DAGBLAD VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
Premier de Jong over „Indonesië
Pompidou thans
vrijwel zeker
van verkiezing
DE STEM
Merckx waarschijnlijk niet
in Tour de France
Uw matros
KAMER
VREEST
GEVOLGEN
STATUUT
Leger als
geheel
was correct
Mariniers controleren
COMMUNISTEN STEMMEN NIET
"andaag
in
Kind verdronken
Russen dit jaar
ook naar maan?
BELG UIT KOERS NA DOPINGFOUT
dinsdag 3 juni 1969
weerbericht
Bewolking
Commentaar
Indonesië
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De Nederlandse krijgsmacht heeft
zich tussen 1945-1950 in Indonesië als geheel
correct gedragen. Toch hebben zich ernstige
ontsporingen voorgedaan, die de regering zeer
betreurt.
Jongens ontsnapt
Krijgsraden
Hachelijk
Positief
HET NATIONALE KWALITEITSMERK
VAN WARME BAKKERS
Kwestie Curasao
Tixier
Adviezen
Blokken
]09e jaargang no. 26135
EDITIE voor
zeeland
j Directeur: Dr. W. A. J. M. Harkx
i HoofdredacteurL. Leijendekker
HoofdkantoorBreda, Reigerstr. 16
Te|efoon 22341. Postgiro 1114111
Veel bewolking met hier en daar
een buitje. Veranderlijke wind tus
sen west en zuid. Zelfde tempera
ren als gisteren.
KANTOREN ROOSENDAAL, MOLENSTRAAT 45, TEL. 37150 BERGEN OP ZOOM, ZUIVELSTRAAT 26, TEL. 6850 OOSTERHOUT, ARENDSTRAAT 14, TEL. 4957 GOES, KLOKSTRAAT 1, TEL 8030
HULST, STEENSTRAAT 14, TEL. 3751
REGERING
BETREURT
ERNSTIGE ONTSPORINGEN
Wat de nota aan de Tweede Ka
mer over de excessen in Indo
nesië zegt, geeft bepaald geen re
den tot de geruststellende constate
ring, dat het allemaal wel is meege
vallen. Integendeel. Wat daarginds
is gebeurd kan alleen maar aanlei
ding zijn tot een navrant gewetens
onderzoek en tot de erkenning dat
in elke soortgelijke situatie mense
lijke drijfveren gaan meespreken,
waarvan men in de eigen, door wet
ten en regels beveiligde samenle
ving, het bestaan zelfs niet wenst te
erkennen.
En ook dat is weer geen excuus.
Want voor genoemde situatie die
men dan plechtig „uitzonderingssi
tuatie" noemt is men zelf mede
verantwoordelijk.
De premier schrijft dat het oor
delen achteraf een hachelijke zaak
is. Vele omstandigheden van toen
worden nu totaal anders bekeken.
De Indonesische verzetsbeweging
werd door velen beschouwd als een
beweging die met de Japanners col
laboreerde.
Velen meenden, hetzij oprecht,
hetzij gedreven door paternalistische
opvattingen, hetzij aangezet door
louter kolonialistische en zakelijke
motieven, dat het Indonesische volk
beschermd moest worden tegen de
collaborateurs of tegen „de chaos
waarin dit voor zelfstandigheid nog
niet rijpe volk" na de ontvoogding
zou vervallen.
Dat waren meningen van toen
die ook de soldaat hebben beïn
vloed. Anderzijds echter bestond er
een felle oppositie in Nederland die
de dekolonisatie eiste. Zo fel dat de
eenheid in net land ver te zoeken
was. In Indië werd deze oppositie
ten onrechte door veel soldaten ge
zien als een dolksteek in de rug.
Ook de tweespalt in het Nederland
se volk beïnvloedde dus de mili
tair die het zonder dit alles vaak al
ellendig genoeg had.
Vandaar dat de premier het moei
lijk vindt achteraf te oordelen. Toch
vragen wij ons af of de kwestie van
de politieke verantwoordelijkheid
tiet gesteld moet worden, zowel om
recht te doen aan de geschiedenis
els aan de militairen die onder deze
politieke verantwoordelijkheid te
rechtkwamen in een situatie waarin
excessen onvermijdelijk werden.
Naar onze mening is de Tweede
Kamer de plaats waar deze proble
matiek aan de orde dient te worden
gesteld evenals het ons inziens de
plaats is waar de argumenten con-
tra en pro een vervolging openlijk
sn nader aangescherpt dienen t e
worden.
Dat het allemaal al zo lang gele-
den is» kan daarbij niet als een
scherp argument gelden.
Die ontsporingen waren, gezien de omstandigheden, helaas niet te
vermijden.
Onder de ruim 200.000 Nederlandse militairen, die in deze vier jaren
in Indonesië gediend hebben, bevondlen zich personen, die om welke
reden of oorzaak ook hun houding niet wisten te bepalen.
Men zou zich met de inzichten van deze tijd kunnen afvragen of
de autoriteiten toen niet te veel een beroep gedaan hebben op „ver
zachtende omstandigheden". Maar uit de archiefstukken blijkt abso
luut niet, dat de autoriteiten de ontsporingen stilzwijgend toegelaten
of verborgen gehouden hebben.
Dit schrijft minister-president P. J.
S. de Jong in een nota van 250 pa
gina's aan de Tweede Kamer.
Deze nota werd in maart toegezegd,
nadat achtereenvolgens in de Volks
krant en in de VARA-televisierubriek
„Achter het Nieuws" een aantal ont
hullingen werden gedaan over ern
stige ontsporingen van Nederlandse
militairen in Indonesië van 1945 tot
eind 1949.
(Van onze correspondent)
ri^B55^ EITDAM Uit de rijksin-
T i, l i?8 v?or. i°nSens (het vroegere
7,.10tcl) in Amsterdam zijn drie
vl,,lT«rden van 17 en 18 jaar ont
man. Het drietal ontsnapte 's nachts
md i J^terzijde van het gebouw
tI ,!p van enkele lakens die
J aan elkaar hadden geknoopt.
Premier De Jong ontkent de be
schuldigingen, dat de toenmalige re
geringen, Staten-Generaal, militaire
en burgergezagsdragers dit alles heb
ben laten rusten. „Het bijeengebrach
te materiaal laat er geen twijfel over
bestaan, dat men zich reeds in de
jaren 1946-1950 in Nederland en In
donesië ervan bewust was dat zich
gevallen van wangedrag voordeden.
Daartegen werd ook opgekomen".
Uit de nota blijkt dat de krijgsra
den in Indonesië duizenden militair-
strafbare feiten behandeld hebben.
Daaruit resulteerden soms forse ge
vangenisstraffen. Maar ook werden
vele zaken zonder meer afgesloten:
vanwege verzachtende omstandighe
den, omdat de schuld niet aantoon
baar was, of omdat de verantwoorde
lijke militairen niet achterhaald kon
den worden.
Dikwijls ook dekten de lagere com
mandanten him schuldige militairen
en in vele andere gevallen kwam de
tijd te hulp.
Na 1949 zijn namelijk praktisch alle
vervolgingszaken zonder meer ge
sloten: deels door de toen afgekon
digde amnestie, deels door onderling
afspraken bij de Indonesisch-Neder-
landse onderhandelingen in 1949.
nesische leiders als collaborateurs
met de Japanse bezetters en maakte
men zich grote zorgen over de vele
Nederlandse geïnterneerden.
Anderzijds was er een grote stro
ming ook in Nederland, die de onaf
hankelijkheid van Indonesië zo snel
mogelijk tot stand wilde brengen.
Met deze geestelijke en mentale be
lasting werden de Nederlandse mili
tairen naar Indonesië gestuurd.
„Voor velen was het een beginsel
dat Nederland in Indonesië een taak
te vervullen had, waaraan het zich
niet kon onttrekken en die het zon
der gebruik te maken van militaire
middelen niet zou kunnen ten uit
voer brengen", aldus de minister
president.
Hij besluit zijn nota aan de Tweede
Kamer: „Tegenover de negatieve fei
ten staat naar algemeen bekend is
een overdaad aan positief materiaal,
dat niet verzameld is, maar dat be
trekking heeft op daden van zorg
zaamheid en opofferingsgezindheid
voor de Indonesische bevolking".
Een historisch onderzoek naar het
militair en politiek gedrag in deze
periode, „dat een meer evenwichtiger
beeld zal geven" is daarom reeds op
gedragen aan de Utrechtse hoogleraar
professor dr. S. L. van der Wal.
(Meer over de inhoud van
de nota op pagina 7)
(ADVERTENTIES)
Oordelen achteraf is voor minister
president De Jong een zeer hachelij
ke kwestie. Hij schrijft hierover:
„Wil men komen tot beter inzicht in
de veelzins beklemmende vragen, die
het verschijnsel van de door Neder
landse militairen gepleegde excessen
oproept, dan zal men moeten trach
ten zich rekenschap te geven van de
omstandigheden en de omgeving
waarin zij zich geplaatst zagen voor
het volbrengen van een taak, die zij
vrijwillig of als dienstplichtigen veel
al met goede wil hadden aanvaard".
Het grote verschil van politieke op
vattingen over Indonesië tijdens en
na de Tweede Wereldoorlog is hierbij
van overwegend belang.
Enerzijds beschouwde men de Indo-
OLGA
Van Riels.oprolbare
aluminium zonneschermen
Goedkoper dan elk ander mate
riaal. Bel nu 04251-410 of schrijf
VAN RIELS ALUMINIUM, Drie-
hoenenweg 1, Berkel Enschot.
Deze ,evert oofc. a)um_ dubbele ramen, hoogste fcwal.,
prijs v.a. f 80,- per m2, gratis geïnstalleerd. Alum, dubbel
wandige onbrandbare geïsoleerde bungalows, zomer-
huisjes,garages, 30% goedkoper dan steen» geen prefab I
Oprolbare alum, horren In alle maten, prijs b.v. 80x120 cm
f 70,-. Alum, jalouzleramen. deuren, deurluifels, wind-
V brekers
(Van onze Par(jse correspondent)
PARIJS In het komende
duel op 15 juni zal Pompidou
zijn tegenstander Poher niet meer
kunnen verwijten dat h(j naar het
Elysée rijdt op communistische
benzine. Het bestuur van de
communistische partij heeft na
melijk besloten de kiezers vna
Jacques Duclos op te wekken bij
de tweede ronde noch voor Pom
pidou, noch voor Poher te stem
men, maar zich van stemming te
onthouden.
Nederlandse mariniers controleren
hier de bagage van enkele dames,
die op weg zijn naar het winkel
centrum van Willemstad. Er is een
passencontrole ingesteld voor alle
verkeer dat de binnenstad in gaat.
De B.B. in Zeeuwsch-Vlaanderen
heeft een ontwerpregeling sa
mengesteld om materiaal be
schikbaar te stellen voor ram
pen in vredestijd. Pagina 5.
Gegevens uit opiniepeilingen
onder priesters zijn de stof voor
de komende bisschoppenconfe
rentie in Chur. Pagina 9.
DE NASA heeft voorlopig)
plannen voor tien maanlandin
gen. Pagina 11.
Ook Goes gaat stereo uitzenden,
met ingang van vandaag.
Zie pagina 15.
In onze suiker zitten twee duur-
makers, de accijns en de BTW.
Pagina 17.
NIJMEGEN (ANP) In de Nij
meegse nieuwbouwwijk Neerbosch-
oost is gisteren het 2 1/2 jaar oude
jongetje Robby Latten verdronken.
Het kind is vermoedelijk onder de
afrastering doorgekropen, die langs
het afwateringskanaal is aangebracht.
TOKIO (Rtr.) Ruimtevaarder
Alexei Leonov, die in 1965 als eerste
man ter aarde een ruimtevlucht-uit-
stapje maakte, heeft volgens een
groep Japanse verslaggevers gezegd
dat de Sovjet-Unie van plan is, tegen
het einde van dit jaar of begin vol
gend jaar een man op de maan te
doen landen.
Dat zou dan gebeuren vanaf een
ruimtestation in een baan om de
aarde, dat eerst zou worden opge
bouwd.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Een deel van de
Tweede Kamer zal vanmiddag tij
dens de debatten over de gebeurte
nissen op Curacao de regering na
drukkelijk verzoeken het koninkrijks
statuut te herzien. De fracties van
D'66 en van de P.P.R. komen hier
voor zeer waarschijnlijk met een mo
tie. De socialistische fractie over
weegt bovendien een motie tegen het
zenden van de 300 mariniers van Ne
derland naar de Nederlandse Antil
len, die de mariniers aldaar zouden
moeten aflossen.
Minister-president De Jong, die
volgens het koninkrijks statuut ook
minister-president van het konink
rijk is, wilde gisteren geen oordeel
uitspreken over de achtergronden
van de gebeurtenissen in Willemstad
op Curacao. Wel wees hij eTop, dat
Nederland een en ander beschouwt
als een binnenlandse aangelegenheid
van de Nederlandse Antillen zelf.
„De 300 mariniers zijn op verzoek
van de Antillaanse regering overge
bracht ter aflossing van de mariniers
aldaar. Zij mogen alleen gebruikt
worden voor politiediensten. Moch
ten zij in Willemstad andere opdrach
ten krijgen, dan waarvoor zij ge
vraagd zijn dan worden de mariniers
terug geroepen", aldus de minister
president. Hij stelde vast dat de ma
riniers beschikbaar gesteld zijn vol
gens de bepalingen in het Konink
rijks statuut. Hem werd gistermiddag
voorgehouden dat dit ernstige conse
quenties kan hebben wanneer een
regering de Nederlandse militairen
voor eigen doeleinden zou willen ge
bruiken.
Deze overweging zal vandaag bij
de debatten in de Tweede Kamer een
grote rol spelen. Gezien de ontwik
kelingen in geheel Zuid-Amerika
vreest een aantal politici dat Neder
land door de statuutbepalingen in
ernstige conflicten betrokken kan
worden door de in Suriname en de
Nederlandse militairen.
In hoeverre dit parool zal worden
opgevolgd moet men afwachten, maar
men mag aannemen dat het door de
overgrote meerderheid van de com
munistische kiezers zal worden uit
gevoerd.
Poher zal het dus hoofdzakelijk
moeten hebben van zijn eigen cen
trum-aanhangers en van de steun die
de linkse, niet-communistische par
tijen hem willen geven.
Tot laatstgenoemde behoort de
nieuwe Franse socialistische party,
die haar 5.06 proeent of 1.130.050 kie
zers heeft aanbevolen bij de tweede
ronde voor Poher te stemmen.
Naar alle waarschijnlijkheid zal
Rocard voor de socialistische splin
terpartij met 3.65 procent en 815.512
stemmen dat voorbeeld volgen. In de
vergadering van het socialistische
partijbestuur was de vroegere partij
secretaris Guy Mollet niet aanwezig.
Wat andermaal de verdeeldheid bij
de socialisten naar buiten demon
streert.
Tegenover deze winst voor Poher,
hoe gering ook, staat het verlies van
de uiterst rechtse advocaat Tixier de
Vignancour, die in het kiezerskorps
kan rekenen op ongeveer 5 procent.
Tixier is namelijk overgelopen naar
het kamp van Pompidou. Hetzelfde
deed de schertskandidaat Ducatel met
1.27 procent of 285.736 stemmen.
In een persconferentie noemde hij
Pompidou een immens grote figuur
en hij besloot met de brallende uit
roep: „Leve Frankrijk, leve de repu
bliek, leve het individu, leve de
mensheid."
Daarbij verdwijnt deze figuur, die
de rol van hofnar heeft gespeeld, van
het politieke toneel.
Tot dusver heeft Poher alle advie
zen om zich uit de wedstrijd terug te
trekken van de hand gewezen. De con-
servatief-liberaal Giscard d'Estaing
stuurde maandag een delegatie naar
Poher om hem tot staken van de
strijd te bewegen, maar Poher wei
gerde de twee afgezanten van Gis
card te ontvangen.
De bedoeling van al deze pogin
gen om Poher te bewegen zich terug
te trekken is duidelijk. Houdt Poher er
mee op, dan wordt het hij de tweede
ronde een duel tussen Pompidou en
Jacques Duclos.
En zouden alle aanhangers van De
Gaulle gelijk krijgen met hun voor
spelling dat Frankrijk verdeeld zou
worden in twee blokken: het gaullis
tische en het communistische.
Alle tussenpartijen, ook het cen
trum, zouden in dat geval plat wor
den gewalst en verdwijnen. Op die
manier wil Poher zijn schip niet laten
torpederen. Als hij het verliest en
daar ziet het naar uit wil hij het
verliezen met ere. Om het van Pom
pidou te winnen moet hij zeer veel
inhalen. Want Pompidou kreeg zon
dag 44.14 procent en 9.858.824 stem
men tegen Poher 23.38 procent en
5.221.022 stemmen.
Op het resultaat van zondag rea
geerde de beurs gunstig. De Franse
aandelen hielden zich goed en het
goud daalde.
(Van onze sportredactie)
SAVONA Eddy Merckx, zal hoogstwaarschijnliji
niet kunnen starten in de Ronde van Frankrijk, dk
op de 27e van deze maand van start gaat. De Be);
werd gistermorgen voor de start van de zeventiend
etappe in de Ronde van Italië, terwijl hij de leidin'
had in het algemeen klassement, van verdere deelna
me uitgesloten, omdat bij de dopingcontrole na de ri
van zondag sporen van stimulerende middelen in zijt
urine werden gevonden. Ook de contra-expertise -
door Merckx direct aangevraagd heeft uitgeweze-
dat de uitslag van de controle juist was.
De deelname van de oud-wereldkampioen aan di
Tour de France is hiermee op uiterst losse schroever
komen te staan.
Felice Gimondi, gisteren voor de
start plotseling leider in het alge
meen klassement, weigerde de roze
leiderstrui aan te trekken. Gimondi:
„Zelfs als ik na het wegvallen van
Eddy Merckx deze Ronde van Italië
zou winnen, dan zou dat een zege
zonder betekenis zijn. Immers,
Merckx kan zich niet meer verdedi
gen".
