O
SOXj'n.^.M'.MlVrcO C7ÏFRAk;i^ff"''3£i va n Woensdag 3. ES KToveirilbelto l'Ö l G
rp
Koning Ferdinand en
Radosiawoff aan het woord.
Vredesvoaruitziciiten.
OF ZEE.
Binnenland.
Onze Koloniën.
legerzaken.
De Roemeensche petroieumvelden,
Roemenen strijden nu werke
lijk njet iianhopigen moed. Zij laten zich zelfs
tc: tl.: veiliic-ielstf, zij ook hopelooz©, manoeu
vres nat .--1 m. I'it liet Trotus-dal deed een
sterke KooniepüK'-lu» afdechng uit hot noorden
door dichte hossel:en hen in do flank van onze
da ar ontvoerende troepen een aanval. Zij
schoven rich iji tussrJmn do gevochtslinia cn de
reserve, werden echter tegelijkertijd aan het
front -en in den rug mot vuur omvangen. De
Roemeen.-,©he colonne was vergeefs opgeofferd.
Zelfs hhrigade-couimnndant raakte in go-
vangenschap. Met resultaat van do operaties
van hot leger van Ara is geweest, dat de Roe
menen door hun opmarsoh hijna geheel uit
Ooót Zovcid-uigcn verdreven wijn. Slechts in het
nacKUicsten vitn het land honden zij nog een
Miiniic hi r a rock bozr t. In het Trotus-dnl en
in hoi Uzu-dal staan do bondgenooten reeds op
ltoemccpsch gebied.
GRIEKENLAND.
f Be strijd in Macadenië.
SOFIA, Ten westen van den spoorweg
.van Mcnasijr naar Fiorina levendig artil-
lei ie-vuur.
Ten ocsfcen van dezo lijn en in de bocht-
van da Tsjsrna duurde het verwoede gevecht
Zaterdag dan geheelen dag en een gedeelte
van dea daarop volgenden nacht voort.
Alle aanvallen van den vijand werden afge
slagen. Het gehikte hem echter zich te
h r. dhaven op de hoogten, die esn saillant
vormei on vóór deBulg.rarsche stellingen ten
nierdocston van het dorp Polog.
Aan het Moglenitza-front zwak. artillerie
vuur.
Ten dosten van Mires en ten westen van
de Vardar zwak artillerie-vuur.
Ten oosten van de Vardar en aan den
.voet van den Belasitza Planina is het rustig.
PARIJS. In de bocht van de Czerna
zetten de Servische troepciK terwijl zij de
.Bulgaarsche troepen terugslaan, zegevierend
hunner opmal^ch voort. Do Tsjoeke-berg-
groep viel in liaar geheel in hunne handen,
evenals het dorp Polog, dat zij in een schit
terenden aanval veroverden.
Alle tegenaanvallen der Bulgaren werden
met zware verliezen aan hunne zijde afge
slagen
Meer naar het westen maakten de Serviërs
eveneens vorderingen ten noorden van
iV elv xel. i
öp de overige .punten van het front nu
en dan kanonnade.
LONDEN. Van onzen bijzonderen corres
pondent bij de Servische troepen ontvingen
wij d.d. 12 Nov. uit Saloniki de volgende
nadere bijzonderheden omtrent het succes
der Serviërs bij de Tsjoeko-bergen.
Na het succes der Serviërs op 10 Nov.
kr.gen de Bulgaren versterkingen en deden
z'.\ een aanval op de Tsjoeke-keten geduren
de den nacht van 10 Nov. en den ochtend
van den 11 den. De dappere Serviërs sloegen
niet alleen de tegenaanvallen af, maar
maakten ook vorderingen. Zij vervolgden
den vijand, namen meer dan 1000 man,
waaronder ook Duitschers, gevangen en
maakten acht houwitsers, verscheiden mi
trailleurs en veel oorlogsmateriaal buit.
Het aantal kanonnen, sedert 14 Nov. op
do Bulgaren en Duitschers veroverd, is ge
stegen tot 56 stuks, waaronder eenigo loop-
graafmortieren.
Terug uit Saloniki?
BERLIJN. De Wiener Allgcm. Ztg." v'er-
n i mi uit Zurich, dat volgens berichten uit
Parijs in het Fransche ministerie van Oorlog
een reeks van besprekingen zijn gehouden over
tlSaioniki-expediiic. waaraan de gedelegeer
den' van Engeiaud, .Rusland en Italië deelna
men.
Uit Sofia zondt de Berlijnsche correspon-
i dcr.i van de „Now-York World'", Von Wie-
gar.d, een lang telegram over een interview,
dat hij had met koning Ferdinand van Bul
garije
Vrede, zegt U! Wanneer? Waar? Doe?"
■Koning Ferdinand riep het met groeten na
druk uit. Snel on 6cherp antwoordend op de
vraag van den correspondent, met welspre
kend gebaar, do handen uitstrekkend alsof
h j vilde zeggen: „Laat kijken!" „Waar is
do man, dio vrede kan maken De koning
^chudde het hoofd. En ineens zich omdraaiend
inaar kroonprins Boris: „Zio jij iets dat op
vrcfio gelijkt, mijn zoon?"
Do erfgenaam van den troon van groot
Bulgarije antwoordde door liet hoofd te schud
den
..Het vredesücht, de vredesvorst, komt
steeds uit heb Oosten," zei do correspondent.
„Dat is waar," viel do koning hem in de
■rede, „maar ditmaal verwachtte do wereld
'don vrede uit het Westen, uit do nieuwe we-
xckl. Daar verwachtte men het licht, dat,
naar men hoopte de duisternis en den ohaos
van Europa zou doorboren, .te zien verrijzen.
Do wereld keek naar Amerika, naar de groote
natie van George Washington, van daar
moest de vredevorst komen, dio een ver
dwaasd en uitgeput Europa weer op den weg
des vredes moest brengen, des vredes en van
de beschaving.
„De wereld is teleurgesteld. De vrede? Ja.
■wié verlangt daarnaar niet? Maar wanneer,
maar hoe? Waar is de man, die den weg kan
[wijzen?"
Een formeele audiëntie in hot paleis, dio naar
do oorspronkelijke bedoeling een kwartier of
twintig minuten zdr Vuren, was den correspon
dent in het pa'.eis'he Sofia toegestaan. Daar-:
MMA» rei» Bit JSèSÜÏj2BéSS2®S*'
Bij Predeal, ten noorden van
Siimia, welke laatste plaals
wij op bovenstaande kaart zien,
houden de Roemeniërs bijzonder
krachtdadig stand, verdedigen
zij hardnekkig zich tegen de
opdringende Duitschers en Oos.
tenrijkers. Dit is geen wonder,
wanthet gaat hier om een bij
zonder kostelijk bezit: de Róo-
meensche petroleumvelden. Deze
patroloumveldeu, die ten deele
in Zevenburgen, ten deele in
Roemenië liggen, zijn zeer be
kend; de belangrijkste zijn
verreweg da laatste en als do
centralen zich daarvan kunnen
meester maken, is dat een groote
winst. Do bronnen belmoren
gedeeltelijk aan den staat, ge
deeltelijk aan particulieren. De
Rbemeenscho petroleumVelden
zijn van groote waarde 'en
brengen elk jaar meer geld op.
Het Fransche ministerie moet er daarbij toe
zijn overgegaan, om tot een opgeven der onder
neming op to wekken, aangezien Sarrail het
I oorspronkelijke plan mei ten uitvoer zou kun
nen hrengoji. De Engelsclie vertegenwoordiger
moet mot alle kracht zich daartegen hebben
verzet en de zending van meer versterkingen
hebben .aangoMcn.. Volgens de algemeens op
vatting gelooft men, dat Frankryk zijn voor
stel zal wolen door to drijven. Ook Rusland
had het Saloniki-avontuur van geringe waarde
geacht en is niet ongeneigd zijn troepen terug
tep|Ǥ--
Oe we§ naar den vrede.
De „Külnische Zeitung bevat een brief
uit Berlijn, waarin de schrijver erop
wijst-, dat in hetzelfde blad reeds vroeger
met stelligheid werd verklaard, dat de rijks
kanselier niet in gebreke zou blijven ook
zijn meening te zeggen omtrent den Bond
tot bevordering van het welzijn en den vrede
onder do volken, zooals lord Grey zich dien
voorstelt. Dat antwoord is Donderdag ge
geven en het kan leiden naar het einde van
het vreeselijkste ongeluk der mensehheid,
wanneer het groote gronddenkbeeld wordt
begrepen, dat de Duitschers geen politiek
van geweld, maar van beveiliging voeren en
de waarborgen moeten hebben, zon dei-
welke, zoo als do ontwikkeling der „aggres-
sieve coalities" getoond heeft, de vrede in
Europa niet gehandhaafd kan ■'blijven.
Zulke „aggreasieve coalities" mogen in het
vervolg niet meer gevormd worden.
De schrijver zet daarna uiteen waartoe
het drijven naar den oorlog geleid heeft en
stelt dan -de vraag wat heb resultaat is ge
weest, een vraag, die hij natuurlijk van zijn
•Duitsch standpunt, beantwoordt en waarbij
de schaal vrijwel geheel en al naar de zijde
van Duitschland en zijn bondgenooten over
slaat.
Lord Grey heeft oen verlokkend toekomst
beeld opgebouwd op een valsche premisse,
omdat hij, hetgeen in den oorlog niet is ge
lukt, bij de nieuwe wereldregeling voor de
Engelsche belangen tracht ts verzekeren en
omdat hij de bondgenooten met alle kun
sten der overreding op het Engelsche sleep
touw wil houden. Hij wil op onmogelijke
wijze Engelsche bel an geopolitiek en Euro-
psesche toekomstpolitiek samenkoppelen.
Het i3 denkbaar, dat hij werkelijk van mee
ning was, dat het mogelijk zou zijn den oor
log ondanks alles „Engelsch" te doen ein
digen en toch den roem. te oogsten, met
succes te hebben medegewerkt aan een
nieuw vreedzamer Europa. Het Duitscho
antwoord heelt hem getoond, wat de oor
logsgebeurtenissen hem "hadden kunnen lee-
ren. Op een agitatorische vraag is een
„staatsmannisch" antwoord ontvangen.
Grey heeft in het Engelsch gevraagd en is
in het Europeesch beantwoord. Wie werke
lijk vrede wil maken, moet ook Europeesch
spreken. Het verlangen der volken naar
vrede kan eiken dag gestild worden, de nut-
teiooze slachtingen, van welke het Viervou
dig Verbond" nog steeds den herbouw van
Europa, volgens de plannen van Londen,
Parij3 en Petrögrad, verwacht, kunnen
morgen ophouden, wanneer de staatslieden
van Engeland, Frankrijk en Rusland einde
lijk gaan inzien, dat zij slechts ééne voor
waarde behoeven te vervullen, die door
Duitschland en zijn bondgenooten wordt
gesteld, maar die waarlijk Europeesch is,
n.l. dat, zcoals de rijkskanselier zeide, geen
aggressieve coalities meer worden gevormd
en te dien einde de waarborgen worden
Het werd een informeel en zeer belangwekkend
gsprek van ongeveer drie uren .een gesprek,
1st afgezien van 'net veel korter onderhoud met
den paus wellicht het interessantste was, dat
de correspondent in zijn journalistencarrilre
van bijna 15 jaren bad gehad. Een interview
mocht het niet worden, het zou anders, meent
Wiegand. wei het- interessantste zijn. dat hij
ooit schreef, mnnr hij had althans gelegenheid
den koning te bestudeoren. Het is een zeer
veelzijdige, zeer begaafde, zeer romantische
persoonlijkheid. Sedert hij als jonge man in de
Vereenigde Staten was geweest, was zijn leven
vol gebeurtenissen. Sedert hij tegen do waar
schuwingen van zijn vrienden in den troon
van Bulgarije had aangenomen, nadat de Bul
garen prins Alexander van Battenbcrg uit het
land hadden verdreven, liet feit, dat hij Rus
land trotseerde cn openlijk optrad togen de
complotten on intriges, die ten doel hadden
hepi te onttronen, bracht zijn loven voortdu
rend in gevaar. Wat hij doorleefde, terwijl hij
Bulgarije maakte tot een mogendheid, waar-
roede Europa rekening moet houden is roman
tischer dan.eenige rmna-n van Anthony Hope.
Wiegand vernam daarover ook een en ander
van den "chef van 's koninge particulier kabi
net, Dowrowitsj, een man van aangename ma
nieren en veel invloed, van wien de koning
sprak als „den ouden zwarten man, met zijn
hart van goud". Hij is reeds meer dan 26
jaar in 's konings particulieren dienst.
Koning Ferdinand is een zeer democratisch
-orst cn in het paleis van dezen koning
ziet men minder gegalonneerde lakeien, dan jn
menig© Ameribaansohe ambassade. Dobrowitsj
bracht den correspondent naar do particuliere
vertrekken van koning Ferdinand, waar de per
soonlijke adjudant des konings hem ontving in
een vóórvertrek, dat er uitzag als een arsenaal.
De muren waren er bedekt met allerlei wa
pens van de meert ar.iioke tot de meest mo
derne. Op de tafel in het midden dc*r kamer
stond een vrij groot model van een modern
stuk veldgeschut.
In do werkkamer begroette do koning den
correspondent zaet dio hartelijke hoffelijkheid,
verstrekt, dio Duitschland verlangt en voor
wier eindelijk© vervulling het zekerheid
heeft aan do onderpanden die het vast in
handen heeft.
Niet Lord Grey, maar de rijkskanselier
heeft mot hetgeen hij gezégd heeft en dat
door de partijen bekrachtigd is, do zaak
gediend van den vrede, naar welken alle
volken van Europa met verlangen uitzion".
Amerihaansche steun voor België
Op initiatief van den heer John Moffat word
te IS ow-York de International Reconstruction
League gesticht. Tot haar oprichting werkten
do belangrijkste Amerikaansche organisaties tei
len iging van den oorlogsnood mede en zij be
gint haar taak met een minimum werkkapitaal
van ÏO.UOO.OQO dollar.
Als ecre-president treedt Charles W. Eliot,
oud-president der Harvard-universiteit op, ter
wijl zich onder de loden van het comité vjjf
staatsgouvemours, vier senatoren, redacteuren,
univeisLteiisprcsidenten en andere vooraan
staande lieden bevinden.
De drie voornaamste doeleinden der organisa
tie zijn:
1. Voortzetting, zoolang de oorlog duurt, van
den bijstand, welke aan de slachtoffers van den
oorlog in Europa door Amerikaanscbo steun
organisaties wordt gegevep
2. Amerikaansdie hulp te verleenen aan de
geteisterde volkeren van Europa, wanneer zij
zich, na afloop van den oorlóg, aan den weder
opbouw van hun verwoeste streken zullen zet
ten;
3. Een plan voor de ontwikkeling van de open
bare mecuing met betrokking tot de practische
uitvoerbaarheid, na den oorlog, van een over do
wereld vertakte ragling, welke een permanenten
vrede zal verzekeren, cn aan welk plan Amerika
officieel zijn steun zal verleenen.
Een onderdeel van do taak van het comité
zal bestaan in steun voor den wederopbouw van
steden en liet verschaffen op eon reusachtige
schaal van nieuwe woningen aan landbouwers.
Het ligt in de bedoeling om in verschillende
landen nationale comité's op te richten, waarin
ter gelegener tijd vooraanstaande personen in
Europa zitting zullen nemen. ï^en hoopt door
deze eomitó's tot een regeling te geraken, welke
permanenten vrede zal waarborgen.
De secretaris van heb comité, Frederic H.
Allen, beeft een tweetal maanden in Frankrijk
en België doorgebracht. Hij heeft over de toe
standen in België een uitvoerig verslag uitge
bracht, dat als basis zal strekken voor liet be
gin van werkelijken reconstructie-arbeid in liet
geteisterde land.
De „Koningin-Regentes".
De directie der maatschappij Zeeland is
tot nu toe zonder nieuws van de „Koningin
Regentes" Zij is echter van meening, dat
d© boot eerst Vrijdag te ongeveer 4 uur te
Zeebrugge aankwam en de noodige tijd ont
brak om alles nauwkeurig te onderzoeken.
Daar beslist geen contrabande aan boord is,
vertrouwt de directie, dat de. boot zal wor
den losgelaten na het ontschepen der Bel
gen en Engelschen.
Aan boord waren, volgens „De Telogr.",
IS Engelschen, onder wie 12 vrouwen en
kinderen, waarvan er acht in Duitschland
waren vrijgelaten, 3 Amerikanen, onder wie
een Amerikaansche koerier, 2 Italianen, 1
Noor, 9 Fransche vrouwen en kinderen, 5G
Belgen, onder wie 27 vrouwen en kinderen,
en 1 Belgisch koerier.
Over de aanhouding vertelt het blad nog
Toen de boot Vrijdagmorgen-op reis naar)
Engeland was, verschenen in de nabijheid
van hot lichtschip Schouwenbank twee
Duitsch© watervliegtuigen, die heb vaartuig
eenigen tijd volgden. Toen gaven do avia-
tours seinen en onmiddellijk doken twee
duikbooten op, die de boot aanhielden.
Er waren Noderlandsche marine-vaartui
gen in de buurt, die de plaats naderden.
Een der marine-autoriteiten vroeg nadere
verklaring van het gebeurde en de com
mandant van een der duikbooten antwoord
de, ordoro te hebben ontvangen de mail
boot op te brengen. Deze voer daarna in de
richting van de Belgische kust.
Men zag dat er onder de passagiers groote
opwinding heersckbe en één zelfs wanhopige
pogingen deed overboord te springen,
waarvan men hem met geweld moest weer
houden.
Van de -Vlaamsche kust naderden intus-
schen Duïtsclie torpedobooten.
Het Wolf f-bureau seint-, niet-officieel
uit Berlijn Ter zako van het reeds vermel
de opbrengen van do Nederlandsche mail
boot „Koningin Regentes op weg van
Vlisingeu naar Londen, vernemen wij nog,:
Dadelijk, nadab het sc-hip aangehouden was
werden een aantal zakken, die naar hot
scheen poststukken bevatten, over boord ge
worpen. Een daarvan werd door de beman
ning van den onderzeeër opgevischt. Hij
bevatte in hoofdzaak couranten voor het
ministerie van buitenlandsch© zaken te
Londen.
Dertig voor den Militairen dienst ge
schikte onderdanen van vijandelijk© staten,
die-aan boord van het schip waren, werden
gearresteerd, o.a. een. Engelsch soldaat uit
irvan do Franschen zoo vaak toonen het
geheim te bezitten.
Een breedgeschouderde, forsche figuur, ge
kleed in de eenvoudige, maar goed gesneden
vt'lduniforiu. Op do epauletten gekruiste manr-
schalkstaven. Op de tafels lagen vele boeken,
rondom enkele kunstvoorwerpen van exquisen
smaak. De koning steldo den correspondent
voor aan tien kroonprins, ccm slanken, lenigen
jongen man van 22 jaar, mvrij donkere ge
laatskleur, levendige oogen en vlugge bewe
gingen.
Den correspondent werd een zetel aangebo
den tegenover den Tsaar en den prins en bij
vroeg, wat de koning dacht van de kansen op
vrede. Hot antwoord werd in den aanhef ver
meld.
Hot gesprek, door den koning handig geleid,
ging aldra over in meer algemeen© politieke
banen. Zeer onvormelijk werden do verschillen
de phasen dor politieke situatie van Europa
der laatste jaren besproken. Maar, zegt Von
Wiegend, herhaaldelijk had ik den indruk dat
de koning den kroonprins een lesjo wilde geven
hoe men een interviewer interviewt en hij daar
van het voorwerp was.
Herhaaldelijk als de journalist een vraag stel
do, wendde do koning zich om naar kroonprins
Boris, alsof hij wild© zeggen: zóó behandelen
wij dat!
Wat do correspondent hot meest trof wa-s do
veelzijdigheid van den koning in dit gesprek.
Hij citeerde Fransche, Engelsche; Duitsche,
Russische, Hongaarsche werken (ook Turltsch
cn Gri.-k-ch moet de koning good spreken) en
do vergelijkingen, dio hij mnakio, de voorbeel
den die hij koos om wat hij zei t© illustrooren
of daaraan nadruk te geven waren ontleend
aan andere natnor- of technische wetenschap
pen.
Herhaaldelijk bracht de koning den kroon
prins in 't gesprek om zyn oordeel te hooron
bevestigen of 't oordeel van zijn zoon te hoo-
r*-n, want do prins, die een levendig aandeel
nam in bot gesprek, bleek nog al eens van an
der gevoelen dan zijn vader. En de manier,
waarop de prins zich uitliet, maakt© de jour
een Nederlandsch interneeringskamp, dio
met verlof was.
Aan boord van het stoomschip „Koningin
Regentes" bevond zich, naar do „Gazette do
Hollands" mededeelt, „Dan" Godfrey van do
Timbortown Follies. Hij bevond zich in En
geland met verlof en was teruggekomen voor
do voorstellingen te 's-Gravenhage, Amster
dam en Rotterdam ten bato van het Britsoho
Rood© Kruis. IT ij ging naar Engeland terug
om do rost van zijn verlof te genieten, noch is
nu door do Duitschers gevangen genomen.
De „Marina".
NEW-YORK. Gemeld wordt, dat
Duitschland, Amerika meedeelde, dat de
quaestie van den ondergang van de „Ma
rina" op 28/10 onderzocht zal worden, zoo
dra de duikbooten, die op dien datum in
actie waren, daarover gerapporteerd heb
ben.
De „Angelikl".
ATHENE. Een commissie van deskundi
gen, bestaande uit dri© Engelsche, drie
Fransche en dri© Grieksch'e officieren, stelde
Zondag in bijzijn van admiraal Du Fournet
een onderzoek in op het stoomschip -„Ango-
liki" en besliste, dat het schip getorpe
deerd was.
Gezonken sohepen.
Lloyd's berichthet Amerikaansche
stoomschip „Columbian" moot gezonken
zijn.
H. K, H. de Prinses.
De toestand van H. K. H. Prinses Ju
liana is goed vooruitgaande.
Oorlogstijdherinneringen en indrukken
van den;oud-mlnaster Treub.
Er is een hoek verschenen, dat veel gelezen
zal worden èn om den man, dio 'it schreef, èn
om den inhoud: Mr. M. W. F. Troub over den
„Oorlogstijd, herinneringen en indrukken",
eerbiedig opgedragen aan H. M. de Koningin,
„aan onzo begaafde Landvorstin, dio zich in
•moeilijke dagen heeft doen kennen als oen
waro Moeder des Vaderlands."
Vooral in de eerste maanden van den oorlogs
tijd had de schrijver hot groote voorrecht do
waakzaamheid en zorgzaamheid van H. M. do
Koningin voor het Nederlandsche volk van
nabij to kunnen waarnemen en daardoor hoog
to loeren waardeeren .Van daar zijn behoefte
om dit bock van herinneringen aan dien veel
bewogen tijd Haar to mogen opdragen en zijn
erkentelijkheid dat H. M. hem dit wel heeft
willen vergunnen.
In een woord vooraf verklaart de schrijver
het zee-r persoonlijk karakter van zijn boek:
herinneringen en. indrukken kan mnu alloen
hebben van hetgeen men zelf heeft meege
maakt of van nabij gezien h©cft. Toch heeft
hij het in zijn boek uitsluitend over zijn in
drukken op economisch gebied, daar voor het-
rn op militair gebied is voorgevallen z. i.
tijd nog niet gekomen is en hij andoren
voor de bespreking daarvan moer bevoegd acht.
Het bock handelt, in 400 pag. over do hand
having van 's lands souvere.ini.toit on neutrali
teit, de levensmiudelenvoorzicniugen, voor
komen cn lenigen van nood, gold en credicit in
den oorlogstijd, het op gang 'houden der be
drijven, do oorlogstoestand en do schatkist.
in een nabetrachting zegt inr. Treub ziin
meetlij* omtrent hetgeen na den vrede zal
stand, waarbij hij vooropzet, dat de oorlogs
werkelijkheid het mcnsoheljjk oordeel t.wingt
tot voorzichtigheid met het uitspreken fan. ver
wachtingen. Toch kan wol dit gezeo-1 worden,
dat niet alle noodmaatregelen zoo maar op
eens na het tot stand komen van den vrede
zullen verdwijnen. Roods zijn dc noodregelingon
op 't gebied van arbeidsbemiddeling en de werk
loosheidsverzekering in blijvende verordenin
gen overgegaan, en zoo zal ook op andere pun
ten do groote vrijheidsbeperking gedurende den
oorlogstoestand niet plaats maken voor volle
dig vrijheidsherstel, maar zal men zich ook na
den vrede oen gematigde vrijheidsbegrenzing
hebben te getroosten.
Het streven zal dan gericht moeten zijn op,
een veel intenser internationaal verkeer, Waar-
bjj Nederland zich zal hebben te hoeden voor
een politiek van economische zelfgenoegzaam
heid en voor dit ander gevaar van bij de plot
seling© openzetting der grenzen in enkejo
weken a.h.w. t© worden leeggezogen.
In ieder gevalhet tijdperk van zeer ver
hoogd© overheidsinmenging in het economische
leven als gevolg- van den oorlogstoestand zal,
als hot zwaard eindelijk in de scheedo zal zijn
gestoken, niet aanstonds voorbij zijn. De ge
leidelijk© terugkeer naar ■normale regoerings-
bemoeiing zal even noodig zijn als het tijde
lijk nog blijven optreden van de overheid op
het terrein der economische defensiepolitiek,
ook wanneer de krijg zal zijn uitgestreden.
Daartoe zal niet minder kracht en niet minder
inzicht in d© economische varhoudingen ver-
eischt worden dan gedurende den oorlog het
geval was. Dit overwegende zegt do heer
Troub wordt men onwillekeurig herinnerd
aan de strekking van het gebed, waarmede ge
durende vele jaren de yorgaderingcu van Am
sterdam's gemeenteraad werden geopend, en
waarin den Hemel werd afgesmeekt dat Hij
der overheid zou schenkenwijsheid, kracht en
voorzichtigheid
nalist begrijpelijk, hoe prins Boris zoo populair
is bij de Bulgaren en vooral bij dc soldaten. De
beweringen van den „man who dined with the
kaiser" over dezen prins vond Wiegand aller
minst bevestigd.
De kroonprins lieeft den rang van majoor en
staat bekend als een harde werker. Ook aan do
beid© vorig© Balkan-oorlogen nam do prins
deel. Boris was bij het leger, dat de Roemeniërs
en Russen in d© Dobröedsjaversloeg en hen
over do linie Czernavado-Constantsa dreef.
Officieren van. den Duitschen generalen staf,
di© zelfs ten aanzien van prinsen niet al te
mild zijn met hun lof roemen zeer het heldere
strategische inzicht van den prins.
De relatie tusschc-n vader en zoon schijnt
buitengewoon hartelijk te zijn en de koning,
zoo werd h-m verzekerd, heeft dan ook geen
geheimen voor den jongen man, dien hij per
soonlijk voorbereidt voor den arbeid, die hem
later wacht. De prins bekeek den militairen
toestand met kalmen, objectieven blik, cn
scheen niet geneigd tot overdreven optimisme.
D© Tsaar zelf' maakte den indruk van een
zeer schrander staatsman, van oen fijne diplo
matic. Wat dén correspondent voorts trof was
eon seldzam© gave de dingen van de humoris
tisch» zijde te zien. De koning is een groot
bewinderaar van George "Washington. Hij wees
er 05, hoezeer do staatkunde in liet tegenwoor
dig Amerika contrasteorde met die van Wash
ington.
Varrast hoorde de Tsaar op, toen de corres-
ponlent hem verteld© van het reusachtig© werk
dat het American Relief Fund in België en
No+rd-Frankrijk doet, en d© geweldig© bedra-
gei daaraan besteed. Dat nas nieuw voor hem.
3el geestdrift sprak de koning van de hou-
dirg van het Bulgaarsch© volk. Zijn vader
landsliefde en opofferingsgezindheid prees hij in
wehprekende woorden. Hun zelfgenoegzaam
heid moet inderdaad zeer groot zijn. In vier
jarm hebben de Bulgaren dri© oorlogen door-
gonaakt en als zij niet zoo weinig bohooftcn
balden, dan zou nu toch hun vcehtsvermogen
ernstig moeten hebben geleden onder de ont-
tcringyn di© zij doqrmaakteg. De Bulgaarsche
Verloven aan belastingambtnaren.
Naar 't „H.bl." verneemt worden •orzoeken
van ambtenaren, werkzaam bij de Adiinistratie
der directe belastingen, enz. om lanjlurig ver
lof buiten bezwaar van 's Rijks sclmkist, ten
einde eon ander© betrekking waar t< nemen of
om voor oigen rekening zaken to doa, voorloo-
pig niet meer ingewilligd. D© oorzak van de
zen maatregel schuilt in het tekortaan perso
neel in de verschillende rangon.
Valsche en echte zilverbons vin 5 2.50
De Minister van Financiën brengtter kennis,
dat valsclio zilverbons van 2.51), waarop de
handtcekening Ant van Gijn voorkort, in om
loop zijn. De bons'dragen als scrio t U en als
nummer 09978.
Het verschil met de echt© bons is te onder
kennen aan het volgend©:
lo. Het watermerk 'staat te veel nar rechts
en is iets kleiner.
2o. Rand en letters zijn grof.
3o. D© gole ondergrond ontbreekt.
4o. De blauwe ondergrond wijkt a: in teeke-
ning.
öo. De valsche bons kunnen gemakelijk on
derscheiden worden door d© gladhei van het
papier.
b'o. De letters en cyfore, in het btoonder de
serieletters en de letters van het olierschrift,
houdende de strafbepalingen, zijn etwat ge
dekt.
7o. Het geheel maakt een minde scherpen
indruk en vertoont ©en blauwere kkir dan de
echte bons.
Aangezien valsche bons niet dooi het Rijk
zullen vergoed worden, zal liet pibliek, ter
voorkoming van geldelijke schade, goed doen
nauwkeurig op de Iiem aangeboden ions toe te
zien en dezen, indien zij kenmerkei van ver-
valsching vertoonen, te weigeren if wel zoo
veel mogelijk met inlichtingen omtrent de her
komst bij den agent van het Mnisterie van
Financiën te Amsterdam (Korte Spinhuissteeg
no. 3) of bij een der betaalmeesters aan te
bieden. /„St.-Ct.")j
Voor den oud-indlsohen nilitalr.
Do echtgenoot© van den voorz'tter van het
hoofdcomitó voor do stieliting vaa een verblijf
voor den oud-Indiscben militair, mevrouw Fok-
kensEngelen, heeft aan een gfoot 'aantal
echtgenooten van burgemeesters het verzoek
gericht, in hare gemeenten dames-stadgenooten
te willen opwekken tot het houdtn eenor inza
meling ten behoeve van die stichting op eene
ijze, die haar het best voorkomt.
Examen radio telegrafist.
De directeur-generaal der posterijen en tele-
graphie maakt bekend, dat in de maand Decem
ber e.k. een examen zal worden gehouden voor
het verkrijgen van certificaten voor radiotele
grafist eerste of tweede klasse.
Verzoeken om tot dit examen, dat voor ieder
is opengesteld en waarbij de Nederlandsche
taal zal worden gebezigd, te worden toegelaten,
moeten vóór 25 November a.s.. onder nauwkeu
rig© opgave van naam, voornaam cn woon
plaats, en met overlegging van eene gezegelde
geboorte-akte, tót den directeur-generaal voor
noemd worden gericht.
Do eisolien, welko aan do '©nndidaten worden
gesteld, zijn omschreven in het in do „St.-Ct."
afgedrukte programma.
Onlusten En Djambl.
(Officieel.). Bij het Departement van
Koloniën is het volgoude bericht uit Indië
ontvangen
Kolonel Kroesen is den 8sten dezer te
gg.i.i-w-nyi -ixtroarct x amoesi,
Paoe Sarolangoen, Bangko, Rantau Pand-
jang, Moeara Boengo en Moeara Tebo te
nebben bezocht.
Nagenoeg de geheele bevolking is in hare
dorpen teruggekeerd en biedt de behulp
zame hand bij de gevangenneming van de
opstandelingen. Van de zeventien hoofd
leiders zijn er nu negen gearresteerd. Eenige
verzetieiders bevinden zich nog in de boven
Batanghari-streek nabij Telok Koeali, al
waar verschillende afdeelingen aan het
patrouilleeren zijn.
De dood van controleur Walter.
Aan een particulier schrijven uit Djanibi ont
leende <Ie „Mak. Crt.'» het volgende:
D© hoer Walter is door de opstandoljngen
rermöord. Een goede, brave kerel is gevallen
als slagtoffer van zijn plicht. Kalm is hy den
dood ingegaan. Nadat .Mosara Tambesi was
overvallen, 'de aanwezige pradjoerits vermoord
en d© Europeesch© gebouwen verbrand, trok
ken dc opstandelingen op naar Saroelaugoen-
Djambb De heer Walter was daar achter geko
men en had aan den eiviel-gezaghebber van
Hoeroelangoen-Palembang om bijstand ge
vraagd. Deze werd onmiddellijk gezonden, doch
de afstand bedraagt een halve dag loopens. Dat
bleek te lang. Vrijdag den 8en dezor werd de
eiviel-gezaghebber van Soeroelangoen, de heer
Gerth van Wijk, door den hoor Walter opge
beld, cn vroeg hij, wanneer hulp kon worden
verwacht. Op dit bescheid, dat dit elk oogeu-
bliit kon zijn, antwoordde de neer Walter: „De
opstandelingen dringen zeor op, wanneer ge
over een half uur niets meer van mij hoort,
kunt u er verzekerd van zijn, dat ik vermoord
ben." Nog even duurde het g'sprek voort, toen
werd ailes stii. tot plotseling do heer G. v. W.
„brand, brand" boord© roepen. Het verschrik
kelijke had plaats gehadcontroleur Walter
was niet meer.
-.ldaat kent volgens den koning zijns gelijke
niet.
Met een statistiekje werd don correspon
dent bewezen, dat Bulgarije in verhouding
tot haar betrekkelijk weinig talrijke bevol
king in dezen oorlog meer soldaten in het
veld had gebracht dan eenigo andere natie.
Hoewel idealist van aanleg wordt Tsaar
Ferdinand niot het offer van illusies, hij ziet
do dingen zooafc z© zijn. dat heeft zijn harde
carrière hem geleerd. Hoewel hij een „Roal-
politiker" is. laat hij zich bij zijn besluiten
toch niet alleen leiden door kool overleg,
daarbij speelt ook zijn intuïtie een rol.
In c-on gesprek mot Itadoslawof besprak
Von Wiegand de Servische quaest.io en vroeg
hom welken invloed, naar hij dacht, het Bal-
kanprobleom zou hebben op do vredesonder
handelingen.
„Het Balk an probleem Dat is con schim.
Het Balkanprobleèm is opgelost; het waart
alleen nog als oen schim rond door do -kan
selarijen van Europa. Wat ooit het lot van
Servië mogo zijn, en wat do grenzen daarvan
worden, hob ligt niot in_ inijü bedoeling dat'
nu te bespreken. Zooveel is zeker, dat de Ser
visch© grenzen nooit moor Macedonië zullen
insluiten. Macedonië was do quaestie.
Wat. bovendien duidelijk is, dat is, dab Rus
land Ivonstantinopel nooit krijgen zal, moöh
de Dardanellen veroveren.
Nu doze zeer belangrijke dingen vaststaan,
moest het gemakkelijker zijn den vrede to be
reiken ,in hot Oosten dan wellicht in het Wes
ten."
En Roemenië? vroeg de correspondent.
„.Hot is to vroeg om over Roemenië te spre
ken," viel Radoslawoff den journalist in de
rede. „Roemenië's dwaasheid om zonder
eenige provocatie zich willekeurig in dezen
afschuwelijken oorlog to storten, moest voor
de heel© wereld wel duidelijk zijn on wellicht
ook aan Roemenië zelf.
Do prijs, 'dien hot land betaalt voor zijn
dwaasheid cn zijn verraderlijk© houding tegen
over de centrale mogendheden is nu reeds
bitter hoog en wordt wellicht nog hpoger.'-
Onze correspondent te Soerabaja seinde dd
9 November, dat op den speeialen trein
den gouverneur-generaal tusschen Madioen
Djocja mot bamboestaven is geworpen. F
balkon van liet salonrijtuig werd beschadig
Niemand werd gowond.
Uit do Staatscourant.
Bij K. B. ia met 16 Nov. benoemd by heb
res. pers. der landm., 'met bestemming voin
den dienst bij do landw., bij de inf. der landv,
tot res. kapt. dc gep. kapt. der inf. G.'Aa r
van het leger in Ned. Indië.
Vergoeding wegens kostwinnerschap.
Door den Minister van Oorlog is aan de bur
gemeesters het volgend© schrijven gericht:
Ten einde eon gelijkmatige toepassing i
verzekeren van hetgeen is bepaald in hot
hoofdstuk „Huwelijk na de opkomst" van mijn
brief van 2-5 Februari 1916 (aan de eciitgenoc-.
wordt over het algomeen geon vergoeding toe
gekend, zoo zij vóór haar huwelijk samenwoon'"©
met verwanten, die in haar onderhoud voc: -
zagen, en na haar huwelijk met die verwant*" i
is blijven samenwonen), heb ik de eer n me'..1
te doelen, dat het mijn bedoeling is, deze rege
ling als richtsnoer te nemen, niet alleen ten
aanzien van huwelijken na 25 Februari 191'J
gesloten, doch ook met betrekking tot die.
welke reeds vóór dezen datum zijn aangegaan.
Van deze regeling mag slechts in bijzondere
gevallen worden afgowoken, b.v. wanneer ia
de geldelijk© of gezinsomstandigheden van do
verwanten, met wie de echtgenoot© samen
woont, zoodanige ongunstige wending is geko
men, dat zij in het onderhoud der vrouw niet
meer of niet meer ton volle kunnen voorzien.
U gelieve zich in den vervolge, voor zooveel
noodig, naar hot vorenstaand© te gedragen en
d© uitbetaling van do vergoedingen, welko in
strijd met dien regel mochten zijn toegekend',
te staken.
Op na te melden vraag van het Ka
merlid, den heer W ij n b e r g e n, be
treffend© to vool uitbetaald© vergoeding
wegens kostwinnerschap, heeft de M i-
nister van Oorlog het daaronder ver
melde antwoord ingezonden:
Naar aanleiding waarvan, op welk© gronden,
en met inachtneming van welko rechtsbeginse
len is onder dagteekening van 27 September 1
door den Minister van Oorlog aan „Heëre?!
Burgemeestere dor onderscheidene gemeenten"
gezonden de navolgende circulair©:
„Herhaaldelijk wordt mij door burgemeester-,
bericht, dat tengevolge van het niet of niet
tijdig ontvangen van eon opgaaf, als bedoeld in
20 der Militie-Vergoedings-Instructie, 2'J
der Landweerinstructie III, of 28, eerste lid.
der Landstorm-Instructie, aan betrekkingen
van dienstplichtigen te veel vergoeding wegens
kostwinnerschap is uitbetaald.
Meermalen echter verzekert de betrokken
militaire autoriteit dan de opgaaf wel degelijk
te bestemder tijd to bobben verzonden.
Ik acht het nuttig, u thans in het algemeen
te berichten, dat ik in beginsel in dergelijke
gevallen do te voel uitgekeerde gelden ten
laste van den burgemeestér moet laten, voor
zoover ik geen aanleiding mocht hebben om do
juistheid van de bewering der militaire' autori
teiten in twijfel't© trekken.
Antwoord van den keer Bosboom, Minis
ter van Oorlog. (Ingezonden 9 November)
De aanleiding van d© aan do burgemeesters
gezonden circulair© is gelegen in het toenc^
mend aantal gevallen, waarin door burgemees
ters te voel vergoeding wegens kostwinnerschap
werd uitbetaald aan de betrekkingen van
dienstplichtigen, niettegenstaande door de be
trokken militair© autoriteit op tijd een opgaaf,
als bedoeld in 20 der Milftiè-Vergoedings-
Instructie, 20 der Landweerinstrctie IH of
28, eerste lid, der Landstorm-Instructie was
verzonden.
D© gronden ©n rechtsbeginselen, waarop de
circulaire steunt, zijn deze, dat te' veel uitbe
taalde vergoedingen geen vergoedingen zijn,
verschuldigd ingevolge art. 84 der Militiewet,
art. lóbis der Lanilweerwet of art. 9 der Land
stormwet dat daaraan de betrokken Ministers
liun goedkeuring dan ook niet kunnen li echten,
en dat zij dus. ingevolge het tweede lid van art.
9 van het Militie-Vergoedings-Besluit, art. 9
van het Landweer-Besluit III en art 30 van
het Landstorm-Besluit, niet ten laste van
's Rijks kas verevend kunnen worden.
Naar de meening van den Minister van Oor
log legt art. 84 dor Militiewet, waarvan het
tweede lid bepaalt, dat, wanneer in geval van
oorlog, oorlogsgevaar of andere buitengewone
omstandigheden de militie geheel of ten deele
buitengewoon onder de wapenen is geroepen, d©
gelden, bënoodigd voor do uitbetaling van de
in dat artikel bedoelde vergoeding, naar bij
Koninklijk besluit to stellen regelen, voorge
schoten worden uit do gemeentekas, op die ge
meentekas een niet te ontkennen risico Hij
vermag echter niet d© gemeenten van dit bij de
wet opgelegd risico tc ontlasten. Terugbetaling
aan dc gemeentekas van te veel uitbetaald©
vergoedingen kan dan ook, zijns inziens, alleen
feschieden in geval schuld of nalatigheid aan
e zijde van de militaire autoriteit zoo al niet
gebleken, dan toch aannemelijk is.
Muziekkorpsen.
Naar aanleiding van het foit, dat herhaalde
lijk verzoeken worden gedaan om personeel, dat
naar do landweer meet overgaan, ter beschik
king te mogen houden, omdat het deel uit
maakt van een vrijwillig muziekkorps bij dat
onderdeel, heeft do Opperbevelhebber den in
specteur der infanterie doen weten, dat, aan
gezien de dienstplichtigen onder de wapenen
Radoslawoff. dien men in Bulgarije gaarne
den „Bisruarsck van den Balkan" noemt, ie<*d©
in zijn gesprek met don journalist sterk den
nadruk op wat hij kenschetste als de „onver
breekbar© solidariteit dor Midden-Staten. irf
don oorlog en ten aanzien van den vrede."
„Inzoover als Bulgarije cn Turkije betreft
en ik spreek alleen over dezo twee landen,
daar ik daarvan meer weet deze kunnen
den oorlog onbepaald lang volhouden. Mot
kort© tusschenpooz. il is ons land nu binnen 5
jaren in den derden oorlog. "Wij zijn aan 't
oorlog voeren gewend geraakt, al zouden wij
da voorkeur geven aan vrede zooals ieder volk,
maar dio vrede moet ih overeenstemming zijn
met d© belangen van onzo bondgenooten. Tur
kije is nu ai bijne 8 jaren in oorlog en het
strijdt nu onder hetero auspiciën en heter©
voorwaarden dan ooit t© voren in dio period©
en het kan evenals wij en do andere bondge
nooten volhouden tot men aan do overzijde in
ziet, dat het nutteloos is door te vechten.
Ook Radoslawoff was verbaasd, dat Amerika
zoo weinig had gedaan om den wereldvrede te
herstellen. Met eenigo complimenten aan het
volk der Vereenigde Ötaten vroeg hij: „is or
een werkelijk ernstig© wil in do vredesbeweging
in uw land? Wat beteekent een „League to
enforce peace" voor d© men schel ij Jclieid en do
beschaving als die pas in actie komt, nadat de
oorlog over is? Misschien ben ik niet goed
geïnformeerd, maar het schijnt mij toe, dat
de president, welko pogingen hij dan ook moge
hebben gedaan, zich heeft bepaald tot drie der
West-Europeesche hoofdsteden met verwaar-
loozing van hot oosten, bovenal van Rusland.
Zou het niet mogelijk zijn in liet Oosten den
draad te vinden, dio hot mogelijk maakt het
warnet van den oorlog te ontwarren en die
leidt naar den vrede?"
Met oprechten ernst gaf Radoslawoff uit
drukking aan zijn vreugde over de proclamatie
van het Poolsche koninkrijk. („N. Ct.)