Kampioen soberheid vertrekt
tretten
to s
't Beest
De uitademing van een fles tequila
Messiah aanval op
het snelheidsrecord
Dans Opus One leuk
maar weinig inhoud
de jeugd
n paradijs
^im Crouwel van museum Boymans-van Beuningen: 6 Ik ben een team-worker'
6Boek wordt meer en meer terrein van vrouwen'
UIT GIDS
-Vietnam
DE STEM
GIDS
D4
Brabantkoor in Stadsschouwburg in Breda
Try-out 'Alleen op de wereld' in de Nobelaer
MBER 1993 D3
entoonstelling zijn por-
e zien van onder ande
rten Biesheuvel, Mensje
Ten, Adriaan van Dis,
't Hart, Marijke Hö-
eo Vroman en Adriaan
Behalve met tekenen
an Oort zich bezig met
x Zijn publiceerde een
bundel (Meisje voor hal
ten) en de roman Vrou-
s.
december. Maandag van
21.00 uur, dinsdag tot en
ag van 10.00 tot 21.00 uur,
van 10.00 tot 13.00 uur.
n) hebben een project
cht. Op de drie etages
Watertoren wordt in een
elier gewerkt aan de pro-
Uitgegaan wordt van het
de werk van de kunste-
e dialoog zit hem in het
t de kunstenaars elkaar
ren en beinvloeden. De
ken allen met een sociaal
ent.
januari. Van woensdag tot
g tussen 12.00 en 17.00
oopt gelijktijdig met het
de expositie van zes
etnam'.
Vincent Mentzel, Robert
nnes Wallrafen en Jona-
dit land. De foto's geven
n de nieuwe economische
t, oude ambachten) als de
n beeld gebracht.
17.00 uur en zaterdag en
nst Middelheim - Nieuwe
e beelden, oa. beelden van
keby en Panamarenko. Geop.
(tot 19 dec.),
um Mayer van de Bergh -
elzaal): Werken van Pieter
el de Oude en de Jonge met
ling van 'De Triomf van de
an Pieter Brueghel de Jonge,
di. t/m za. 10-17 u. (tot jan.
pvaartmuseum - 'Scheve
de vormenrijkdom van de
e scheepsbouw. Geop. dag.
ma. gesl. (tot 31 dec.),
nciale expositiezaal, Jesus-
- 'Een schitterend feest',
eedkunst. Geop. dins, tot zon.
(tot 14 nov.).
grafisch Museum - 'Het ge-
n de geesten', maskers uit net
ekken. Geop. di. t/m za. 10-17
tot 21 u. (tot 31 dec.),
el - (vanaf 15 okt.) Stede-
undige projecten Norman
and partners. Geop. di. t/m
18 u. (tot 12 dec.).
GGE
sarchief - 'Brugge door de
foto's en fotografen uit
1918. Geop. tijd. openingsuren
rchief (tot 21 nov
TT
um van Hedendaagse Kunst -
ossi, Architetto, retrospectie-
toonstelling met 40 architec-
odellen en meer dan 300 origi-
tekeningen uit de periode
1993. Geop. dag. 9.30-17 u.
sl. (tot 28 nov.).
KEREN
rie de Vuyst - Grafiek festival
erken van Appel, Corneille,
Tvtgat, Van Tuerenhout e.a.
~nstsalon met schilderijen van
s, Somville, Smolders e.a (tot
ov.). Geop. dag. 10-12 en
.30 u. gesloten op maandag
ïddag en dinsdag. Ook geslo-
1 en 11 november.
NIKLAAS
s voor Schone Kunsten -
derijen van de 16de tot de
eeuw, stijlmeubelen en sier-
erpen. Geop. di. tot zo. van
u. en zo. van 10-17 u.
LSELE
ert-Rozentuin - Permanente
luchttentoonstelling met beel-
it het Reinaertepos. Geop. dag.
tot 18 u. Op zo tot 17 u.
en de denneappels van het
"en noodsignaal uit, want de
o Turbo's zijn van plan om
bomen in het dennenbos om
akken. De Vijf zetten een
ingsexpeditie op touw. De
duurt bijna anderhalf uur.
oensdag 10 november; aan-
15.00 uur.
aatste deel van zijn autobio-
ische mijmeringen. Die gaan
de gelukkige jeugd van de
arige Bud. Een heerlijke tijd
lange zomerdagen en be-
jes aan de bioscoop, altijd
iek op de radio en de grenze-
liefde van zijn moeder,
rs en zusters. De tevreden-
wordt alleen overschaduwd
r zijn strijd om zich in de
we school aan te passen,
oensdag 10 november; aan-
g 20.00 uur.
elofte van een eeuwige jeugd
edwongen. In de verfilming
It dit tot een heroïsch gevecht
;en ouderdom, verval en ster-
ïjkheid. De bedrieglijk een-
idige conclusie in het door
set Jimmy Sommerville aan
slot van de film gezongen
I, luidt dat man en vrouw één
a, geen verschil. De film is
gende week twee keer te zien
t Beest in Goes.
Donderdag 11 en vrijdag 12 no-
nber; aanvang 20.30 uur.
VRIJDAG 5 NOVEMBER 1993
Poor Paul Kokke
gij is een heer, immer onberispelijk gekleed in een
keurig kostuum met krijtstreepje. Dat is nu dus ook zo.
Wim Crouwel, geboren in Groningen in het jaar 1928.
Directeur van het Rotterdamse museum Boymans-van
geuningen. Dat wil zeggen: nog even. Eind deze maand
neemt hij afscheid omdat hij vijfenzestig geworden is.
Afgelopen weekeinde opende in
bet Boymans de tentoonstelling
1928: schoonheid en transpa
rantie, logica en vernuft'. Het is
zijn afscheidstentoonstelling:
over de vormgeving rond zijn
geboortejaar. Over de stroming
die functionalisme heet, waar
mee hij zichzelf zo graag affi
cheert.
Hij leidt me naar zijn werkka
mer: een lichte ruimte met een
grote ronde vergadertafel omge
ven met zilvergrijze metalen
stoelen. Verderop staat zijn bu
reau, een glazen tafel met zwart
onderstel. Aan de korte wanden
twee schilderijen, met grafische
patronen. De lampen zijn
design-lampen. Zelfs de inhoud
van de boekenkast is geordend.
,In zo'n kamer voel ik mij
thuis", zegt hij. „Zij is zo mooi
zilverachtig van kleur. Het ide-
van de functionalisten was
dat vorm en kleur niet de ge
dachten van de mens zouden
afleiden, maar juist een rust
moesten creëren. Zodat je alle
kans op geestelijke ontplooiing
zou hebben. Maar zo langzamer
hand geloven we daar niet meer
zo in. Tenminste niet dat vorm-,
geving nu nog zo werkt. Van de
andere kant, al die stromingen
zoals Memphis-design, die zijn
me een doorn in het oog. Zelfs
wanneer je je utopie-geloof hebt
verloren, hoeft dat niet te bete
kenen dat je wordt opgezadeld
net dat expressionistische ge
doe, met die siervoorwerpen die
hun functie maar half vervullen
omdat ze zo nodig mooi moeten
zijn."
Hij kan het niet loochenen. Wim
Crouwel is van huis uit vormge
ver, ontwerper, Was tot aan zijn
benoeming tot directeur van het
Boymans hoogleraar Industriële
Vormgeving aan de TU van
Delft, oprichter van het befaam
de Amsterdamse ontwerpersbu
reau Total Design en werd als
vormgever van een nieuw tele
foonboek (geen hoofdletters,
nummer vóór de naam) eind ja
ren zeventig mikpunt van spot,
hoon en venijnige columnisten.
Hij grinnikt. „Ach, in mij zit een
raar soort dualisme. Ik heb na
tuurlijk een functionalistisch
verleden, maar soms kan ik het
niet nalaten dingen te mooi te
maken."
De expositie '1928' toont archi
tectuur, typografie, fotografie,
industriële vormgeving en rele
vante schilderkunst. De mu
seumzalen worden in beslag ge
nomen door onder meer een Bu-
gatti-racewagen, een motorfiets
van Moto Guzzi, stoelen van
Marcel Breuer en Le Corbusier
en voorbeelden van het Nieuwe
Bouwen in het Nederland van na
de eerste wereldoorlog. Het zijn
voorwerpen en voorbeelden uit
1928, toen het functionalisme op
zijn hoogtepunt was.
Hoewel het stroming is die in de
huidige ontwerpcultuur vrijwel
geen enkele rol van betekenis
meer speelt, heeft Crouwel er
nog steeds zijn hart aan verpand.
„Ik verdedig dat functionalisme
met een hoeveelheid subjectivi
teit en emotionaliteit", zegt hij.
„Het functionalisme heeft zo
veel geleerd van ingenieurs.
Daarom ben ik ook zo blij dat in
mijn afscheidstentoonstelling
ook die Bugatti staat, met die
prachtige techniek. Ik vind het
jammer dat je dat soort ontwer
pen nu niet meer ziet."
Toen hij naar het Rotterdamse
museum ging, was dat voor ve
len een complete verrassing.
Crouwel was in de museumwe
reld weliswaar geen onbekende,
omdat hij jarenlang voor het
Van Abbemuseum en het Stede
lijk in Amsterdam de catalogi
ontwierp, maar vrijwel niemand
had gedacht dat hij ooit nog eens
museumdirecteur zou worden.
Misschien is het ook wel daarom
Een opdracht aan een dode is
vreemd. Even bizar als een hu
welijksaanzoek aan een nog on
geborene. Toch bestaat het,
lelfs in deze tijd. Menno ter
braak is de eer te beurt geval
len. Konrad Merz heeft het op
lijn geweten.
De naam van Ter Braak is
bekend, die van Merz niet.
Toch is het geen poging van een in de schaduw voortschrijvende
auteur om zich via de faam van een ander voor het voetlicht te
plaatsen.
Ter Braak vergeleek Merz bij het uitkomen van zijn eersteling met
Heine. De geschiedenis heeft het Konrad Merz onmogelijk Ter Braak
eerder terug te betalen. Merz heeft zo'n veertig jaar moeten zwijgen.
Nu laat hij zich niet meer stuiten.
Konrad Merz vluchtte begin dertiger jaren naar Nederland. In Berlijn
was hij werkstudent geweest, hier hield hij zich in leven als
boerenknecht. In die jaren schreef hij zijn 'Ein Mensch fallt aus
Deutschland'. De kortste samenvatting gaf Merz al op het omslag
prijs: „Mijn vader is voor Duitsland gevallen, zijn zoon is uit
Duitsland gevallen.
Het boek maakte hem 'vijf minuten beroemd, in de zesde was hij
alweer vergeten'. Er werden 3000 exemplaren van verkocht. Een
«norm succes, dat niet aanhield. De oorlog kwam ertussen. Het werd
pas weer herdrukt in 1978, in de volgende kortstondige periode van
bekendheid die Merz overkwam. Die had hij te danken aan het
nieuwe literaire werk waarvoor hij eindelijk rust, in alle betekenissen
"an het woord, had weten te vinden en aan de interesse die er even
was voor de Berlijrts-Amsterdamse relaties van het Exiltijdperk. De
roem vervloog weer. 'Ein Mensch' is al weer jaren niet te krijgen.
Komende januari verschijnt eindelijk een volgende druk.
In de oorlog zat hij ondergedoken. Hij heeft zelf beschreven hoe: „In
Ut dorp heeft nog nooit een jood gewoond, behalve Christus en ik.
Wij beiden bevonden ons daar in een onaangenome positie: hij hing
nan het kruis, en ik bij een weduwe in een kast, verstopt voor Hitier.
Hij, Christus was katholiek geworden, bewoonde het huis naast de
kaasboerderij en bestond uit gips. Omdat ik zelf nog altijd jood was,
bestond ik niet uit gips - bestond ik helemaal niet.
Merz, die na de oorlog masseur werd en tientallen jaren in
Purmerend zijn praktijk beoefend heeft, beleeft nu een derde,
bescheiden, bloeiperiode. Hij is 83 geworden. Hij ziet er nog altijd uit
"Is 58. In Berlijn deed hij mee aan de prestigieuze 'Berliner
l.ektionen 1992', als enige volstrekt naamloze temidden van coryfee-
in als' André Glucksmann, Peter Gay, Nadine Gordimer, Peter
Ustinov, Michael Gorbatsjov en Yehudi Menuhin. Hij werd als
schrijver van tragigrotesken erfgenaam genoemd van Isaak Babel en
Dostojewski. De jubelrecensies uit de jaren '30 van Klaus Mann en
Willy Haas werden weer geciteerd en er kwam een heel televisiepro
gramma over hem. Toch vond hij voor zijn laatste boek nauwelijks
'en uitgever.
Alleen het Oostduitse Aufbau, dat geen verspreidingsmogelijkheden
beeft in de rest van de Bondsrepubliek, durfde 'Liebeskunst für
Greise' aan. Recensies verschenen er vrijwel niet. In Nederland, zijn
'liefvaderland, heeft het Goethe Institut Merz opnieuw gelanceerd.
Plannen voor vertaling zijn er nog niet en dat terwijl zijn vorige
boeken 'Der Mann, der Hitier nicht erschossen hat' (1976) en
Glücksmaschine Mensch' (1982) hier toch achting van kritiek en
Publiek verworven hebben.
Liebeskunst' moet vertaald worden. Elke regel van die Nederlandse
schrijver die zichzelf introduceert met de woorden „Ik ben een
«prilgrap. Ik ben de enige Nederlander die zonder fouten Duits
spreken kan" moet toegankelijk zijn voor lezers hier. Zijn bizarre én
vergevingsgezinde kijk op de Nederlands-Duitse wereld en haar
geschiedenis mag niemand onthouden blijven. Zijn stijl, al te proeven
«an een vergelijking als 'een rug stijf als een klaagmuur', hoort thuis
'n de Nederlandse literatuur.
Wim Crouwel, de museumdirecteur van de functionaliteit, organiseert in Rotterdam zijn laatste
tentoonstelling. Hier toont hij een stoel van Le Corbusier uit 1928. foto anp
dat hij altijd een buitenbeentje
onder de museumdirecteuren ge
weest. Bij Crouwel over heerst
nuchterheid en zakelijkheid.
Geen bevlogen romantiek la
Rudi Fuchs, geen kokketterie h
la Frans Haks, geen scoren
dankzij of ondanks de kunst.
Wie in Rotterdam Crouwel zegt,
zegt delegeren. Zijn conservato
ren kenden een vrijwel ongelimi
teerde vrijheid bij het bedenken
en samenstellen van tentoonstel
lingen. De directeur was het
bindmiddel tussen de verschil
lende activiteiten; zij die ten
toonstellingen bedachten en
maakten, kregen van hem alle
eer en ruimte.
„Dat is een aardig compliment.
Voor een deel was dat natuurlijk
het gevolg van het feit dat ik
geen kunsthistoricus ben. Ik
werd in 1985 uitgenodigd om te
solliciteren. Maar zelf had ik er
niet aan gedacht. Ik had een
goeie job als hoogleraar bij de
TU in Delft; moest er dus lang
over nadenken of ik deze baan
wel wilde. Bovendien was voor
mij de grote vraag of ik wel
geaccepteerd zou worden door
de museumstaf. Want er had een
rare verstandhouding kunnen
ontstaan wanneer die iemand
anders had willen hebben. Maar
het is fantastisch gegaan. Ze
hebben me prima opgevangen en
nooit de indruk gegeven dat ze
liever iemand anders in mijn
plaats hadden gezien."
Hij heeft er bewust voor ge
waakt een te persoonlijk stempel
op het museum te drukken.
Daarin onderscheidde hij zich
nogal van een aantal van zijn
collega's. Wim Crouwel be
schrijft zijn beleid meer in ter
men van 'op de winkel passen'.
Het lijkt een beetje op valse
bescheidenheid. Want met dat
beleid kreeg het Boymans vorig
jaar de Museumprijs 1992 van
het Prins Bernhard Fonds.
„Ach", zegt hij, „ik ben in eerste
instantie een teamworker. Het is
gewoon heerlijk om je door al
die mensen te laten Inspireren.
Dat had ik op de TU van Delft,
toen ik bij Total Design zat...
Alhoewel ik daar als oprichter
natuurlijk wel een groter stem
pel op gedrukt heb."
Stoelen
Over Crouwel gaat het verhaal
dat hij zich alleen maar wil
omringen met het beste wat er
op ontwerpgebied is. Dat geldt
voor meubels, voor objecten,
maar ook voor auto's. Hij ont
kent het niet.
„In mijn huis heb ik dingen die
ontworpen zijn zoals ik vind dat
ze ontworpen moeten zijn. Maar
dat geldt niet voor alles. Ik ben
een stoelen-fetisjist en ik bezit
dan ook verschillende stoelen die
ik alleen maar mooi vind en
waar je eigenlijk niet goed op
kunt zitten. Dat is weer zo'n
stukje dualisme. Er zitten stoe-
Door onze redacteur
Dirk Vellenga
Tien jaar maken Luc Peek
en zijn medewerkers foto's
van flessen Ballantine's,
Long John, rioja, Tia Maria
en Oranjeboom-bier, van
zakken Croky Chips, keu
kens van Bruynzeel, onder
goed van Bon Giorno, drop
van Red Band, kaaskoekjes
van Lu, behang van Rath
Doodeheefver en gordijnen
van Gardisette. Nu hangt
hun werk een week lang in
een van de Brabantse tem
pels voor beeldende kunst,
Het Markiezenhof in Bergen
op Zoom.
De expositie is een initiatief
van het bedrijfsleven, van de
opdrachtgevers van de firma
Luc Peek Reklame-Fotografen.
Zij vormden een krachtig comi
té en wisten o.a. Ria Lubbers,
keeper Hans van Breukelen,
couturier Frans Molenaar en
Pim Gaanderse, hoofdredacteur
van het ANP, te strikken voor
een indrukwekkende Commis
sie van Aanbeveling.
Directeur René Bastiaansen
van Het Markiezenhof ontkent
dat de tentoonstelling finan
cieel mogelijk is gemaakt door
deze belangengroep. „De expo
sitie is een bewuste keuze van
ons en past goed in ons pro
gramma", zegt hij. „Het gaat
natuurlijk om commerciële fo
tografie, maar wel degelijk met
een zeker kunstgehalte. Er kan
natuurlijk uitgebreid gediscus
sieerd wordt over de vraag of
dat kan. Wij vinden in ieder
geval van wel. Ik heb zeker in
zijn vrije werk kunstzinnige
elementen herkend. De scheids
lijn tussen commercie en kunst
is nooit helemaal haarscherp te
trekken en dat moet je ook niet
proberen, vind ik."
„We hebben een soort examen
af moeten leggen voor het
mocht", zegt Luc Peek met een
knipoog. Zijn bureau in Etten-
Leur bestaat tien jaar en zelf
zit hij 25 jaar in het vak. De
expositie wordt geopend met
een besloten bijeenkomst in
Het Markiezenhof, waar Astrid
Joosten van het tv-programma
'De verleiding' met drs. P.A.C.
de Ries discussieert over 'Het
beeld als motor van de kommu-
nicatie'.
„Peek houdt hier een feestje en
daar wordt keurig voor be
taald", aldus Bastiaansen. „De
tentoonstelling staat daar los
van. We hadden ruimte be
schikbaar tussen twee exposi
ties. Je moet het ook een beetje
als een experiment zien. We
gaan eens kijken wat de men
sen ervan vinden."
„Het is een latente wens ge
weest, die ik nooit heb uitge
sproken", zegt Luc Peek over
de expositie. „Vorig jaar was ik
met vakantie op Kreta en toen
kreeg ik een fax van een van
mijn klanten. Daarin stond: we
kunnen bij je tienjarig jubileum
allemaal met cadeaus aanko
men, maar wij hebben eigenlijk
een veel beter idee. We zorgen
dat je volgend jaar een exposi
tie krijgt."
De expositie is er nu, van 6 tot
en met 13 november. Er hangt
werk van Luc Peek en van zijn
teamleden Mare Wittkampf,
Ruud van den Berg en Johan
Kuijpers. Hoe vindt Peek het
dat zij zijn toegelaten tot een
ruimte waar men doorgaans
naar min of meer serieuze
kunst kan kijken?
„Wij spreken zelf van photo
graphic art. Ik noem het kun
stig, maar of het nou kunst is?
Ik weet het niet. Wij pretende
ren in ieder geval niets. Heb je
beslist boetseerklei of een doek
nodig om kunst te maken? Of
kan het ook als je op een ande
re manier scheppend bezig
bent? Van Jan Cremer hangen
in de Bijenkorf heel commer
ciële objecten. Is dat dan kunst?
Als je de naam heb kunstenaar
te zijn, wordt jouw werk kunst
genoemd. Maar is dat zo? Wie
legt de grens?"
Luc Peek (links) en zijn team van fotografen.
foto luc peek
Luc Peek kan in ieder wél zijn
eigen activiteiten omschrijven:
„Tien jaar hebben we heel hard
geknokt en veel creativiteit in
ons werk gestopt. Wij zijn
scheppend bezig en maken
mooie dingen. Van ons wordt
steeds weer verwacht dat we
vernieuwend zijn en emotie op
roepend. We beginnen meestal
met niets. We krijgen een pro-
dukt aangereikt en er wordt
gezegd: creëer maar wat. De
een gebruikt een penseel, wij
een camera. Trouwens, het is
niet alleen die camera. Van te
voren zijn we uren bezig met
het licht, met props, met sfeer
maken. De camera die er op het
allerlaatst bijkomt, is het enige
stukje techniek dat gebruikt
wordt."
Hij wijst op de Tequila Sauza-
foto: een fles die ligt te gloeien
in het rode zand. De drankfles
was het enige gegeven. „Het
was onze taak te zorgen voor de
juiste sfeer en voor uitademing.
Het resultaat was deze hele
hete foto."
De foto's in Het Markiezenhof
zijn geselecteerd door Peek en
museumdirecteur Bastiaansen.
„Het ging bij de selectie om een
stukje emotie en meer om de
eigen inbreng dan om het voor
gekauwde. En natuurlijk of het
mooi is om naar te kijken. Op
verzoek van René Bastiaansen
zijn er dingen uitgehaald die te
commercieel waren, die vak
technisch prima waren, maar
toch te weinig uitademden."
Luc Peek verwacht zaterdag
veel bezoekers bij de festivitei
ten in Het Markiezenhof: „Een
commercieel bedrijf heeft nu
eenmaal meer relaties dan een
kunstenaar."
'Photographic Art' in Het Mar
kiezenhof, Bergen op Zoom. Van 6
tot en met 13 november. Open:
dinsdag tot en met zondag van
14-17 uur.
Amsterdam (anp) - Het boek
'Heren van de thee' van Hella
S. Haasse is verkozen tot
Boek van het Jaar 1993. Dat
heeft de Stichting Collectieve
Propaganda van het Neder
landse Boek gistermiddag be
kendgemaakt op een bijeen
komst in het Betty Asfalt-
complex in Amsterdam. Aan
de Publieksprijs zijn een
geldbedrag van 15.000 gulden
en een sculptuur van Jeroen
Henneman verbonden.
Haasse, die eerder dit jaar voor
hetzelfde werk werd genomi
neerd voor de AKO Literatuur
prijs, kreeg bijna tien procent
van de ruim 13.000 stemmen die
lezers uit eigen beweging hebben
uitgebracht via boekhandels en
bibliotheken. De volgende vier
plaatsen worden bezet door 'De
verborgen geschiedenis' van
Donna Tartt, 'Wilde zwanen van
Jung ChaUg', 'De ontdekking
van de hemel' van Harry Mulisch
en 'Het oneindige plan' van Isa-
bel Allende.
De peiling onder Nederlandse
lezers heeft volgens de CPNB
enkele opmerkelijke resultaten
aan het licht gebracht. Zo bleek
dat van de tien boeken die de
meeste stemmen verwierven, er
acht worden gerekend tot litera
tuur, en dat 63 procent van de
stemmers vrouw is. Het laatste
bevestigt eerdere bevindingen
van het Sociaal Cultureel Plan
bureau, dat vrouwen veel vaker
dan mannen boeken kopen, le
nen en lezen.
In zijn openingstoespraak zei
len bij van Rietveld, zoals de
beroemde rood-geel-blauwe,
maar ook van Charles Eames."
„En auto's, ach... Jarenlang ben
ik een echte autofreak geweest.
Ik houd nou eenmaal van die
techniek. Wat onder de motor
kap zit, vind ik even interessant
als wat er om heen zit. Zo'n
motor is directe vertaalslag van
functie naar vorm. Ik vraag me
wel eens af waarom er niet vaker
zo ontworpen worpen wordt. Ik
sleutelde aan die dingen, restau
reerde ze. Ik heb een Ace gehad,
een volledig alluminiumauto,
een Morgan, een MG-TC, een
Triumph. Maar in het begin van
de jaren zeventig heb ik er een
punt achter moeten zetten. Het
werd te druk. Geen tijd meer."
Aanwinsten
Er is veel gebeurd in de acht jaar
dat Crouwel directeur van het
Boymans-van Beuningen is ge
weest. Het museum werd uitge
breid met een paviljoen voor
vormgeving en kunstnijverheid.
De collectie moderne kunst werd
met ongeveer 500 kunstwerken
vergroot, het prentenkabinet
met met circa 1500 prenten, de
afdeling oude kunst verwierf 11
schilderijen, de collecties kunst
nijverheid en vormgeving wer
den verdubbeld. De aanwinsten
uit zijn periode zijn onderwerp
van een tentoonstelling die eind
deze maand opent.
Crouwel: „Ik heb na het vertrek
van mijn voorganger Wim Bee-
ren meer steun gegeven aan de
afdeling oude kunst. Beeren was
vooral gericht op de moderne
kunst; daar ging dus ook het
meeste geld naar toe. De afde
ling oude kunst is versterkt met
een aantal medewerkers en we
hebben een aantal prachtige
aankopen kunnen doen."
Dat leidt automatisch tot de
vraag over welke aankoop hij
het meest tevreden is geweest.
Hij aarzelt geen moment. „De
grote sculptuur van Donald
Judd. Daar wil ik graag aan
herinnerd worden. Dat is waar
aankoop en persoonlijke liefde
samenvielen." Een werk waarin
helderheid en bijna design-mati
ge vorm een hoofdrol spelen.
Breda. Stadsschouburg Con
cordia. Het Brabants Orkest
Concertserie B-2. Uitvoering
van Handel's Messiah met me
dewerking van Brabant Koor
en solisten. Dirigent: Owain
Arwel Hughes. Gehoord op 4
november 1993.
Door Frans Baljeu.
Een zwaar op de hand zijnde
tijdgenoot van Handel had
destijds ernstige principiële
bezwaren tegen het uitvoeren
van de Messiah in een thea
ter. Donderdagavond in de
stadsschouwburg had de voor
zangers onprettige droge,
warme atmosfeer een reden
kunnen zijn om naar een kerk
uit te wijken. Het Siap-ge-
luidssysteem deed namelijk
weer zijn best en zorgde zo
waar voor nagalm.
In het Messiahseizoen 93-94 (on
langs door Toonkunst Breda,
binnenkort door Aurora Ooster
hout) bleek die van het Brabant
koor een heel bijzondere. Eigen
zinnig, markant, soms onrustig,
zakelijk, boeiend maar zelden
ontroerend zijn associaties die
bij me opkwamen.
Dit werd teweeggebracht door
de visie van dirigent Owain Ar
wel Hughes, die kennelijk een
poging deed een nieuw snel
heidsrecord Messiah-zingen te
vestigen.
De erepalm gaat naar het Bra
bant koor, dat de vaak razende
tempi wist te realiseren zonder
ooit over zijn toeren te raken. De
voorbereiding door Louis Bus-
kens verdient veel lof. De door
Hughes opgeschroefde tempi no
digen uit tot schreeuwen en hak-
kerig zingen. Dat het koor dat
onder de temperamentvolle,
soms onrustig leidende dirigent
niet deed, is pure klasse. Koor
coloraturen klaterden door de
zaal en gedifferentieerde dyna
mische schakeringen gaven veel
profiel.
Het orkest kon in de jachtigheid
niet altijd even gaaf mee. Tegen
over niet altijd homogene viool-
unisoni en te weinig veerkrach
tig gespeelde punkteringen ston
den soms verrassende subtilitei
ten zoals het pianissimoslot van
Glory to God.
Het belangrijke aandeel van de
solisten kenmerkte zich door
verschillen in opvatting en kwa
liteit. De volgens het programma
en het wijzigingsbriefje optre
dende tenor William Kendall
was een echte Engelse tenor.
Prachtig wat deze man deed met
voordracht en versieringen.
Aangezien hij de eerste aria
heeft stel je je voor de anderen
op dat niveau in. Alt Christine
Cairns was uit het zelfde hout
gesneden; haar He was despised
was een van de ontroerendste
momenten. De voor Mary Hegar-
ty invallende sopraan Anne
Dawson en de eigenlijk meer
bariton zijnde bas David
Wilson-Johnson pasten niet in
deze snelle uitvoering met hun
vibrato dat soms een halve toon
flakkerde.
CPNB-directeur H. Kraima dat
het boek meer en meer het do
mein wordt van vrouwen. Een
analyse van de uitgebrachte
stemmen leert verder dat vrou
wen opvallend eensgezind zijn
over welke boeken de beste zijn.
Op de titels uit de Top 5 hebben
veel meer vrouwen gestemd dan
mannen: 71 tegen 29 procent.
Misschien valt ook daaruit te
verklaren dat vier van deze boe
ken geschreven zijn door vrou
wen, aldus Kraima.
Etten-Leur - De Nobelaer.
Try-out 'Alleen op de wereld'
door dansgroep Opus One.
Choreografie en decor: Rob
Brown. Muziek: Eric Borgers.
Met o.a. Frans Schraven, Inge
Visser en Ireille Gebbink. Op
15 januari in Terneuzen, 20
februari Breda, 8 mei Tilburg,
14 mei Bergen op Zoom.
Door Marjan Mes
De Amsterdamse dansthea-
tergroep Opus One is gespe
cialiseerd in verhalende
dansvoorstellingen waarin
ook nog af en toe gezongen
wordt. Al vijf jaar geeft zij
met redelijk succes uitvoerin
gen met een musicalachtig
karakter, waarmee een breed
publiek toegang krijgt tot
verschillende danssoorten;
vooral klassiek, modern en
jazzballet.
Gisteravond gaf de groep van
artistiek leider Rob Brown in
Etten-Leur de eerste voorstelling
voor publiek van een nieuw
avondvullend stuk, 'Alleen op de
wereld', naar het beroemde boek
van Hector Malot. Een gedurfde
onderneming. Met zo'n uitgangs
punt komt het er op aan om voor
pakkende scènes te zorgen, die
samen een verhaal vertellen dat
de kijker kan meevoeren. En
daaraan schort het nogal.
De choreografie van Rob Brown
kent tal van fraaie onderdelen
waarin de dansers met flair kun
nen laten zien dat zij hun vak
redelijk goed beheersen. Maar
het blijven op zichzelf staande
fragmenten, waarin een ver
haalopbouw praktisch ont
breekt.
FILMS
GOES
-Grand Theater
19 en 21.45 u. Jurassic Park.
HULST
- De Koning van Engeland
19.15 en 22 u. Jurassic Park.
19.15 en 22 u. In the line of fire.
19 en 22 u. The firm.
19.15 en 22 u. The vanishing.
19.15 en 22 u. The fugitive.
MIDDELBURG
- Cinema
20 u. Daens.
22.30 u. Glengarry Glen Ross.
OOSTBURG
- Ledeltheater
20 u. Dave.
TERNEUZEN
- Luxortheater
20 u. Sliver.
VLISSINGEN
- Alhambra 1
19 en 21.45 u. Jurassic Park.
- Alhambra 2
20 u. The firm.
- Alhambra 3
19 en 21.45 u. The piano.
- Alhambra 4
19 en 21.45 u. The fugitive.
BERGEN OP ZOOM
- Cinem'actueel 1-2-3
18.45 en 21.30 u. The piano.
18.45 en 21.30 u. The fugitive.
18.45 en 21.30 u. Jurassic Park.
-Roxy 1 - 18.30 en 21,30 u. The
De verschillende scènes hangen
als los zand aan elkaar wat de
spanning niet ten goede komt.
Dat is jammer want Opus One
wil met 'Alleen op de wereld' een
familievoorstelling presenteren
aan de hand van een klassiek
verhaal waaraan velen plezierige
.herinneringen bewaren.
Het is het verhaal van de vonde
ling Remi die samen met de oude
straatartiest Vitalis (Rob
Brown), het aapje Joli-Coeur en
de hond Capi door de wereld
trekt op zoek naar zijn familie.
Onderweg beleven zij tal van
avonturen, niet zelden van tragi
sche aard.
Het aapje sterft al gauw en dat is
jammer voor de dansvoorstelling
omdat het beestje leuk springe
rig wordt uitgebeeld. De hond is
echt. Gelukkig is hij niet te vaak
op het toneel want zo'n levend
dier is leuk, maar leidt met zijn
onvoorspelbaar gedrag erg af.
Choreografisch kent 'Alleen op
de wereld' weinig bijzondere
vondsten, maar wel een gedisci
plineerde uitvoering. Een mijn
werkersscène door een groep ge
drilde figuren kreeg gisteravond
zelfs extra applaus. De uitvoe
renden zijn aanstekelijk met hun
vak bezig.
Frans Schraven, die al eerder
hoofdrollen vertolkte (en mede
oprichter was van Opus One),
danst heel aardig de hoofdrol
van het jochie Remi. Een kleine
spring-in-het-veld met boven
dien een aardige stem. Klassiek
en modern dansidioom worden
door elkaar gebruikt, waarbij
zelfs behendig op de spitzen
wordt gedanst. Het musica
laspect is echter niet groot om
dat er maar sporadisch wordt
gezongen.
firm.
-Roxy 2 - 18.45 en 21.30 u. Sliver.
THEATER
hulst
DEN DULLAERT - 20.15 u.
'Kroniek van een aangekondigde
dood', door Theater Yvonne Lex.
V
