oor d ARBEID VAN DE GEHUWDE VROUW Kongolese chaos kostbare zaak Waarom zoudt u betalen als weinig kost? Oudheidkundigen over VASA in extase k te ar oud Bedrijfsaalmoezeniers stellen richtlijnen op 3000 Heeuwijlf^ Russen dreven Poolse joden terug in de klauwen van de S.S. BOEKENPLANK 1961 M. VAN HOUTEN zegeviert zegeviert zegeviert FABRIEKS COLLECTIE AFWAS- MIDDEL Iljoesjin: „Ik was het niet!" „BRITANNIA HAD PECH AKU tevreden over Boeiende vondsten •RKTEN Gezinsbelangen veilig stellen! Hudson - Touchant. TWINTIG V30R ÉfN TV.'INTIG Zoon Deense consul verongelukt DODENMARS IN PROCES EICHMANN Eerste incident in rechtszaal Graseetster wandelt ter ere van Kennedy Eenzaam maar niet alleen Auschwitz 13917 DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 2 MEI 1961 Beseffen zij, dat zij meerdere hebben ge- wat niet waarschijn- al doen, dan weige- geval beslist om hen •en te erkennen. Nog h trots en vorstelijk, ij door hun rijk als )g immer volkomen Zij bewegen zich iw en ijs, zoals van glorie beroofde aris- ior 's werelds deftige ol, trots, maar toch eer zoals weleer! :ze indruk, toen wij tijdens een reis schip in het pool- >eren enige tijd kon- iet waren reuzen in kbaar waren zij op peditie. Bewondering ïaar het was een be- met enige deernis Die mars van Terry ïoemden wij de beren os! Het was een beeld toen de blanke mens loorgedrongen in het eren. gebeurt niet vaak, n zo rustig „op he- betrappen. Daarom Mars der Onttroonde t in een aantal foto's :waardigste van onze n. ZOOM. 1 mei 1961. ;la 513, rabarber 422, bloemkool 15-113, radijs J-75, savoi 31-37, raap- ommers 57-25, aardbeien 7-53 per ons. bramley than 25, asperges AAex, px 230, Al 205, Bex 230, Cl 0.90, D- 0.90, El 110, stek 0.60 Aanvoer 16500 mei 1961. Aardbeien per extra III 120, II 65— roenten: Kropsla II 8- dijs I 810. Rabarber I -62. Aardappelen I 8. 1. 1 mei 1961. Aardbeien e 9-20, radijs 6-11, bloem 54-65, B 38-46, C 17-24, raapstelen 7, rabarber 2,00-2,10, AAI 1.88, Ae 2.28, Be 2.03-2.28, BI 1.95 9. Ce 1.18 Cl 86, D 49 1.669, F2 87. stek Regelmatig terugkerende vragen aan bedrijfsaalmoezeniers in het bisdom Breda omtrent de houding in te nemen bij het in dienst nemen van gehuwde vrouwen in het bedrijfsleven, zijn aanleiding geweest voor het samenstellen van een aantal suggesties, die als voorlo pige richtlijn dienst zou kunnen doen. Na een eerste breedvoerige bespreking vanuit de gezamenlijke groep bedrijfsaalmoezeniers in het bisdom, is een kleine studiegroep aangewezen, die de opdracht kreeg een concept te maken. Het concept is daarop andermaal uitvoerig door de groep bedrijfsaalmoezeniers gezamenlijk bestudeerd, waarna het aan enkele gespreksgroepen en individuele personen uit het be drijfsleven zelf werd voorgelegd. In een eindbespreking is tenslotte de definitieve redactie vastgesteld, die „Onderweg" publiceert. In het algemefen kan men daarover stellen: Voor een gehuwde vrouw met kin deren is een volledige dagdienst uiter aard zeer bezwaarlik. Moet zy toch buitenshuis werken, dan zal dit zo veel mogelyk moeten gebeuren op de schooluren of in andere vormen van part-time-werk (b.v. halve dagen), b. Zeer aan te bevelen zou het zyn als de gehuwde vrouw zelf haar werk in overleg met het bedrijf kan regelen. Avondwerk is in verband met het gezinsleven bezwaarlik en wordt mis schien nog als bezwaarlijker gevoeld. Het is aan te bevelen deze arbeid te beperken tot bepaalde perioden en een beperkt aantal avonden per week. d. Ploegenarbeid is zeker niet aan te bevelen, daar dit het gehele gezins leven doorbreekt. Dit geldt nog meer als de man ook in ploegendienst werkt. Lange-afstandspendel is ook zeker af te arden, daar dit de vrouw te lang uit het gezin haalt en daar de vrouw dan niet onmiddellijk bereikbaar is als dit plotseling voor het gezin no dig is. De gehuwde vrouw zal moeten uit zien naar werk, dat haar niet geheel psychisch of lichamelijk in beslag neemt, daar ze anders haar taak in het gezin niet goed kan vervullen. Het bedrijfs leven zal hiervoor oog moeten hebben. 10 Hoewel er ernstige bezwaren zijn dat de vrouw, die in verwachting is, arbeid blijft verrichten, zal dit alleen op verantwoorde wijze kunnen geschie den, indien in een dergelijk geval het werk, de werkomstandigheden, het mi lieu, de werkkleding enz. aan deze toe stand zijn aangepast. Ook is het aan te bevelen, dat er van de kant van het be drijf aandacht besteed v/ordt aan het me disch toezicht. 11 Daar de gehuwde vrouw zeker in het gezin nodig zal zijn bij ziekte van man of kinderen, zou aan betaald verlet kunnen worden gedacht, waarvoor een limiet bij C.A.O. moet worden vast gesteld. 12 De werkgevers zullen het zich als een morele verplichting aanrekenen om de beperkende bepalingen, die voor de gehuwde vrouw zijn vastgelegd in de Arbeidswet en in het Arbeidsbesluit, nauwkeurig na te leven. Gehuwde vrouw in de fabriek: een probleem. Aldus luiden deze richtlijnen: J Ofschoon de arbeid van de gehuwde vrouw geen verschijnsel is in de sa menleving, kan men toch wel zeggen dat door de voortgaande industrialisatie, de problemen, die hieraan verbonden zijn, meer stringent worden, vooral omdat dooi de arbeid in de industrie de vrouw meer onttrokken wordt aan haar gezin en de gezinsomgeving. 2 Be primaire taak van de gehuwde vrouw ligt in haar gezin. Het Neder landse Gesprekscentrum omschrijft dit in publikatie no. 13: „De arbeid van de gehuwde vrouw bui ten haar gezin" als volgt: „De functie van de huisvrouw bestaat voornamelijk het tegenwoordig zijn als toevlucht en in het letten op de noden van de huis genoten". Deze functie als echtgenote en moeder moeten we zien als een niet te vervangen factor in het gezinsleven, waardoor een groot gedeelte van de lichamelijke en psychische krachten van de gehuwde vrouw worden opgeëist. 2 De arbeid van de gehuwde vrouw buitenshuis kan gemakkelijk een be lemmering opleveren voor het vervullen van haar primaire taak, zeker als er kin deren zijn, want de natuurlijke binding tussen moeder en kind is dermate sterk, dat de volledige opvoeding hoogstens ten dele door derden kan geschieden. Met name mag gewezen worden op het be lang van de aanwezigheid van de moeder voor kinderen in de eerste levensjaren. De psychologie wijst juist met het oog op de geestelijke volksgezondheid op het belang van een innig contact tussen moe der en kind in deze jaren ter voorkoming van later optredende geestelijke stoor nissen. 4 „Wanneer de belangen van het kind en van de gehuwden zelf, m.a.w.'van het gezin, gewaarborgd zijn of zelfs be vorderd worden door arbeid buiten het gezin, dan is deze arbeid vrij te laten, resp. te bevorderen". (Ned. Gespreks centrum a.w. blz. 23). Deze gezinsbelangen moeten niet uit sluitend materieel worden gezien. De be slissing dienaangaande ligt op de eerste plaats bij de echtparen zelf. 5 »Het combineren van volledige be roepsarbeid met de zorg zelfs voor een klein gezin is een zware belasting van de vrouw, die beide taken op zich neemt, een belasting, die in het algemeen alleen de sterken van lichaam en geest zonder schade kunnen dragen". (Ned. Ge sprekscentrum a.w. blz. 17). 0 Bedrijf als maatschappelijk verschijn sel dient rekening te houden met en verantwoordelijkheid te dragen voor het in dienst nemen van gehuwde vrouwen, ï.v.m. de invloed die dit heeft op de ge zonde samenlevingsnormen, zoals die in land of streek leven. "J Het is een taak van het algemene maatschappelijk werk en het bedrijfs maatschappelijk werk om te adviseren, zowel aan de vrouw als aan het bedrijf bij de beoordeling of deze dubbele func tie van de gehuwde vrouw in een bepaald geval mogelijk is. Ook de medische keuring dient reke ning te houden met deze dubbele taak. 0 „Bij een volledige dagtaak met vaste Wj\k"reVs een niet te loochenen feit, dat de belangen van het gezin in het gedrang kunnen komen". (Ned Ge sprekscentrum a.w. blz. 18). Waar het bedrijfsleven het toelaat, zal het gewenst zijn bij het aannemen van gehuwde vrouwen rekening te houden met deze primaire taak van de vrouw in het gezin en de arbeidstijden daarnaar te regelen. (Advertentie) Ja, Touchant in alle rokers- kringen. Heel wat anders d't fijne, nieuwe, kleine Hudson sigaartje. Iets heer lijks Yoor 6 ct. Smakelijk, licht en geurig en prettig opbrandend, tot het laatste trekje. Vraag Uw winke- lier een doosje - vóór hij wéér is uitverkocht. 2e vliegen weg! En met reden. i Advertentie) Toen de Verenigde Naties zich verleden jaar met Kongo gingen bezighouden, dacht men algemeen dat de wereldorganisatie een zeer begrensde taak van korte duur zou hebben. Dit is een zware mis rekening gebleken. Kongo verslindt miljoenen en hoewel het werk, dat in Kongo wordt verricht door de vlag van de V.N. wordt gedekt, be taalt Amerika ongeveer de helft van alle kosten. Volgens de formu le voor kostenverdeling, die in de V.N. wordt toegepast, zou Amerika slechts één derde moeten betalen, maar verscheidene landen zijn of onwillig of niet in staat hun steen tje bij te dragen. Zo komt Kongo de Amerikaanse belastingbetaler te staan op ongeveer 165.000 dollar per dag. Teneinde in Kongo een contingent van 25.000 burgers en militairen op de been te houden, zal de wereldorganisatie dit jaar op zijn minst 120 miljoen dollar moeten uitgeven. Op het secretariaat denkt men, dat de rekening zelfs tot 135 miljoen zal stijgen. Dit is tweemaal zo veel als alle andere V.N.-uitgaven voor 1961 bij elkaar. De besteding Waar wordt dit geld aan besteed? In de eerste plaats zal men dit jaar in totaal een bedrag van 107 miljoen dol lar moeten uitgeven voor het uitvoeren van diensten, het aanschaffen van ma terieel en het betalen van de troepen, die in Kongo gestationeerd zijn. Omdat het land weinig goede wegen kent, heeft het leeuwedeel van het vervoer plaats (Advertentie) door de lucht en voor het gebruik en onderhoud van vliegtuigen wordt dit jaar 27 miljoen dollar uitgegeven. Niet alleen zijn er weinig wegen in Kongo, het land" ligt ook duizenden kilometers verwijderd van leden-staten, die troepen leveren om er de rust te handhaven. Om tijd te besparen, moet men die troepen veelal met vliegtuigen vervoe ren. Daar komt nog bij, dat de militai ren elk half jaar worden afgelost, ter wijl de totale sterkte toch op 25.000 moet worden gehandhaafd. Men heeft uitgerekend, dat de aflossing van één man 300 dollar kost. Bovendien moet elk personeelslid zakgeld hebben en gevoed worden. Voor het vervoer te land verwacht men dit jaar 3400 vrachtwagens en andere voertuigen te moeten ge bruiken. Die kosten per maand 110 dollar per stuk. Opslagplaatsen, ho tels en ziekenhuizen zijn uiteraard schaars, zodat die door de V.N. moeten worden gebouwd. Kosten: vier miljoen dollar. Tenslotte zijn er nog de vele klei ne" uitgaven, waarmee niemand re kent, wanneer een dergelijke opera tie w.ordt ingezet. Uniformen (zowel voor burgers als voor militairen), schoenreparaties, het wassen van kleding, het verzorgen van post, kappers, munitie voor oefeningen enz. enz. Kosten: 6,5 miljoen dollar. Bovendien hebben de V.N. nog de verantwoordelijkheid aanvaard voor de preciatie en verlies van uitrustingsstuk ken, die behoren aan de regeringen, welke contingenten naar Kongo zenden. En ondanks de astronomische kosten voor dit jaar, durft niemand te zeggen, of het daarbij zal blijven. In een auto, die in een dorpje op enige afstand van Bristol (Engeland) stond, is het levenloze lichaam aangetroffen van Victor Frederiksen, oud 16 jaar, zoon van de Deense consul te Bristol. Volgens de politie is de jongen om het leven geko men toen per ongeluk een pistool, dat in de auto was, afging. I8000 m2 VERKOOPRUIMTE i - - A 7- A 3000 fubriekscoUecries R Levering franco WINKELCENTRUM Vrije bezichtiging Wie bij van Reeuwijk niet vindt, wat hij zoekt, zoekt meubelen die nog niet gemaakt worden. Bij aankoop van f 500.- worden op vertoon 2 dagretours of uw benzinekosten vergoed. ,OUDE"BINNENWEG/KAREL DOORMANSTR. TEL. 11.16.70(14*) crediet service In de rechtszaal te Jeruzalem is gisteren door de getuigenverkla ring van zekere Zvi Pachter een nieuw deel van de „Endlösung der Judenfrage" tot leven gewekt: de dodenmars van tweeduizend joden uit Cholm, in Polen, naar de de- markatielijn van de Russische en Duitse zones in dat land, bij Lu blin. „Wij waren met ongeveer twee duizend toen wij op mars gingen", zei Zvi Pachter. „En hoeveel maak ten het eind van de mars mee?", vroeg procureur-generaal Gideon Hausner. „Weinig, heel weinig. Misschien niet meer dan honderd", antwoord de de getuige zacht. Tijdens die mars hebben zich verschrik kelijke tonelen afgespeeld. De mars was begonnen in Cholm. Aan het eind van de tocht lag een brug. tussen Duits en Russisch gebied. De overlevende joden werden door de SS'ers de brug opge jaagd. De Russen lieten de joden op hun gebied toe. Maar kort daarop dreven zij hen terug naar Duits gebied, al hadden de SS'ers de armzaligen ook „Lang leve Stalin" laten roepen. De SS'ers namen de joden toen mee naar een andere brug, die opgeblazen was. Aan de Duite kant was nog een stuk blijven staan en daar werden de joden op gedreven. Toen lieten de joden, die de dodenmars overleefd hadden, zich in het water vallen. Zij die zwemmen kon den, zwommen naar de Russische kant. Daar hebben zy zich, zoals Pachter, ver borgen weten te houden tot de tweede wereldoorlog ten einde was. Gisterochtend deed zich het eerste in cident voor. Een man op de publieke tri- Zondag is de 57-jarige vegetarische Britse lange-afstand wandelaar ster, dr. Barbara Moore in Miami aangeko men, van waar zij een nieuwe wandel tocht door de V.S. wil gaan maken. Zij zal naar New England lopen een afstand van 4.500 kilometer. Zij maakte vorig jaar een wandeling van San Francisco naar New York. Dr. Moore vertelde, dat zij tijdens de vorige wandeling had besloten, dat als Kennedy verkozen zou worden tot Amerikaans president, zij ter ere van hem, nog eens dwars door de V.S. zou lopen. Dr. Barbara Moore, die geen vlees eet, gebruikt tijdens haar wandeling vrijwel uitsluitend noten en grassoor ten. Zij hoopt, dat haar levenswijze er toe zal leiden, dat zij 300 jaar oud wordt. bune sprong op, schreeuwde, wijzend op de man in de kogelvrije verdachtenbank: „Hij heeft mijn familie vermoord; hij heeft ze vermoord. Bloedhond! Bloed hond!" Politiemannen grepen de man vast en leidden hem de zaal uit. De politie bood hem een kop koffie aan maar 's mans handen trilden en hij kon de kop niet vasthouden. „Ineens kwam alles weer terug", zuchtte hij. Toen begon hij te huilen. Tus sen de snikken door stootte hij uit: „Vroe ger was onze familie 62 leden groot. Nu zijn er nog maar vier Een volgende getuige vertelde over de onmenselijke behandeling van de joden in het getto van Sanok. Een jood, die de wetsrollen uit een brandende snyna- goge had trachten te redden, werd door de Duitsers in het vuur teruggedreven en verbrandde levend. Later werden 10.000 van de 13.000 joden van Sanok en omge ving gedeporteerd. De procureur-generaal had een aantal nieuwe dokumenten overgelegd, waarmee opnieuw Eichmanns stelling dat hy slechts bureaucraat was en nimmer een moord had willen begaan, ondergraven werd. Twee door Eichmann met naam en rang getekende telegrammen waren erby. In het ene werd opdracht gegeven tot „Son- derhehundlung" (lees: moord) op vier joden in het Poolse stadje Ciechanov. In het ander kreeg de commandant van het getto Neuhof opdracht zeven joden in het openhaar op te hangen. (Advertentie) ami dubro HET MODERNE IN DE GROENE KNIJPFLES De Sovjet-piloot Wladimir Iljoesjin die thans in China is, heeft een bericht van een correspondent van de Franse radio- televisie, dat hij de eerste ruimtevaarder is geweest, tegengesproken. Hij noemde het bericht dat hij Yoeri Gagarin vóór zou zijn gegaan, volkomen verzonnen en een produkt van de Franse Bourgeois-pers. Iljoesjin, zoon van de vliegtuigontwer per Sergei, is in Hang Tsjou in het oos ten van China, waar hij herstelt van de gevolgen van een ernstig auto-ongeluk in juni 1960. Hij is hier enkele weken geleden aangekomen. Het genezingsproces zal nog tamelijk lang duren, aldus „Tass". 55 Koningin Elizabeth van Engeland en prins Philip hadden gisteren een rustige dag aan boord van het koninklijk jacht, tie „Britannia", voordat zij begonnen aan hun officieel bezoek aan Italië. Het had in de bedoeling gelegen van het paar om een bezoek te brengen aan het eiland Sardinië, maar pech verhin derde dit. Voor het eerst sinds drie maan den regende het op het eiland. En het egende pijpestelen De Britse vorstin, die per vliegtuig ar riveerde, ging onmiddellijk aan boord van het jacht, zonder het eiland te be doeken. Het lag in de bedoeling, dat de „Bri tannia" zou vertrekken, zodra de vorstin aan boord was, maar een meertouw raak te in de schroef, en een Italiaanse kik- vorrman moest er aan te pas komen, om de schroef weer vry te maken. De herinneringen van H.K.H. Prinses Wilhelmina, onder bovengenoemde te kenende titel uitgegeven, hebben te recht de aandacht getrokken om de le vendig weergegeven bijzonderheden uit een rijk koninklijk leyen, om de warme milde toon en de bezonken wijsheid, waarvan ze getuigen. Reeds zijn er meer dan 100.000 exemplaren van ver kocht. De uitgeverij W. ten Have heeft thans een nieuwe uitgave in het licht doen zien en wel in pocketvorm. Maar een pocket in voorname uitvoering met de volledige illustrering van de eerste uitgave. We verwachten, dat ook deze nieuwe oplage er weer „in" zal gaan. De uitgever bericht ons nog, dat een Duitse uitgave op het punt van ver schijnen staat. De vertalingen in Enge land, Amerika, Denemarken, Noorwegen Zweden en Finland zijn al gereed. De Franse editie is in voorbereiding. In deze dagen van het proces-Eich- mann wordt de herinnering aan de na zi-gruwelen weer levendig. De belang stelling voor boeken, welke ons daar over inlichten, beleeft ook weer een hoogtij. Elsevier brengt nu op de markt het relaas, dat een uif de verschrikkin gen geredde jodin, Mirjam Blits, jaren ge eden heeft opgetekend en dat aan het Rijksbureau voor Oorlogsdocumen tatie was afgestaan. Qua compositie en stijl kan men er van alles op aanmer ken, maar het is een diep-treffend do cument door de onopgesmukte sponta niteit en eerlijkheid, waarmede het geschreven. Mirjam Blits werd in fe bruari 1943 met haar man te Amster dam opgepakt. Haar man was al spoe dig „geliquideerd", zij zelf echter werd te werk gesteld achtereenvolgens in verschillende kampen. Er waren gru welijke kampen met gruwelijke bezighe den Zo bijvoorbeeld het kamp, waar ze bij stapels van lijken werd gezet om met een tangetje de gouden kiezen en tanden uit de kaken te breken. Of dat waar ze de hele dag karren vol faeca- lien te vullen en te versjouwen had. Maar er waren ook episodes, dat ze onder n betrekkelijk mild regime kon leven en werken. Zelfs gebeurde 't, dat een Wehrmachtsdokter verliefd op haar werd, haar allerlei cadeautjes stuurde en haar zelfs wilde trouwen. De S.S. stak daar een stokje voor en stuurde de dokter naar het front. De zin voor handigheid en bedrog werd in die be roerde dagen ook zeer gescherpt, het stelen en verhandelen werd een sport en tevens een mogelijkheid om het le ven wat dragelijker te maken. Maar wat bovenal in dit relaas naar voren komt is de ongelofelijke geestkracht van deze mensen, die altijd onder de dreiging van gasoven of executie leef den, die droegen wat men onder nor male omstandigheden ondraaglijk zou noemen, die prachtige vriendschappen aankweekten en wonderen van solidari teit vertoonden. Ja, waarlijk, ze konden onder elkaar nog plezier hebben, wilden hun vrouwelijke zucht naar opschik niet verliezen, veerden telkens weer op na de hevigste slagen. Mirjam Blits hoorde ook toevallig bij de vluchtige ontmoeting van een landgenoot, dat haar oude moeder vrijwillig naar de S. S. was gegaan, om getransporteerd te worden in de hoop, dat ze haar dochter Polen nog eens zou zien. Een dwa ze illusie kan men het noemen, die ook met de dood werd bekocht, maar het is evenzeer een roerend staaltje van al les trotserende moederliefde. Mirjam Blits is openhartig en kuist haar uitdrukkingen niet. Wie mag dit echter verwachten, als deze herinnerin gen eigenlijk alleen maar geschreven zijn, om van de gebeurtenissen, die al les overhoop hadden gehaald in haar gedachten- en gemoedsleven, als het wa- bevrijd te raken. We mogen dank baar zijn, dat ze uit de archieven van het Rijksbureau nu te voorschijn zijn ge komen. Het is een echt menselijk do cument uit een onmenselijke tijd. (Advertentie) Deze besproken boekwerken zijn verkrijgbaar bij BOEKHANDEL E t t e n Tel. 2867 WILHELMINALAAN 8 Volgens het zo juist verschenen jaar verslag van de A.K.U. n.v. heeft in 1961 de gang van zaken bij de Nederlandse bedrijven te Arnhem, Breda. Ede, Em- men, Emmercompascuum en Steenbergen in alle opzichten aan de verwachtingen voldaan. De totale omzet was bijna 12 procent hoger dan in 1959. In het algemeen kan gesteld worden, dat de gang van zaken ook in het eerste kwartaal van 1961 heel behoorlijk is geweest. De revaluatie van de gulden zal tot uitdrukking komen in de op brengsten van de drie volgende kwar talen en de directie is overtuigd, dat het totale definitieve effect daarvan de A.K.U. vele miljoenen guldens in omzet zal schelen. Ter gelegenheid van haar 50-jarig be staan heeft de Algemene Kunstzijde Unie een boekje uitgegeven, waarin onder de titel „50 jaar A.K.U.-Enka" de geschie denis van de n.v. van 1911 tot 1961 in woorden, cijfers en afbeeldingen is weer gegeven. In deze jaren groeide het fa briekje te Arnhem, onder de naam N.V. Nederlandse Kunstzijdefabriek opgericht, uit tot een concern met 35 fabrieken in een achttal landen. De personeelsbezet ting steeg tot 53.000 mannen en vrouwen en de jaarlijkse omzet tot 1.7 miljard. Lopend door het Zweedse oor logsschip „Vasa", kan men zich in het begin der 17e eeuw wanen. Het schip dat op zijn maidentrip op 10 augustus 1628 in de diepte der zee verdween en dat onlangs is opgehaald, is grotendeels nog in tact. Deskundigen en oudheidkun digen werken over om de zorg op zich te nemen van honderden zeld zame en unieke vondsten. Afgezien van de stoffelijke resten van een onbekende kanonnier die door zijn kanon werd verpletterd toen de Vasa op een zonnige zondagmiddag kapseisde, vonden de archeologen ruim 600 voor werpen die hun wetenschappelijke be langstelling gaande maakten. Men vond o.m. drie tinnen flessen, waarvan een half gevuld is. De inhoud zal worden geanalyseerd maar men ver moedt dat het 300 jaar oude akwavit (Skandinavische alcoholische drank) is. De historici vonden ook het bewijs van de juistheid van het rapport dat een der overlevende officieren had ge schreven over de romp ten behoeve van 's konings kabinet. Hij schreef dat het aantal slachtoffers geringer had kunnen zijn indien de wenteltrap van het bo venste kanonnendek naar het bovendek niet was ingestort. Op het bovenste kanonnendek vond men het skelet van nog een matroos. In totaal z.ijn de stoffelijke resten van vier des slachtoffers van de ramp ge vonden. Deze onbekende matrozen uit de 17e eeuw zijn waarschijnlijk het slachtoffer geweest van het feit dat de geschuts poorten niet waren gesloten voor het schip onder een windvlaag kapseisde. De gezagvoerder van het schip, Se- verin Hansson, werd onmiddellijk na de catastrofe gearresteerd, maar weer vrij gelaten nadat hij gezworen had dat iedereen aan boord nuchter was en dat de kanonnen waren vastgesjord. Een koninklijk hof van onderzoek be paalde later dat geen levende persoon of personen verantwoordelijk konden worden gesteld voor het verlies van de Vasa en dienovereenkomstig werd nie mand gestrafL. Een theorie was dat het schip te smal en te scherp in de kiel was. Maar de hoofdontwerper, de Nederlander Henrik Hybertsson, kon niet gehoord worden omdat hij stierf voor het schip was afge bouwd. Het feit dat de openbare aanklager nimmer het onderwerp van de open geschutspoorten had aangeroerd, kan er op wijzen dat de verantwoordelijke officieren met het schip waren onder gegaan. Bovendien durfde waarschijnlijk nie mand teveel aanmerkingen op het schip te maken, daar koning Gustaaf Adolf het door Hybertsson ingediende ontwerp had goedgekeurd. De oudheidkundigen hopen binnen kort in staat te zijn de koebrug en de ruimen te onderzoeken, waar wellicht de interessantste vondsten zullen wor den gedaan over het leven op zee in de 17e eeuw. Er zal niet veel ruimte zijn geweest Er wordt druk gewerkt aan het con serveren van de Vasa. De ribben mor den met plastic omwikkeld om ver dere verrotting tegen te gaan. voor de 433 opvarenden de beman ning telde 133 koppen, terwijl er ruim 300 soldaten werden vervoerd om deel te nemen aan de 30-jarige oorlog in Duitsland. Tussen de dekken moeten zelfs men sen, die niet eens zo lang zijn, gebukt lopen om niet met het hoofd tegen het plafond te stoten. De Vasa had 64 kanonnen aan boord, 48 24-pounders, acht 3-pounders, twee 1-pounders en 6 mortieren. Met een waterverplaatsing van 1.400 ton was de Vasa waarschijnlijk het groot ste schip in zijn tijd.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1961 | | pagina 7