„Das soldat" weer in de gratie bij Westduitse jeugd s,bwLPM«" RH Politieke gevangene in Amerika br~-= sSgs II r van Act' Waarin de Reusachtige zonne-kas voedt Amerikaans stadje Oud worden in je eentje EVEN UITBLAZEN Pendelrecords BEN CHAUIS: VERZETSVERZETJE Chichorei - chichorei - cikorei Flamberen: versieren met vuur i Zuivehvinbeltjei] mssakoopje Klachten I a° uitl»aakten M deel binnenland buitenland Grote theedoelcenaktie bij verse AH melk MET WIM KOCK Lijsten ruinhoo P(2) fc0etdeheerRlend- tajggXSSSI w the,r papier uw pen Roodborstjes Vochtiger Tanks de STEM VAN DONDERDAG 12 OKTOBER 1978 Ike dag weer verse keus. '*>y Superzware kwaliteit theedoeld i„ de sympathieke Senio rs van de Nederlandse SSI voor Bejaardenbe- is het zevende deeltje ver hénen dat de titel draagt S0uder worden in je eentje". Hst boekje werd geschreven Z Ria van Pelt. secretaris van de Stichting Los Vast, een fetantie die zich bezighoud JJet ,,de emancipatie van het a"S'boekje begint al zeer verdienstelijk met het uiteen halen van twee begrippen die heel vaak ten onrechte met el kaar worden gemengd: alleen zijn en eenzaamheid. Het ene houdt niet automatisch het an dere in, zo wordt geïllustreerd met het volgende versje: Eenzaam wént alleen, zo wordt algemeen verwacht. Eenzaam wént gehuwd, klinkt moeizaam en bedacht. De term is het die belast, suggereert, 't Is half waar, want alleen zijn is vaak fijn, en gehuwd zijn valt vaak zwaar. Het boekje gaat dus over al leen-zijn en dan meer in het bij zonder over het oud worden in je eentje. ,,Het gaat er dan niet om, hoe het gekomen is dat je alleen bent (gebleven), maar vooral hoe je van dat alleen zijn iets goeds kunt maken". Dat dit zeker kan blijkt duidelijk uit „Ouder worden in je eentje" dat te verkrijgen is via de Neder landse Federatie voor Bejaar denbeleid tel. 070-544902. Ei- senhowerlaan 114, Den Haag. Op dit adres kunt u ook te recht voor de eerder versche nen boekjes met alleszeggen de titels als „Bescherming van Bezit", „Tehuis in Zicht", „Thuisblijvers", „Je kunt het toch niet meenemen". „Wat zie je er goed uit!" en „Gepensio neerd.... en dan?". De prijs van de boekjes varieert van 2,50 tot 3,50 (afhaalprijs). Spaar mee. 10 Zegels. En op elk pak verse AH Melk zit er één! j Diefje zonder verlos is uit, soldaatje spelen is inalthans in West-Duitsland, waar de jeugd opeens gek is op alles wat met tel leger te maken heeft. Steeds meer jongeren dromen ervan ooit in hun eigen Torna do-straaljager te mogen vlie gen of een Leopard-tank te mogen besturen. Soldaatje spelen is onder de jonge Duitse generatie een geliefde, en door tiet leger aangemoedigde vrij etijdsbesteding geworden. Volgens het rekruterings kantoor van het leger in Bonn bestaan er zo'n 350 „fanclubs" van de Bundeswehr, met een gezamenlijk aantal leden van omstreeks 3000. De leeftijd van de leden ligt tussen de 14 en 18 j jaar. Deze jongelui delen stuk voor stuk een bijna blinde hart stocht voor het grootmateriaal van het huidige leger, compleet i met alle ingewikkelde wapen systemen. Dat enthousiasme gaat gepaard met een naieve bewondering voor de com mando-structuur van het mo derne leger en voor de avon tuurlijke aantrekkingskracht die uitstraalt van de wervingsbro chures van het leger. Hun vaders speelden in hun jeugd met tinnen soldaatjes, maar de jongeren van nu den ken meer in het groot, zoals daar zijn oefeningen te velde, uitgerust met stalen helmen, gasmaskers en rang-insignes. Een en ander wordt op de kop getikt in tweede-handswinkels of op de markt. De Bundeswehr is best te I spreken over de plotselinge groei van deze fanclubs. Vier maal per jaar stuurt het rekru- teringskantoor van het leger een informatieblad naar de clubs. Infopost heet dat tijd schrift en het voldoet geheel aan de verwachtingen van de jongeren, want het schetst elke keer hoe fijn het wel in het leger is. De Bundeswehr komt in het blad naar voren als iets dat midden houdt tussen avontuur de speelplaats en een sport- ve'd dat de beschikking heeft o*er de meest moderne appa ratuur. oude leden die weggingen en geboortedata, opleiding en beroep van de leden. De meeste fanclubleden komen een of twee maal per week bijeen in hun eigen zaal. Sommige clubs hebben hun ei gen voorzitter gekozen en hun eigen statuten opgesteld. Info post wordt door hen stukgele zen. In het blad staan soms wedstrijden aangekondigd. De winnaar mag een dagje door brengen bij de landmacht, luchtmacht of marine. Uiter aard wordt alles betaald. In een zo'n aankondiging van een wedstrijd werd het leven van een bommenwerperpiloot be schreven als „opwindend, ont spannend". Dit beeld van de vrolijke vliegtuigclubsfeer die in de luchtmacht zou heersen is echter niet te vinden. Die kla gen herhaaldelijk over de bijna ondraaglijke druk waaronder zij dag en nacht staan. Hoe groot die druk is blijkt wel uit het feit dat ze al met hun veertigste met pensioen gaan en dan weinig kans hebben op een vergelijk bare burgerbaan. De hele ad vertentie-campagne onder vindt trouwens steeds meer kritiek van jonge legerofficie ren. Zij willen dat het leger jon ge rekruten zakelijk en eerlijk informeert over wat hen te wachten staat in het leger dat zij binnengaan. Andreas von Bullow, de par lementaire staatssecretaris van ht Ministerie van Defensie, vindt dat een dergelijke propa ganda nodig is om er voor te zorgen dat genoeg gekwalifi ceerde jongelui voor het leger gerekruteerd kunnen worden. Wat dat laatste betreft hoeft von Bullow zich weinig zorgen te maken. In deze tijd van hoge werkloosheid, vooral onder pas afgestudeerden, biedt het leger zeker werk en een veelbelo vende loopbaan. Was het tot voor kort zo dat de meeste jon ge officieren gerekruteerd wer den uit de gezinnen van amb tenaren en militairen, tegen woordig komt 34 pet. van alle luitenanten in het leger uit ge zinnen van witte-boordenwer- kers en 17 pet. uit arbeidersge zinnen. In augustus 1975 zei een op de twee jongelui tussen de 18 en 24 dat hij wel in het leger wilde gaan. Dat is een enorm verschil met tien of zelfs nog vijf jaar geleden toen veel Westduitse jongeren het leger op zijn best zagen als een noodzakelijk kwaad en op zijn slechts als onderdeel vart een bondge nootschap dat een mogelijk gevaar betekende voor de vre de. Vietnam lijkt al lichtjaren achter ons te liggen. (Copyright The Guardian/ De Stem) Ook een revolutionair heeft recht op een verzetje. Een verzets verzetje zogezegd. De militaire meisjes van een Thaise guerilla- groep hebben volop plezier bij het touwtrekken. De sportdag in het oerwoud werd gehouden ter gelegenheid van de 13de ver jaardag van het gewapende, communistische verzet in Thailand. De journalist Mitsu Shiboo, die deze foto maakte, was speciaal voor deze feestdag door de partijleiding van de Thaise CP uitge nodigd. De Brit Barry Haddow, een bouwkundige, is door een discjockey van de BBC uit geroepen tot „pendelaar van het jaar". Iedere dag reist Haddow van zijn woonplaats naar Londen en terug, waar- Toen het leger voor het eerst I »an het bestaan van deze clubs I worde, riep het deze op naar I infopost te schrijven. Binnen I wn paar weken hadden 400 I «ro antwoord gegeven. De ""•'"ie van het blad schreef alle clubs met vijf of nee' 'eden in, gaf aanbevelin- J W omtrent „organisa- I "reglementen" en vroeg de 1 clubs het leger op de hoogte te Loutieri van alle nieuwe leden, „Zonspringen noemden de jonge Bergenaren Slooike springen met een beij", stond er gisteren in het stukje over dialecten. Dat was natuurlijk onzin. Er was een regel weggevallen en er had moeten staan: „Zonder aanloop over een sloot springen noemden de jonge Bergenaren slooike springen met een beij". Dialect lezen is al moeilijk genoeg zonder (zet) fouten. Daarom hier een paar correcties. De kinderen van Mieke speelden niet met m'erbels maar met mèrbels. Tifrente betekent natuurlijk verschillende. Dat zult u wel begrepen hebben al was het „verschillende" niet correct tussen haakjes geplaatst. En dan suikeraai, een verbastering van cichorei en niet van chichorei, zoals het in de krant stond. Cikorei, dót had desnoods gemogen. bij hij een totale afstand af legt van 547 kilometer. Barry, die 44 jaar is, rijdt op werk dagen ruim 22 km. in zijn auto naar het station New port, waar hij dan een trein pakt die 's morgens om tien voor negen in het Padding- ton Station te Londen arri veert. Vandaar rijdt hij per taxi naar zijn werk. In de trein voltooit Haddow een puzzle in de Daily Telegraph. Hij drinkt verder thee en pro beert reisgenoten te verlei den tot een gesprek. Het blijkt overigens dat de echte kampioen pendelaar Vernon Parkinson is, die dagelijks een afstand van 582 km af legt. Maar hij stelde de BBC daarvan te laat op de hoogte. Wanneer je het over „flamberen" hebt, denkt menigeen direct aan een stijlvol etentje waarbij met sterke drank en wat handigheid een gerecht even in vlam wordt gezet. Flamberen is echter ook een houtafwerkingstechniek. Die kan tot leuke resultaten leiden. Het aanbrandenvan een houtop pervlak is uiteraard alleen zinvol bij lichte, eenvoudigehoutsoorten, zoals vuren, grenen, hem lock enz. Edeler houtsoorten zijn van zichzelf meer dan fraai genoeg om ze met blanke lak e.d. af te werken. Daarmee wil niet gezegd zijn dat vuren enz. niet fraai zouden zijn. Maar wil je eens een heel apart effect bereiken, dan is het flamberen een manier van afwerken die eenvoudig te verwezenlij ken is. Alles wat ervoor nodig is: een hobbybrander, u weet wel, zo'n gasbusje met een soldeer- brander erop. Steek de brander aan, laat hem even rechtop staand op gang komen, en stel de vlam dan vrij „spits" af. Het is wel zinnig om er eerst even mee te oefenen. Elk afvalstuk hout is daarvoor geschikt. De kunst is om het hout redelijk gelijkmatig in te branden, dus zonder al te zwarte vlekken hier, en te weinig brandeffect daar. Daarom moet u de bran der in vloeiende bewegingen over het gehele oppervlak be wegen, zonder op een bepaalde plaats stil te staan. Ook waar u de brander keert, om van links weer terug naar rechts te gaan, en omgekeerd, ontstaan ge makkelijk wat te sterk inge brande plekken. Beweeg de brander daarom tot buiten het werkstuk en ga dan terug. Maak geen begin op het hout zelf, maar altijd ernaast. Hoe dichter u de brander op het hout richt, hoe sterker de in werking van de vlam zal zijn. „Licht" flamberen betekent dus: de vlam vrij hoog boven het oppervlak houden, bijv. een centimeter of tien, en wilt u B H een geprononceerder effect be reiken, houa ae spitse vlam dan zo dicht mogelijk op het materiaal. De zachtere delen van het hout branden snel in, de hardere minder gauw. Daardoor wordt de structuur van het hout extra sterk bena drukt. Hout met een gelijkma tige, fijne nerf krijgt dan ook, door het vrij sterk te flambe ren, ineens een zeer grote le vendigheid. Vooral gedraaid hout, bijv. een kaarsenstan daard, of de voet van een sche merlamp, zien er in geflam beerde uitvoering totaal an ders uit. Ook „oud" hout kunt u flamberen, wanneer u eerst de oude laklaag grondig ver wijdert. Een bepaalde figuur flamberen gaat niet met de sol- deerbrander. Dan kunt u het best een elektrische soldeer bout nemen. Als die goed heet is kunt u als het ware „teke nen". Maak dan eerst wel een ontwerp, en breng dat met potlood duidelijk op het houd- oppervlak aan. Na het flambe ren schuurt u het hout goed op, met fijn schuurpapier. Borstel de fijne kooldeeltjes en het schuurstof grondig weg. Daar na kunt u het hout verder af werken. Daarvoor is matte blanke lak (bijv. acryl- of po- lyurethaanlak) bijzonder ge schikt. Breng de lak in een aantal dunnen lagen aan. Er komt dan op het geflambeerde oppervlak een fraaie matte glans. Ook afwerken met een transparante kleurlak is mo gelijk, maar dat is een kwestie van uitproberen. Niet alle kleuren lenen zich daarvoor zo goed. Het spreekt wel vanzelf dat u, werkend met de brander, de nodige veiligheidsvoorzie ningen treft; werk niet in een brandgevaarlijke omgevind en houd kleine kinderne uit de buurt. Doof de brander als u (ook tijdelijk) met het werk stopt. (Van onze correspondent Jonathan Steele) WASHINGTON - Veel hoop had ze niet, maar toch had me vrouw Elizabeth Chavis ge dacht dat ze misschien even had mogen spreken met presi dent Carter toen hij vorige week in haar staat, North Ca rolina, op verkiezingscampag ne was. Elizabeth Chavis is een grote, statige vrouw, hoewel ze niet meer zo sterk is als vroe ger. Zij is de moeder van de meest bekende politieke ge vangene van Amerika. Niet veel Amerikanen kennen de naam van dominee Ben Chavis. Toch werd hij door Amnesty International erkend als een „gevangene van het geweten". Zes jaar geleden werd hij na demonstraties voor de bur gerrechten veroordeeld tot 34 jaar gevangenisstraf. Nadat bekend geworden was dat Carter naar North Caroli na zou komen, stuurde me vrouw Chavis een brief naar hem, omdat ze wist dat de Amerikaanse president zo'n belangstelling had voor de mensenrechten. Achttien maanden geleden beloofde de toen nog jonge regering van Carter de zaak opnieuw te be kijken. Mevrouw Chavis wilde de president vragen of hij er niet voor kon zorgen dat het allemaal wat sneller kon. Een week voor het bezoek van Carter kreeg ze een brief van het Witte Huis. Carter kon he laas geen gesprek met haar hebben, stond er in de brief, omdat de zaak nog in behan deling was. Mevrouw Chavis vond dat maar een gemakkelijke uit weg. Toch is ze al wat gelukki ger dan een paar maanden ge leden. Op een dag, afgelopen lente, belde haar dochter haar helemaal in de war op. Ze had net op de radio gehoord dat Ben naar het centrale gevan genishospitaal in Raleigh was gebracht. Hij had een blinde darmontsteking opgelopen. Een dag nadat de eerste pijnen opgekomen waren had Ben Chavis nog geen toestemming f gehad zijn familie of dokter te bellen. Toen werd hij op een stretcher vastgebonden die los in een stationcar werd gezet en zo werd hij naar Raleigh ver voerd, een autorit van ruim 125 kilometer. Waarom geen zie kenauto? „Dat wil ik ook graag weten", zei mevrouw Chavis. Kort nadat hij als eerste ne ger in scheikunde was afgestu deerd aan de Universiteit van North Carolina begon Ben Chavis in moeilijkheden te geraken. In plaats van zonder morren aan een carrière te be ginnen voegde hij zich bij de beweging voor de burgerrech ten. Hij werd dommee van de United Church of Christ en reisde alle zuidelijke staten af om de negers te organiseren. In 1971 vonden er in Wilmington zware rassenonlusten plaats. Na een beleg van een paar da gen werd een kruidenierszaak afgebrand vlakbij een kerk die gebarricadeerd was door ne gers. Samen met acht schoolkin deren en een buurtwerker werd Chavis later veroordeeld wegens brandstichting van de winkel. Ook zou hij brand weerlieden en politie-agenten aangevallen hebben. De „Wil mington 10" zoals ze genoemd werden, kregen bij elkaar 282 jaar gevangenisstraf. In januari werd na enorme druk van zwarte en internatio nale organisaties de straf inge kort. Een aantal van de „Wil mington 10" zijn al voorwaar delijk vrijgelaten. Drie zitten nog vast, waarvan twee vol gende maand vrijkomen. Cha vis kan op zijn vroegst pas in januari 1980 zijn vrijheid te rugkrijgen. Chavis was uitgenodigd om naar Washington te komen om de jaarlijkse Prijs voor de mensenrechten in ontvangst te nemen, die uitgereikt wordt ter nagedachtenis van Orlando Letelier en Ronni Moffet, die twee jaar geleden door de Chi leense geheime politie in Was hington vermoord werden. Maar de commissie voor ge vangeniszaken in North Caro lina wilde hem niet laten gaan. Een woordvoerder verklaarde: „We dachten niet dat het in ie ders belang zou zijn hem naar Washington te laten gaan. Hij is tenslotte een veroordeelde misdadiger". (Copyright De Sem/ The Guardian) |«00it L!"dekfant van woensdag 4 Den Uvl Tj op de heer P-wsewJ a PvdA' Deze doet iT» VVD-er WCnTndat al'een TöokhphK yUn de WA ■ij»„H 5n op Bestek '81. Ae!?1* een dath«CDAgen nS;0doch ook I te"l! Juist: z'nln de m°nd w b niet po» ie in een I DeJ gapende CMitiVaa 5« I i!n»°ot dat er Q°rde- lozen bij komen. Tel uit je winst. BREDA Y. POSTMA Ik weet weinig van politiek, dus het zal wel aan mij liggen, maar een paar dingen begrijp ik niet. Eerst komt Schaeffer met een plan om leegstand van huizen te beperken. Nu komt Den Uyl met een plan om de werkloosheid met 10.000 terug te dringen. Maar waarom heb ben ze dat dan niet gedaan in die 4 jaar dat ze in de regering zaten. Toen werd de woning bouw zowat gehalveerd en de werkloosheid werd bijna ver dubbeld. En nu weten ze in eens allemaal hoe alles moet. Leo Derksen scHreef eens: „De roodborstjes tikken tegen het raam" - erg leuk- maar laat ze niet binnen, want ze maken er een troep van". BREDA J. de Vogel CHEYENNE (ANP) - Even buiten Cheyenne, in de Ameri-, kaanse staat Wyoming, staat al ruim een jaar een vreemdsoor tig bouwwerk. De muren zijn van hout. Het dak aan de zuid zijde is voorzien van doorzich tige panelen. Aan de noordzij de is het een mengelmoes van kleurige platen. Het bouw werk is alleen te bereiken via een zandpad, waarlangs een bord staat met daarop geschil derd „zonne-kas". Het bouwsel is de grootste zonne-kas in de Verenigde Staten. Hij is gebouwd door vrijwilligers die voor de bouw gebruik hebben gemaakt van gekocht, gekregen of op andere wijze vergaard materiaal. Het geld ervoor is voor een groot deel afkomstig van regerings subsidies. Gary M. Garber, een van de stuwende krachten achter de kas, zegt: „Het doel van het ge heel is te laten zien dat zonne- energie er is en door de mensen kan worden gebruikt, zonder dat zij daarvoor speciale ken nis of werktuigen nodig heb ben". Daarnaast hebben de or ganisators geprobeerd de ge meenschapsgeest en de neiging tot zelfvoorziening te stimu leren. „In staat zijn je eigen boontjes te doppen, maakt de mensen erg enthousiast. Het wordt op het laatst bijna zoiets als een religie". Met de bouw van de kas is in juni 1977 begonnen. Eind ja nuari van dit jaar werd voor het eerst gezaaid en nog geen 50 dagen later waren al de eerste groenten, zoals kool, ra dijs, sla, bloemkool en uien, geoogst. Later geplante toma ten begonnen halverwege de zomer te rijpen. Helaas is in middels een deel ervan verlo ren gegaan door onvoorziene kou. „Het was in april ineens erg koud. Hier en daar gingen daardoor enige planten dood. We weten nu hoe we dat probleem moeten ondervan gen, dus de volgende keer ge beurt het niet meer", zegt Gar ber. Het succes van de kas berust op een zogenaamd passief zon- ne-energiesysteem, zonder zonnecollectoren, plus warm water. Het zonlicht valt in de kas door de doorzichtige pa nelen van fiberglas aan de zuidzijde. Het warme water wordt verkregen via een rij olievaten die matzwart ge verfd zijn en waardoor koud water stroomt. Dit water ab sorbeert de zonnewarmte, 's Nachts wordt het warme water via buizen naar de kas geleid. Om zoveel mogelijk warmte in de kas te houden, zijn de muren voorzien van een 20 centimeter dikke isolerende laag. De noordzijde van het dak heeft een 25 centimeter dikke laag en ook de fundering is goed geïsoleerd. Uit een dagelijks bijgehou den statistiek blijkt dat de temperatuur in de kas nog nooit onder de 4,5 graden Cel- cius is geweest, zelfs niet in de winter. „Soms was het buiten 15 graden onder nul, met windstoten tot 11G kilometer per uur, binnen was het nooit kouder dan 4,5 graden", aldus Garber. In de kas hangt een zoetige lucht. De atmosfeer is er vochtiger dan buiten, waar het vaak hard waait. Het teelt gedeelte is verdeeld in drie secties. Daarvan worden er op dit moment twee gebruikt. Tussen de groenten leven iets van 10.000 lieveheers beestjes. Zij nuttigen bladluis en dienen dus als insectenbe strijders. Ook bloeit er volop goudsbloem, van nature een plant waar schadelijke insec ten een hekel aan hebben. Een deel van de kas is speciaal ge reserveerd voor het kweken van kruiden. Een stuk hard board, beschilderd met zwarte en groene inkt, wijst de weg naar een pindatuin. Garber leidt de bezoeker naar een ander deel van de kas. Daar staat een installatie waarmee organisch afval kan worden omgezet in methaan gas. „Als we er per dag onge veer 100 kilo afval in stoppen, komt er in theorie genoeg gas uit om al ons water mee te ver warmen". De kooldioxide die als bijprodukt vrijkomt, zou naar het teeltgedeelte kunnen worden geleid, zegt Garber. „Op dit moment betalen ste den ervoor om hun afval kwijt te raken. Met dit soort instal laties zou dat afval kunnen worden omgezet in energie en winst". De installatie in de kas wordt nog niet gebruikt, hoe wel al is gebleken dat het ding werkt. Het principe is dat bacterieën in de installatie zorgen voor een biologische afbraak van de afvalproduk- ten. Daarbij ontstaat me thaangas en kooldioxide. De tanks waarin het afval wordt gestort, werken het best bij een temperatuur van 35 graden. Daarom zijn ook zij voorzien van een dikke isolatielaag. De warmte voor de tanks wordt geleverd door water dat in zonnecollectoren buiten de kas wordt opgewarmd. Met enige trots wijst Garber op de collectoren, die hij voor beelden van „toepasselijke technologie" noemt. De zon- nevangers zijn ingebed in houten kisten. De wanden van de kisten hebben een 5 centi meter dikke isolatielaag. Daar zit aluminiumfolie overheen. De zonnewarmte wordt geab sorbeerd door golfplaat, waar water overheen stroomt. De kisten zijn aan de voorkant, die op de zuidzijde is gericht, af gedekt met doorzichtig fi berglas waardoor de zon op het golfplaat valt. In plaats van golfplaat kan ook ander mate riaal worden gebruikt. „Je kunt bijvoorbeeld ook met lege bierblikjes werken. Da's pas echt leuk", zegt Garber. „En ze werken nog uitstekend ook".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1978 | | pagina 5