eisjes rerkster onzichtbare stemmingen handdie oproept Nog ruim honderd missionarissen kwijt Vrouw is kritisch Modellen op katoenshow origineel en praktisch De fabrikanten gokken ook op de mannen BANNING Heel scala Mannenserie ,gse Politie! KT ectiebedrijf NCO" sda 19 23 Nog 10 weken en 't is lenteDan vraagt iedereen om het nieuwste r d-behang (want voorjaar is tijd van vernieuwing). Maar... de complete collectie 1965 is nu al uit. Vraag erom bij de vakmandie heeft nu (nog) alle tijd voor u Rath Doodeheefver ontwerpers en fabrikanten van behang. Nieuwe landelijke studentenpartij PSO opgericht PRESENTATIE NEDERLANDSE TEXTIELINDUSTRIE AMSTERDAM: Negen priesters H. Hart vermoedelijk dood In Amsterdam nog steeds zwarte bouw lonen Maid of Cotton onmodieus DOOR Walter Breedveld 10 neentepolitie Den Haag l 21 jaar MULO-diploma ntepolitie. Bureau Per- 0) 81.41.41, toestel 2228. ('doorhalen wat niet verlangd wordt) liohtingen over en/of* een ftnuller sturen voor een jmeentepolitie te Den Haag. man/vrouw inlichtingen over ons brwaarden op maan- uur in Restaurant 8, Breda. Bovendien ve zaterdags, terecht Industrieterrein De 7.00 uur. (Telefoon ;e indiensttreding een n onder meer: produc- inistratie, ordervoorbe- 'scontrole. H.B.S.-opleiding en er- mstige werkkring, bij onfectie, vereist. overeenstemming met i de functie. es te richten aan de 15, Breda. Inspectrice van het Nijver kan ao spoedig mogelijk :hoolopleiding en diploma laar een kracht met ruime Salaris: afhankelijk van rvaring tot max. 906, huurcompensatie. sollicitatiebrieven onder ^bovenhoek brief en env.) sychologische Dienst-, Bu- ing van de Rijksoverheid, üravenhage. DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 9 JANUARI 1965 PARFUM. Sinds in 1945, naast kauwgom, ballpoints en new-look jurken, de Hollywood-glamour over de Atlantische Oceaan West-Europa binnentrok, is de Nederlandse vrouw zich gaan interesseren voor cosmetica en parfums. Een stortvloed van schoonheidsmiddelen, die niet alleen uit de Verenigde Staten maar ook uit Frankrijk werd ingevoerd, streek neer op de onwetende naar schoonheid hunkerende vrouwen. En toen de mode in kleding hand over hand toe nam rijpte stilaan bij de Nederlandse vrouw het verlangen om bij het fluidium van haar gehele persoonlijkheid waartoe kleding, haardracht en gebaren behoren, een individuele geur toe te voegen, die Je gemoedsstemming karakteriseert. Zij ontdekte parfum als middel om bepaalde stemmingen op te roepen, herinneringen toe te voegen aan dingen die zij gezien, geroken of ervaren heeft. Ze merkte ook dat parfum gestalte geeft aan be paalde gevoelens en ook gevoelens opwekt zoals een symfonie de ziel in beroering brengt. Kortom, ze confron teerde zich met de onzichtbare hand, die stemmingen schept en herinneringen helder maakt als kleurenfoto's. Zij hielp hiermee de kosmetische branche in Nederland aan een omzet van f 280 miljoen per jaar, waarvan ongeveer f 190 miljoen aan parfumerieën. Opvallend is dat vooral maatschappe lijke positie en leeftijd een stimulerende invloed hebben op het gebruik van par fumerieën. In de hogere maatschappelijke groeperingen blijkt 45% van de vrouwen parfum te gebruiken (in de lage maat schappelijke groeperingen 30%) en in de leeftijdsgroepen van 21 tot 39 jaar 48% (tegen 31% in de leeftijdsgroep 40 jaar en ouder). Dit verschijnsel schrijven parfum deskundigen toe aan het feit dat in deze groeperingen (hogere maatschappelijke groeperingen en leeftijd 21—39 jaar) de vrouwen over meer financiële middelen beschikken daar zij veelal zelf werken of hun echtgenoot gemakkelijker ertoe kun nen overhalen een flacon parfum te ko pen. De reden waarom in andere groepe ringen het gebruik' minder is schetste een inportrice aldus: Parfum is een ty pisch artikel om als geschenk te krijgen. Een vrouw zal er niet gemakkelijk toe overgaan een flesje parfum te kopen. Een vrouw die parfum ten geschenke krijgt raakt betoverd, veel meer dan door bont of sieraden, omdat parfum een deel van haar zal worden en haar schoonheid en charme zal verhogen. Parfum heiligt als het ware de eeuwige band tussen man en vrouw en omgeeft haar met een ethe rische schoonheid. Daarom zal een vrouw wachten totdat een man haar een flacon netje cadeau doet. Hoe sterk gebonden aan persoonlijke voorkeur parfums zijn, blijkt wel uit de spelregels die Franse parfumdeskundigen hebben opgesteld om het een man gemak kelijker te maken de juiste keus te doen bij de aanschaf van parfum. Diep ernstig adviseren zij: Ga er niet eenvoudig op af met de gedachte een lekkere reuk te kopen. Vorm je een beeld van de per soonlijkheid en verschijning van de per soon aan wie je het parfum wil schenken en overweeg vooral hoe de betrekking is tussen schenker en ontvanger. Een schoonmoeder zal ongetwijfeld een sati risch element onderkennen wanneer men haar een parfum met een sterk romanti sche geur of naam schenkt. Een trouwe secretaresse wordt achterdochtig wanneer men haar als waardering voor het werk dat zij doet parfum schenkt waar harts tocht uit blijkt. Anderzijds moet men zijn secretaresse niet hetzelfde parfum schen ken als die men zijn echtgenote aan biedt. En tenslotte waarschuwen zij: Wees tactvol. Geef je bruid niet dezelfde geur als die je ooit gaf aan een oude geliefde. Vrouwen komen overal achter. Uitgaande van deze gecompliceerde si tuatie putten de fabrikanten zich uit om steeds weer met nieuwe geuren en soor ten parfums op de markt te komen. Hier toe beschikken zij over een scala van mogelijkheden (concentraties) waarin zij hun favoriete geur kunnen onderbren gen: geparfumeerde eau de cologne, lo tion, eau de toilette, parfum de toilette, parfum. Maar nog gevoeliger dan de romanti sche eisen die het parfum stelt zijn de zuiver commerciële aspecten die samen hangen met de keiharde business waar de concurrenten elkaar nauwkeurig in de gaten houden. Er zijn weinig artikelen als parfum die zo sterk gebonden zijn aan de smaak van het publiek, jaarge tijde en de mode. Niet alleen plaatselijke omstandigheden vormen de belangrijkste factoren in dit proces van geurvernieu- wing en geurverfijning, maar ook de in ternationale mode die vanuit Parijs ge decreteerd wordt dwingt de fabrikant mee te gaan. De tegenwoordige vlinderachtige mode bijvoorbeeld is gediend met de on gebonden geuren van de natuur. Behalve wijn, paté en mode is er geen artikel meer Frans dan parfum. In Frankrijk wordt er jaarlijks voor 120 miljoen gul den aan parfums omgezet en er gaat voor nog eens 120 miljoen gulden het land uit. Franse haute-couture huizen hebben hun naam aan een parfum gebonden. De naam van het haute-couture huis geeft aan het parfum de subtiele achtergrond van ele gance en verfijning die de verkoop moet stimuleren: Baïenciaga, Lanvin, Dior, Cha nel, De Givenchy. De geschiedenis van parfum is zo oud als de geschiedenis van de menselijke beschaving. Egyptische teksten van 1600 voor Christus spreken over 35 soorten reukwerken die duizend jaar oud zijn. Van deze reukwerken werden er tien gebruikt als medicijn, tien bij erediensten en vijftien als schoonheidsmiddel. De teksten tonen aan dat bij de erediensten de meeste reukwerken werden gebruikt. In de tempel van Isis werd door de pries ters een reukwerk geofferd dat was sa mengesteld uit zestien ingrediënten en dat kapu of kuphi wordt genoemd. Over het altaar werd geparfumeerde olie ge goten. Reukwerken werden beschouwd als voedsel voor de goden. In latere stadia is het gebruik van parfum onder Egyptische slaven verbreid. De Egyptische prinses, wier mummie in het Britse museum is bewaard, had haar toiletartikelen, potten rouge, en zalven, poeders en aromatische oliën bij haar be graven in haar sarcofaag, zodat ze de vol gende wereld kon binnenkomen in een staat, passend bij haar stapd. Waarschijn lijk hebben de Israëlieten na hun lange gevangenschap in Egypte de wetenschap over vervaardiging van parfums naar hun geboorteland gebracht. De Perzen die de Israëlieten overwonnen, maakten zich meester van het geheim van de par fums, waarna via de Grieken het recept voor reukwerken Europa bereikte. De creatie van een nieuw parfum ge schiedt door een parfumeur, man of vrouw, die door de natuur is begiftigd met een bijzondere gevoeligheid voor geuren en die daarbij het talent en de kennis bezit, nodig voor het succesvol combineren van nieuwe parfums. Naast een uitstekend reukzintuig dienen parfu meurs een sterk geheugen te hebben voor geuren zodat zij in staat zijn minstens 2000 tot 3000 verschillende geuren te 'ont houden'. Bovendien behoort de parfumeur ook reukfantasie' te hebben, want zon der deze eigenschap zullen zyn prestaties mank gaan aan creativiteit en persoon lijkheid. By de creatie van het nieuwe parfum kan de parfumeur geïnspireerd worden door bijvoorbeeld een geur die hy in de natuur ruikt, in een bos, op een hooiveld of bij verse bladeren. Daar hy een goed geurgeheugen heeft zal hij deze reuk in zyn gedachten kunnen vasthouden en proberen een parfum op te bouwen dat de geuren die hy in de natuur heeft geroken, weergeeft. Het voornaamste doel bij iedere creatie van parfum Is te zorgen voor een gelijk matige vluchtigheid en een intrigeren de geur, die deze creatie tot een kunst werk stempelt. Parfums bestaan uit twintig tot honderd en vijftig verschillende bestanddelen. Het kan daarom enige weken maar ook enige jaren duren voor een creatie van parfum rond is. Hiermee gaat een bedrag gepaard dat varieert van 20.000 gulden tot een miljoen gulden. De meest verfijnde aro- matiek essences worden verkregen van jasmijn, rozen en sandelhout. Een van de kostbaarste essences is de Rozen Attar, die bereid wordt uit de bloemblaadjes van een speciale rozenvariëteit waarvan 250 pond bloemen nodig is om één es sence te leveren. De belangrijkste grond stof voor elke parfum is echter amber en muskus. Muskus is een bijtende stof af komstig van het mannelijk muskusdier uit Azië. Amber wordt voortgebracht wanneer de potvis die een maagzweer heeft de etter van dit gezwel naar de oppervlakte spuwt waar deze onbetaal- bere grondstof voor parfums wordt op gevangen. En wanneer het zover is dat het parfumhuis zijn nieuwe produkt kan lanceren wordt een register van orakel taal uitgetrokken om den volke kond te doen dat er iets verhevens is ontsproten aan een meesterbrein. Een facet in de gehele parfum-branche is namelijk de overdreven sacrale bewogenheid die som mige fabrikanten van en handelaren in parfum aan de dag leggen. Hoog gezeten boven op hun troon van kleurigheid en geurigheid koesteren zij zich in een zon netje van pretentieuze ongenaakbaarheid, zelfs wanneer zij daarvoor de allure mis sen. In deze kunstmatig opgefokte wereld waar sterk gespeeld wordt op het snob- appeal van ieder individu zoekt de Ne derlandse vrouw haar eigen weg en laat zich niet overdonderen door gemeen plaatsen. Ze kiest, als ze kiezen kan, doelbewust tussen het veertigtal merken, dat om haar gunst dingt en ontwikkelt steeds meer een inventief vermogen voor kwaliteit. „De Hollandse vrouw houdt van een kwalitatief hoogstaand produkt", zegt de importeur van een bekend parfum huis. „Ze kiest kwaliteit boven kwanti teit, dat is goed te merken aan de omzet cijfers van de „kroonjuwelen" onder de parfums. In vijf jaar tijds is de omzet van het merk, dat wij vertegenwoordigen gestegen van tien mille naar een half miljoen. Dezelfde tendens merken ook de drie grote Nederlandse parfumindustrieën, die jaarlijks voor de Nederlandse markt tezamen een omzet halen van dertig mil joen gulden. Aan export komen ze nauwe lijks toe. Een jong en energiek zakenman, die vijf jaar geleden de vertegenwoordi ging kreeg van enkele vooraanstaande merken zegt: Het gebruik van parfum neemt jaarlijks toe, vooral onder de tie ners en werkende vrouwen. Tot nu toe zag men er te zeer een luxe artikel in, wat het in feite ook wel is gezien de prij zen die variëren naar gelang de kwaliteit en kwantiteit van f 9,50 tot f 125,-—. Merk waardig is dat ook in de provincie het gebruik toeneemt. Dit houdt waarschijn lijk verband met het sociale leven aldaar. De mensen in de provincie gaan 's avonds steeds meer uit in tegenstelling tot de be woners in de Randstad Holland die liever gekluisterd zitten aan hun t.v.-toestel". De afgelopen jaren zijn de meeste par fumhuizen er ook toe overgegaan een zg. mannenserie uit te brengen, parfumerieën die speciaal bestemd zijn voor mai •De grote stoot hiertoe werd gegeven door een firma, die tien jaar geleden begon met aftershave lotion. Het succes van dit expe riment leidde ertoe dat ook andere fa brikanten zich gingen bezighouden met de produktie van mannenparfumerieën. Toch is het gebruik van parfumerieën door mannen reeds enkele eeuwen oud. In de Odoribus van Theophrastus (4e eeuw voor Christus) is een lijst opgeno men van minder prettige lichaamsgeuren van de man, de heren wordt geadviseerd zich in te wrijven met oliën van ver schillende planten zoals mint, thijm, lau rier, myrrhe, doch in geen geval moesten zij gebruik maken van reukstoffen met een vrouwelijke tint. De man heeft reeds lange tijd gevoeld zijn persoonlijkheid te moeten accentu eren door een speciaal parfum. De mo derne tijd met zijn steeds hoger worden de eisen betreffende de persoonlijke hygi ene (die een belangrijke rol speelt bij so cial e contacten) heeft ertoe bijgedragen tot het vele gebruik van reukstoffen met een mannelijke toets. Uit een onderzoek is gebleken dat de mannen de voorkeur geven aan de frisse geuren van conifere planten lavendel en hesperiden. De parfums met een vrouwe lijke tint zoals muskus, amber, jasmijn en sandelhout, die erg populair zijn en erotisch hoog genoteerd staan, worden door de mannen niet graag gewild. Par fums voor heren geven een groter gevoel van behaaglijkheid en activeren de licha melijke prestaties, zowel van mannen als van vrouwen. In Nederland gebruiken de mannen re latief veel shampoo, haarcrème, brillanti ne, scheerlotion en scheerzeep. Shampoo wordt door de hogere maatschappelijke groeperingen (vrije beroepen, directeuren, employees, kleine zelfstandigen, boeren, tuinders en vissers) meer gebruikt dan door de lagere maatschappelijke groepe ringen (geschoolde en ongeschoolde ar beiders, landarbeiders), terwijl het ge bruik van scheerzeep het omgekeerde beeld geeft. Scheerlotion en vooral sham poo worden meer door jongeren dan door oudere mannen gebruikt. Het zelfde kan gezegd worden over haarcrème, brillan tine en deodorant. In de „branche" is men optimistisch over de toename van het gebruik van parfumerieën door mannen, alhoewel men (Advertentie) niet verheelt, dat dit met veel pijn en moeite gepaard zal gaan. De Nederlandse man zal er in alle op zichten voor waken zich te storten in „een avontuur waar glamour, verzorgd heid en verwijfdheid eikaars grenzen ge makkelijk overschrijden". De „branche" put echter moed uit de ervaring dat het ook veel kopzorgen heeft gekost de Ne derlandse vrouw over te halen met hulp van kosmetische produkten haar uiterlijk meer verzorging te geven. Nu het een maal zover is dat zij dit heeft ingezien schroomt zij niet, veel over te hebben voor haar uiterlijke verzorging, ondanks het feit dat men in sommige kringen gauw geneigd is het gebruik van kosme- tica te veroordelen als wuftheid. AMSTERDAM In Utrecht is een nieu we landelijke studenten party opgericht onder de naam „Progressieve Studenten Organisatie" (PSO). De PSO aldus het bestuur gistermorgen op een persconfe rentie te Amsterdam werft haar leden in de kringen van die studenten, die zich noch bij de deze week opgerichte rechts- liberale studentenpartij „Het Nederlands Studenten AccoordT, noch bij de studen tenvakbeweging thuisvoelen. Het programma van de PSO blijkt in grote lijnen overeenkomst te vertonen met dat van de SVB. Het veelbesproken studieloon wordt echter door de nieuwe partij afge wezen. Zij bepleit o.m. een studiekosten vergoeding voor meerderjarigen, onafhan kelijk van het inkomen der ouders. Op de vraag waarom het bestuur naast de SVB een partij had opgericht, die nage noeg hetzelfde programma heeft, ant woordde de voorziter, de heer C. J. Snij ders, dat het verschil zich voornamelijk in een andere mentaliteit en aanpak ter verwezenlijking van het program mani festeert. (Van onze moderedactrice) AMSTERDAM Met beheerste rust, die geaccentueerd werd door een enkel goedgespeeld grapje, presenteerde het Nederlands Katoeninstituut, de nieuwe stof fen van 18 Nederlandse textielfabrieken. Eindelijk een ware stoffenshow en geen spektakelstuk dat het oog vermoeit en dat de aandacht van de kern der zaak af leidt. Maar de vertoonde stoffen waren dan ook alle aandacht waard. Vanaf de zwiare whipcord tot aan de ijlste batist en vanaf het simpele effen wit tot aan het tederste bloemendessin. De vier mode-ontwerpers, die aan de materialen gestalte hebben gegeven, E. Beeuwkes, F. Offerman, A. Diepeveen en P. Jongmans, hebben een gelukkige hand gehad. De modellen waren speels, origineel en praktisch. LEOPOLDSTAD Uit inlich tingen over het lot van negen Ne derlandse missionarissen van de congregatie der priesters van het H. Hart en drie Belgische missie zusters, die sinds geruime tijd in de Kongolese rebellenzone als „ver dwenen" worden beschouwd, blijkt dat men het ergste vreest. Volgens Kongolese en niet-Kongolese verklaringen zouden deze twaalf gedood zijn. Absolute zekerheid is niet te krijgen, Dit meldt het katholiek persbureau DIA uit Leopoldstad. De lijst dezer verdwenen ziet er als volgt uit: voor het aartsbisdom Stanley- stad en het bisdom Wamba: de Neder landse priesters van het H. Hart J. de Vries uit Bredevoort; W. Vranken uit Brunssum; J. Slenter uit Terlinde-Noor- beek; W. Hams uit Weerselo; P. van den Biggelaar uit Beek en Donk; Arnold Schouenberg uit Herten (L.); A. Strij- bosch uit Erp en Herman Bisschop uit Tegelen. Bovendien nog broeder Arnulfus Schouenberg, een broer van pater Schou enberg. De drie vermiste Belgische missiezus. ters zijn Gilda Tanghe uit Reiselede, Nera Planquette en Julia Vandendries- sche, beiden uit Schuiferkapelle en alle drie behorend tot de congregatie der zusters van Sint Vincentius a Paulo van Gits in West-Vlaanderen. De lijst van vermiste missionarissen is hiermee nog niet compleet. In totaal wor den 115 tot 130 missionarissen als ver mist beschouwd. Over hun lot is niets bekend. Sedert Kongo's zelfstandigheid in 1960 hebben 93 missionarissen met zekerheid op gewelddadige wijze de dood gevon den. De meeste slachtoffers zijn afkomstig uit België, 54, Nederland 11, Luxemburg 8 en verder uit Italië, Frankrijk, Duits land, Verenigde Staten en Engeland. Vijf Kongolese priesters vonden de dood. (Advertentie) „In het hele bouwbedrijf in Amster dam is de zwarte loonbetaling nog .nor maal' aan de gang. Dit euvel is blijven bestaan en stellig niet minder geworden". Dit zei gisterochtend de plv. directeur van het gewestelijk arbeidsbureau Am sterdam, de heer K. de Jong. Uit contacten met het bedrijfsleven en met de mensen, die op het arbeidsbureau komen was dit de directie van het GAB gebleken. In Amsterdam werd en wordt volgens traditie, in tegenstelling met el ders in het land, op vrij ruime schaal door de hoofdaannemers gewerkt met bo na fide onderaannemers. De laatste tijd zijn er echter, aldus de heer De Jong, een heleboel onderaannemers (vaak zelf bouwvakarbeiders) bijgekomen, die niet bona fide zijn. Zij formeren ploegjes bouwvakarbeiders en bieden dan hun diensten aan bij de hoofdaannemers, die op deze wijze niet aansprakelijk kunnen worden gesteld voor het betalen van zwarte lonen. Op de bouwmarkt in de hoofdstad heerst nog een grote spanning. Tegen over een aanvraag voor 676 bouwvakkers eind december (waarvan 88 jonger dan 19 jaar) stond een aanbod van 191 werkloze bouwvakarbeiders, als gevolg van de vorst in december. Elke OLVEH polis is winstdelend. Nieuw is de 100 pet. katoenen stretch, die door grote elasticiteit een aanwinst zal zijn, vooral voor sportkleding. Wij za gen daarvan een vrijetijds-combinatie in gebroken rose en ivoor, bestaande uit nauwsluitende Bermudashorts met aan geknipt lijfje, gecompleteerd door een overgooier met losse panden. Voor een regenmantel, bedrukt met slangenhuiddessin, was een nieuw druk- procédè gevolgd „fluid print" met drie dimensionaal effect. Dat katoen gebreid en geklost kan worden is herontdekt, zo bleek uit grof-gebreide heren-nethem den en een namiddagjurkje van gekloste kant. Chiffon Borca is de naam voor fraai boomschorscrêpe, waarvan een interes sant jurkje in Perzisch dessin werd ge toond. Er zal deze zomer veel katoen zijn met linnen karakter en veel pique, maar soepele katoen met zijde of satijn finish Black and White, twee middagensembles van de katoenshow '65. blijft voor het geklede jurkje aangewe zen. Het herenkostuum van waterafstotende raye, met absoluut plooihoudende finish zag er goed uit, maar men zou het na een maand dragen nog eens terug moeten zien. Voor de aanvang van de show sprak de Amerikaanse „maid of cotton" Judy Hill uit Texas, (verleden week in Ameri ka gekozen, gisteren met veertig katoe nen jurken in Amsterdam gearriveerd en morgen naar Parijs doorreizend), enkele traditionele zinnetjes tot pers en genodig den. Een lief meisje in een lief Amerikaans katoenen jurkje, dat niets modieus had en bekroond werd door een onmogelijke hoed. Jammer dat de fluwelen avondpan talon, die hier in een etmaal voor haar was gemaakt om de show mee te beslui ten, nu juist het enige onaantrekkeiyke model was van de hele show. |7r was veel gebeurd in de halve eeuw dat hij met Marjan had samengeleefd. De stal, die vroeger zo knus verborgen was ach ter hoge wallen en zware poorten, had zich uit. de beklemming losge wrongen. Naar alle kanten lag zij open. De postkoets, die oude ver trouwde door vier paarden bespan nen wagen, was opeens verdwenen evenals het spel met de ijzeren ko gels. Over de Brabantse wegen reed nu de stoomtram, een sliert grote rijtuigen voortgetrokken door een tingelende ijzeren machine: in De Posthoorn speelden de boeren nu met ivoren ballen op een met groen la ken bespannen tafel. Spierkracht kwam er niet meer bij te pas, wel behendigheid, zelfbeheersing en ge duld. De kracht van vele paarden was gebundeld in een ijzeren mon ster; de hand- en armkracht, die no dig waren voor het spel met de ijze ren kogels, lag nu stil beheerst in de pols bij het getiktak met de ivoren ballen. Heel het leven was anders gewor den. In de steden rezen fabrieken uit de grond, die het volk van het land weglokten. Korte werkdagen en een groot weekloon, daar waren veel jongens en ook meisjes verlekkerd op In Midden-Brabant waren streken, waar een ernstig tekort was aan boerenknechten „Waar moet het heen had pater Gerlachus onlangs met ten hemel geheven handen van de kan sel geroepen tijdens de missiepredi- king. „De fabrieken zuigen het land volk naar zich toe. Met tomeloze vaart wentelen de stampende machi nes een lawaai waar een mens gek van wordt. Op de avond spuwen de fabrieken de mensenmassa weer uit. Met bleek gezicht en hol starende ogen komen ze door de sombere poort. Ze rennen naar huis en de ganse avond dreunt het onverdrage- lijke ritme van de fabriek hun na. Ze verliezen alle aandacht voor het land en de ongerepte natuur. Ze ver liezen ook de aandacht voor de he mel, want de verderfengel waart rond in de fabriek. Daar is zijn prooi samengeklonterd achter de werk banken, jongens en meisjes naast el kaar de ganse dag. Als ze even op kijken van hun werk zien ze de be geerte in andere ogen. Het waanzin nige ritme zweept de hartstochten op tot koortsige hitte. O ik mag er niet aan denken hoeveel afschuwelijk zon den daar bedreven worden. Beminde gelovigen, Brabantse mannen en vrouwen, een vloed van vernieuwin gen gaat over de wereld. De tech niek dreigt de wereld te gaan ver overen en we kunnen nu al zien hoe rampzalig de gevolgen zullen zijn voor de zielen. Bid toch dat God, Die ons het leven gaf, ons leven blijft behoe den Brabant is een agrarisch land, een boerenland, een schone provin cie waar het brood wordt gewonnen van de grond waarop wij staan. Waarom zijn de mensen niet meer tevreden met hetgeen de aarde op brengt aan vruchten van het veld? De geest van materialisme, van on geloof en bederf hangt als een donke re schaduw over ons dierbaar oord. Wijs die geest terug, bestrijd hem net alle kracht, die in u is. Bra bant moet agrarisch blijven." F)e vloed van vernieuwingen, hoe vaak was dat al niet onderwerp van gesprek geweest zondags morgens in De Posthoorn. Wat in de fabrieken werd uitgespookt was heel erg. Persoonlijk ging het hem niet aan, maar zou de boerenstand niet in nood geraken door de materia listische geest en de techniek? Hoe kon het land bewerkt worden als er niet genoeg mensen meer waren? Nu al waren er tekenen van achter uitgang aan te wijzen. Nu al ston den in de boterwaag naast de boe rinnen met hun rozen zelfgemaakte boter de handelaars met hun kistjes fabrieksboter. Smakeloze rommel, die wonderlijk genoeg goed werd ver kocht. De dames in de stad voelden wel iets voor die hygiënisch bereide boter, die door geen mensenhand meer werd aangeraakt, vanaf dat de melk in de kuipen werd gestort tot 5e boter machinaal in brokjes was verdeeld en gewikkeld in vetvrij pa pier, alsof het kunstboter was. Nu al kwamen de handelaars naar de dorpen om de groenten in massa te kopen als de eerste groene stipjss nauwelijks boven de grond uitsta ken. Als we wat verder zijn, zeiden de grootste pessimisten, zullen de boeren hun eigen melk niet meer mo gen slijten aan de burgers. De bóe ren-melk, vers uit de koe, was met zuiver genoeg, vond men; allerlei ziektekiemen konden erin zitten. De groente zou naar de veiling gebracht moeten worden, in Amerika waar veel nieuwe dingen vandaan kwamen gebeui'de dat nu al. De arbeiders nadden zich verenigd in bonden en met de boeren zou het wel dezelfde kant uitgaan. Dan was het gedaan met de vrijheid. De boeren uuden niet meer zo hard en zo lang be hoeven te werken, maar ze zouden uitgezogen worden tot ze geen drup pel bloed en merg meer over had den. Godefrieda, die haar vader in het schemerdonker zag staan bij de ri vier, ging naar hem toe. Hij stond daar roerloos, het hoofd wat opge- heven de baard golfde over zijn bre de bórst. Als een aartsvader, die stond te peinzen over de dingen van de eeuwigheid. ,,Het is een mooie avond" zei ze. „Ja.." ,,Er is geen windje aan de lucht" „Nee.." „We hebben nu vlug volop zomer". „Ja Ze waren uitgepraat, naast el kaar stonden ze stil naar Zegenree te kijken. Dan zei hij: ,,Ik ga naar bed er is morgen veel te doen. Van daag heb ik het er bij laten liggen." Langzaam liepen ze naar de hoeve. Voor ze binnengingen zei hij: „De kinderen zullen er wel eens neven doen nu moeder er niet meer is. Jij moet er in het vervolg maar op letten, Godefrieda." Hoe naief dat klonk, begreep hij dan niet dat hij praatte over een vader en een moeder van drie kin deren. Zijn woorden hadden haar niet toegeklonken als een verzoek of een goede raad, maar als een op dracht. Daarom knikte ze instem mend. ,,Het zal verder ook wel goed gaan, vader". DE KINDEREN Meerwijk kwamen na elkaar met vrij grote regel maat het lawaai op de Dom- melhoeve vermeerderen. Godefrieda, de eerste van de zes, werd geboren twaalf november negentienhonderd- zes; de laatste. Karei, twintig juli negentienhonderd dertien. Daartussen in opeenvolging van geboorte Mari- nus, Toon, Willem en Jan. Ze had den allen een familievader tot schuts patroon, behalve Karei voor wie er geen beschikbaar was. Hij werd Ka- rel gedoopt omdat zijn moeder dat een mooie naam vond. Ofschoon hij dus de hoge bescherming van een naamvader miste, wist hij het op zijn eentje toch ver te brengen: hij werd priester. De kinderen Meerwijk misten fy- sionomische en karakterologische ho mogeniteit. Grof gezegd viel het groepje van zes in twee helften uit een en er was een buitenbeentje bij, nummer vier, Willem. Voor hem was geen erfelijke oorsprong aan te wij zen. Bij de geboorte was al te zien dat hij groot en fors zou worden. „Er zit een stenensjouwer in", zei Godefriedus. Hij bleek een uitgespro ken aanleg te hebben voor de slage rij en hij werd dan ook een slager van uitzonderlijk formaat. Godefrieda, die later Friedje werd genoemd, was donker evenals haar moeder. Een bijzonder levendig kind, knap en schrander; het enige meisje en de grootste belhamel van de troep. Marinus, die later Mari zou heten, was blond evenals zijn vader. Toch leek hij weinig op Toon Meerwiik; hij had veel meer uiterlijke en in nerlijke trekken gemeen met zijn grootmoeder, aan wie hij verknocht bleef tot haar dood toe. Toon, de f tweede zoon, was zwart als een zi geuner; hij had ook de donkere huid van dat zwervende volk. Hij had niets van het doorsnee type Brabantse boer en toch werd het boerenleven de desem van zijn leven. Boer van de Dommelhoeve, in wijdere zin een der beste landbouwvernieuwers van Brabant. Een tijdlang werd hij Toon tje genoemd naar zijn uiterlijk te oordelen had hij eigenlijk een exoti sche naam moeten hebben maar die wisten ze niet te bedenken later werd het weer Toon, Jan, een zeer rustige jongen, verstandig, beheerst, voorzichtig in heel zijn doen en la ten. had van allen het minst crea tieve talenten en toch werd hij een belangrijk man, de rechterhand van zijn driftige dromerige broer Mari, toen diens reparatiebedrijfje was uit gegroeid tot een grote machinefa briek. Karei tenslotte had alles van oma Marjan. Haar broosheid, haar vriendelijkheid en trouw, haar aan hankelijkheid, en ook uiterlijk leek hij op haar AL HEEL gauw na de dood van Marjan bleek dat de opdracht van Godefriedus aan Godefrie da in goede handenu was gegeven. Frieda, de jonge moeder, was zelf nog een kind en Toon was niet veel wijzer. Het kroost dat zé verwekt hadden tierde welig; ze hadden er bij zonder veel plezier in, maar van de opvoeding wisten ze niets af. Frieda had er weinig aanleg voor; zij deed niets liever dan werken en zingen. Toon zat nog met ziel en wezen vast aan 't dijkhuisje in Bokhoven waar z'n moeder zich niet 't hoofd had ge broken over pedagogische zaken. Als de kinderen hun buik vol kunnen eten en een strozak hebben om op te slapen, worden ze vanzelf groot, was haar mening. Hij vond het best dat Godefrieda er de wind onder hield en het was hem gelijk welke methoden ze daarbij volgde. Allengs verdween de moeder voor de groot moeder, een jonge grootmeder. vi taal, verstandig en beheerst, hevig geadoreerd door haar schoonzoon. De zon en de ziel van de Dommel hoeve, waar de aartsvader werkte op de akker en plechtig de handen vouw de bij het gebed voor de maaltijd. Veel beter dan haar vader, die geen domoor was, doch voor wie de din gen te overrompelend kwamen, be greep Godefrieda de geest van de nieuwe tijd Zij was het die het eerst aanvoelde, dat de groenteteelt op de koude akker het op den duur niet zou kunnen uithouden tegen de mo derne methoden met de verwarmde kassen. Het was onzin de vetwei op te offeren aan de groenteteelt, er moest andere grond gekocht worden In de naaste omgeving van de Dom melhoeve kon dat niet, daar was al le grond in cultuur gebracht en hij lag bovendien vast in andere handen. Op de hei waren mogelijkheden; daar was de grond nog voor een prikje te koop. ..Je werkt je jn het zweet en dan duurt het nog jaren eer er goed gras wil groeien", zei Godefriedus op moe de toon. Hij zag wel in dat het een goed idee was, maar de uitvoering was hem te moeilijk; de tijd om ini tiatieven te nemen was voor hem voorbij. „Je moet diep de grond in" zei Toon, die veel voor het plan van Go defrieda voelde, zoals alles dat van haar kwam hem naar de zin was. „Je moet branden en karrevrachten rotzooi wegrijden eer je kunt begin nen. Dan moet je er wagens vol kunstmest inrijden." ..Kunstmest?" vroeg Godefriedus. Toen knkte hij instemmend, dat was ook iets nieuws waar sommige boe ren nogal mee wegliepen. „Er zijn al twee koters", zei Frieda. ..Mis- schien komen er tien." „Tien?" her haalde Godefriedus. Hij zat voor zich i uit te staren alsof hij de betekenis i van dat woord niet begreep. „Tien". zei hij weer Als voor die jongens op het land geen werk was zouden ze iets anders moeten gaan doen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 11