ESTEM ROEP OM BETERE NAZORG VOOR VOORMALIGE KANKERPATIËNTEN 'Vrouwen moeten kunnen praten' THERAPIE VAN DR. BOS JAARLIJKS 1420 GEVALLEN ERDAGI IL 19881 m. k m wam wam at ZATERDAG IQ 16 APRIL 198810 e denkt dat je jezelf aanstelt en dat je de enige bent die zo reageert op een baarmoeder operatie. Je voelt je rot. Je wilt dat veranderen. Na de operatie liepen de mensen voor mij weg, alsof ik een besmettelijke ziekte had. De psychische problemen van kankerpatiënten worden niet erkend. Niet door de artsen en ook niet door de omgeving van de patiënten. Je bent toch beter! Dan moet je juist blij zijn." Jannie (35) uit Bergen op Zoom vertelt haar verhaal, omdat ze vindt dat er vanuit de medisch hoek wat gedaan moet woorden aan de psychische opvang van kanker patiënten, vooral van vrouwen met gyneacologisch kanker. Huilbuien Dood Geen kinderen meer Uit de weg kwam een vijfde Het kunstmatig Vacht leidde wel- xotere consump- IFransen buiten- sigen produkten. jaren", zoals de Roy Ladurie ze litterrand en de fiade en schande ad was, maar af ten in de wereld- cialisme-è-la-fra- fiasco. De werk- nen en minister elors, de huidige ter zat met in de net een gat van Een record. Het Frankrijk niet on- >rden. Devaluaties en 'soberheid' s. De inflatie kon nieuwe nationali- >een sprake meer. ken kunnen het Sd", liet Mitterrand ibius zeggen, zen moderniseren, 'ruk naar rechts' nunistische minis- regering. De mis- met de socialisten i kostten. Francois oit een geheim van n de communisten Als het de bedoe ken dan is dat zeker venst nu - en werkt brede, centrum- luwwerken in Parijs ;t als zijn voorgan- rfelijkheid en imago de socialistische pre- Iragen als een mo- ,en hun staatshoofd zien. Maar de smet ke schandalen bleef ird. Zijn rol in de de Franse geheime Greenpeace-schip - waarbij een Neder- 1 het leven kwam - is Jielderd. ,n de bemoeienissen xet de illegale wapen- Volgens Mitterrand ander zijn medeweten owel 'Greenpeace' als e' vielen onder defen- Mitterrand net als de |ek voor zichzelf reser- j zelf lagen van beide niet echt wakker, e hij in 1981 aan een xtremisten verleende i staan toen Action Di- spoor door Frankrijk geleden nog een uit- jnder van kernwapens le frappe' juist onder breid en gemoderni- leuze uit 1981 „de ka aien tot ploegijzers" en enstplicht te verkorten zijn allang vergeten. het belang van de lustrie voor de nationale En met een kortere :eert hij alleen meer dus deze idealen. De adept van Charles de :t vergelijkbare' Franse il kan volgens hem niet jen gesteld bij ontwape- tussen oost en west. Dfdthema's uit Mitter- verkiezingscampagne is residentiële stokpaardje, i moeten zijn landgeno- zetten om op 31 decem- te zijn voor de interne t. Het enthousiame van >rdt weliswaar niet door leeld, maar een meerder- heil in het verenigd ar hij reclame maakt. Het an de kleine Mitterrand elmut Kohl in Verdun, r de Frans-Duitse toena- >r de Fransen een van de omenten van het septen- ardt het 'Eureka'-initiatief logische ontwikkeling in stimuleren) op het actief it geschreven, jk daarom aan de hand anton de 21 eeuw binnen- :ker is de president-kandi- lerverkiezing dat het ver- mma deze keer de kerk in it. Hoogst zelden valt Mi<- t zijn rol van de man die ril verenigen. Zo hoopt hij xlenis in te gaan. Wij hebben een diep inzicht de materie. Als geen ander oeven wij dan ook de trieste latenheid in het verhaal van vroegere zwarte presidents- ndidaat in de Verenigde Sta- Dick Gregory. Deze astro- ut, die tijdens zijn explors- s een kwijlend groen ge* ocht ontmoette dat iets weg id van een monsterlijke vlieg j et sprak aldus: Ik wil niet dat met mijn dochter trouwt. W E E K t J Door Monique Bakker Vorig jaar werd bij Jannie kanker aan de baarmoeder geconstateerd. In februari werd zij voor de eerste keer geopereerd en daarna nog een keer in april, waarbij haar baarmoeder werd weggehaald. „Ik wilde precies weten wat er met mij ging gebeuren. Ik heb om duidelijke uit leg gevraagd. De gyneacoloog zei mij recht in mijn gezicht dat hij geen tijd had om mij het allemaal te gaan uitleggen. Zelfs mijn huisarts belde die man om te vragen of hij aan mij uitleg wilde geven. Ook daarop ging de gyneacoloog niet in." Nadat de arts het kwaadaardig weefsel bij Jannie geconstateerd had,zei hij tegen haar dat ze toch wel veel wisselende sexuele contacten moet hebben gehad, ook gezien het feit dat ze gescheiden was. „Het was alsof ik een klap in mijn ge zicht kreeg. Ik ben inderdaad geschei den, maar ik heb helemaal geen wisse lende sexuele contacten. En de arts in Leiden waar ik nu onder behandeling ben, heeft mij verzekerd dat wisselende contacten niet de oorzaak zijn van gy neacologisch kerker. Dit vooroordeel moet maar eens uit de wereld worden ge holpen." Vrouwenartsen zouden volgens Jannie maar eens beter met vrouwen moeten omgaan. „Je ligt daar al niet in de meest fijne positie en je voelt je al rot, en dan word je nog eens behandeld alsof je er helemaal niet bent." Dat het ook anders kan, heeft Jannie gemerkt toen ze bij een psychologe in Leiden kwam. „Zij heeft mij uitgelegd wat ze nu precies met mijn lichaam had den gedaan en wat de gevolgen daarvan waren. Waarom doen die art.sen dat dan niet meteen?" Na de operatie ging Jannie met de beste voornemens naar huis. „Na een tijdje begon ik me rot te voelen. En je blijft toch met angst leven. Je blijft je af vragen of het nu allemaal wel goed is. Ik woonde toen samen met mijn vriend en ik had de steun en liefde van hem nodig. Ik had echter het gevoel dat hij mij juist uit de weg ging. Het was alsof ik een be smettelijke ziekte had. Later heeft hij mij gezegd dat dit niet zo was, maar ik had dat gevoel wel. Die relatie is toen ook stukgelopen. Ook door andere mensen werd ik gemeden, alleen mijn moeder be greep mij." Door de tegenslagen, het stuklopen van haar relatie en een baan die niet lukte, raakte Jannie nog verder in de proble- De medische kant van een operatie hoeft geen probleem meer te zijn. Het psychische effect van de operatie wordt In veel gevallen ernstig onderschat Genezen, maar toch ziek In het ziekenhuis Is er voor en na de operatie de nodige zorg. De problemen ko men voor de vrouwen wanneer ze weer thuis en met niemand over hun gevoelens kunnen praten. - foto archief de stem E ten op de drie vrou wen raakt geestelijk zeer ernstig in de problemen, nadat ze aan kanker aan de baarmoeder of eierstokken is geopereerd. De psychische pro blemen komen meestal pas zes tot negen maanden nadat de vrouw uit het ziekenhuis is ontslagen". Door Monique Bakker Dr. Gerianne Bos-Branolte, klinisch psy chologe en psycho-therapeute in het Academisch Ziekenhuis in Leiden, pro moveerde op 3 december 1987 op de psychische gevolgen bij vrouwen van gy neacologisch kanker en de resultaten van psycho-therapie bij die vrouwen. Zij helpt vrouwen die na een operatie aan de baarmoeder of eierstokken psychisch in de problemen zijn geraakt. Met deze vorm van hulpverlening verricht zij voor Nederlandse begrippen uniek werk. Dr. Bos meent dat de problemen na de operatie voor een deel veroorzaakt wor den door onbegrip in de naaste omge ving van de patiënte. „Zo'n vrouw krijgt vaak te horen: Je moet blij zijn dat je ge nezen bent. De vrouw wil praten om haar verdriet te verwerken, maar haar omgeving wil niet met haar praten. Het verdriet wordt dus een stil verdriet. Voor hulp kunnen ze nergens naar toe. Hun huisarts kan ze niet helpen. Die stuurt de vrouwen vaak door naar het RIAGG, waar ze er ook geen raad mee weten. Die hebben geen ervaring met kankerpatiën ten en vinden het eng. Net als de mensen m de omgeving van de vrouwen". „De problemen van de vrouwen zijn veelzijdig. De angst, nadat de vrouw ge nezen is verklaard, is erg groot. Angst dat de kanker terugkomt. Ook zijn ze de pressief, omdat ze zich gaan realiseren dat ze toch belangrijke vrouwelijke orga nen missen. Hierdoor daalt het gevoel van eigenwaarde. Veel partner-relaties verslechteren of lopen stuk. Niet omdat het met de sexuele relatie niet meer gaat, maar omdat de man niet met de vrouw wil of kan praten," aldus dr. Bos. De psycho-therapie die dr. Bos geeft, bestaat uit praten in groepen of uit indi viduele gesprekken. „Ik vraag ook altijd de man erbij. Niet zozeer om samen met man en vrouw te praten, want dan zou den beide partijen zich toch wat te ge remd voelen. Ik praat graag met de man apart om zijn kant van het probleem te horen. De partner is een vergeten groep. Die hebben het vaak ook verschrikkelijk zwaar." „Eerlijke informatie van de gyneaco loog, ook al is die informatie negatief, is beter dan gegevens achter houden of de situatie verkeerd voorspiegelen. Dit „Ik woonde toen samen en Ik had de steun en liefde nodig. Ik had echter het ge voel dat mijn vriend mij Juist uit de wegging". - foto archief de stem werkt ten nadele van het psychisch ver werken van de kanker. De vrouwen gaan dan een grote wrok en agressie tegen de' arts koesteren, wat het proces absoluut niet bevordert". Vrouwen zouden bij de gyneacoloog veel beter voor zichzelf moeten opkomen vindt dr. Bos. Maar tegelijk vertelt zij hoe moeilijk dat voor de vrouwen is. „Veel vrouwen durven dat niet. Ze zitten vaak in een levensbedreigende situatie. Er is een dubbele ongelijkheid. De arts tegenover de patiënt en de arts die over het algemeen een man is, tegenover de vrouw. Sommige artsen zeggen dat de vrouw het toch niet snapt. Dat kan na tuurlijk helemaal niet." „Ook wordt de uitleg door vrouwen vaak vergeten. Zij zitten in een crisissi tuatie. De gyneacoloog kan het dan wel uitgelegd hebben maar de vrouw heeft dan van het hele verhaal niets gehoord." Een behandeling duurt gemiddeld zes tot negen maanden. Daarna houdt dr. Bos regelmatig 'doorsmeerbeurten'. „Een auto breng je ook regelmatig naar de garage waarom zou je dat bij mensen ook niet doen?" Dr. Bos herhaalt dan iedere keer weer dat de kwaliteit van je leven belangrijk is. „De kwantiteit is dat je medisch gezien genezen bent maar de kwaliteit, de geestlijke gesteldheid, hoe je je voelt, daar gaat het om". Met geld van het Koninklijk Wilhel- mina Fonds (KWF) doet dr. Bos al vier jaar lang onderzoek. Dit project wordt in juli van dit jaar afgesloten. Voor dit on derzoek worden alleen patiënten uit het Academisch Ziekenhuis gebruikt. Bij grote uitzondering behandelt dr. Bos vrouwen die van buiten het ziekenhuis komen. De enige hulporganisatie die er op dit moment voor de vrouwen is, is een pa tiënten-organisatie. De hulporganisatie NVGK (Netwerk Vrouwen met Gynea cologisch Kanker) bij vrouwen beter be kent als de stichting Olijf, is te bereiken op Postbus 1478, 1000 B.L. Amsterdam. men. Bij wie ze ook aanklopte, de meeste mensen reageerden toch zo van 'je moet toch opgelucht zijn datje beter bent'. „Je bent ook opgelucht. Maar tegelijk leef je in angst of het allemaal wel goed is." Omdat er bijna niemand luisterde, sloot Jannie zich steeds meer af. „Ik wilde daar wel iets tegen doen, maar ik kon er gewoon niets tegen doen. Ik zei tegen mezelf dat ik me niet zo moest aanstellen en dat er nog veel meer men sen waren die er nog veel slechter aan toe waren dan ik. Maar ik kon er gewoon niets tegen doen. Ik had verschrikkelijke huilbuien en had nergens meer zin in. Ik ging aan mijzelf twijfelen. Ik dacht dat ik gek werd. En wilde ook niet meer leven. Mijn huisdokter die altijd voor me klaar stond maar me ook niet echt kon helpen, heeft me toen doorverwezen naar het RIAGG (Regionaal Instituut Ambu lante Geneeskundige Gezondheidszorg, red.). Daar vonden ze mijn problemen toch niet ernstig genoeg om me verder te helpen. Wel zeiden ze dat, wanneer ik het echt niet meer zag zitten, ik hun al tijd kon bellen. Dat was in augustus 1987." „Toen ik er op een avond echt slecht aan toe was, heeft een kennis van mij het RIAGG gebeld. Daar wilden ze me al leen kalmeringstabletten geven. Ik wilde die niet hebben omdat ik zeker wist dat ik ze toch in een keer zou innemen. Toen ik later alleen thuis was heb ik ze inder daad allemaal ingenomen. Het waren er niet genoeg om dood te gaan." Via het RIAGG kwam Jannie in de cember 1987 terecht bij dokter Gerianne Bos in het Academisch Ziekenhuis in Leiden. Mevrouw Bos is psychologe en behandelt vrouwen die psychische pro blemen hebben overgehouden aan bij voorbeeld een baarmoederoperatie. Voor Jannie was het een verademing om bij dokter Bos in Leiden terecht te komen. „Zij was de eerste die nu eens zei dat ik niet de enige in Nederland was met dit probleem. En dat ook heel veel relaties hierdoor stuklopen. Als ik niet bij haar was gekomen was ik ongetwij feld in een psychiatrische inrichting te recht gekomen." „Veel vrouwen hebben na een baarmoe deroperatie moeite met hun lichaam, problemen met hun vrouw zijn, dat ze geen kinderen meer kunnen krijgen en dat ze niet meer ongesteld worden. Ik had hiervan geen last. Ik had voor mij zelf toch al besloten dat ik geen kinderen meer wilde omdat ik al een zoon had. Met het vrouw zijn had ik ook na de operatie geen problemen. Mijn probleem was dat ik door mijn omgeving behan deld werd alsof ik een besmettelijke ziekte had. En ik was bang. Bang dat de kanker weer terug zou komen." „Ik denk dat wanneer de gyneacoloog in hel ziekenhuis mij voor de operatie goed had voorgelicht en op de hoogte had gebracht wat er zou kunnen gaan ge beuren, dat ik lang niet zo diep in de problemen was geraakt." Jannie heeft er geen moeite mee om haar ziekte, waarvan ze nu gelukkig genezen is, bij de naam te noemen. „Veel mensen hebben nog steeds moeite om het woord kanker uit te spreken. Men doet. allemaal wel alsof het zo geaccepteerd is in de maatschappij, maar dat is helemaal nog niet zo. Men loopt er nog steeds voor weg." Vijf jaar geleden overleed de vader van Jannie aan kanker. „Toen werd het al niet bij de naam genoemd. Nu zijn we inmiddels een paar jaar verder en men sen durven nog steeds het woord niet uit te spreken. Ik heb het met mijn vader meegemaakt en nu ook zelf weer. Wan neer een persoon in het gezin kanker heeft dan is het hele gezin ziek. De goede opvang is er bijvoorbeeld wel bij de kin deren met jeugdkanker en hun ouders. Dat is een hele goede zaak." „Ik heb mijn mijn ziek zijn leren le ven. Ik heb met kanker leren leven. Het wordt tijd dat de mensen om de patiën ten heen ook met kanker leren leven!" N.B.: Om de privacy van de vrouw te waarborgen is haar voornaam veranderd en baar achternaam wegge laten. Volgens de cijfers van het Centraal Bu reau voor de Statistiek wordt er per jaar bij ongeveer 1420 vrouwen gyneacolo gisch kanker geconstateerd. Dit getal is een gemiddelde van de pe riode '80-'85. Onder gyneacologisch kan ker verstaat men kanker aan de eierstok; ken, de baarmoeder en het baarmoeder- lichaam. Wat betreft kanker aan de baarmoeder is het aantal patiënten afge nomen. Bij de ander twee is het percen tage gelijk gebleven. Volgens het Integraal Kanker Cen trum, dat zich bezig houdt met het verza melen van gegevens over de ziekte kan ker, zijn er in Nederland te weinig op- vang-instanties voor vrouwen met gy neacologisch kanker. Veelal moeten pa tiënten voor opvang naar hun specialist., Sinds kort is er wel een patiënten-groe pering met de naam Stichting Olijf in Amsterdam. Dit is een netwerk van vrouwen met gynacologisch kanker die andere vrou wen helpen. Op dit moment is men bezig met het opzetten van regionale netwer ken en het opleiden van vrouwen voor telefoondiensten.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 29