Bij boerenleenbanken méér
kredieten en spaargelden
Westduitse dames winnen
Nederlandse
van
(11-7)
Middeleeuwse
ZOEN ontlast
moordenaar
worden
kon door
Bunche wil geen enkel
contact met Tsjombe
Pleidooi voor vrijlating
politieke delinquenten
Geen overeenstemming
tussen NTS en musici
Verdiende zege van
Taxandria op Tachos
Netto
CCB
bedrijfswinst van j
bijna 4,5 miljoen j
Zaalhandbalinterland in Roermond
Keerslieden
DAGBLAD DE STEM VAN MAANDAG 7 JANUARI 1963
KUBALA gaat
weer voetballen
Jeugdschaak
toernooi te
Groningen
Gien van Maanen.
ster van het veld
Vermoeidheid
ZAALHANDBAL
Slecht debuut
Rod Laver
Koudegolf kostte
Engeland 20
miljoen pond
Overgeleverde
bewijzen uit
Oud-Gastel en
Zundert
Engelsen willen
verlenging van
voetbalseizoen
(Van onze verslaggever)
Aan kredieten en voorschotten
hadden de plaatselijke boerenleen
banken die zijn aangesloten bij de
Coöperatieve Centrale Boerenleen
bank (CCB) te Eindhoven, eind
1962 een bedrag uitstaan van 1110
miljoen gulden. Dat is 170 miljoen
gulden meer dan eind 1961. Tegen
hanger van deze stijging, die voor
160 miljoen gulden betrekking had
op leningen van middelbare loop
tijd, is de vermeerdering van de
aan de boerenleenbank toever
trouwde gelden met 295 miljoen
tot in totaal 2300 miljoen.
Van dit bedrag zyn 2075 miljoen gulden
spaargelden. Met inbegrip van de bijge
schreven rente steeg het spaartegoed vo
rig jaar met 275 miljoen. Dat is dan al
weer 25 miljoen meer dan in 1961. De
spaarbankfunctie van de boerenleenbank
groeit sterk, zoals blykt uit het feit dat
het aantal spaarbankboekjes met 130.000
stuks toenam. In totaal zijn er thans
1.150.000 spaarbankboekjes van de boe
renleenbank in omloop, zodat de directie
van de CCB met trots kan zeggen dat een
op de tien Nederlanders spaart by de boe
renleenbank.
Wat de kredietverlening betreft de
voornaamste functie van deze coöpera
tieve bank merkt de directie in haar
jaaroverzicht op dat de leningen voor 55
procent zijn uitgezet in de agrarische sec
tor en voor 45 procent buiten de boeren
stand. De kredietverlening in de niet-
agrarische sector had voornamelijk be
trekking op de finaciering van woning
bouw en van kleine zelfstandigen buiten
de landbouw. De boerenleenbank is dus
in 1962 opnieuw een bank voor het ge
hele platteland gebleken en niet alleen
voor de landbouwsector. De kredietver
lening van de boerenleenbanken is veel
sneller gegaan dan door de Nederlandsche
Bank in de kredietbeperkingsregeling is
toegestaan. Derhalve moest de CCB bij de
Nederlandsche Bank een renteloos depo
sito aanhouden van 25 miljoen. „Inmid
dels is de conjunctuur in rustiger vaar
water beland", aldus de directie, die
meent, dat de spanningen in de economie
zijn afgenomen. „Wij vertrouwen dat de
Nederlandsche Bank hierin aanleiding
zal vinden om in 1963 de kredietbeper
kingsregeling buiten werking te stellen".
Kredietverzekering
De kredietverlening werd vorig jaar
voor het eerst vergemakkelijkt door de
N.V. Landbouwkredietverzekering Eind
hoven. „We mogen wel zeggen", aldus de
directie, „dat dit eerste jaar meteen op
volle kracht is ingezet". In totaal wer
den verzekeringen goedgekeurd tot een
bedrag van 23 miljoen gulden. De land
bouwkredietverzekering maakt het mo
gelijk kredieten te verkrijgen op juri
disch onvolwaardige zekerheidsvormen,
zoals roerend goed.
Van de verzekeringen ten behoeve van
de land- en tuinbouw had 7 miljoen be
trekking op hypothecaire leningen en 8,5
miljoen op leningen die gedekt werden
door andere verzekeringen. „Wij heb
ben hiermee als het ware een vervan-
gingsmidel geschapen", aldus de directie,
,,voor de afbetalingsfinanciering, die voor
de boer heel wat duurder uitkomt".
Wat de „inkomsten"-kant betreft, over
de spaargelden kan nog worden meege
deeld dat de stijging van de inleg mede
veroorzaakt is door het toenemend aantal
bijzondere spaarregelingen, zoals het
jeugdsparen en bedrijfssparen. Eind 1962
waren de boerenleenbanken ingeschakeld
bij 1100 bedrijfs- en ambtenarenspaarre-
gelingen. Per eind juni 1962 liepen bij de
boerenleenbanken 77.000 jeugdspaarreke-
ningen met een totaal te goed van 34 mil
joen.
Centrale Bank
De stijging van de toevertrouwde gelden
bij de plaatselijke banken heeft zijn weer
slag gehad op de middelen van de Centra
le Bank. De tegoeden van de boerenleen
banken namen daar toe met 125 miljoen
tot een totaal bedrag van 1135 miljoen.
Een en ander heeft de rente-winst van
de Centrale Bank aanzienlijk vergroot.
De directie raamt de winst op 11.7 mil
joen gld., hetgeen 1,7 miljoen meer is dan
in 1961. De bedrijfskosten stegen echter
van 3,9 milj. tot 4,7 milj. Dit neemt niet
weg dat de directie de netto-bedrijfswinst
na afschrijving en reservering voor be
lastingen raamt op een bedrag van 4,4
miljoen. In 1961 werd een winst gemaakt
van 3,6 miljoen.
De toeneming van de omzet heeft haar
gevolgen voor de administratie, die vorig
jaar per dag gemideld 17.700 boekings-
posten afwikkelde. De CCB gaat dan ook
over tot verwerking door middel van een
computer. Men heeft de IBM 1440 besteld.
Het elektronische apparaat wordt in au
gustus 1964 verwacht. Het is de eerste
computer van dit type, die in Nederland
gebruikt zal worden. Voorlopig huurt de
CCB de machine voor 13.500 gulden per
maand.
T egenslagen
De werkzaamheden van de Centrale
Bank worden bovendien bemoeilijkt door
de gebrekkige huisvesting over tien per
celen in Eindhoven. Het zal echter nog
wel even duren voordat het nieuwe ge
bouw kan worden betrokken. In 1962 kon
men beginnen met de onderbouw, ondanks
tegenslagen bij het grondonderzoek. Bo
venop de onderbouw zal de hoofdbouw
komen en daar bovenop moet dan nog
het torengebouw worden opgetrokken.
Haar algemene indruk van 1962 formu
lerend, spreekt de boerenleenbank, die
in dat jaar toetrad tot de Bond voor de
Geld- en Effectenhandel en zodoende vol
waardig aan het effectenbedrijf kan deel
nemen. van een „in het algemeen gunstig
spaarklimaat" en van een „verbreding
van de activiteitensfeer". Het was weder
om een alleszins gunstig jaar, meent de
directie, een jaar waarin de slechte be
drijfsresultaten van de veredelingsbedrij-
ven op de zandgronden door andere fac
toren ruimschoots werden gecompenseerd,
„Ik heb niets tegen de heer
Tsjombe te zeggen", zo is gisteren
door de plaatsvervangende secre
taris-generaal der V.N., dr. Ralph
Bunche, bij zijn aankomst in Ka-
tanga verklaard.
Hij deelde de pers mee, dat het geen
zin zou hebben besprekingen met de
Katangese president te voeren.
Bunche begaf zich naar Katanga om
Prof. mr. J. M. van Bemmelen
en prof. mr. W. P. J. Pompe, hoog
leraren in het strafrecht, de straf
vordering en de criminologie aan
de rijksuniversiteit te Leiden, resp.
Utrecht, pleiten in het Nederlands
juristenblad voor gratie en invrij
heidstelling van de vier Duitse po
litieke delinquenten, die in Neder
land nog steeds een levenslange
gevangenisstraf uitzitten. Het zijn
Lager, Fischer, Katolla en Aus der
Fuenten. Deze vier zijn de enige
politieke delinquenten, die nog in
gevangenschap zijn.
De twee hoogleraren geven drie argu-
menten voor hun oordeel dat gratie be
hoort te worden verleend.
Drie argumenten
Zij wijzen erop, dat commune misda-
i ]eve.nsiange gevangenis-
zijn. vrijwel altijd na
zich aan landverraad hebben schuldig
gemaakt.
Het derde argument is. dat levenslan
ge gevangenisstraf in Nederland alge
meen als een onmenselijke straf wordt
beschouwd. Levenslange gevangenisstraf,
indien geheel ten uitvoer gelegd, wordt
zinloos omdat ze aan het gevangeniswe
zen vreemd is en bovendien schadelijk,
omdat ze de mensenwaarde schendt.
Edelmoedigheid
Tenslotte zeggen de hoogleraren te
vertrouwen, dat zij naast deze drie ar
gumenten ook een beroep kunnen doen
op de edelmoedigheid van het Neder
landse volk. „Nu deze vier Duitse poli
tieke delinquenten voor hun inderdaad
verschrikkelijke misdrijven meer dan 17
jaar geboet hebben, is er naar onze over
tuiging volop reden voor zulk een blijk
van edelmoedigheid, waar de wereld op
het ogenblik meer dan ooit behoefte
aan heeft".
straf veroordeeld
een zekere periode" die voor de vier
Duitsers ruimschoots is verstreken, hun
straf bij wijze van gratie omgezet zien
in een tijdelijke straf, waarna zij voor
waardelijk in vrijheid worden gesteld
Men is bij de tenuitvoerlegging van de
straffen, opgelegd aan politieke delin
quenten, steeds van de gedachte uitge
gaan, dat deze delinquenten hun straf
op dezelfde wijze behoorden te onder
gaan als de commune delinquenten. De
hoogleraren zien aanleiding het systeem
dat voor de commune delinquenten geldt
ook toe te passen op de politieke delin
quenten. Zij voegen eraan toe, dat dit te
meer zin heeft, daar de vier Duitsers
na hun invrijheidstelling onmiddellijk
uit Nederland zouden worden uitgewe
zen.
In de tweede plaats voeren de hoog
leraren aan, dat thans overwogen moet
worden, dat de verschrikkelijke misdrij
ven, waaraan de vier politieke misdadi
gers zich hebben schuldig gemaakt, zijn
gepleegd in tijd van oorlog, die over de
gehele lijn zedenverruwing en -verwil
dering en grote Zenuwspanningen met
zich bracht. Verder vestigen zij er de
aandacht op, dat deze vier delinquenten
als Duitse ambtenaren aan veel zwaar
dere druk van de nationaal-socialistische
dictatuur bloot stonden, dan de Neder
landers, die zich aar dergelijke misdrij
ven schuldig maakten, terwijl van deze
Duitsers niet gezegd kan worden dat zij
een plaatselijk onderzoek in te stellen
naar de stand van zaken.
Hij zei, dat de V.N. van mening wa
ren, dat Tsjombe geen politieke macht
meer vertegenwoordigde in de campagne
voor een onafhankelijk Katanga.
Terwijl Bunche deze verklaring af
legde, probeerden Britse en Franse con
sulaire functionarissen Tsjombe over te
halen naar Elisabethstad te komen om
besprekingen te voeren met V.N.-verte-
genwoordigers, onder wie Bunche. De
Katangese president bevindt zich in Kol-
wezi.
Bunche wilde geen commentaar leve
ren op berichten volgens welke er on
enigheid zou bestaan tussen militaire en
burgerlijke V.N.-leiders in Katanga en
in Leopoldstad.
Hij was evenmin bereid te zeggen of
de V.N.-operaties in Katanga met de
val van Jadotstad waren afgelopen.
Katangees verzet
Katangese strijdkrachten hebben twee
bruggen opgeblazen om de weg naar
Kolwezi te blokkeren Een brug bevindt
zich op rond 45 km ten westen van Ja
dotstad, dat in handen van de politie
macht van de V.N. is, de andere ligt nog
dichter bij Kolwezi.
De mjjnbouwonderneming „Union Mi
nière" heeft bekendgemaakt, dat zy ge
dwongen is, al haar werkzaamheden in
Katanga, ook die in Kolwezi, te staken.
Het bedrijf in Kolwezi was gesloten,
nadat stroomkabels waren vernield.
Gustave Dechamps, een zakenman die
van Elisabethstad naar Salisbury is ge
gaan, heeft daar verklaard, dat er in
Elisabethstad tussen de 300 en 500 ne
gers en negerinnen om het leven zijn ge
komen toen de troepen van de V.N. de
negerwijken met mortieren beschoten.
De bevolking van Elisabethstad zou
vechten „om een korst brood".
Lasdislao Kubala, die enkele jaren
geleden zijn actieve voetballoopbaan er
aan gaf om trainer te worden by Bar
celona, de club, waarin hy tot dan toe ge
speeld had, gaat waarschynlyk weer
voetballen.
Het bestuur van Barcelona heeft Ku
bala namelijk verzocht terug te keren
in het competitie-elftal van de Spanjaar
den. De leiding van de club hoopt, dat
de terugkeer van Kubala, een van de
beste spelers van Europa, het hoognodige
zelfvertrouwen terug zal brengen in het
eerste elftal van Barcelona.
Wanneer Kubala inderdaad weer zal
gaan voetballen wordt hij als trainer op
gevolgd door Pepe Samitier.
In Groningen zijn de partijen voor de
vierde en vijfde ronde van het interna
tionale jeugd-schaaktoernooi gespeeld.
De uitslagen waren: Vierde ronde:
Ostermayer (Did.)Roscamp Abbing
(Ned.) 0,5-0.5; Scholl (Ned.)Zuidema
(Ned.) 0,5-0,5; Riemersma (Ned.)Van
Enk (Ned.) 1-0; Richardson (G.B.)
Bratzlavski (Belg.) 1-0; Noorda (Ned.)
Dietrich (Lux.) 0-1.
Vijfde ronde: Roscamp Abbing (Ned.)
Noorda (Ned.) 1-0; Zuidema (Ned.)
Ostermayer (Did.) 1-0; Van Enk (Ned.)
—Scholl (Ned.) 0,5-0,5; Bratzlavski (B.)
Riemersma (Ned.) 1-0; Dietrich (Lux.)
Richardson (G.B.) 0-1.
De stand na de vijfde ronde is: 1 en 2
Richardson en Zuidema beiden 4 pnt.
3 Scholl 3,5 pnt. 5 t.m. 8 Bratzlavski,
Van Enk, Noorda en Ostermayer, allen
2 pnt. 9 Dietrich 1,5 pnt. 10 Riemersma
1 pnt.
Het Westduitse damesteam zegevierde met 11-7 over Nederland
in de zaalhandbalinterland, die in de nieuwe sporthal van Roermond
werd gehouden. Bij de rust was de stand 54 voor West-Duitsland.
De Nederlandse doelpunten kwamen op naam van Tjits de Groot
(2), Lenie Opveld (2), Annie Kusters, Noortje Bos en Erika Flekken.
Bij de Westduitse dames scoorden: Waltraud Holland (4), Doris von
Jutrzencka (4), Christa Warns, Monika Sinnhuber, Margot Mohr.
Duitsland had met deze stand geen
vrede, kwam uit een door Waltraud Hol
land afgestrafte Nederlandse dekkings-
fout op 6-6, maar keek luttele seconden
later weer tegen een achterstand op, om
dat Noortje Bos bij een vrije worp een
geslaagde afleidingsmanoeuvre uitvoer-
Zelfs de dappere Nederlandse doelvrou-
we Gien van Maanen stond machteloos
tegenover de machtige schoten, waar
mee de Westduitse damesploeg in de
slotfase de winst greep. Talloze malen
had zij de ongeveer 1000 toeschouwers
tot groot enthousiasme gebracht door op
onnavolgbare wijze de bal buiten haar
doel te houden. Schoten van Christa
Warns, Waltraud Holland en Doris von
Jutrzencka, de gevaarlijkste Duitse
speelsters, spatten uiteen op de vuisten
en benen en soms ook op paal of lat.
Aan de doelpunten had de Athleta-speel-
ster geen schuld. Hoofdzakelijk door haar
goede werk hield de zwakkere Neder
landse ploeg lang stand, maar toen tegen
het einde West-Duitsland goed los kwam
werd de tegenstand definitief gebroken.
De nederlaag 11-7 werd zelfs nog onver
wacht groot. Nederland, dat te weinig
vaart in het spel bracht, nam al snel de
leiding door toedoen van de plaatselijke
favoriete Lenie Opveld. Margot Mohr
zorgde voor evenwicht in de score,
waarna de talentvolle en razendsnelle
Christa Warns na een fraaie combinatie
West-Duitsland de leiding gaf. Een S0I9-
actie van Annie Kusters resulteerde in
2-2. Doch na enkele machtige safes van
Gien van Maanen kwam Nederland op
nieuw achter, ditmaal was Waltraud Hol
land daarvoor verantwoordelijk. Toch
ontliepen elkaar de krachten in de eerste
helft niet veel, want via een prachtige
armzwaai van Tjits de Groot (3-3) goals
van Waltraud Holland en Doris Jutrzenc
ka en een grillig doeltreffend schot van
Erica Flekken kwam de rust met de
stand 5-4 in het voordeel van Duitsland.
Na de hervatting: startte Nederland
overrompelend. Eerst belandde een flit
send schot van de sterk spelende Tjits
de Groot in de bovenhoek (5-5) en ver
volgens bracht Lenie Opveld na een uit
braak ook haar doelpuntentotaal op twee
(6-5).
(Van onze radio- en t.v .-redacteur)
Hoewel een woordvoerder van
de NTS ons eerst had meegedeeld
dat eerst morgen, dinsdag, een be
spreking zou worden gevoerd met
de protestantse radio-musici, welke
voor het overgrote deel zijn geor
ganiseerd, in de Ned. Toonkunste
naars Bond, is een onderhande
lingsdelegatie van beide partijen
dit weekend nog bijeengekomen.
De bespreking, welke ruim drie uur in
beslag nam, werd gevoerd tussen de af
gevaardigden van de NTB en de NTS-
delegatie, bestaande uit de heren drs.
A. J. v. d. Made, directeur van de KRO
en de economisch commissaris van de
NTS, zomede de NTS-bestuursleden J.
W. Rengelink en J. B. Broeksz, terwijl
ook de heer Piet te Nuyl jr., hoofd van
de VARA-sectie aanwezig was. De twee
confessionele vakbonden, die niet achter
de actie van de NTB staan, maar wel de
eisen van de musici onderstrepen in
deze bonden zijn slechts weinig musici
georganiseerd hadden waarnemers ge
zonden.
Na deze bijeenkomst verklaarde drs.
Van de Made, dat men over geen enkel
punt overeenstemming had kunnen be
reiken. Waarschijnlijk zal morgen de lijst
met wensen en grieven van de musici in
de vergadering van de raad van beheer
van de NTS worden besproken. De be
langrijkste eis van de musici is, dat zij
nu eens duidelijk onderscheid gemaakt
willen zien in hun honorering van hun
werk voor de radio en het optreden
voor de t.v. De praktijk heft bovendien
geleerd, dat de t.v., zonder enige beta
ling gebruik maakt van magnetofoon-
bandjes van muziekuitvoeringen voor de
radio. Ook de regeling van de reis- en
verblijfkosten achtte de NTB in hoge
mate onvoldoende. De NTS-woordvoer-
der verklaarde, dat bij vroegere be
sprekingen reeds volledige overeenstem
ming was bereikt over de tarief-afspra
ken, terwijl in de loop van dit jaar de
andere wensen onder de loep kunnen
worden genomen. De musici gaan hier
mede niet akkoord en willen nu ein
delijk een overeenkomst, welke hun een
rechtvaardige honorering garandeert. Het
gevolg van een en ander zal zijn, dat
de Avro-show „Music Hall" welke woens
dag op de beeldband zou worden opge
nomen voor een uitzending op 24 januari
waarschijnlijk zal komen te vervallen.
Ook het t.v.-programma gewijd aan
Heintje Davids voor 11 januari staat op
losse schroeven.
de, waardoor de aandacht van de verde
digsters zo werd afgeleid, dat zij onge
hinderd scoorde: 7-6.
Het was het laatste Nederlandse wa
penfeit. De vermoeidheid ging een woord
je meespreken, terwijl de Westduitse da
mes nu pas goed in hun spel kwamen.
Het werd een pure demonstratie van snel
en doeltreffend spel, waarbij de combi
naties net zo lang werden doorgedreven,
tot er een gat in de oranjeverdediging
viel. Dan stond meestal Dons von
Jutrzencka klaar om hiervan te profite
ren. Zij deed dit in de slotminuten drie
maal terwijl tussen de bedrijven door
Waltraud Holland en Monika Sinnhuber
eveneens een voor Gien van Maanen niet
te stuiten schot van de hand lieten ko
men.
De heren van Tonido komen er in distr.
zuid B zaalhandbal steeds beter in. Er
werd tegen Volharding aardig gecombi
neerd en regelmatig werd de verdedi
ging van Volharding uit elkaar gerukt.
Met de rust had Tonido reeds een 7-14
voorsprong, die nadien opgevoerd werd
tot 11-25.
In Breda werd gespeeld Tachos-Taxan.
dria, door Taxandria verdiend gewon
nen met 9-12. Volt en EBHV speelden
sterk verdedigend met als resultaat de
voor zaalhandbal lage score van 3-5.
Deze overwinning voor EBHV was ver
diend-
Voor de afd. West-Brabant behaalden
de heren van Were Di, twee nuttige
overwinningen n.l. op Rapid 8-12 en Ve-
locitas 15-4. Rapid bood de felste tegen
stand.
In de afd. Zeeland deed het Bergense
Fortuna zeer nuttig werk door Tonido II
een 10-16 nederlaag toe te brengen. Ook
de dames van Fortuna behaalden hun
eerste winstpunt en nog wel op het on
geslagen Neptunes, uitslag 6-6. Zeeland
Sport, kwam weer eens goed voor de dag
en klopte Tonido met 6-1.
Voor de Hoofdklasse A hadden de da.
mes van Niloc geen moeite met DES
en wonnen met 11-1. HCG had hier heel
wat moeite met V K maar won toch:
5-7.
De heren van ESCO moesten hun eer
ste nederlaag incasseren van het Gro
ningse Olympic dat nog geen overwin
ningen had behaald, uitslag 6-9.
Hoofdklasse A: Dames: V K - HCG
5-7, DES-Niloc 1-11.
Heren: ESCA-Olympic (Gr.) 6-9.
District Zuid B: Heren: Volharding
Tonido 11-25, Tachos-Taxandria 9-12,
Volt-EBHV 3-5.
Afd. West-Brabant: Heren le klasse:
Rapid-Were Di 8-12, Were Di-Velocitas
15-4.
Dames 2e klasse: Volt-Rapid 8-0, Be
Fair-Volt 7-4, Uno Animo-Taxandria 6-1
Rapid-Be Fair 0-4, Uno Animo-Dongen
9-0, Dongen-Taxandria 1-9.
Heren 2e klasse: EBHV 2-SOA 2 7-6.
Dames 3e klasse: EBHV-2-Uilenspie-
gel 0-4, SOA 2-Uilenspiegel 3-0, Terheij-
den-EBHV 2 0-2.
Heren 3e klasse: Taxandria 2-Veloci-
De Australiër Rod Laver heeft zyn
eerste party als tennisprof verloren. Zyn
landgenoot Lew Hoad versloeg hem met
6-8, 6-4, 6-3, 8-6 op de White City Courts
te Sydney. Ook zyn tweede profparty
heeft Laver verloren. De Australiër Ken
Rosewall, de huidige wereldkampioen
der profs, won die party met 6-3, 6-3, 6-4.
De Sunday Observer heeft becijferd,
dat de koudegolf van de afgelopen paar
weken, de hevigste welke dit land in
15 jaar heeft beleefd, 20 miljoen pond
sterling heeft gekost. Vooral de indu
strie moest een veer laten 14 miljoen
pond.
Zwaar getroffen werden ook de trans
portbedrijven en de toto-bureaus. De
British European Airways schat de in
komstenderving op een kwart miljoen
pond. De winkeliers hebben in sommige
branches echter flink verdiend. Zo was
de omzet van schoeisel groot en een
Londens warenhuis noemt de verkoop
van warmwaterkruiken „fantastisch".
Ondanks de titel is dit geen verhaal van verliefde jongelui! Een
„Zoen" noemde men in de middeleeuwen een akkoord tussen
partijen, waarbij misdrijven niet door de sterke arm van de wet
werden berecht, maar door een onderlinge overeenkomst van de
bedrijvende en de beledigende partijen. In gevallen van doodslag
en zelfs van moord werden dergelijke zoenen gemaakt. Uit ons
hedendaags recht is dit gebruik practisch geheel verdwenen.
Sterke en diep beleefde christelijke beginselen hebben er toe
geleid, dat misdrijven op deze manier werden afgedaan. De proce
dure werd aangeduid met de naam van „Zoen", dat in dit geval
„verzoening" betekent. Ons huidig spraakgebruik is op de mid
deleeuwse taal nog niet volledig achtergebleven, daar ook heden
nog de zoen meermalen wordt gebruikt om geschillen bij te leg
gen, ruzies te beëindigen of afspraken te bekrachtigen.
Be justitie aanvaardde het gebruik van de zoen volkomen. Was
er een zoen bereikt, dan werd het misdrijf verder niet vervolgd.
Wel was gebruikelijk, dat de zoen op een officiële wijze tot stand
kwam en werd vastgelegd, dit voornamelijk om latere opwellin
gen van ongenoegen en wraakzucht te voorkomen. Uit enige zoe
nen, die hieronder verhaald worden, zijn meerdere details te
lezen over dit merkwaardig rechtsgebruik.
/"\p de avond voor Driekoningen van
het jaar 1957 brak er in Oud-
Gastel tussen jonge gasten een vecht
partij uit, waarin Dierk Ooien, een
jongeman uit Gastel, werd gedood
door Anthonis Henrix Botbijle, een
eerlijke en rustige timmerman uit
Princenhage. De doodslag was onder
dronkenschap en ruzie geschied, „tot
zijn te late leedwezen", zeggen de
stukken.
Op verzoek van de bloedverwanten
en de vrienden van Botbijle werd een
zoen belegd met de familie van de
overledene. Normaal was, dat de be
drijver van het misdrijf door de rech
ter werd berecht. In deze gevallen
7?
5?
Tn het jaar 1491 werd in Zundert
JGoryse Jan Mers Zoon doodgeslagen
door Clays Corneliszoon van Oekel
De familie en vrienden van beide
parujen besloten een zoen te maken
tot regeling van het misdrijf. In dit
geval gingen zij zelf niet over tot de
bespreking en regeling van de voor
waarden, maar wezen zij van beide
zijden „keerslieden" aan. Partijen be-
loofden tevens, dat zij zich onvoor
waardelijk aan de uitspraak van de
keerslieden zouden houden. Als keers
lieden werden aangesteld: heer Lau-
wereijs. priester te Hoogstraten, Aert
Dolle en heer Heynric Gerys Werds-
zoon pastoor van Klein Zundert. Deze
laatste was voorzitter van het college:
hij werd „zegger" genoemd, omdat
hij voor schepenen het oordeel of
akkoord bekendmaakte (zeggen) waar
toe de keerslieden gekomen waren.
Keerslieden betekent hier: lieden,
die keren, d.w.z. die de aanspraken
van hun partij verdedigen en de
aanspraken van de wederpartij tegen
gaan, van beide zijden zoveel „kerend"
dat men zodoende meende het recht
vaardige midden te vinden. In dit ge
val werd bepaald, dat Clays Cornelis
zoon van Oekel in handen van Clays
de Coster en in tegenwoordigheid
van de schepenen, andere getuigen
en een kerkmeester een som van 122
gulden zou betalen. Nadere voorwaar
den van zoen zijn in de akte niet op
genomen, zodat in dit geval genoe
gen schijnt genomen te zijn met de
betaling van een geldsom, die naar
alle waarschijnlijkheid aan de kerk
van Zundert ten goede kwam.
van doodslag viel de straf niet zo
zwaar uit; meestal volgde een ver
oordeling tot een vrij hoge boete.
Maar dikwijls werd als een bijko
mende straf door de familie geëist,
dat de veroordeelde verbannen werd,
waarin de rechter meestal" trad, om
dat zodoende de kans op wraak en
weerwraak praktisch geheel werd
weggenomen. De verbanning was een
zware straf, die het leven van iemand
voorgoed kon bepalen of breken.
Op overwegingen van „godvruch
tigheid" bleek de familie van de ge
slagene bereid te zijn te onderhande
len over een zoen. Tussen de beide
partijen behoefde slechts tweemaal
vergaderd te worden, vóór het ak
koord werd bereikt. De eerste maal
geschiedde dit op 13 februari 1597,
in tegenwoordigheid van de sche
penen. Uiteindelijk kwam men het
volgende overeen:
Botbijle moest een geldboete van
12 rijngulden betalen: 6 gulden voor
de armen en de kerk van Princen
hage en 6 gulden voor de armen van
de kerk van Gastel. Aan de moeder
van de overledene moest hij 12
rijngulden ineens betalen; nog 6
waskaarsen van een half pond (waar
schijnlijk bij de begrafenis gebruikt)
en alle kosten voldoen, die in het
vergaderen over de zoen gemaakt
waren. Tevens moest hij de chirur
gijn betalen, die de doodgeslagene
tweemaal verbonden had.
De vrienden en familie van Ooien
verklaarden zich bereid Botbijle zijn
daad te vergeven, doch zegden hem
tevens de wacht aan, niet opzettelijk
in hun tegenwoordigheid te verschij
nen; zij wilden hem liever niet meer
zien. Hun vergevensgezindheid hield
dus een stevige slag om de arm.
rJ1evens vorderden de vrienden
van de verslagene, dat Botbijle
te Gastel „in een kamer", door
schepenen aan te wijzen, zou ver
schijnen, om daar, met gevouwen
handen en ontbloot hoofd, op zijn
knieën te vallende almachtige
God, de rechtbank en de vrienden
van Ooien vergiffenis te vragen
„dat hij zo onbedachtelijk een
mens, die van Gods beeld gescha
pen is, het leven heeft benomen,"
en beloven, dat hij dit nooit meer
zou doen. De vrienden van Ooien
schonken hem vergiffenis „zo op
recht als wanneer henzelf het on
geluk overkomen was."
De zaak werd verder afgehandeld
door Simon Wilgiers, stadhouder van
de drossaard. Hij nam kennis van het
akkoord van zoen door beide partijen
bereikt dat hij in zijn vonnis verwerk
te. Hij verleende Botbijle weer zijn
„inland", d.w.z. dat hij ongestoord in
het land mocht blijven. Aan de mar
kies van Bergen op Zoom moest de
veroordeelde 15 pond vlaams ineens
betalen. Daar de rechter erkende,
dat dit eigenlijk boven de draagkracht
van Botbijle lag, mocht hij de boete
in termijnen volden. In november
bleek Botbijle alles betaald te hebben.
Wel werd hem opgelegd, zich nauw
keurig aan de zoen te houden, moch
ten er klachten binnenkomen, dan
werd de zoen vernietigd en zou het
recht zijn normale loop hebben.
Op maart 1597 vond de laatste en
definitieve bijeenkomst plaats, niet
„in een kamer", zoals de partijen
hadden voorgesteld, maar op bevel
van de schepenen in de kerk van Oud-
Gastel. Daar moest Botbijle de voor
geschreven voetval doen. De betreu
renswaardige zaak eindigde met dit
treffend staaltje van christelijke ver
giffenis: „En nadat Botbijle door
Tanneken Cornelisdochter van den
Wingaert, moeder van de dode, van
de grond opgeheven was, is hem de
doodslag vergeven".
Tn het jaar 1602 werd voor de sche-
-*-nenen van Zundert een akkoord van
zoen gemaakt. Anthonis Lenaerts van
Mere had Jan Peeter Jan Rauwszoon
„van levende lijve ter dood gebracht",
de familie van de vermoorde stem
de er in toe, dat Anthonis Lenaerts
vrijgeleide kreeg in enige plaatsen
of dorpen, met uitzondering van Zun
dert en Wernhout, waar hij zich niet
vertonen mocht. Dit vrijgeleide gold
slechts tot aanstaande Pinksteren toe;
in de tussentijd zou de partij van de
overledene geen enkele stap doen.
Jammer genoeg verhalen de stukken
niet. wat er na Pinksteren gebeurde.
Waarschijnlijk is er toen een nieuwe
en definitieve zoen gesloten, daar in
de bovenstaande niet gesproken werd
over een boete of een schadevergoe
ding, wat over het algemeen de eerste
voorwaarden van een zoen waren.
Een zoen ter regeling van misdrij
ven heeft in rechtskundig opzicht
zijn voor en tegen. Waarschijnlijk meer
tegen dan voor, zodat dit gebruik ook
verdwenen is. Er voor pleit, dat mis
drijven of misslagen, in Gastel een
ongeluk genoemd, niet naar de volle
zwaarte van de wet werden berecht,
maar dat wel degelijk de schuld en
de aanleiding van de verslagene me
de in het oordeel betrokken werden.
Sterk er tegen pleit, dat een zoen dik
wijls om de bijkomende voorwaarden
van boeten en uitkeringen aan de
naaste familie een geldzaakje werd,
waaruit zoveel mogelijk gehaald
moest worden.
ALBERT DELAHAYE
tas 2 7-4, Rapid 2-Taxandria 2 6-7, Desk
2-Uno Animo 7-6, Rapid 2-Uno Animo 9-9
Dames 4e klasse: EmBeE 2-Were Di
2 1-8.
Heren 4e klasse: Velocitas 3-Rapid 3
3-7, Velocitas 3-EBHV 3 1-22.
Afd. Zeeland: Dames le klasse: Zee
land Sport-Tonido 6-1, Fortuna-Neptunes
6-6.
Heren le klasse: Tonido 2-Fortuna 10-16
Heren 2e klasse: Fortuna 2-Neptunes
11-9.
De sneeuw en de vorst hebben danig huis
gehouden in het programma van de derde
ronde voor het toernooi om de FA-cup in
Engeland, die voor zaterdag was vastge
steld. Slechts drie van de 32 cup-wed
strijden gingen door en daarmee was het
Engelse voetbal voor dit weekeinde byna
geheel „uitgevroren".
West Bromwich Albion en Sunderland
plaatsten zich door ruime overwinningen
op respectievelijk Plymout, Argyle en
Preston North End voor de vierde ronde.
De vierde divisieclub Tranmere Rovers
dat de wedstrijd slechts met negen spelers
uitspeelde, dwong Chelsea een 2-2 ge
lijk spel af en beide clubs zullen elkaar
nu woensdag nog eens ontmoeten.
Het aantal afgelaste wedstrijden in het
Engelse voetbal bedraagt in 14 dagen tijd
nu al meer dan 200 en de Engelse profs
zullen in de komende weken zwaar werk
krijgen om deze achterstand weg te wer
ken. Voor een dergelijke situatie in het
Engelse voetbal moet men teruggaan tot
het seizoen 1946-1947, toen in een week
met 137 wedstrijden bijna het gehele lea
gueprogramma werd afgelast.
De leiding van de Football League heeft
besloten de Football Association te ver
zoeken goed te keuren dat het lopende
voetbalseizoen, dat op 27 april zou moe
ten eindigen, wordt verlengd. Het is voor
het eerst sedert 1947 dat de league om
een verlenging verzoekt.
DE NEDERLANDSE basketbalkampioen
het Amsterdamse Landlust, heeft te
Krakau ook de tweede wedstrijd tegen
de Poolse kampioensploeg Wisla voor
de eerste ronde van het toernooi om
de Europese beker verloren en is daar
mee uitgeschakeld voor verdere deel
neming.
DE HAAGSE vereniging „De Kortenaer"
heeft te Vlaardingen het Nederlandse
clubkampioenschap badminton behaald
door een overwinning met 5-3 op de BC
Velsen.
IN DE internationale speciale slalom voor
dames die te Oberstaufen in Duitsland
is gehouden, hebben de Oostenrijkse
dames beslag gelegd op de eerste vier
plaatsen.
DE ZWITSER Georg Gruenenfelder heeft
de eerste reuze slalom gewonnen in de
„Skidagen van Adelboden", de wedstrij
den waarmee bij traditie het interna
tionale skiseizoen in Zwitserland wordt
geopend.
ROBERT J. Fischer, New York, heeft
voor de vijfde maal het Amerikaanse
schaakkampioenschap gewonnen.
Op de laatste dag van het toernooi ver
sloeg hij de New Yorker Arthur Bis-
guier, die tweede werd.
DE ZAALHANDBAL WEDSTRIJD tussen
Zweden en Finland die in Helsingfors
is gespeeld werd door Zweden met het
kleinst mogelijke verschil (22-21) ge
wonnen.
ZWEDEN HEEFT de wereldkampioen
schappen zaalhandbal voor studenten
gewonnen. In de finale werd West-
Duitsland door de Zweden met 14-11
verslagen.
DE BASKETBALCLUB van de Joegosla
vische hoofdstad Belgrado heeft op het
internationale Borghi-toernooi in de
Italiaanse plaats Varese het team uit
Brussel geslagen met 65 tegen 48.
IN HET internationale tennistoernooi te
East London viel de overwinning in het
heren-enkelspel voor de derde achter
eenvolgende maal ten deel aan de Zuid
afrikaan Abe Segal,
DENNY MOYER, wereldkampioen in het
junior-middengewichft, heeft in New
York op punten verloren van zijn land
genoot Jimmy Archer.
JEAN-CLAUDE BARCLAY (Fr.) won
een internationaal tennistoernooi in Pa
rijs door in de finale te winnen van
de Franse kampioen Pierre Darmon.
DE AUSTRALISCHE tennisser Martin
Mulligan is het jaar 1963 begonnen met
een overwinning in een groot interna
tionaal toernooi in Sydney. Hij zege
vierde in de finale over de 19-jarige
Brit Mark Cox.
HET AMSTERDAMSE Niloc heeft in de
eerste wedstrijd voor de kwartfinales
van het toernooi om de Europese zaal
handbalbeker voor dames met 17-7 ver
loren van het Deense IFK Frederiks-
berg. Bij de rust leidden de Deense da
mes reeds met 10-3.
