Nog één keer onder professoren
(Classic
Filmencyclopedie voor fans met goede ogen
BOEKENLEGGER
KINDERBOEKEN
Rushdie's nieuwe roman
niet te koop in Bombay
'Indische duinen' aan tor
Nieuw Verkade-album
Peuters en prentenboek»
DE STEM
GROTE GIDS
Ik leen uw
lucht in
mijn woorden
Kon. Bibliotheek verwijdert
roofdrukken van Gerard Reve
Oeuvre van Willem Frederik Hermans voltooid
festival van Zee
lassiek
^ëZ^pigtesen-
VRIJDAG 8 SEPTEMBER 1995 [j jggTEM
Door Y. Né
De poëziezomer is weer voorbij in
het grensdorp Watou. Het onop
vallende, in zichzelf gekeerde
dorp aan de Frans-Belgische
grens nabij leper, in de streek
waar de hoge planten van de hop
pe het uitzicht bepalen, lokt niet
langer bezoekers. Of het moest
zijn om het monument voor Hugo
Claus te bekijken, dat door Roger
Raveel werd vervaardigd en op
het marktplein staat.
Elke zomer worden in een aantal
oude panden in Watou verbin
dingen tot stand gebracht tussen
poëzie, beeldende kunst en de
omgeving. Vorig jaar stond Hugo
Claus centraal (de bezoeker vindt
er nog zijn geschilderde teksten
op het wegdek) en dit jaar beel
dend kunstenaar en theaterman
Jan Fabre. In drie maal zeven ka
mers plaatste Fabre een object of
installatie, steeds vergezeld van
een gedicht, als tekst leesbaar op
een blauwe, want met bic-inkt
bepotelde glasplaat en hoorbaar
als voordracht via geluidsboxen.
Waarom dit na afloop pas ver
teld? Omdat er een mooi boekje
verscheen met de eenentwintig
gedichten en eenentwintig fotos
van de beeldende realisaties. Het
geeft een goede indruk van Fa-
bres schemeruniversum. On
danks dat de lijfelijke aanwezig
heid van Fabre's geprepareerde
insekten en hun geur ontbreekt.
Of de doordringende geur van de
vliegenvangers!
Maar het boekje staat op zichzelf.
Beeld en gedicht geven moeite
loos aanleiding tot bespiegeling
bij de lezer. Omdat het goede ge
dichten zijn. Hadewijch, Gezelle,
Achterberg zijn erin opgenomen,
maar ook o.a. Kouwenaar, Fave-
rey en Hertmans. Ook de fotos
van de installaties werken. Zij
zijn als het ware kijkkastjes ge
worden: onder één hoek kijk je er
naar binnen. De lezer van het
boekje ziet niet alles. Maar wat is
afgebeeld gaat een relatieaan
met de teksten. Sterker misschien
nog dan in werkelijkheid, waar
sommige installaties allereerst
een wat gedateerde indruk maak
ten, bijvoorbeeld een rij op zijn
kant gezette pianos, een verduis
terde ruimte die vol hangt met
rijgsnoeren van kapotte wijngla
zen en daarachter een projectie
van Fabre's portret op laken.
Het blijken installaties te zijn,
die hij in de jaren zeventig en
tachtig maakte. Maar de beelden
staan bij Fabre nooit op zichzelf.
Ze maakten soms al eerder deel
uit van zijn theaterstukken en ze
vormen zijn persoonlijk vocabu
laire voor het onnoembare. Wie
daarover meer wil weten, moet
zeker het boekje Mestkever van
de verbeelding lezen met essays
over Fabre door o.a. Stefan Hert
mans en Anna Tilroe.
Alle dinge/ Zijn mi te inge schreef
Hadewijch, of is et het blauwe ge
welf,/ dat onder en boven u
blinkt, zo diep,/ of is het u, schrij
verken, zelf! volgens Gezelle.
Naast het eerste gedicht staat een
foto van een schoongeveegd
schoolbord met letters die wer
den uitgespaard en die nu een on
begrijpelijke code vormen. Daar
onder is de vloer overstelpt met
Jan Fabre
FOTO BEZIGE BIJ
uit boeken gescheurde paginas.
Gezelle's gedicht gaat vergezeld
van een foto van een donkere kel
der waarin een laag water staat,
die talloze aan het plafond ge
hangen theezakjes weerspiegelt
(wat onzichtbaar is: ze bewegen
op de wind en bevatten elk een
portretje van Fabre en het riekt
er naar dood water). Heel mooi
was de installatie van de met
blauwe bic-balpen bekraste graf-
kruisen, met op elk een andere
naam van een insekt (De grafkel
der van de onbekende computer).
Dat lijkt te gaan over de tragiek
van het verschil tussen wat echt
is en wat benoemd wordt. Daar
bij het gedicht West-Vlaanderen
van Hugo Claus: Ik in Ithaka met
gaten in mijn vel/ Ik leen uw
lucht in mijn woorden. Indruk
wekkend en ontroerend vond ik
ook de blauwgebicte, houten sar-
cofaagschrijn, die het hele ka
mertje vulde en waar een man
nenstem Leven in een huis van
Kouwenaar fluisterde. Daar
werd de stilte hoorbaar gemaakt.
Het boekje bevat een woord voor
af door Gwy Mandelinck, initia
tor van de Watou-zomers. Elly
Stegeman, o.a. stafmedewerkster
bij Kunstcentrum De Beyerd in
Breda, schreef een associatieve
droomtocht door een fictief,
blauwgebict kasteel, waarin de
Fabre-kamers elk een plaats krij
gen.
Hoe poëzie zich heel indringend
met concrete, zintuiglijke erva
ringen kan verbinden en hierin
zelfs een bepalende rol speelt,
werd duidelijk in Watou en toont
dit boekje.
LEVEN IN EEN HUIS
Leven in een huis
als in een lichaam
een breker breekt de ruiten
de wind van buiten
komt binnen
in een hoek nog een oud kind
in een kast een vergeten
liefde
stilte neemt bezit van geluid
namen versmoren in stof
geen deur komt ergens op uit
'Watou 95, dichters rond de beel
dende kunstenaar Jan Fabre'.
Uitg. De Bezige Bij, prijs f 29,50;
'Mestkever van de verbeelding,
over Jan Fabre'. Uitg. De Bezige
Bij, prijs 26,50
De Koninklijke Bibliotheek (KB) heeft dertien roofdrukken van Gerard
Reve uit de vitrine gehaald. De Reviana maakten deel uit van de ten
toonstelling 'Uit de kast. Tien jaar marginaal drukwerk uit de Konink
lijke Bibliotheek', die op 4 augustus open ging. De presentatie, die 215
werken omvat, loopt tot en met 26 oktober.
De KB verwijderde de werken op aandrang van 'de volksschrijver', om
dat de instelling de relatie met hem niet wil verzieken. Ook wil de bibli
otheek geen partij zijn in de strijd tussen Reve en piratendrukkers. De
advocaten van beide partijen onderhandelen nog over een eventuele fi
nanciële compensatie. Reve wil ook dat de titels van de illegale boekjes
uit de catalogus worden verwijderd. In het tentoonstellingsboek neemt
de KB overigens uitdrukkelijk afstand van illegale drukpraktijken.
In de lege vitrine ligt nu een verklaring waarin de KB uitlegt dat pira-
tenedities een vanzelfsprekend onderdeel uitmaken van de tentoonstel
ling over marginaal drukwerk. De roofdrukken van Reve mochten vol
gens de bibliotheek niet ontbreken, omdat het werk van de schrijver
veel misbruikt werd voor piraterij, maar een conflict met Reve is het
niet waard. De drukwerkjes maken deel uit van het Depot van Neder
landse Publikaties van de KB.
Hoewel het zich in Bombay afspeelt, heeft de Indiase distributeur het
nieuwe boek van de omstreden Britse auteur Salman Rushdie niet in
de commerciële hoofdstad van het land uitgebracht. Volgens woord
voerders van boekwinkels is dat gebeurd om problemen te voorkomen.
The Moor's Last Sigh van de in Bombay geboren Rushdie is niet in de
stad te koop uit vrees voor geweld wegens de religieuze en politieke
lading van het boek, verklaarde een woordvoerder van Strand, de be
kendste boekhandel van de stad. In zijn roman hekelt Rushdie plaat
selijke Hindoe-politici.
Meer dan 700 mensen kwamen eind 1992, begin 1993 om het leven in
Bombay bij rellen tussen Hindoes en moslims. De spanning tussen de
bevolkingsgroepen blijft een probleem. Sommige politici in de recht
se, nationalistische regeringscoalitie in Maharashtra, de deelstaat
waarvan Bombay de hoofdstad is, hebben aangedrongen op een ver
bod van het boek, maar er zijn tot dusver geen stappen ondernomen.
Bal Thackeray, leider van de nationalistische Hindoe-groepering Shiv
Sena, zei het boek van Rushdie niet te hebben gelezen. „Maar de heer
Rushdie moet niet schrijven over een land en volk waar hij weinig van
weet", zei Thackeray in de krant Times of India. Thackeray is een van
de machtige Hindoe-politici waarvan het boek karikaturen geeft.
Door Johan Diepstraten
De necrologieën die in de dagen
na de 27e april van dit jaar ver
schenen, zouden er niet wezen
lijk anders hebben uitgezien, als
de laatste roman Ruisend gruis
van Willem Frederik Hermans
al was gepubliceerd. De als ro
man gepresenteerde novelle be
hoort niet tot de hoogtepunten
van het oeuvre dat overigens
zonder dit laatste boek al in
drukwekkend genoeg is.
'Een humoristisch, maar au fond
zwart sprookje' laat de uitgever
weten. Méér nog behoort Rui
send gruis tot de categorie van
de fantastische literatuur, een
genre dat vooral door Vlaamse
schrijvers wordt beoefend.
Noordnederlanders blijken te
nuchter voor bizarre ontwikke
lingen die nauwelijks iets met de
werkelijkheid hebben uit te
staan. Om die reden is dit laatste
boek van Hermans afwijkend
van zijn andere romans, ook al
speelt deze laatste zich weer af
in de Groningse universitaire
wereld.
Na professor Dingelam (Onder
professoren, 1975) en Dr. Cle
mens van de Wissel (Uit talloos
veel miljoenen, 1981) is het nu
de beurt aan professor Fahren-
krog, een mineraloog. Hij staat
te boek als verwaand en onuit
staanbaar, omdat zijn collega's
zijn verlegenheid niet doorzien.
De weduwnaar heeft zojuist een
villaatje gekocht dat al vijftien
jaar op een koper wachtte.
Zwakke plek
Het sandwich-huis, zoals de
buurtbewoners in Noordlaren
het pand noemen, ligt op een
zwakke plek op de aardbol,
waar twee breukvlakken elkaar
snijden. De oude professor
Tochthol had het gemeentebe
stuur gewaarschuwd voor de
vulkaankegel die op deze plaats
zou kunnen ontstaan. En ja
hoor, als Fahrenkrog een gaatje
in de muur boort om daar een
antieke kwikthermometer op te
hangen, komt er een dunne,
maar krachtige straal wit poe
der te voorschijn die spoedig het
hele huis zal bedekken en ver
volgens door de ramen naar bui
ten stroomt. Deze eindeloze gol
ven ruisend gruis ontwrichten
het leven ter plekke zoals alleen
Hermans kan verzinnen.
Wie moeite heeft met dit fanta
sierijke uitgangspunt van de ro
man, zal niet vrolijker worden
van het vervolg. Hermans heeft,
binnen de wetten van dit speci
fieke genre, geen mogelijkheid
onbenut gelaten. De roman ver
haalt over de lotgevallen van
Fahrenkrog die in zijn eentje
wacht op hulp. Een invalide
Willem Frederik Hermans
voorbijganger, de brandweer en
de toevallig passerende collega's
Birra en Rombouts krijgen het
niet voor elkaar de professor uit
zijn netelige situatie te bevrij
den. Deze duidelijke verhaallijn
wordt bij voortduring onderbro
ken door passages die nauwe
lijks iets met deze hoofdgebeur
tenis te maken hebben.
Handplanten
Een zijweg van de roman is het
bestaan van handplanten bij
voorbeeld. Ze zien eruit als
knoedels vermicelli die je dag en
nacht in je hand moet houden.
Ze laten vanzelf los, zodra ze
voelen dat ze omsloten worden
door een andere hand waaraan
ze zich kunnen hechten. 'Hand
planten waren toen de grote mo
de onder kinderen die in de
hoogste klas van de lagere
school zaten,' staat op pagina
21. Het is de dochter van Fah
renkrog, de elfjarige Lievestro,
die uiteindelijk overwoekerd
wordt door de honderden, mis
schien wel duizenden bloem-
sempjes.
Als enige, vraagt de lezer zich
aan het einde van de roman ver
baasd af. Waren alle populaire
handplanten bij de andere kin-
FOTO ARCHIEF DE STEM
deren dan afgestorven? In het
laatste hoofdstuk, op pagina
104, laat Hermans weten: 'Ook
kwam nu aan het licht dat er
aanvankelijk maar één hand-
plant had bestaan, waarschijn
lijk uit een laboratorium ont
vreemd. Deze was beurt om
beurt door schoolkinderen in
het hele land gekoesterd.' Een
vergissing van Hermans of een
zwakke poging om het bizarre
verhaal toch rond te krijgen?
Knipogen
De vraag is hoeveel greep Her
mans op Ruisend gruis had. Een
aardige truc die hij enkele keren
toepast is dat hij als schrijver
het vertelde verhaal onder
breekt. 'Maar nee,' zegt hij op
een moment dat hij wil uitwei
den over iets onbelangrijks, 'het
volgende kan beter eerst aan de
orde worden gesteld.' Of: 'Voor
aleer we hem laten overlijden,
dienen zijn uitzonderlijke eigen
schappen helder beschreven te
worden.' Of: 'De door schrijver
dezes aanvaarde werkelijkheid
ziet er als volgt uit:...'. Het zijn
knipogen naar de lezer met de
bedoeling te laten zien dat de
hele roman natuurlijk fictie is
en dat er maar één baas is die al
les van het dak kan laten vallen
als het maar een functie heeft.
Maar misschien kan deze roman
ook opgevat worden als com
mentaar van Hermans op zijn
eigen theorie dat in een roman
iedere handeling functioneel
moet zijn. Werkelijk heel Rui
send gruis hangt van toevallig
heden aan elkaar. Op het mo
ment dat het sandwichhuis
'kreunend probeerde zijn muren
nog enigszins bij elkaar te hou
den,' stopt er in de buurt een
trein met weeskinderen uit de
voormalige Oostbloklanden. De
Hoge Snelheids Trein op het tra
ject Groningen-Assen stort zich
op de wagons vol kinderen. 'De
volgende ochtend reden de trei
nen normaal. Alle sporen van
deze walglijkste geschiedenis
uit het Nederlandse railtran-
portwezen waren volledig uitge
wist.' Het is een passage van 5
pagina's die nauwelijks van be
lang is voor het verloop van het
verhaal over professor Fahren
krog. Maar het ongeluk geeft
Hermans gelegenheid flink af te
geven op het ministerie van Ont
wikkelingssamenwerking en
minister Pronk, 'ja, juist, die
met dat slappe stofzuigerge
zicht'. Een overbodige passage
over naamgeving, leidt tot de
constatering: 'Zou een man die
Kok heet niet beter voldoen als
keukenmeester dan als minister?
Bang vermoeden...' Een Zuid-
molukker mag van Hermans
kritiek leveren op de Bijlmer
ramp: 'De burgemeester kwam
op de televisie en vertelde dat er
tweehonderdvijftig dood waren.
Achteraf bleken het er maar ze
venveertig te zijn. De wens is
natuurlijk de vader van de ge
dachte geweest.'
Dat de theologische faculteit
door bomen wordt overwoekerd,
geeft Hermans gelegenheid op
zijn eigen manier uit te halen
naar de Groningse professoren
van die faculteit: 'De theologie,
een wetenschap die geen oplos
sing vermocht te vinden voor de
omstandigheid dat de kerken al
jaren leegstonden en leeg bleven
staan.' Wat Ruisend gruis wel
oplevert zijn drie prachtige ro
manpersonages, naast Fahren
krog zijn collega professor Birra
en diens assistent Dr. Ulbo
Rombouts, 'berucht vanwege de
rottende staat van zijn gebit'. De
Groningse universitaire wereld
heeft voor de laatste keer enkele
fikse draaien om de oren gekre
gen. Maar de klappen van Onder
professoren en Uit talloos veel
miljoenen zijn waarschijnlijk
harder aangekomen.
Willem Frederik Hermans: 'Rui
send gruis'. Uitg. De Bezige Bij,
prijs 29,50.
Door Johan van Grinsven
Dertien jaar geleden bracht de
Haarlemse uitgever Robert Hof
man de eerste editie van de
Speelfilmencyclopedie uit. Die
uitgave verhoudt zich tot de re
cent verschenen zesde editie als
Laurel tot Hardy, ofwel De
Dunne tot De Dikke.
De eerste uitgave bevatte 20.000
titels, was 464 bladzijden dik,
kostte 39,90 gulden en was met
een een verkoopsucces. De vol
gende edities werden almaar
dikker, er moesten steeds meer
filmtitels in, maar werden ook
duurder. En daardoor nam het
kopersbestand af, tot gemiddeld
20.000 'vaste klanten'. Die trou
we fans krijgen dit jaar voor 149
gulden voor het eerst een na
slagwerk in twee ingebonden
delen voorgeschoteld, met daar
in op 1.856 bladzijden 65.000 al
fabetisch gerangschikte (tv-
)films en wat extraatjes, zoals
een historisch overzicht van de
belangrijkste Oscarwinnaars.
Sinds de drie jaar geleden ver
schenen vijfde editie zijn er zo'n
250.000 veranderingen doorge
voerd, aldus Hofman, die sinds
enkele jaren vanuit Frankrijk
opereert. „Maar daar zitten ook
punten en komma's bij. Belang
rijker zijn natuurlijk de nieuwe
films die opgenomen zijn. Daar
naast hebben we gaten in ons
aanbod verder gedicht en nog
niet vermelde oudere films op
genomen. Daar zijn correspon
denten in diverse landen voor
ons mee bezig", vertelt Hofman.
In het verleden nam Hofman ge
gevens over van de Amerikaanse
filmkenner Leonard Maltin -
die al jarenlang een eigen film-
gids uitbrengt - en vulde die
aan met onder meer Europese
films. Daar is hij van afgestapt.
„Het is steeds duidelijker ge
worden dat de Amerikaanse
filmsmaak en dus ook zijn waar
dering te zeer verschilt met die
in Europa. Dus wij hebben de
afgelopen jaren bijna al zijn be
oordelingen herschreven."
Thuisgebruik
De Speelfilmencyclopedie geeft
van alle opgenomen filmtitels
alle relevante technische gege
vens, informatie over makers en
Richard Gere in 'American Gigolo'
FOTO ARCHIEF DE STEM
acteurs, een korte inhoudsweer-
gave en een waardering. Het is
een stortvloed aan informatie, in
kleine letters, die voor mensen
met goede ogen prima leesbaar
moeten zijn.
De encyclopedie is bij uitstek
bedoeld voor 'thuisgebruik'.
Voor mensen die meer willen
weten over films die op televisie
komen en - in mindere mate-
voor mensen die het boek ge
bruiken bij het samenstellen van
hun boodschappenlijstje voor de
videotheek.
Dus het naslagwerk maar eens
op dat thuisgebruik getest en al
le films opgezocht die van 26 tot
en met 29 augustus werden uit
gezonden door de Nederlandse,
Belgische, Britse en Duitse tv-
zenders. Van die 46 films waren
er zes niet terug te vinden in de
encyclopedie. Onder die zes een
Duitse en een Amerikaanse tv-
film uit 1995. De Speelfilmency
clopedie is actueel tot en met fe
bruari van dit jaar, vandaar.
Een Italiaanse film, vertoond op
een Duitse zender, is niet op te
zoeken omdat-ie een onmogelij
ke Duitse titel meekreeg en de
encyclopedie werkt nu eenmaal
op originele titels. Wel geeft het
naslagwerk voor 'moeilijke ta
len' alternatieve (bijvoorbeeld
Engelse) titels. Dan blijft een
Duitse tv-film onvermeld in het
boek, terwijl enkele andere 'af
leveringen' uit dezelfde film
reeks er wel in staan. Blijven
over een Duitse en een Ameri
kaanse film die als 'gemiste kan
sen' mogen gelden. Daarentegen
verrast het bijvoorbeeld dat een
twintig jaar oude middelmatige
tv-film uit notabene Australië
wel terug te vinden is.
CD-rom
Zesenveertig films in vier dagen
(SBS6 en Veronica zullen dat
aantal fors omhoog krikken), al
leen dat geeft al aan dat een
filmnaslagwerk voor sommigen
eei} uitkomst kan zijn. Vooral
omdat de beschrijvingen in tv-
gidsen niet altijd even accuraat
zijn.
Ook in een eerdere andere ver
gelijking komt de encylopedie er
niet slecht af. Van het bekende
naslagwerk-op-CD-rom Cine-
mania '95 en de Speelfilmency
clopedie werd bekeken hoeveel
titels vermeld zijn onder de A,
tussen American gigolo en And
roid. Cinemania vermeldt bin
nen die bandbreedte 83 films en
de Speelfilmencyclopedie 328
titels. Hofman wil dat laatste
aantal overtreffen op zijn eigen
Speelfilmencyclopedie-op-CD-
rom, die mogelijk al eind dit jaar
uitkomt. „Want die bevat nog
meer titels dan het boek, omdat
er dan alweer nieuwe films ver
schenen zijn." Ook biedt de CD-
rom in ieder geval een filmkwis
en filmfoto's."
De zesde editie van de Speel
filmencyclopedie bevat net als
de vorige versies wat foutjes en
vast en zeker vindt iedereen er
vele arbitraire beoordelingen
tussen, maar dat alles valt in het
niet bij het monnikenwerk dat
verricht is en de kwaliteiten die
het naslagwerk heeft; het is met
recht het meest uitgebreide na
slagwerk dat er - voor zover te
overzien - in de wereld te koop
is.
Hofman daarover: „Leuk, zo'n
titel, maar geen doel op zich. Ik
streef ook geen volledigheid na,
dat is ondoenlijk. Alleen al in
India komen er zo'n 600 films
per jaar uit. Maar het merendeel
is van geen belang voor ons. Ik
neem films op die gemaakt zijn
voor bioscoop en tv en die min
stens vijftig minuten duren. En
ze moeten enige relevantie (kun
nen) hebben voor de kopers van
de encylopedie. Maar goed, als
iemand mij de complete gege
vens over de Chinese film aan
biedt, zeg ik er op voorhand
geen nee tegen. Het heeft echter
geen prioriteit. Ik heb liever
eerst de IJslandse film com-
Êleet."
I 'Robert Hofman's Speelfilmency
clopedie' is een tweedelige uit
gave van FilmData in Frankrijk.
De set is voor 149 gulden in de
boekhandel te koop of recht
streeks bij de uitgever te bestel
len (00-33-53201556).
De roman Indische duinen van Adriaan van Dis is met 154 oj« I
plaren het best verkochte boek van de afgelopen anderhalf ia-'11
verkoopcijfer werd in tien maanden bereikt.
De Stichting Collectieve Propaganda van het Nederland*
(CPNB), die de Top-100 deze week in Amsterdam bekend™
noemt het een ongekend succes voor een literaire roman, om/
een dergelijk boek slechts zelden binnen een jaar meer dan hoi!'
duizend exemplaren worden verkocht.
Van Dis heeft Youp van 't Hek van de eerste plaats verdrongen n, 't daal jongerenbeleid voe-
gelopen twee jaar leverde de cabaretier de beste verkoopcijfp 'C ;4Holl-,are cobnnl.
icsor* V»ci-7of Viii Tirol vniuol do Oovcfo talc no ftiroodo nlnnto 1
jaar bezet hij wel zowel de eerste als de tweede plaats in de cat :g
bundels met Ama hoela (145.000 exemplaren) en Ergens in de/j
In de categorie informatieve boeken was Elseviers BelastingAkMas3'T,,ril een brue bouwen
1995 met 112.000 exemplaren het best verkochte boek te^g !St'ïbelevingswereld van
- m de categorie geschiedenis en biografieën, Het aanzie, ss.e ionseren en de
naar in de categorie geschiedenis en biografieën, Het
1994, 106.000 keer over de toonbank ging.
In de andere categorieën werden de beste verkoopcijfers gehaald
John Grisham met Het Vonnis (spannende boeken, 84.000), pat(.'
Isabel Allende (vertaalde literatuur, 76.000), Joop Braakhekk'
Kookschrift van een kookgek 2 (natuur- en kookboeken, 80.000
van der Plas met Toveren met theezakjes (vrije tijd, 50.000)
Diekstra met Het geestige lichaam (lichaam en geest, 49.000)en'
Smeets met Door naar de volgende ronde (sport- en
26.000).
rijn concerten bij die speciaal
gnt zijn op de jeugd en die een
itwoord geven op de vraag hoe
muziek overbrengt op de jeugd:
„Iedereen weet tegenwoordig dat ons land enige tienduizenden. jlongerenconcert op donder-
rtolo/^ari unnv oom rrvrsrsf dool mof iie Korlolrf ie rfonroocf F\o+1 'i 1 m
irJeanette Vergouwen
Directrice Yolanda
frier van het Festival
fuffsch-Vlaanderen wil een
„^crovonVjplpin VHP-
pe middelbare school-
niet direct weg van
muziek, maar het
.ssieke
jeugd en jongeren en de
Jsieke muziek. In de reeks
lierten die van 8 tot 30 sep-
ber in de zeven gemeenten
het Nederlandse deel van
'aanderen plaats vindt is er
plaats gemaakt voor de
«we4| ugd.
jptember in Terneuzen en
Familieconcert woensdag 13
ptember in Hulst. De Fringe-
jncerten en het optreden van de
geleden voor een groot deel met ijs bedekt is geweest. Dat ijs kwj'
zakken van de bergen van Scandinavië en strekte zich naar alle
ten uit tot in Rusland, tot Silezië en Saksen."
Zo begint een tekst die natuurkenner Jac. P. Thijsse in 1934
Verkade-album schreef. Omdat Thijsse contacten had met een co® XitlstGhêorghe Zamfir kun-
rent, besloot de directie van de koekjesfabriek het album niette® bijgeschreven worden in het
ceren. Onlangs dook het manuscript uit het Verkade-archief op 1 'smaakmakers' en het ope
en Beuk, geschreven door Thijsse, geïllustreerd door J. Voerman;r „«concert brengt een orkest op
Rol en C. Rol, is nu, zestig jaar later, uitgekomen. Het had hetVa „odium dat samengesteld is
rlp-alhum unnr 1 Q.lü mnpfpn wnrHpri
[jeugdige musici.
Jonge Filharmonie is een Bei
de-album voor 1935 moeten worden.
De albums die Verkade vóór de oorlog uitbracht om de verkoop
koek en beschuit te stimuleren, kenden hoge oplagen. Bij eenpnx Jeugdorkest. In 1990 heeft
van Verkade kreeg de koper tegelijk een illustratie. Die moestwoi ,iand Zollman dit orkest opge-
geplakt in een album, dat voor 25 cent (1903) verkrijgbaar wasl 1
fabriek. In de jaren dertig zijn er van elk album meer dan 1®
exemplaren gedrukt.
Vijftig jaar na de dood van Thijsse, die een biologisch reveil totsl
heeft gebracht, is Eik en Beuk te koop. De plaatjes zijn meegefotos
feerd. Aan het gevonden werk zijn nieuwe aquarellen van l
Meussen toegevoegd.
Brommertje en Tissie, getekend door Gabrielle Vincent
Door Muriel Boll
tht. Hij wilde tegemoet komen
an de grote behoefte van jonge
uzikanten om orkestervaring op
doen. Muziek studeren is fijn,
:iek spelen is wellicht beter,
iar muziek uitvoeren voor een
iot publiek blijkt voor vele mu-
toch het belangrijkste. Om
jige musici niet direct voor
wolven te gooien is concert- en
tatervaring een noodzaak. Elk
lar wordt het orkest van de Jon-
Filharmonie opnieuw samen-
;eld. De ongeveer honderd
muzikanten, bijna allen
idemie- of conservatoriumstu-
iten tussen veertien en zes en
jaar, trekken zich in au-
:us drie weken terug en stude-
ai een programma in onder lei
van een gerenommeerd diri-
int, dit jaar Ivan Fischer,
ivendien krijgen zij per instru-
mtengroep repetities die geleid
'orden door bekende instrumen-
le solisten. De sfeer tijdens die
is ontspannen. Toch
'ordt er intens gewerkt. Op de
lunst is nieuw. Dat denkt althans
'■gene die beleidsnotities leest. He
'lal gaat over nieuw, nieuwer,
'st. Staat diezelfde geïnteresseerd
igereens uit zijn leunstoel op,
m merkt hij dat de werkelijkheid
et van papier is.
i liel Rijksmuseum hangt alleen
Een van de laatste nummers van
het tijdschrift Raster is een plei
dooi voor lezen, dat is niet iets om
de tijd te doden, of omdat je je
verveelt. Verveling heeft te ma
ken met oppervlakkigheid, met
ongeïnteresseerd zijn, lezen roept
juist het tegenovergestelde op: je
gaat nadenken, vergelijken, je
zou kunnen zeggen dat je door le
zen intenser gaat leven. Dat geldt
niet alleen voor volwassenen,
prentenboeken maken peuters
net zo bewust van eigen ervarin
gen doordat ze in boeken andere,
onbekende, ervaringen tegenko
men.
Wat kinderen zal aanspreken in
de boeken die Gabrielle Vincent
maakte over beer Brammert en
muizemeisje Tissie, is hun ver
bondenheid door dik en dun die
blijkt uit de belevenissen die Vin
cent al in diverse boeken liefde
vol getekend en beschreven heeft.
In Brammert en Tissie, het begin
vertelt ze hoe het allemaal begon,
hoe beer het pasgeboren muisje
vindt in een vuilnisbak. Hij
neemt haar mee naar huis, be
denkt haar naam en voedt Tissie
op.
Vincent laat op een prachtige
manier zien hoeveel Brammert
van Tissie houdt. Hij blijft haar
bekijken, op zijn knieën voor het
grote bed waarop dat piepkleine
muisje ligt. Hij is dolgelukkig
wanneer haar oogjes open gaan,
houdt een dagboek bij en is vre
selijk ongerust als Tissie ziek
wordt en in het ziekenhuis ligt.
Kortom, Brammert gedraagt zich
als elke gelukkige ouder. Dat is
het sterke van dit getekende ver
haal: je ziet onmiddellijk hoe
Brammert zich voelt door de tref
zeker getekende houdingen en
bewegingen. Daaruit blijkt dat
Vincent heel aandachtig kan ob
serveren.
Voor dit boek gebruikte Vincent
nu eens geen pastelkleuren, maar
alleen bruine lijnen en vegen.
Daardoor is de werking van het
wit, het licht, des te sterker ge
worden. Het is een mooi, dik
prentenboek, een uitstekend
kraamcadeautje waar ook kinde
ren graag in zullen kijken.
In 1913 verscheen van de Duitse
dichter Christian Morgenstern
Kindergedichten Galgeliede-
(dat laatste klinkt onheils \aar ou^ ln Concertgebouw
lend maar daarmee bedoeltkt jonger zijn dan grootvaders tij
'd van Jacob van Campen gecons
'ieuw geldt alleen in de ateliers en
ch spiegelt aan Vermeer is hopel
t namen van Vondel, Heijermans
*n curiositeit. Een levend lijk dat
mooie illustraties bij te make \m Dakum en Guus Oster.
In de bundel staan heel uitft oor de beeldende kunst valt dat r,
pende rijmpjes waarin voor; jtldhouwer of beeldenaar van nu
de verbeelding aan de mei 'ukken. Dat doet hij bij voorkeui
genstern onzin-gedichten
werden voorgedragen op
Galgeberg). De tekenares Lis
Zwerger koos een aantal van
gedichten en liederen om
Er zijn luchtige versjes die
tig in het gehoor liggen
biecht van de worm.
Er woont in 'n slakkehvisjt
Een wormpje, bloot en klik
Dat sprak, zacht als eenflW eer Beethoven, Brahms en Bruci
fantasie. De gedichten
ningen zullen niet el
deren die de lenigheid var
aanvoelen en met plezier
kleurd papier waarop
ties mooi tot hun recht
uitstekende Nederlands
king is van Ernst vani J
Gabrielle Vincent: Bram (j.
Tissie - Het beginbug-
man, prijs 53,90 ,0
Christian Morgenste
gedichten Galgeheder^
kozen en gefUcJStreer
beth Zwerger, Ned«M
werking van Ernst
Uitq. De vier windstrek
29,95
ie daardoor geboeid wordt, kan
etten, waar de Steens, Halsen en
"dit aan de muur hangen,
car toneel geldt een ander verha,
'"stenaars, ze zijn uitvoerders, h
"rs en paukenslagers. Die schan
Mij van zijn liefdespijn.
Bijna aan een gedichtje van)
Nahon, bepaald iets anders
het galgeliedje Het grote Zo
waarin het vooral om de
gaat.
Kroklowaffie? Semenemu'
Rutaconto - quasivlo:
Piefpaf pafpief; hoelachevk
Kwasta basta bo...
Zozo lala lala lala la!
Bij dit vreemde lied tekentZ
ger een geit in een enorme
tentjurk, die pannetjes W
deren erin aan een touw o
hals laat zwieren. Zo dr*
Morgensterns onzin veffl
uit, er zijn ook illustraties
tekst meer aanvullen da
beelden. Op alle tekenW.wn groep is moeilijker i
veel ruimte gelaten voo P acteurs. En
cteurs wel. Een enkele Shakespe
■er uitgeklede, moderne jas, maa
"r halen ze hun neus voor op.
dat van de heersende regiss
"u dat is fa misverstand van h<
schouwburgen en experimentee
f"et langer om een goede uitvot
te op de maatschappij, interpret
omr'ngende wereld. En vat
,f '"feel in kringen van inter)
egelijkertijd de desinteresse v
,en °P een avond les of grens
,lv,erlanSt dan een op niveau j
S.m.oest relevant zijn, eigen, i
e luren zestig. Op het toneel
w.fren Notekrakers, maar tot v
Mh°JlCenziin Z'Iniet kunnen
•In, ■■?raa8 naar relevantie m
chJriLte reden. In de muziek
intl vaardigheid en het ond
CT wel Vs anders aan zijn
'staat °7^' n'et at een symfonie
ïn Sroep is moeilijker i
Muffe.
i commercieel was
°",ef^on uitwijken
.Ji |f(j >"xyive/i riuur
naar kleine
ïw "spelling nog m
Mól0mfch rePertoire was dat
kdnnF I bühne, moest er doo
L.. "hechts een k
gerende tekeningen bekijk® ~™'J'echts een kluitje luistere
De bundel is heel moffljj 'rkesthd die daar behoefte i
er zijn verschillende °JkWn heeft in zijn rede voor
gebruikt en de bladzij groepen het toneel de verpl
van stevig glanzen A unuit publieksstandpunt
«„„Har waarou de "trekt. Weliswaar de
"aardi,
ruitje.
wet nam, V?r.!nen "iet alleen Bolk
VcnakersziJZ°tentieel V°°rh
Molière en golf.
'al 'ff zeVwat te melden hebbi
fe„ in rars gebeurt er iets op de
bew'a!"I zet. Maar dat is i
°°rhei mel z'ln moderne muzi
'''£k En°n,,even van modaal tl
c" Bolke.
Ioikj,
"an
esteins pleidooi mc
het denken zetten.
