Het
!JS
breken
als het jong is
Geweld en tactiek in de strijd
tegen ijs op de binnenwateren
Nederlandse vlag in
N.-Guinea gestreken
Ondergedoken herinneringen
verlaten hersenschuilhoek
fit
Tsjombe (na ultimatum)
bereid terug te keren
IN ALLE STILTE
Oude keukenmeid sprak
plotseling Hebreeuws
BANKBOEKJES
Oe Thant nu
vastbesloten
MENSELIJK GEHEUGEN IS
WONDERLIJK MECHANISME 4
IN DE TANG
GENOMEN
Roemrijke „Siberië"
Frans blad beweert
„V.S. en Rusland
gaan
samen
naar
de
maan
Bommen helpen niet
Vijf kinderen bij
brand gedood
BUS IN RIVIER
38 DODEN
Overval op hoofd
kwartier communisten
in Venezuela
Geen straf voor
man die broer
schedel in sloeg
Groot warenhuis
in Djakarta
Maak meer rente van Uw geld
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 2 JANUARI 1963
Ervaring en de moderne techniek helpen mee om de ongemakken
voor de scheepvaart, die het ijs op onze rivieren veroorzaakt zo
snel mogelijk te bestrijden. Zij hebben de middelen aan de hand
gedaan, om deze strijd zo doeltreffend mogelijk te maken, door het
ijs zo vroeg als het kan, als het nog „jong" is, al aan te pakken. De
tijd is voorbij waarin men de sterkste sleepboten liet optornen tegen
een ijsdam, die men rustig had laten aangroeien tot er gevaar voor
de dijken dreigde.
Over de moderne aanpak van het ijs
wist men ons in de afgelopen dagen te
Rotterdam het een en ander te vertel
len. Dat gebeurde op het hoofdkantoor
van de slepersvloot, waartoe de legen
darische ..Siberië" behoorde, die in de
winter van 1956-1957 haar laatste ijzige
lauweren" verwierf. Trouwens, ook de
Noorwegen, de Denemarken, de Canada
en de Frankrijk waren toen steeds van
de partij, maar al deze roemruchte
stoomsleepboten hebben het veld moeten
ruimen in de jaren, waarin de gehele
vloot van de C.V. Ned. Stoomsleep-
dienst v.h. Piet Smit jr, gemotoriseerd
werd.
Het is dit bedrijf, dat als het begint te
spannen op het open water, van de
Rijkswaterstaat het sein krijgt, ijsbre-
kers klaar te maken. De R.W.S. is de
leidinggevende instantie als het op ijs-
breken aankomt. Er is een contract ge
sloten met wat men in Rotterdam kort
weg .,Piet Smit" noemt. Deze sleep
dienst moet bij oproep met breken be
ginnen, waarbij contractueel is vastge
legd hoeveel boten zij ter beschikking
moet stellen en van welk vermogen deze
moeten zijn.
Daarmee wordt dus niet meer gewacht
tot hot ijs zich ergens op de rivieren
heeft vastgezet, integendeel. De tactiek
van de brekers is thans meer gericht op
het verzekeren van de afvoer van het ijs
naar zee. De grootste bedreiging vormen
ijsdammen. Om deze te vermijden tracht
men het kruien van het ijs, waardoor
deze ijsdammen ontstaan, te voorkomen
door het nog jonge ijs zoveel mogelijk te
laten afvloeien met de ebstroom. Daar
bij zorgen de zwaardere brekers voor
het losbreken der grote stukken, die
daartoe in een tangbeweging genomen
en vervolgens door de lichtere ijsbre-
kers klein gemaakt worden, tot ze in
schotsjes wegdrijven.
Het zijn voornamelijk de zogenaamde
,,Pool"-boten die het zware werk doen
met hun ongeveer 400 pk. Hun namen
zeggen al genoeg: Noordpool, Zuidpool,
Groenland, IJsland, Spitsbergen. Het
zijn echte vechters tegen het ys, die er
onvervaard op lostrekken. Dat wil zeg
gen: in de winterdag want in de andere
seizoenen verrichten ze weer hun ge
wone, vreedzame slepersdiensten. Er
zijn, wat vermogen betreft nog twee
andere klassen, een van 300 pk en een
van 150 pk.
Een verschil met vroeger jaren, waar
in de zware breker „Siberië" zijn roem
vergaarde, vertonen de stevens van de
moderne ijsbestrijders. Voor de toe
schouwers op de wal of op de dijken
was het, sinds de „Siberië" in 1928 in
de vaart was gekomen een ontzagwek
kend gezicht hoe deze met zijn ijssteven
een aanloop nam, zich in het ijs boorde
tot de boot zelf omhoog rees en dan
door zijn eigen gewicht het ijs kapot-
drukte in het water. Daarnaast beston
den er twee soorten van ploegen, de
z.g. „puntploeg". die onder het ijs werd
geschoven en door het gewicht van de
boot een opwaartse druk veroorzaakte
waardoor het ijs brak, en verder de
„drijfploeg" welke óp het ijs schoof en
door zijn gewicht dit in stukken drukte.
Deze laatste methode werd en wordt on
der andere toegepast OP wateren met
weinig diepte zoals bijvoorbeeld op de
Schie en de Vliet tussen Rotterdam en
Den Haag en Leiden.
Dit ijsspektakel is gedeeltelijk geschie-
ÜenlS geworden. De moderne ijsbreker
heeft bij zijn bouw al een zware ijsste
ven meegekregen, zodat er niet perio
diek een ploeg behoeft te worden aange
bracht of afgenomen. Tegenwoordig
maakt de motorische voortstuwing der
brekers ook een snellere wendbaarheid
mogelijk. Het breken is nu een kwestie
geworden van met volle kracht een
aanloop op de ijsvelden nemen en dan
door over stuurboord en bakboord te
zigzaggen, de breuk te vergroten. Dat
hierbij heel wat op de boot aankomt be
hoeft geen nader betoog. Voorheen had
het rammen met de ijsploegen niet zo'n
beste invloed op de boten. Bekend is het
zeer typerende geval, dat een der bre
kers na haar strijd met de ijsmassa's
niet minder dan tien centimeter smal
ler geworden was over de gehele lengte'
Ook werd wel onzichtbare schade opge
lopen. die dan later aan het licht kwam
Toch worden punt- en drijfploegen
nog wel gebruikt en men kan deze tij
dens een zomerse rondvaart op de ri
vier hier en daar op de wal in reserve
zien liggen. Zij doen bijvoorbeeld nog
dienst in Rotterdam om het ijs in de
havenbekkens, zoals de Waalhavens b.v.,
los te scheuren, wanneer er schepen
liggen die verhaald moeten worden.
Aanvankelijk werd in het verleden een
ijsbreker besteld door aan de rivier lig
gende grote industrieën, zodat schepen
met grondstoffen van overzee hun dicht
gevroren losplaatsen konden bereiken.
Later nam de Rijkswaterstaat het initia
tief, maar niettemin behield Rotterdam
een vorm van particuliere „ijszorg". Er
ontstond uit e^n conglomeraat van fa
brieken, scheepswerven en andere be-
55
langhebbenden een Comité voor IJs-
bestrijding", dat gemeenschappelijk de
kosten draagt voor het ijsvrij houden
van wateren binnen het gebied waar de
oprichters hün belangen hebben.
Het belang van de leiding der ijsbre-
kerij springt direct al naar voren als
men bedenkt, welk een rampen er uit
kruiend ys voort kunnen vloeien. Men
heeft wel geprobeerd een ijsdam op te
ruimen met explosieve stoffen, zelfs zijn
er uit een vliegtuig bommen (van vóór
de oorlog) op neergeworpen, maar een
yspakket geeft daaraan niet toe.
Het is daarom dat er thans systema
tisch te werk gegaan wordt en tot dit
doel zet de Rijkswaterstaat op elke ijs
breker een van haar ambtenaren, die te
beslissen heeft waar en op welke wijze
er gebroken zal worden. Het (particu
liere) Comité voor IJsbestrijding te
Rotterdam maakt bij haar activiteiten
gebruik van de adviezen die de Rijksha
venmeester haar geeft. Op de ijsbrekers
die door het Comité gecharterd wor
den, maakt een onderhavenmeester de
tocht door het ijs mee.
Dit tamelijk gecompliceerde bestek
werkt in de praktijk zeer vlot, dank zij
de prettige samenwerking en de juiste
coördinatie.
Sluipend en in alle stilte strekt het ijs
zijn schadelijk en gevaarlijk plaveisel
over onze rivieren uit, van Delfzijl tot
in Zeeland en Brabant. Hamerend met
de harde stoten ,.van hun ijsstevens
scheuren de brekers het uiteen. De mo
derne boten gaan dank zij hun grote
manoeuvreerbaarheid iets gematigder
te werk dan de vroegere, die van hun
machtige aanloop iets spectaculairs kon
den maken. Doordat er tijdiger met bre
ken wordt begonnen, kan de stormloop
nu iets gematigder zijn, al blijft ze nog
altijd geweldig onder andere dank zij
het vermogen der Pool-boten van Piet
Smit. Het blijft een indrukwekkend ge
zicht ze in paren, of met drieën of vie
ren op een uitgestrekt ijsveld te zien in
beuken.
Men vergeet daarbij al kijkende soms
te gauw, dat de schade niettemin aan
zienlijk is die de stilgelegde scheep
vaart lijdt, al doen zich overigens geen
rampen voor. En dan blijven er de pro
blemen met de Delta. Op een van de
foto's ziet men hoe twee boten het ijs
bij de Moerdijkbrug „in de tang" ne
men. De schotsen laten daar aan dikte
niets te wensen over voor wie van spek
takelstukjes houdt.
Evenwel: als de zeegaten langs onze
kust eenmaal gesloten zullen zyn er er
zoetwaterbekkens achter de nieuwe zee
weringen in Zeeland zijn ontstaan, heeft
men er te kampen met een veel snellere
ijsvorming op het water. Hoe dit ver
schijnsel bestreden zal kunnen worden
wanneer alleen nog maar via de Nieuwe
Waterweg en de sluizen in het Haring
vliet ijs naar zee kan worden afgevoerd,
is vooralsnog een puzzel.
In de buurt van Reading in Pennsyl
vania zijn gisteren vijf kinderen, onder
wie een tweeling, om het leven gekomen
toen hun huis in brand raakte. De ouders
waren op het tijdstip van de brand niet
thuis.
De Franse krant Paris Presse heeft
gisteren in een artikel op de voorpagina
geschreven dat de Ver. Staten en de
Sovjet-Unie na geheime besprekingen
zijn overeengekomen de eerste bemande
ruimtevlucht naar de maan gezamenlijk
te ondernemen. ,,Een gemengde ploeg
van Amerikanen en Russen zal in 1970
op de maan landen en daar de vlag van
de V.S. planten", aldus het blad.
Volgens de krant is een basis-overeen
komst voor dit project ondertekend door
de onderdirecteur van het Amerikaanse
bureau voor lucht- en ruimtevaart
<Nassa), dr. Hugh Dryden, en de Sovjet-
Russische professor Anatoli Blagonravov,
leider van het kunstmanenprogramma
van de Sovjet-Unie.
„Van nu af aan maken de twee landen
°en eind aan de strijd voor verovering
van de ruimte en zullen hun geleerden
samenwerken bij het lanceren van kunst
kanen en ruimteschepen", aldus Paris
Presse.
Dryden heeft het bericht overigens
toet beslistheid ontkend.
Maandagmorgen om half twaalf
plaatselijke tijd is de Nederlandse
vlag op Nieuw-Guinea, die daar
sinds 1 oktober naast die van de
V.N. wapperde, officieel en in alle
stilte gestreken.
Bij het neerhalen van de vlag in de
ambtswoning van de V.N.-bestuurder
(het vroegere paleis van de gouverneur)
werd niemand toegelaten. Fotograferen
was uitdrukkelijk verboden. Een uur
la*er was daar een groot gezelschap
bijeen voor de officiële hijsing van de
Indonesische vlag naast die van de V.N.
Aanwezig waren de V.N.-bestuurder, dr.
Djalal Abdoh, de commandant van de
politietroepen van de V.N., generaal
Said Oeddin Khan en vele hoge Indone
sische officieren, die zondag op Nieuw-
Guinea waren aangekomen. Ook de
Nederlandse vertegenwoordiger, mr. L.
Goedhart was aanwezig. Bij de plechtig
heid stonden Pakistaanse V.N.-troepen
met blauwe helmen en Indonesische
parachutisten met rode baretten. Er
werden geen toespraken gehouden.
Tevoren werd om negen uur de
Indonesische vlag plechtig gehesen bij
het huis van de Indonesische vertegen
woordiger, mr. Soedjarwo Tjondronego-
ro, waarbij deze en generaal Jani het
woord voerden. Zij zeiden blij te zijn dat
deze nieuwe fase in de strijd voor de
bevrijding van West-Irian thans is be
reikt.
Overal in Hollandia zijn maandag
Indonesische vlaggen uitgestoken op
particuliere huizen, meestal door Indo
nesiërs, maar ook vaak door Papoea's.
Ook op tal van auto's was de Indone
sische vlag zichtbaar. Er rijden echter
nog steeds enkele auto's met de Papoea
vlag.
Maandag reed zelfs nog een Volks
wagenbusje vol Papoea's door de stad.
dat was versierd met een grote Neder
landse en een Papoeavlag, terwijl de
Papoea's in de bus met luide stemmen
het Papoea-volkslied zongen.
IN PHILADELPHIA in de V.S. is een
vierling geboren. Drie van de kinderen
overleden reeds kort na de geboorte. De
toestand van het vierde is kritiek.
BIJ DE gevechten met China zijn aan
Indiase zijde tot dusver 224 militairen
gesneuveld en 468 gewond. Er worden
1700 soldaten vermist en ruim drie
duizend bevinden zich in Chinese krijgs
gevangenschap.
(Advertentie)
Foto boven:
Van de brug af gezienDe „Tur
kije" en de Duitslandboren zich
met hun ijsstevens in de barrière
die uiteenbarst in kleine schotsen,
naar zee wegdrijvend (febr. 1956).
Foto hiernaast:
Ijsveld bij de Moerdijkbrug dat
door de boten Turkijeen „Duits
land" in de tang wordt genomen,
februari 1956.
Heel het gebied van de Waal tot aan
West-Brabant wordt, zo gauw er ijsgang
dreigt, onder leiding van de Rijkswater
staat (district Dordrecht) in het oog ge
houden. Van dat ogenblik af liggen de
slepers die als ijsbrekers dienst gaan
doen met hun zware, gepantserde ste
vens weer klaar om van het ochtend-
grauwen tot de avondbeschemering
neerdaalt, ons land te beveiligen tegen
rampen zoals vroeger door het °°S op
kruiend ijs veroorzaakt werden. Goede
vaart, allemaal!
In Zuid-Irak is een bus met 77 school
kinderen en onderwijzers vrijdag in de
rivier de Euphraat geraakt: 29 meisjes,
de hoofdonderwijzeres en acht andere
onderwijzers verdronken. Het ongeluk
gebeurde doordat de bus een ponton
brug opreed, die voor beladen voertui
gen verboden was en onder de last be
zweek. De chauffeur is door de politie
gearresteerd. Kinderen en onderwijzers
waren afkomstig van de lagere school
van Sjatra.
Secretaris-generaal Oe Thant van de
Verenigde Naties heeft president Tsjom
be gewaarschuwd binnen veertien dagen
de afscheiding van Katanga te beëindi
gen, wil hy vermijden, dat er „andere
maatregelen" tegen hem genomen wor
den. Oe Thant deelde verder mee, dat
de V.N. de op de vlucht gegane Katan-
gese gendarmerie niet opnieuw in de
Katangese hoofdstad terug zal laten ko
men en snel en resoluut zich tegen elke
nieuwe aanval te weer zal stellen.
Oe Thant zegt in zijn verklaring, dat
de verdrijving van de Katangese gen
darmerie uit Elisabethstad het vooruit
zicht op een spoedige hereniging van
Kongo verbeterd heeft en dringt nu aan
op een snelle aanvaarding en uitvoering
van het herenigingsplan, dat hij in
augustus aanbood.
Een aantal niet met name genoemde
De Venezolaanse politie heeft in de
binnenstad van Caracas een inval ge
daan in een boekwinkel die volgens de
politie diende als hoofdkwartier voor
communistische benden van bankrovers
en als verbindingscentrum voor commu
nistische activisten in de stad en gue-
nistische activisten in de stad en guer-
rijke arrestaties verricht en een grote
voorraad wapens en propagandamate
riaal in beslag genomen.
In de winkel bevond zich het commu
nistische parlementslid Guillermo Gra-
cia Ponce, die echter niet werd gearres
teerd vanwege zijn parlementaire on
schendbaarheid.
De rechtbank te Alkmaar heeft uit
spraak gedaan in de zaak tegen de 33-
jarige Klaas B. in Krabbendam, die in
de ochtend van 16 augustus zijn broer
Jan met de kolf van een buks de schedel
had ingeslagen.
Verdachte was moord, subsidiair dood.
slag ten laste gelegd. De rechtbank
heeft verdachte vrijgesproken van het
primair ten laste gelegde, maar hem
schuldig verklaard aan doodslag op zijn
broer. Overeenkomstig het psychiatrisch
rapport werd verdachte niet strafbaar
verklaard.
De rechtbank gelaste zijn opname
een krankzinnigengesticht voor de tijd
van niet langer dan een jaar en daarna
ter beschikkingstelling van de regering
ter verdere verpleging.
landen houdt hij voor, dat hij hun steun
verwacht voor dit herenigingsplan pon
der verdere aanmaningen". Waarschijn
lijk doelt hij hiermee op Engeland,
Frankrijk en België, waar men Oe
Thants Kongopolitiek vaak met wenk
brauwen fronsen heeft bezien.
Bij premier Adoela van de centrale
Kongolese regering dringt Oe Thant aan
op een spoedig debat in het parlement
over de federale grondwet, waarbij dan
amendementen uit andere provincies en
ook uit Katanga zouden moeten worden
aanvaard. Tevens verzoekt hij om een
„eerlijke en doelmatige" toepassing van
de amnestie die president Kasavoeboe
onlangs heeft afgekondigd.
In een overzicht over de- gevechten
van de laatste dagen in Katanga geeft
Oe Thant de Katangese regering alle
schuld. Van Tsjombe en zijn ministers
eist hij dat zij naar Elisabethstad terug
keren. Hij verzekert hen, dat de V.N.
zich niet met hui* werk zal bemoeien,
zolang zij zich onthouden van aanmoedi
gingen tot vijandig optreden tegen de
UNO- u
De Amerikaanse regering heeft de
verklaring van Oe Thant dadelijk on
dersteund.
Waar president Tsjombe zich nu pre
cies bevindt, is niet officieel bekend. In
Leopoldstad is vernomen, dat hij maan
dag uit Zuid-Rhodesië is teruggekeerd
naar de Katangesse stad Kolwezi, een
centrum van de kopermijnen, 240 kilo
meter ten noordwesten van Elisabeth
stad. Toen hij uit Salisbury in Zuid-Rho
desië vertrok leek het, of hij naar de
Katangese grensplaats Ndola wilde gaan,
waar zich zijn vrouw bevond, die ge
durende het weekeinde een miskraam
had gehad.
Men tast in bet duister wat betreft
zijn politieke plannen: voortzetting van
zijn campagne tegen de Verenigde Na
ties, of aanvaarding van Oe Thants laat-
ste „ultimatum". In Salisbury heeft hij
tegenover journalisten verklaard, dat hij
de strijd tegen de V.N. tot het bittere
einde zal doorzetten en desnoods de tac
tiek van de verschroeide aarde zal toe
passen. De Rhodesische premier sir Roy
Weienski waarschuwde na zijn gesprek
met Tsjombe, dat dit dreigement ernstig
opgevat moet worden.
Gisterenavond liet president
Tsjombe weer weten dat hij heeft
besloten naar Elisabethstad te gaan,
onder voorwaarde dat hy volledige
vrijheid van beweging zal behouden.
In Elisabethstad heeft de V.N. een
avondklok ingesteld. Zweedse en Ghane-
se V.N.-troepen hebben de stad Kamina
bereikt. Ze hebben de gehele weg van
Elisabethstad naar Kipoesji aan de
Noordrhodesische grens onder controle.
In Elisabethstad zijn samenscholingen
van meer dan vijf mensen verboden. De
V.N. heeft gewaarschuwd, dat plunde
raars zonder pardon zullen worden neer
geschoten.
De Indonesische minister van handel,
dr. Soeharto, heeft aangekondigd, dat
Djakarta tegen het eind van 1964 zijn
eerste grote warenhuis rijk zal zijn, ge
bouwd met behulp van Japanse herstel
betalingen. President Soekarno heeft het
plan goedgekeurd, dat enkele Indonesi
sche bouwkundigen die kort geleden een
bezoek aan Japan brachten, hebben op
gesteld. Het warenhuis zal „Sarinah" he
ten en verrijzen in de buurt van het
nieuwe „Hotel Indonesia".
(Van een medewerker)
Op 8 januari 1925 brachten eni
ge Nederlandse kranten het ver
slag van 'n merkwaardige rechts
zitting, die te Parijs had plaats
gevonden. De derde kamer van
de Parijse rechtbank, die in de
regel slechts dorre en vervelende
civiele zaken placht te behande
len, leende op die dag haar oor
aan een hartroerende liefdesge
schiedenis uit het oude Egypte
met als hoofdpersoon de hoge
priester Ramsikon en de schone
Griekse slavin Io.
De rechtbank, die zich niet zo gemak
kelijk kon verplaatsen in het tijdvak
van omstreeks 1500 vóór onze jaartel
ling, behandelde nu maar liever de
moderne fase van het geval, waaraan
te pas kwamen een vermogend bankier
te Boekarest, Stefanescu genaamd, de
gewezen Roemeense minister van han
del Nicolescu, een bekend Frans schrij
ver, De Waleffe, en andere personen
uit de twintigste eeuw. Het bleek dat
de heer Stefanescu in 1916 zijn neef,
de Roemeense minister van handel, op
een avondje had ontvangen en dat die
avond de heer Nicolescu plotseling in
een hypnotische droomtoestand kwam
te verkeren en in die toestand, als me
dium van wijlen de Roemeense schrij
ver Carragiale, een omstandig verhaal
deed van zijn ontmoeting in de gees
tenwereld met Ramsikon en Io.
Bij verschillende latere gelegenheden
aldus werd voor de rechtbank ver
klaard was de minister opnieuw in
trance geraakt en andermaal had de
overleden schrijver Carragiale door zijn
mond gesproken over Ramsikon en Io.
Het verhaal was zo boeiend en leven
dig, dat de heer Stefanescu de door
zijn neef in droomtoestand gesproken
woorden stenografisch deed optekenen
en het verhaal daarna als novelle liet
uitgeven.
Maar toen liep het geval spaak. Op
een goede dag zag Stefanescu in een
boekwinkel een roman liggen van de
Franse auteur De Waleffe, waarin niet
alleen hetzelfde verhaal behandeld
werd, maar met precies dezelfde woor
den als Carragiale, door middel van zijn
medium Nicolescu, had gebezigd. On
verwijld klaagde Stefanescu de Franse
letterkundige wegens plagiaat aan,
maar met gelijke voortvarendheid toon
de De Waleffe aan, dat zijn boek reeds
in 1906 was verschenen, tien jaren vóór.
dat de Roemeense minister zijn merk
waardige trancetoestand beleefde. En,
niet tevreden met deze repliek, diende
de Franse schrijver bovendien een eis
tot schadevergoeding van 100.000 francs
in tegen Stefanescu.
Of de eis van De Waleffe werd toe
gewezen, vermeldde het kranteverslag
niet en het is dan ook niet bekend, hoe
de Parijse rechtbank over de zaak ge
dacht heeft. Maar de psychologen heb
ben zich met deze merkwaardige ge
schiedenis beziggehouden en wat zij er
Dat herinneringen, die in het onder
bewustzijn van een mens zijn onderge
doken, in bepaalde omstandigheden
onder meer bij hypnose, zoals u zag
hun schuilhoek verlaten, is iets
waarvan de beoefenaars van de weten
schap der psychologie al lang vóór het
Parijse proces van 1925 op de hoogte
waren. Zij wisten bijvoorbeeld, dat een
Luthers predikant van Duitse oorsprong
die in Amerika woonde en werkte en
een aantal Duitsers en Zweden onder
zijn gemeenteleden telde, er al op het
einde van de 19e eeuw zijn verwon
dering over had uitgesproken, dat die
Duitsers en Zweden kort voor hun dood
plachten te bidden in hun moedertaal,
een taal die zij al tientallen jaren sche
nen vergeten te zijn. Ook de doodsangst
was dus aldus de psychologen In
staat, zeer oude, schijnbaar vergeten
herinneringen uit het onderbewustzijn
te doen opduiken. „Nood leert bidden",
zegt het spreekwoord. Met een variant
daarop zou men kunnen zeggen: „Nood
doet herinneren".
Het is bekend dat mensen, die enkele
ogenblikken in groot levensgevaar ver-
F. VAN LANSCHOT. BANKIERS - REPUTATIE VAN 225 JAAR
Storten en opnemen
ook per giro
)07
Folder op aanvraag
verkrijgbaar
"vC'v'v-v
'a-Hertogenbosch, Hoge Steenweg 27-31, tel. 22321, giro 11 17570
Eindhoven, Keizersgracht 17, tel. 27442, giro 11 30570
Tilburg, Stationstraat 17, tel. 30300, giro 11 40570
GEMAKKELIJK OPEISBAAR GEEN KOSTEN GROTE SOLIDITEIT
van dachten, hebben zij wel bekendge
maakt. Ziehier nu de verklaring van
het geval:
Kort nadat De Waleffe zyn verhaal
publiceerde, had Nicolescu het gele
zen. Zoals dat echter meestal gaat met
romans, die men eenmaal doorgelezen
heeft, zo ging het ook met de roman
over Ramsikon en Io: hij verdween vol
ledig uit het bewuste geheugen van
Nicolescu, dat wil zeggen: als iemand
Nicolescu had gevraagd, wat er in de
roman van De Waleffe stond, zou hy
daar geen antwoord op hebben kunnen
geven. Hy zou zich waarschijnlijk zelfs
niet hebben herinnerd ooit een boek
van een zekere De Waleffe te hebben
gelezen. Maar het onderbewust
zijn van Nicolescu herinnerde zich de
roman nog heel goed, ja zelfs woorde
lijk. En toen dit onderbewustzijn in
Nicolescu's hypnotische droomtoestand
was blootgelegd, had het Nicolescu het
oude verhaal van De Waleffe in de
mond gegeven
keren, in die momenten hun gehele le
ven aan hun geest zien voorbijtrekken.
Het opmerkelijke hierbij is niet slechts
dat dit herinneringsproces zo ongeloof
lijk snel gaat een geheel leven in een
paar seconden! maar ook, dat in zo'n
geval herinneringen opduiken, die men
al lang dacht vergeten te zijn, doch die
veilig waren opgeborgen in de schuil
hoeken van het onderbewustzijn.
Behalve de hypnose en de doodsangst
kan ook het gebruik van bedwelmende
midelen van een mens met een nor
maal herinneringsvermogen een waar
geheugenwonder maken. In zijn boek
„Bekentenissen van een opiumschuiver"
gaf de Engelsman De Quincey daar een
goed voorbeeld van toen hij schreef:
„Het komt mij, na het gebruik van
opium, voor, zeventig jaar of een eeuw
in één enkele nacht te hebben geleefd.
De kleinste gebeurtenissen mijner jeugd
de vergeten tonelen mijner eerste ja
ren, waren dikwijls verlevendigd. Men
kan niet zeggen dat ik mij bewust her
innerde, want indien men ze mij in wa
kende toestand had verteld, zou ik niet
in staat geweest zijn ze te herkennen als
deel uitmakend van mijn vroegere on
dervinding. Maar vóór mij geplaatst,
zoals zij dat in de droom waren, als
innerlijke aanschouwing. omgeven
door de nietigste omstandigheden en
gevoelens die ze vergezellen, herkende
ik ze onmiddellijk
De Quincey had gelijk: men kan in
derdaad niet beweren, dat hij zich de
gebeurtenissen uit zijn jeugd „bewust"
herinnerde. Maar dat de verlevendiging
van zijn jeugdervaringen, zoals hij het
noemde, toch een haast wonderbaar
lijke, zij het onbewuste, geheugenpres
tatie was, is niet te ontkennen.
Ondergedoken herinneringen kunnen
ook uit hun schuilplaats in het onder
bewustzijn te voorschijn treden tijdens
een delirium, dus bijvoorbeeld bij een
ijlende ziekte. Dat bleek vijfenzeventig
jaren geleden, toen een oude Duitse
keukenmeid, die Maria heette, ernstig
ziek werd en aan het ijlen sloeg. Tot
verwondering van haar huisgenoten
was er echter geen woord te verstaan
van wat zijn bij die gelegenheid sprak.
Zelfs de haar behandelende dokter be
greep daar niets van ,maar het opval
lendste vond hij nog, dat Maria gere
geld bepaalde woorden en zinnen, waar
geen touw aan was vast te knopen, her
haalde met dezelfde stembuiging en
gelijke rustpauzen na bepaalde woor
den. Toen hij er eens goed op ging let
ten, meende hij na enige tijd toch een
paar bekende klanken te ontdekken,
klanken, die hem niet vreemd waren,
omdat hij een vriend had, die He
breeuws kende en die hem wel eens
gekscherend in een brief een groet in
die oude taal had gezonden.
Toen de dokter deze geleerde vriend
aan Maria's ziekbed had gebracht, bleek
al spoedig, dat het allerminst wartaal
was, die de zieke sprak. Zij citeerde de
ene uitspraak na de andere uit... de
Bijbel, maar dan in het Hebreeuws!
Gelukkig voor de wetenschap en na
tuurlijk ook voor Maria zelf, herstelde
zij van haar ziekte en kon worden na
gegaan, hoe het mogelijk was, dat een
ongeletterde keukenmeid hele bladzij
den uit de Bijbel in het Hebreeuws kon
opdreunen. Het bleek, dat zij drieën
veertig jaar tevoren in betrekking was
geweest bij een familie, die eens in de
zomermaanden een neef in huis had
gekregen, die theologisch student was
en zich op zijn laatste examen voorbe
reidde. Elke morgen, als Maria de gang
stofte en boende, hoorde zij die student
hardop de Hebreeuwse teksten lezen,
welke hij voor zijn examen kennen
moest. Zij kon er natuurlijk geen touw
aan vastknopen en alle geleerdheid ging
dan ook zo scheen het althans
haar ene oor in en het andere uit. Maar
toen Maria meer dan veertig jaar later
zo ziek werd, dat haar bewustzijn werd
uitgeschakeld en haar onderbewustzijn
aan het woord kwam, deed zich het
vreemde verschijnsel voor, dat een een
voudige oude keukenmeid Hebreeuws
sprak. Want het bewuste geheugen mag
de mens dan al vaak in de steek laten,
het onderbewustzijn vergeet niet!
De volgende keer:
Discotheken van vlees en bloed
