvorming
in het winterseizoen soms voor
40 procent terug te voeren is op
brandende houthaarden in de
omgeving. Bij het Astmafonds
komen gemiddeld per week twee
klachten binnen van cara-
patiënten die het sterk benauwd
krijgen als de gezelligheidsvuren
bij de buren weer oplaaien. Een
hond uitlaten bijvoorbeeld kun
nen die mensen (nog altijd 5 tot
10 procent van de bevolking) wel
vergeten.
De belangrijkste kwalijke stof
fen die via deze warmtebron de
atmosfeer worden ingejaagd,
zijn koolwaterstoffen, waaron
der PAK's (polycyclische aroma
tische koolwaterstoffen), kool-
monoxyde oftewel CO en min of
meer linke stofdeeltjes. Koolwa
terstoffen zijn slecht voor de
gezondheid en dragen bij aan de
vorming van smog. Het is
bekend, dat een deel van die
koolwaterstoffen kankerverwek
kend kan zijn. Koolmonoxyde is
de aanrichter van kolendamp
vergiftiging en kan bij geringe
hoeveelheden longen en slijm
vliezen irriteren.
Ook binnenshuis liggen de kwa
lijke dampen op de loer. Het
knusse vuurtje is in staat om de
woonkamer met hoge concentra
ties aan altijd onzichtbare PAK's
te teisteren. Wees vooral beducht
voor benzo-a-pyreen, want dat
kan leiden tot kanker. En weet,
dat koolmonoxyde zich ook bin
nen de stookruimte kan manifes
teren. Tevens zullen de onver
mijdelijke, zwevende stofdeeltjes
voor de gezondheid niet bevor
derlijk zijn.
Het klinkt allemaal heel alarme
rend, maar er is wel iets aan te
doen. Veel zou al verholpen zijn
als de verbranding wat minder
onvolledig wordt uitgevoerd.
Hoe intenser de verbranding, hoe
minder uitstoot uit de schoor
steen. Daarnaast zou beter gelet
moeten worden op het materiaal
dat het vuur ingaat. Om de ver
branding zo optimaal mogelijk te
laten verlopen, kun je beginnen
met alleen hout te gebruiken dat
minstens een jaar heeft liggen
drogen op een plek waar de wind
vrij spel heeft gehad. Ander hout
is te nat en zal wanneer het als
nog vlam weet te vatten, een veel
te lage temperatuur ontwikke
len, minder stoffen verbranden
en dus de lucht extra belasten.
Dat betekent niet, dat alle droog
hout zo maar in de open haard
gesmeten kan worden. Is het
geverfd, gebeitst of geïmpreg
neerd dan mag het echt niet wor
den verbrand, omdat er dan zeer
schadelijke stoffen zoals zware
metalen vrijkomen.
Brandt het vuur eenmaal dan is
het voor het milieu ideaal als de
vlammen blauw zijn. Je kunt dat
bereiken via voldoende luchttoe
voer. Dan verbranden alle gas
sen. En ben je tamelijk schoon
bezig.
Het is jammer, maar die o zo
stookt
onrust
mooie oranje vlammen in dat
leuk knappende, sfeervolle vuur
tje geven blijk van een slechte
verbranding met als gevolg aan
tasting van de atmosfeer.
Verder moet je noch bij Milieu
defensie noch bij de branche
organisatie Vereniging Haard en
Rookkanaal (VHR) aankomen
met het woord 'allesbrander'.
Dat ding is kennelijk zo buiten
sporig vervuilend, dat de VHR
het bestaan ervan domweg ont
kent. „Bestaat helemaal niet."
Basta.
Milieudefensie wil ook graag
zien dat je met polsdikke hout
blokken stookt, maar dat is wat
moeilijker, omdat aangeboden
brandhout meestal dikker is. Een
ander punt is de schoorsteen. Die
moet je elk jaar laten vegen, al is
het alleen maar om schoorsteen
brand te voorkomen. Niet zozeer
van belang voor het milieu, maar
meer voor je eigen gezondheid is
een goede ventilatie in het ver
trek waar de haard in actie is.
Zit alles in die kamer potdicht
geïsoleerd dan kan er zuurstof
gebrek ontstaan of een begin
nende kolendampvergiftiging.
Zogeheten open-haardblokken
die bestaan uit paraffine, olie en
zaagsel kunnen er net mee door,
mits je niet meer dan één exem
plaar tegelijk laat branden.
Houtbriketten van geperste
spaanders en zaagsel bezwadde
ren de lucht net zo als hout. Van
groot belang is verder dat de
open haard of de houtkachel niet
aan gaat bij mistig of windstil
weer.
„De rook slaat dan neer en daar
kunnen buren en omwonenden
last van hebben," zegt Gerard
Brinkman, medewerker van de
Milieutelefoon. „Per jaar komen
er driehonderd telefoontjes bin
nen die daar over gaan. Vooral
astmapatiënten kunnen er door
in de problemen komen. Als je
als klager stuit op onwil bij de
stokende buren, kun je helaas
weinig kanten uit. Wel kun je een
brief schrijven naar de gemeente
met de vraag om op te treden. Je
zit op die manier wel opge
scheept met een onoplosbare
burenruzie. En bijna alle
gemeenten geven in eerste
instantie te kennen, dat zij niet
bevoegd zijn om dwingende
maatregelen te nemen."
Enig houvast biedt in zo'n geval
wel een oordeel van de Raad van
State, uitgesproken op 13 okto
ber 1992.
De raad besloot toen dat een
gemeente wel degelijk wat kan
aanrichten aan de hand van een
bouwverordening. Andere ins
trumenten waar de gemeente op
kan worden gewezen, zijn het
Bouwbesluit, een Algemene
Plaatselijke Verordening en de
Wet Milieubeheer. Hierbij kan
de GGD een adviserende rol ver
vullen.
Brinkman: „In zijn algemeen
heid het stoken van open haar
den verbieden, is een onbegon
nen zaak. Wel zou je een verbod
Juist die fascinerend dansen
de oranje tongen zijn funest
voor het milieu, zowel huiten
als binnen.
FOTO DE STEM JOHAN VAN GURP
kunnen bedenken om hout te
verbranden bij mistig weer. In
Amerika zie je dat al. In ver
schillende staten is het daar
onder bepaalde weersomstan
digheden verboden een hout
vuur, waar dan ook, aan te ste
ken. Goed, maar wat kun je daar
nu in Nederland mee? Wel, als er
nu maar heel duidelijk sprake is
van overlast, kan eenieder pro
beren om te protesteren bij de
plaatselijke overheid. Via de
Milieutelefoon kan een voor
beeldbrief worden aangevraagd
om naar de gemeente te sturen."
De landelijke overheid erkent
overigens dat er wettelijk wat
geregeld moet worden om zoveel
mogelijk milieu-onvriendelijke
stoffen als gevolg van stoken te
weren uit de atmosfeer. Zo is er
inmiddels een Ontwerpbesluit
Typekeuring Houtkachels in het
leven geroepen. Is dat ontwerp
eenmaal wet geworden dan
mogen toestellen zonder keur
merk niet meer worden verkocht.
Navraag bij het ministerie van
VROM leert, dat we nog wel even
op die wet kunnen wachten. Het
ontwerp verblijft momenteel bij
de Raad van State. Eenmaal na
onvoorspelbare tijd en mèt
advies terug op het ministerie,
gaat er nog een half jaar over
heen alvorens die wet van kracht
is. Eerder dan zomer 1996 zal het
zover dus niet zijn en waar
schijnlijk wordt het nog wat
later.
Een hardnekkig misverstand
heerst over de uitstoot van kool-
dioxyde oftewel koolzuurgas
(C02). Zoals bekend, is dat gas de
veroorzaker van het broeikasef
fect (zo dit bestaat). Maar wie
hout stookt, brengt géén broei
kaseffect teweeg. Er komt wel
koolzuurgas vrij, maar dat is ooit
als levende boom opgezogen uit
de gewone, gezonde atmosfeer en
wordt bij verbranding daaraan
weer prijs gegeven, waarna het
opnieuw kan worden opgeno
men. Dat is een natuurlijke
kringloop.
Bij fossiele brandstoffen ligt dat
anders. De enorme hoeveelheden
koolzuurgas die daar bij ver
branding de lucht in worden
geslingerd, ook bij aardgas, zijn
weliswaar eveneens ooit aan de
atmosfeer onttrokken, maar dat
geschiedde lang geleden in de
loop van miljoenen jaren. En dat
gas komt nu relatief plotseling in
enkele jaren, als het ware sterk
samengebald, terug in een omge
ving waar het niet meer in past.
De energiecentrales stoken de
laatste jaren zelfs hout bij, juist
om het broeikaseffect tegen te
gaan.
„Houtkachels en -ketels vormen,
hoe vreemd het ook in eerste
instantie mag klinken, de ver
warming van de toekomst," zo
beweren de voorstanders van
speksteenkachels. Een spek
steenkachel wordt aangeprezen
als uiterst vriendelijk voor het
milieu, houtbesparend en er
wordt een hoog rendement
beloofd van 90 tot 95 procent. In
zo'n apparaat wordt het hout
snel, bij zeer hoge temperatuur
vrijwel volledig verbrand, zodat
er nagenoeg geen nadelige uit
stoot meer is. Er is ook nauwe
lijks as. Alle ellende komt in de
vlammen om.
Dat kan alleen als de kachel
dicht is. Geen open haard dus. Er
is voor de sfeer wel een glazen
deur, zodat je het vuur kunt zien.
Je hoeft maar een tot drie uur te
stoken, waarna de speciale
eigenschappen van speksteen
ervoor zorgen dat de warmte 12
tot 24 uur blijft uitstralen. Spek
steenkachels gaan een heel leven
of nog langer mee. Ze zijn duur.
De prijs voor het eenvoudigste
apparaat komt dan ook neer op
6000 gulden. De plaatsingskos
ten moeten op minimaal 500 gul
den geschat worden.
Bijna alle voordelen van een
speksteenkachel vind je ook in
goedkopere vuurbetonkachels of
in tegelkachels. Daarnaast
bestaan er andere kachels, steeds
met een glazen voorzet waar
doorheen de vlammen goed te
ontwaren zijn, die net zo'n scho
ne verbranding beloven als de
speksteenkachel en die eveneens
veel minder prijzig zijn.
Nu heeft een moderne gasge
stookte cv-ketel net als bij die
stenen kachels een rendement
van 90 procent. Dat is toch mooi,
zou je zeggen. Maar aardgas
raakt op. De aardgasvoorraden
in Nederland zullen binnen
twintig jaar onvoldoende de
vraag naar energie kunnen dek
ken. Wel, zeggen de fabrikanten
en verkopers van stenen houtka
chels, hout is er voor eeuwig. Is
onuitputtelijk. Als je maar weer
aanplant wat je verbrandt.
Brinkman van de Milieutelefoon:
„Dat klinkt wat optimistisch. Op
dit moment neemt in de hele
wereld de hout voorraad af. Je
kunt denken aan houtplantages,
maar dat is iets anders dan bij
voorbeeld het herstellen van
gekapt oerbos. Want dat kan niet
meer. Zo'n plantage heeft min
der natuurwaarde. Trouwens als
iedereen een speksteenkachel of
een verwant verwarmingsppa-
raat aanschaft, komt er zeker een
houttekort. Je kunt niet alle hout
opstoken. In de bouw alleen al
zijn enorme hoeveelheden
nodig."
En waar blijft nu de gewone man
met zijn gewone, al tijdens de
bouw relatief goedkoop aange
brachte open haard, die met wat
lekker lekkende vlammetjes wat
sfeer en gezelligheid voor hem en
zijn huisgenoten wil oproepen?'
Tja, eigenlijk nergens. Temeer
niet, omdat hij ook aan grote
houtverspilling doet. Een open
haard geeft maar ongeveer 15
procent rendement. De rest van
de warmte gaat verloren en ver
huist samen met de prut door de
schoorsteen naar buiten. Waar
immer nog de vogeltjes fluiten
maar wel in een lucht die steeds
viezer wordt.
Infolijn Vereniging Milieudefensie
020-6262620
Er zijn er die het zien als
een gekte. Als een rage
die in de wijnwereld wel
over zal gaan. Als een bui. En
dus als iets dat aan komt waai
en, maar altijd weer de wijk
neemt naar de verte. Waarna
de toestand is als voorheen.
Er zijn er ook die de cépage-
wijn beschouwen als de grote
hit in de nu komende eeuw.
Waar je alvast intens naar toe
moet werken om te voorko
men dat je straks buiten de
boot valt. De grote toekomst.
Ruwweg dus twee stromingen
bij wijnmakers over de hele
aardbol. Onenigheid over de
betekenis van cépage-wijn.
Dit produkt dat, in tegenstel
ling tot de meeste traditionele
wijnen, gemaakt is van slechts
één druiveras of soms van
twee, is hevig in opmars. Met
de opzet om voor de consu
ment heel herkenbaar te zijn.
En dus met etiketten waarop
met grote letters het ras wordt
vermeld.
Zo'n tien jaar geleden is de
nieuwigheid aarzelend op
gang gekomen. En nu zie je ze
steeds meer. Hun opgang lijkt
inmiddels niet te stuiten. De
wijnen gaan solo. Eén druive-
variëteit maakt de fles heilig.
Veel mensen komen er inder
daad langzamerhand achter,
dat een witte wijn die uitslui
tend van het ras chardonnay
afkomstig is heel anders ruikt
en smaakt als een fles sauvig-
non blanc. Er worden liefheb
bers gekweekt van een druive-
soort en in mindere mate van
een wijn uit een bepaald
gebied. Bij cépage-wijnen
wordt die (mede-smaak-bepa-
lende) herkomst nog wel ver
meld, maar in kleinere letter
tjes.
Deze wijnen worden vooral
buiten het traditionele wijn-
land Frankrijk geproduceerd.
Ze komen veelal uit de Nieu
we Wereld. Uit Chili, uit Zuid-
Afrika, uit Australië, uit
Nieuw Zeeland, uit Californië
en zelfs uit Tasmanië. Maar
ook uit Oost-Europa, uit lan
den als Bulgarije, Hongarije,
Roemenië of Moldova.
Ze zijn tot nu toe een succes.
En mede daardoor hebben we
dan een groeiende groep con
sumenten, die geneigd is om
eens van het rechte pad afwij
ken en heel avontuurlijk wat
verder de wereld in te kijken.
De afkeer van de huidige
Franse atoomproeven blijkt
daarbij een extra stimulans.
Voor de prijs hoef je dat uit
stapje niet te laten, want je
kunt profiteren van een con
currentieslag. Zuid-Amerika
en Oost-Europa kunnen nog
Door Hein Sluijter
altijd goedkoper leveren dan
Frankrijk en over kwaliteit
valt nauwelijks te klagen. Ras
sen als cabernet sauvignon,
merlot, syrah en pinot noir
voor rode wijn en chardonnay
sauvignon blanc en chenin
blanc voor witte lopen in de
hele wereld aan kop.
Wat niet wil zeggen dat West-
Europa achteraan hobbelt.
Frankrijk en ook nog wel Italië
doen al dapper mee aan deze
ontwikkeling. Maar dat is
defensief. Vooral voor Frank
rijk is het een verdediging. De
Fransen voelen zich aangeval
len. Na een aanlooptijd van
enkele jaren werden in 1993
ineens de Franse cépage-wij
nen met veel poeha aan de
buitenwereld voorgesteld. Zie,
wij hebben ze ook, was de
boodschap.
Sindsdien wordt er vooral in
het zuiden van Frankrijk, in
het Pays d'Oc dat heel de
streek Languedoc-Roussillon
omvat, hard gewerkt aan ver
groting van het arsenaal wijn
gaarden dat nu al aangezien
kan worden als de grote
kraamkamer van de Franse
cépages. Hier komt het ant
woord vandaan op het offen
sief uit de Nieuwe Wereld. Ze
worden wél allemaal verkocht
als Vin de Pays, een kwaliteits-
status die een trapje lager staat
dan het bekende appellation
contrölée. Hoe dat op den
duur zal uitpakken bij de con
sument is nog maar de vraag.
Cépage-wijnen zijn in Frank
rijk en elders in West-Europa
eigenlijk helemaal niet nieuw.
Denk aan de Elzas, die per tra
ditie uitstekende gewürztrami-
ners of rieslings voortbrengt.
En rode Beaujolais bijvoor
beeld is uitsluitend afkomstig
van de gamay. Alle betere wit
te Bourgognes zijn slechts uit
één druivevariëteit geperst, de
chardonnay. Maar dat zal wel
nooit op het Franse etiket ver
meld worden. Hooguit op een
achter-etiket van het importe
rende land.
Eindhoven (anp) - Philips Media heeft de grootste Nederlandstalige
encyclopedie op een interactieve cd op de markt gebracht. Volgens het
Eindhovense concern overtreft het interactieve naslagwerk in grootte
alle traditionele Nederlandse encyclopedieën.
De cd-i zou in omvang bovendien alle andere interactieve encyclope
dieën overtreffen, die tot dusver vooral op Amerikaanse en Engelse
cd-i's zijn verschenen, aldus Philips.
De encyclopedie telt vele honderden megabyte aan Nederlandse tek
stinformatie over de meest uiteenlopende onderwerpen en een over
vloed aan beeld- en geluidsfragmenten van digitale kwaliteit.
Het zilveren schijfje kent 120.000 Nederlandse, razendsnel toeganke
lijke trefwoorden en omvat onder meer 3300 afbeeldingen, 30 minuten
aan filmfragmenten, 2 uur muziek, 60 video-documentaires en 50
interactieve geografische kaarten. Philips heeft maximaal gebruik
gemaakt van de interactieve kracht van haar cd: via meer dan 1,5 mil
joen onderlinge woordkoppelingen kan de gebruikers kris-kras over
de cd 'springen' om steeds meer informatie over een onderwerp te ver
zamelen.
Om de overvloed aan informatie snel toegankelijk te houden bevat de
cd-i naast de 120.000 trefwoorden onder meer een eenvoudig te hante
ren 'zoekboom', een zelf te programmeren geheugen en een interactie
ve wereldatlas.
Philips overweegt de informatie van de cd-i ook als cd-rom uit te
geven voor gebruik op personal computers. De Philips Media Interac
tieve Encyclopedie kost 350 gulden. Het concern verbindt aan de
introductie van haar standaardwerk een niet-goed-geld-terug-actie
die op 15 december van start gaat.
De politiek soebat nog steeds over de vraag of de winkels
open mogen blijven. Volgens het Dongense onderzoeksbureau
GfK zitten de Nederlandse consumenten helemaal niet te wach
ten op ruimere openingstijden.
Van vijfduizend ondervraagden zei 85 procent tevreden te zijn
met de situatie zoals die nu is.
Van de mensen tussen 30 en 39 jaar is eenderde minder tevreden
met de huidige openingstijden. Ook jongeren zien het wel zitten
wanneer winkels langer openblijven.
Volgens het vakblad Distrifood legde GfK drie vragen voor: door-
deweek 's avonds twee uur langer open, zondag de hele dag open
of doordeweek 's ochtends twee uur eerder open. Weinig verba
zingwekkend dat de meerderheid kiest voor: doordeweek 's
avonds twee uur langer. Die wens geldt vooral voor de super
markten.
Het is wat met die winkelwagentjes, als ze al niet gestolen worden
veroorzaken ze ongelukken. In de Verenigde Staten raken jaar
lijks 25.000 kinderen onder de vijftien jaar gewond, doordat ze
van winkelwagentjes springen of vallen. Of doordat de winkelwa
gentjes zelf omvallen met kind-en-al erin.
De Amerikaanse onderzoekers stellen direct een doeltreffende
maatregel voor: verbieden die wagentjes totdat er een absoluut
veilige versie is.
Fleurop, ANWB, Albert Heijn en de Leidse Onderwijs Instellin
gen zijn enkele deelnemers aan een proef met betalen via Internet
die volgend jaar in Nederland van start gaat.
Abonnees van Planet Internet kunnen begin volgend jaar bij hun
bank een Internet-rekening openenen. Via die rekening kunnen
mensen dan van thuis uit bestellen en direct betalen. Tijdens de
proefperiode is het maximum bedrag per betaling vastgesteld op
250 gulden.
Ee
Italianen weten I
eerst toegepast in
'Voertuigen met
mensen niet aar
cent meer omzel
Jaar '95). Nu is
acte driedeurs
grote vijfde der
enorm gat. En
Door Rien van der Stel
Fiat is de uitdaging|
„Wij kunnen net
auto's maken als d|
riepen ze in Turijn.i
de Bravo en de Br^
van de tekentafel,
werd de tweeling A:
Jaar 1996. Twee vi
modellen en vier ni|
ren. Opvolger van -
uitstekende auto, di^
succes boekte.
De nieuwe weg die
Italië ingeslagen is o|
van Paolo Cantare
vruchten af. De jong
Bravo/Brava, is Au
Jaar 1996. Nadat de]
jaar die onderschei;
moet dat de Italian!
stemmen. Nu de vei
Want Fiat doet weer
dingen, maar de klan
ook oog voor hebber
Berkhout van Fiat
land: „Naast prodt
9 ^nderopvang van ee
jonge kinderen rustig A
