Vrijdag 3 November 19X6
OP ZEE.
Ean bezoek aan de
Artillerie-Inrichtingen.
Binnenland.
Onze Koloniën
Legerzaken.
Marinezaxsn.
CejTBSjjejidsntie,
DE SOIjDATENOOÜRANT van
Dezer dagen, hebben we melding gemaakt van het overlijden van den vroegeren
koning Otto II van Beieren. Hij heelt echter niet geregeerd, dan in naam. In
1848 geboren, vertoonden zich bij hem in 1870 reeds verschijnselen van geest-
verbijstering, die steeds toenamen, zoodat hij weldra moest worden opgesloten. Men
bouwde voor hem het kasteel Fürstenried, en daar heeft hij veertig jaar doorgebracht
en is er ook gestorven. We geven van het kasteel een afbeelding.
'komt, maar het is onzeker wanneer hij zal
•omen.
Geen mensch in het Duitsche Rijk zou bereid
«yu, een vrede te aanvaarden, die do nederlaag
«an Duitschiand in zich zou sluiten, die de
j'eemoediging van Duitschiand, zijn verklei
ning, zijn duurzame ellende zou bettekenen.
Daaromtrent is geen verschil van meening.
tlets anders echter is het en daarover hebben
noch Hindenburg, noch Lndendorff zich uitge
laten of de oorlog met wil en bedoeling van
de politieke leiding des rijks moet worden voort
gezet tot de volledige nederwerpmg van den
vijand of dat men de mogelijkheidopen laat
hem op een vroeger tijdstip te beëindigen, dat
intreedt- zoodra de veiligheid van het lï ijk is
gewaarborgd en de tegenstander tot vrede be
reid is. Voor den soldaat is dat geen vraag;
hij voert oorlog, zoolang bet hem bevolen is en
hij strijdt, in zekere verwachting van de over-
winning. Maar voor den politicus ia dat ook
geen vraag; hij zal aan een vroegeren goed-
koopen vrede, zoodra hij bereikbaar is, de
voorkeur geven boven een latere, duur gekocht?,
4 indien ook al volkomener, overwinning. Ook
daarover bestaat onder het Duit6cho volk geen
verschil van meening; een goede vrede in het
jaar 1917 is beter dan ©en volledige overwin
ning in het jaar 1900 en
in deze opvatting ligt geen tegenstelling mot
de uitlatingen van Hindenburg, zij vormt or
slechts de noodzakelijke politieke aanvulling
van. Reeds alleen de gedachte, dat de vrede
ons eerst in het jaar 1917 beschoren zal zijn,
wekt bedruktheid in de harten. Tusschen don
datum van het interview en het begin van het
jaar 1917 liggen twee maanden winterveld-
tochfc, ligt de Kersttijd, dien men eens den vroo-
lijko, den zalige, den genadebrengende noemde.
Maar sedert deze jaren zingt men dat lied
niet meerEr ligt veel leed, dood en nood
danrtusselien. Geen voelend mensch kan dat.
wat ons tot dan nog wacht, anders beschouwen
dan als een vreeselijko noodzakelijkheid.
In zekeren zin hebben ook Hindenburg en
1/udendorff niet slechts als soldaten gesproken,
maar ook als pol,itici. Nog steeds wapenen ooly
de tegenstanders zich met vertrouwen in de
overwinning, nog steeds verlengt het verleide
lijke woord: „nous les aurons!" van de andere
zijde dezen ontzettenden oorlog. Daartegen is
Hindenburgs verzekering gericht: „Indien zij
dat (de doorbraak) willen bereiken, kunnen zij
nog dertig jaar aanvallen De Fransohen .too-
nen in den tegen woord igen oorlog een groote
taaiheid, maar zij roeien zich zelf door deze
strijdwijze uit, en ook hun taaiheid zal hun
niets baten, omdat ze ten slotte er niet meer
zullen zyn."
In deze woorden ligt een waarschuwing aan
de Franschen verstandig te ziin en voor het
belang van hun zelfbehoud niet verder een
hindernis voor den vrede te zijn. Dezo waar
schuwing zal te meer uitzicht hebben gehoor
te vinden, boe duidelijker blijkt dat we zelt de
rede bezitten, die wij anderen toewenschen, dat
wij zelf geen hindernis zijn voor een spoedige
beëindiging van den oorlog. Indien men
dezen oorlog tot in het onzekere verlengt, dan
zou betzelfde, dat Hindenburg van de Fran
schen zegt. van allen golden: niet alleen voor
Frankrijk, geheel Europa zou zich zelf uit
roeien. Amerika en de gele wereld zouden dan
de erfgenamen zijn.
"Wij echter willen, dat Europa leeft, niet
alleen dat heb Duiteche volk dat ook de
andere volken leven, die zooveel bydroegen tot
den vooruitgang van de mensckeiijke bescha
ving en daartoe nog zooveel kunnen bijdragen.
Wij wi'len dat ook Frankrijk zal leven, zien
met oprechte droefenis dat land verbloeden,
dat land. dat wij nimmer hebben gehaat. Voor
Duitschiand, voor Frankrijk, voor Rusland eu
voor Engeland willen wij den vrede, vrede voor
dc-ze geheole bloedende wereld!
II. (Slot.)
„Elders" i> het munitiebureau van de A. I.
gevestigd Hier wordt o.a. het materiaal opge
slagen oestemd om door particuliere fabrieken
.verder verwerkt te worden. De projectielen
worden hier uit een massieve staaf geboord ol
•wel geperst uit een massief blók metaal.
En dan maakt men hier ook de springladin
gen voor de geschutprojectielen. Daarvoor
wordt een scheikundige stol' gebezigd, het tri
nitrotoluol, bij verkorting trotyl ge
noemd.
Die stof wordt in schijven samen geperst en
daaruit wordt dan de lading opgebouwd. Alle
•patronen worden hier gemaakt, behalve de
scherpe geweerpatronen, die in de vorige in
richting gefabriceerd worden. Ook do patroon
houders worden hier vervaardigd.
Wat van do particuliere fabrieken komt,
wordt in dit filiaal der A. I. gekeurd. De pro
jectielen worden hier van een kaporen band
ivoorzien om ze in den geschutloop te doen
'draaien.
Do staven, waaruit de projectielen vervaar
digd worden, komen gewalst uit het buiten
land. Ze liggen in groote hoeveelheden opge
stapeld: door het gewicht ervan is do bodém
ingezakt.
Merkwaardig was ook nog een kijkje in de
werkplaats, waar de hulzen van do geschut-
projectielen met kruit worden gevuld. Dat
kruit bestaat uit holle bruine pijpen, welke
aan... macaroni doen denken. Dit kruit komt
uit Zweden, doch het wordt ook bier te lande
vervaardigd Het wordt afgewogen cn vervol
gens worden de hulzen er uit de baud met ge
vuld.
Weer ..elders" zijn de constructie-werkplaat
ten gevestigd, waaraan den tweeden dag een
bezoek gebracht werd.
Hier legt men zich toe op het fabriceeron en
herstellen vsn affuitage, artillerie-voertuigen,
richtmiddelen, bedienir.gsgeroedschep, paarden
tuig, waarnemingrinetrumenten, telefoocmate-
rieel, optische instrumenten, afstandsmeters
enz.
Gedurende de mobilisatie :s hier nog ij geko
men eon herstel- eu aanmaakplaat© voor rijwie
len cn e«n herstelplaats voor motorrijwielen en
?uto'6.
Het bedrijf heeft verschillende afdeelingon,
metaal-draaierij, zadej-majterij, verve
De Dultsche aanval in het Kanaal.
LONDEN. In de Lagerhuiszitting zei.de
minister Balfour, in antwoord op een vraag
omtrent den Duitschen aanval in het Ka
naal, dat het onjuist is, dat er geen Duit-
oche torpedojagers verloren zijn gegaan.
Er zijn Duitsche torpedojagers door het
Engelsche artillerievuur geraakt, maar er
was niet baweerd, dat ze door geschutvuur
tot zinken zijn gebracht. Volgens bij de
Admiraliteit ingekomen berichten waren
twee Duitsche torpedojagers op mijnen ge-
loopen, die zich in de daar gelegde netten
bevonden, en zijn zij dientengevolge waar
schijnlijk gezonken. Zes nettendrifters zijn
verloren gegaan, maar de Queen" had
kunnen behouden worden, zoo de kapitein
tevoren had ingezien, dat het schip zes
uren had kunnen blijven drijven.
De torpedojager „Nubian", die de Duit
sche flottilje bad aangevallen, werd getor
pedeerd, doch had desondanks'naar de
haven gebracht kunnen worden, als er niet
een hevige storm gewoed had. De torpedo
jager „Flirt" werd in het duister verrast en
op korten afstand in den grond geboord.
Zoo het de bedoeling van den vijand is
geweest den uiterst belangrijken trays-
Kanaaldienst te belemmeren, dan heeft hij
dat-doel niet bereikt, ofschoon ^hij do voor
dooien had van hem, die een strooptocht
onderneemt, dat hij nl. zelf tijd, doel eu
weg kan uitkiezen.
De „U 53".
BERLIJN, (Officieel.) De onderzeeër
,,U 53" is van zijn actie aan de andere
zijde van den Atlan' ischen Oceaan behou
den naar Duitschiand teruggekeerd.
De „Marlna".
WASHINGTON. De consul van de
Vereenigde Staten to Queenstown
heeft iiet departement van bui-
tc-ulaudsch? zaken medegedeeld, dat het in
den grond geboorde stoomschip „Manna"
een bemanning had, bestaande uit Engel-
schen en Amerikanen. Het was door kanon
vuur tot zinken gebracht, zonder dat een
waarschuwing vocaf was gegaan.
Er zal onmiddellijk een onderzoek worden
ingesteld, leueinde uit te maken of Duitsch
iand zijn beloften aan Amerika heeft ge
schonden.
rij. Eu dan zijn er natuurlijk ook magazijnen
voor materialen en espeditie. Tijdens de mobi
lisatie is het belangrijk gegroeid: het aantal
werklieden is bijvoorbeeld vijfmaal zoo groot
als vóór de mobilisatie. Het personeel is voor
een groot deel onttrokken aan de gemobiliseer
den: in hoofdzaak werken hier vaklieden. In den
aanvang ging het gemakkelijk in do behoef to
aan personeel te voorzien doordat tal van par
ticuliere werkgevers hun arbeiders ontsloegen.
Doch daarna moest men ook tot de gemobiliseer-
den zijn toevlucht nemen.
Alle afdeeliogen 6taan onder leiding van offi
cieren-werktuigkundigen onder dezen staan
weer technische opzichters.
Als beginsel geldt, dat wat de C. W. zelf
niet kunnen presteeren, uitbesteed wordt; dit
zijn belangrijke hoeveelheden. Daarnaast
wensohto echter het departement van oorlog te
beschikken over eigen werkplaatsen, ten einde
op de hoogte to blijven van de eischcn aan de
verschillende werkstukken te stellen. Men weet
zoo ook welke prijzen door de particuliere in
dustrie kynnen worden gevraagd. De hoofdbe
doeling der C. W. is het uitvoeren van herstel
lingen. Thans worden vooral goederenwagons
gemaakt, keukenwagens en - keukenautomobie
len, affuiten voor de veldartillerie on houwit-
ser-afdeelingen, caissons voor deze laatste, za
dels, wielen, materiaal voor het vervoer van
mitrailleurs en do patronentdaarvoor, opzetten,
kompassen, enz.
Een voornaam onderdeel der werkzaamheden
vormt de vervaardiging van rijwielen. Er wordt
nu oen eigen rijwiel gemaakt-, dat voldoet aan
alle militaire eischen. Eerst had ons leger rijwie
len van één fabriek. Toen met de mobilisatie
rijwielen gerecjutreerd werden, kreeg men ze
uit den aard der zaak van allerlei merken, bin-
nenlandsch© zoowel als buitenlandscho. Ten ge
volge van een niet altijd even voorzichtig ge
bruik door onze militaire wielrijders gingen die
fietsen allerlei gebreken vertoonen. En nu was
de moeilijkheid, dat men voor die veelsoortige
stalen rossen niet over de noodige verwiasel-
stukken beschikte. Zco is men er dan toe geko
men een eigen legerrijwiel in elksar te zetten,
een etevig karretje, dat beter tegen een stootje
kan dan eon toermachir-e. Het rijwiel is ont
daan van alle luxe: het heeft geen dubbele ver
snelling, geen freewheel, geen rem. De voor
naamste cnderdeelen worden uit het buiten
land betrokken, n.l. van de ,,B. S. A." (Bir
mingham Small Arms) fabriek. Men krijgt op
die wijze een eenheidsrijwiel, waarvan da on
derdooien kunnen worden opgelegd, evenals
bij de geweren. Het rijwiel is wel reeds geble
ken CCA belangrijk oydeuKel der bejvapeping
Een telegram uit Newport News in Vir
ginia deelt mede, dat er 50 Amerikanen aan
boord van de „Marrna" waren toen het
schip den 21sten September van daar ver
trok.
LONDEN. De reeders van de „Marina"
verklaren thans, dat 86 man aan wal ge
bracht zijn. Achttien man worden nog ver
mist.
LONDEN. De gezagvoerder en vijftig
man van de equipage van de „Marina" zijn
verdronken. Veertig overlevenden zijn aan
land gebracht.
LONDEN. De Amerika aai sche consul te
Queenstown hoeft oen telegram ontvangen,
berichtend dat 51 Amerikanen, die aan
boord van de „Marina" waren, gered, zfs
om het leven gekomen en twee gewond zijn.
LONDEN. Een. telegram uit. Skibbereen
(zuiden, van Ierland) deolt mode, dat de
„Marina" aangevallen werd door twee
Duitsche onderzeeërs.
De duikbootenoorlog.
EERLIJN. Drie onlangs naar de
bases teruggekeerde duikbooten hebben
in het Kanaal in enkele dagen te
zamen 21 schepen met een gezamenlijken
inhoud van 28,500 ton in den grond ge
boord. Daaronder bevonden zich de volgen
de in de dagbladberiohten nog niet genoem
de schepen: de Fransche bark „Condor"
van 760 ton, de Fransche bark „Canne-
bière" 2454 ton, met verfhout, de Fransche
driemaster „St. Charles", 521 ton, met een
lading van 420 ton aan visch.
De vaart op de Witte Zee.
De Noorsche Reedersvereeniging heeft,
vólgens een bericht van het bureau „Nor
den", bekend gemaakt, dat de goheele vaart
naar de Witte Zee en zoodoende alle toe
voer van contrabande door middel van
Noorsche schepen naar Rusland is stop
gezet.
Luit -kolonel Van der Weijden.
De oorrespondent va nhet „Hdbl." te Soera-
ba ja seint dd. 30 dozer
„Luitenaut-kolonel J. van dex Weijden, do
bekende schrijver van de brochure over de ver
dediging van lndie, werd bij aankomst te Sin
gapore, aan boord van de „Vondel", door de
Engelsche autoriteiten van boord gehaald, die
hem verschillende vragen stelden."
Do proefvliegtuigwedstrijden.
Maandag werden op d© terreinen der H. P.
V. C. achter Houtrust, Den Haag, de wed
strijden der proefaeropiaansporteommissie ge
houden. Er was veel belangstelling van de
zijde,van het publiek.
De zeer krachtige wind werkte weinig me©
om don wedstrijd te doen slagen.
De uitslag nas: klasse A dubbelduwschroef-
hnndsiarter lo pr. verg. zilv. med., uitgeloofd
door 't. N. O. comité, J. H. W. v. d. Muelcn,
42 cec.2o pr., brenz. med., uilgel. uoor 't
N. O. CV, J, Lipjes Jr. 31 sec.3e pr., verg.
zilv. med., J. D. Carley Jr., 24 sec.; klasse B
dubbe'.duwscli roef grond starter, le pr., verg.
zilv. med.. uitgeloofd door 't N. O. C., J. H.
W. v. d. Muelen, 15 sec.; 2e pr., bronzen med.,
uitgeloofd door 't N. O. C., H. v. Kysden, 8
sec.klasse C afdeeling a. trekschroefgrond-
starter, lo pr., verg. zilv. med., uitgeloofd door
het N. O. CV, J. H. W. v. d- Muelen, 31 sec.;
2e pr., bronz. med., uitgeloofd door heb N.
O. O., H. v. Eijsden, 9 sec.; aid. b. enlielduw-
schroefhandstarter, le pr., J. A. W. v. d.
Muelen 4öJ sec.
Na afloop reikte do heer De Booy de prijzen
aan do winnaars uit.
De Waterwegen.
Dinsdag was het 50 jaren geleden, dat door
den Prins van Oranje, onder do gemeente
's-Graveusande de eerst© spade gestoken werd
op den Hoek van Holland, ter verbetering van
den Waterweg van Rotterdam naar zee., ter
wijl het Woensdag 40 jaar was geleden dat het
Noordzeekanaal naar Amsterdam werd ge-
r.p-rd en dit in waarheid een zeehavenstad
werd.
iii-Jt het oog op de tijdsomstandigheden is
een feestelijke herdenking van Regceringswege
van deze herinneringsdagen. achterwege ge
laten.
Mgr. dr. Andreas Jansen -j-.
Op 67-jarigen leeftijd is te Jutphaas Mgr.
dr. Andreas Jansen gestorven, directeur
van hot Aartsbisschoppelijk Museum-
Onder zijn bestuur kwam de regeling tot
stand waarbij het^ Aartsbisschoppelijk Mu
seum met de overige Ufcrechtsche collecties
in één gebouw zou vereenigd worden; hij
heeft de verwezenlijking van dit plan niet
meer mogen beleven.
t© zijn. Bij ons bezoek kwam juist een afdee
ling militaire wielrijders haar karretjes voor
het „eenheidsrijwiel" inruilen: nieuwe, groen
geverfde karretjes met bruinieeren zadels.
Voor het motorrijwiel is het „War Douglas"-
systeem gekozen, dat ook aan bet Franscho
frent in gebruik is De motormitraillenrseotie
wordt bediend door een Hollandsche fabriek.
Eysink te Amersfoort.
Een doorioopemle bron van zorg levert voor
de directie der C. W. liet feit op, dat men vooi
liet materieel grooiendeels op het buitenland
is aangewezen. Het bedrijf gaat zeer gebulrt
onder invoermoeilijkheden. Zoo kan het bin
nenland niet yoldoendo in de behoefte aan
fietsbanden voorzien.
In de smederij werkt o. a. een stoomhamer
van 1000 KG. valgewicht; er staat een hydrau
lische pers van 200 ton. De afdeeling metaal
bewerking heeft o. a. special© machines voor
het aanbrengen van verdeelingen.
In de hout werker ij staan o.m. een speken-
copieerbank en een stokkenbank voor het ver
vaardigen van stokken voor draagbaren.
De rijwielafdeeling is voorzien van een ce-
menteerovcn voor het verstalen van ijzer. Ook
in de autobranche komt deze inrichting te pas
om 'assen on onderdeden van een stalen huid
te voorzien.
Tijdens de mobilisatie is een reparatie-inrich
ting voor auto's en fietsbanden opgericht.
Een bron van zorg leverde ook het feit op,
dat men in liet begin der mobilisatie moeilijk
heden had met het verkrijgen van „kalkoenen"
(ijzeren punten die des winters in de hoeven
der paarden worden geschroefd om ze vaster
op hun heenen te doen staan. Die werden in
o:is land niet vervaardigd en dus moest men
ze uit Zweden laten komen.
Nu maakt men die kalkoenen ook zelf
daarvoor zijn speciale machines aangeschaft,
roodftt men thans in de geheel© behoeft© van
het leger kan voorzien. Enkele dier machines
zijn uit het binnenland betrokken, zooals de
valhamers.
Evenals „elders" heeft men ook hier om in
de behoefte aan werkr»ïmte t© voorzien, maga
zijnen naar elders verplaatst. Zoo is een stee-
nen loods tot nuto-afdeeüner ingericht en is ©en
andere bergruimte tot zadelmakerswerkplaats
Terheven. Daardoor zijn de hygiënische maat
regelen ten behoeve der werklieden wel wat in
het gedrang gekomen....
In de machineafdeeling werkt ook een nacht
ploeg om zooveel mogelijk nut van de machines
te trekken.
De dagploeg, die veel sterker is, werkt drie
dageii jjej yeok pvpg. Qp dltgép, TOcdt gr
De ruimhartige en voclzijdig-begaafde
mensch, wiens dood allereerst voor Katho
liek Holland een verlies boteckent, zal ook
daarbuiten bij velen een sympathieke her
innering achtergelaten.
Voorkoming van brandgevaar.
Hot komt herhaaldelijk voor, dat bij werk
zaamheden aan gebouwen brand ontstaat ten-
gevolgo van onvoorzichtigheid der daarmede,
belaste werklieden. Jn het bijzonder is dit het
geval bij loodgieterswerk on bij het afbranden
van oude verflagen door schilders. Door den Mi
nister van Bi&nenlandsche Zaken is reeds vroe
ger de wen schel ijk heul uitgesproken, dat van
geinoeutcwego maatregelen tot voorkoming van
dit gevaar worden genomen Tot dusverre wer
den echter slechts in enkele grootere gemeen
ten verordeningen te dezer zake in het leven
geroepen. Daarom heeft de Minister den Com
missarissen der Koningin verzocht nogmaals de
aandacht van do gemeentebesturen te vestigen
op het nut van de vaststelling van bepalingen
tot bestrijding van brandgevaar, op de over
treding waarvan straffen gesteld kunnen wor
den.
Onlusten In DjjambE.
(Officieel.) Bij het departement vau kolo
niën is het volgende bericht van den gou
verneur-generaal van Ned.-Indië ontvan
gen
Kolonel Kroesen seinde dat een patrouille
in de Ajorhitamstreck Hadji Makmoed, bij
genaamd Paugeran Hadji Oemar, gevangen
nam. De bevolking van Djemih, in het
zelfde gebied, leverde twee hoofdleiders uit,
van wie oen den bijnaam droeg van Pan-
goran Ratoe. De bevolking van de Bov
Toengkal keerde, met uitzondering van een
dertigtal, in hare dorpen terug; die van
Aoergading (aan de Tambesi) leverde twee
vait do gewapende politie afkomstige kara
bijnen uit.
Gouverneur Staal.
Do nieuwbenoemde gouverneur van Suriname,
de hoor Staal, die Vrijdag 3 Nov. per s.s
„Nickerie" van don Kon. "West-Indischen
Maildienst naar do West vertrekt, zal dien
dag per Hollandsche Spoor van 11.40 minuten
dos ochtends do residentie verlaten.
Landweer.
(Of f i c i e e 1.) De dienstplichtige on
derofficieren, korporaals en soldaten der
Lanuweorlicbting 1916c? (militielichting
1909) worden op 17 November e.k. in het
genot van onbepaald (klein) verlof gesteld.
Uit de Staatscourant.
Dc 2e luitenant dor inf. O.-l. leger W. A.
M. Molenaar wordt 2 Januari gedeta
cheerd bij de Kon. Mil. Academie.
De voor liet O.-I. leger bestemde 2c luite
nant der inf. If. J. deJamaer zal 17 No
vember met het stoomschip „Kawi" zijn be
stemming volgon.
Do bij het leger in Ned.-Indië benoemd©
2© luitenants der inf. A. V o i g t en E. 'I
Ken gen zijn onderscheidenlijk ingedeeld bij
het 3e_ en 4öo bataljon landweer-infanterie.
Bij K. B. is met ing. 1 Nov. aan den inmid
dels tot majoor bevorderden gep. kap. der art.
G. 1' Bouten (die op aanvrage weder werd
'in dienst gesteld) op aanvrage opnfeuw oen
eervol ontslag uit den mi!, dienst verleend cn
hem 'onder intr. van het voortd. pens. ad
1734 's jaars, hem vroeger toegekend, een
vernieuwd voortel, pens. verleend van f 2275
's jaars.
Mutaties.
Bij Kon. besluit zijn benoemd:
A. mei ingang van l November 1916, lo. bij
den Gcneralen Staf, tot (uit.-kolonel, de ma
joor C. van X nine n, van dien staf; 2o. -bij
het wapen der infanterie, tot kapitein, de cer-
ste-luitenaut II. M. W. L. van Benne-
k o m. van het le regiment; 3o. bij het wapen
der artillerie: tot luitenant-kolonel, de majoor
op nonactiviteit F. Arónstcin. van het
wapen; bij dc vesting-artillerie, bij hot Se regi
ment, tot commandant van het korps, de luite-
m.nt-koloncl D. G. van der Voort
Maarschalk van hot le regimenttot ma
joor, do kapitein F; H. Urabgrove, van
het 3o regiment veld-artillerie; bij het 2e regi
ment, tot inujoor dc kapitein J. van Gas
tel, adjudant van het korps; bij de bereden
artillerie, tot luitennnt-koloncl bij hun tegen
woordig korps, do majoors J. (J. P. ,W. A.
Steen kamp eu J. M. H. v a n der
Grinten, 'onderscheidenlijk van het 3e cn
van het le regiment vold-arrillerio; 4o. bij het
wapen der genie, tot luitenant-kolonel, de ma-
'gewerkt van 6 uur 's morgens tot S uur
s avonds niet een rust vau 12IJ en twee
kleinere rusten van Sj9 en van 516. Dc
«ormfte werktijd is vau 65J, met dezelfde
rusttijden.
Op onze nu volgende rondwandeling door de
verschillende gebouwen, passeerden wij op het,
binnenplein voertuigen van allerlei aard, welke
er opgesteld stonden, als was zoo juist een
legermacht hier binnengerukt. Zoo stonden
Incr ook kratten voor het vervoer van ge-zon
den, te plaatsen op chassis, welke voor dit
doe! gerequiroord worden. Ze zijn vervaardigd
volgens aanwijzingen van den directeur van
den gemeentelijken geneeskundigen dienst van
's-Gravenhage.
In de grofsmederij worden, bij hele stapels,
de kalkoenen vervaardigd. In een ijzeren lint
wordt het model geperst, heels reeksen achter
elkaar. De kalkoen ,in zijn ruwen vorm wordt
uitge.ponst, afgeslepen en van een schroefdraad
voorzien.
De hamer met zijn 1000 K.G. valgewicht
was juist bezig een blok ijzer af te hakken van
een gloeiendeu ijzeren balk van respectabelen
omvang.
Wat dc vervaardiging van keukenwagens
cn -auto's betreft, do kisten en de onderstellen
daarvoor worden door do particuliere nijver
heid geleverd. I)e wagens worden echter aan
de W. samengesteldde haarden en dc
ketels worden hier vervaardigd. De keuken
auto's zijn speciaal voor de cavalerie bestemd.
In de ververij krijgen de verschillende
soorten wagens de veldkleur, lichtbruin, met
het oog op de weinige zichtbaarheid. Ook bran
cards cn auto-brancards worden hier vervaar
digd.
Een speciaal keur lokaal is ingericht om al
die veelsoortige ingrediënten te onderzoeken.
Hier staan bijv. ook pionier-gereedschappen,
als reusachtige houten hamers, welke gebezigd
worden voor batterijbouw. De geweven stoffen,
tentdoek bijv., worden in een trekbank ge
keurd cn met oen waterdichtmeter beproefd.
Een partij afgekeurde spoorwegassen, waarop
dc directie der O. W. de hand beeft kunnen
leggen, blijkt uitnemend materiaal te zijn, om
daarnit gewone assen te draaien.
In de smederij worden de affuiten en de
vuurmonden herste'd, welke belangrijke repa
ratie behoeven (de smeden bij de corpsen ver
richten de kleine herstellingen). Hier, in de
smederij, is men uitgerust met een autogene
Inschinr'chtfne om nror en staal in vloeibaren
toestand nan elkaar te verbinden. Dan worden
hier de metn'en onderstellen voor do cavalerie-
zadelg genmakt.
joor jhr. E. W. van P a n h u y s van den
•taf van liet wanen; oe. bij het reserve-perso
neel der landmacht.: a. bij het wapen der genie,
bij het regiment genietroepen, tot reserve-luit-,
kolonel, do reserve-majoor P. A. M Hack-
stroh, van het korpsb. bij do infanterie der
landweer, tot reserve-majoor de reserve-kapi
tein, met titulaireö rang van majoor, F. C.
Kruyt, van het llo bataljon;
B. met ingang van 30 October 1916, bij de in
fanterie der landweer, tot landwoer-eerste-luit.,
do landweer tweede-luit. F. A. van Dorp,
van het 28e bataljon.'
Bij K. B is aan den tijdelijk benoemden
rescrvc-cersto-luitenant der infanterie G. F. L.
Doorn, op zijn aanvrage een eervol ontslag
uit den militairen dienst verleend;
is aan den re.sexve-majoor G. van S w i g-
hem, commandant van het 47c bataljon land-
weer-infaaterie, op zijne aanvrago een eervol
ontilag uit den militairen dienst verleend;
is aan den tijdelijk als zoodanig benoemden
reserre-carsto-luitenant J. W. Hoekman,
van liet wapen der infanterie, op het daartoe
door hem gedaan verzoek, een eervol ontslag
uit den militairen dienst verleend
is benoemd, bij het reserve-personeel der
landmacht, met bestemming tot reserve-tweede-
luitenant-kwarfciêrmeester, bij het 39e bataljon
landweer-infanterie, do reserve-adjudanfc-onder-
officier-kwartiermcester J. F. C. Oud t, van
het korps
zijn benoemd bij het reserve-personeel der
landmacht, bij het personeel van den Genees
kundigen Dienst, tot reserve-officier van ge
zondheid der 2e klasse, de heeren R. H.
Arntzenius, J, H. M. Herman i en
C. H. D e 1 p r a t, artsen;
zijn benoemd, bij het personeel van den go-
nesekundigen dienst der landmacht, tot officier
van gezondheid der 2© klasse, do studenten in
de geneeskunde (artsen) Y. Wiel'ing a en
H. P o e t e r
Militaire auto's.
In verband met voorgekomen bezwaren te
's-Gravenhage, bij het afdoen van overtredin
gen door militaire berijders van auto's, als ge
volg van de omstandigheid, dat alle onder den
motordienst resortocrende en aan het Rijk toe-
behoorend© auto's hetzelfde provincienummer
H 8385 hebben, is, naar de „Maasbode" meldt,
ter kennis gebracht, dat de vracht- en bak-
auto's bovendien het militair© nummer achter
op moeten voeren, terwijl d« personenauto's dit
nummer op een transparant cn op den linker
chassisbalk dragen, de gevorderde auto's moe
ten behalve dc militaire nummers het oorspron
kelijke provincienummer behouden.
Inlijvingen lichting 1916.
Genietroepen.
In hot tijdvak van 15 December 1916 zul
len worden ingelijfd de dienstplichtigen der
lichting 1916. toegewezen aan het regiment
genietroepen, met bestemming -Voor opleiding
tot milicien-telegrafist of telephonist on werk
zaam hetzij bij' d© posterijen ©n telegrafie,
hetzij bij de spoorwegmaatschappijen
Alleen om zeer gewichtige redenen waar
onder in dit geval ook studiebelangon kunnen
.worden gerekend kan aan deze in te lijven
dienstplichtigen uitstel van eerste oefening
worden verl»ond, indien zij daartoe alsnog ten
spoedigste zelf hun verlangen bij (ongezegcld)
verzoekschrift ,aan den minister van Oorlog t©
kennen geven, met overlegging van een deugde
lijk bowijsRtuk omtrent het werkelijk bestaan
van de reden der aanvrage.
In het verzoekschrift zal de dienstplichtige
behooren to rermeklon dc gemeente, voor welko
hij is ingeschreven, alsmede lift korps en het
korpsonderdeel, waaraan hij is toegewezen.
Do dienstplichtigen zullen echter rekening
moeten houden met do mogelijkheid, dat, het
uitstel wordt ingetrokken, zoodra 3e omstan
digheden daartoe aanleiding mochten geven.
Vliijtulgsn vaor Indiö.
De oorrespondent van het „Hlbl." te Soera-
ba >a ©einde ons d.d. 80 dezer, de gleclitc
qualiteit der uit Amerika 'ontvSrigen Vliegtui
gen cn voegt daaraan toe dat 't ergste wel is,
dat d© metste vliegtuigen al onderweg en be
taald zijn.
Reglamer.t hoofdcursus.
Staatscourant 225 borat het Kon. Besl. van
21 OH. („St.bl." -179) toe wijziging van het
Reglement voor den Hoofdcursus (Bovenklcc-
ding voor muitair personeel cn leerlingen) ut
werkmg tredtnde 1 Dec. a.s.
Bult»rvi*w»n» basoning.
De kapitein ter zco llcsang, chef van de af-
deoiing Personnel aan het i>r; --rteinoni van
Marine. heef: re zijr.:n biueele, aan den
onlangs benoemden lu>tenant ter ze© der c».-do
klasse -iv. F, Yas Dias, namens den Minister
inet een korte toespraak een gouden borlogo ter
hand gesteld, rr.e: een inschrift waaruit blijkt
dat do Minister hem dit aandenken schenkt
„als buitengewone briooning rot erkenning van
de bijzonder goede eigenschappen door hem tij
dens zijn verblijf aan het Koninklijk Instituut
voor do Marine te V.'iilcm'soörd aan den dag ge
legd".
Een massa-r.rtijtei, dat hier wordt gefabri
ceerd, is de plaatijzeren zool voor paardenhoe
ven om het ,,br.Ueiv': van de sneeuw aan <lio
te voorkomen. Dag ca nacht worden ze aan
gemaakt.
D© auto-brancard, welken ue in aanmaak
zagen or. waarvan dc carosserio door do C.
W. wordt gefabriceerd, biedt plant© voor twee
liggende en twee zittend© gewonden.
Houten patroon- on verbandkiston worden
alir.eo in de C. W. gemaakt.
In de zadelmakerij worden behalve dan de
ruiterzadóls ook bajonetsohceden gemaakt en
rijwielzadels, waarin een rubberkussen zit cn
welke zeer duurzaam zijn. Ze voelen wat bard
aan, doch op den duur voldoen zo toth heel
goed.
Speciaal voor de hajonotsclieeden is do zadel
makerij belangrijk uitgebreid; do particuliere
'ndustrie kon de schenden niet leveren. Er
worden in die zadelmakerij eenige duizenden
K.G. leer per week verwerkt. De binnen'and-
che industrie kon in do behoefte nan leer tot
dusver voorzien. Heb was slechts can dor weini
ge artikelen, waarin zij daartoe bij machte was,
Een groote zolder herbergt dc rijwiel fabriek,
aan den oenen kant zijn de reparatie-afdecling
en het magazijn der onderdeden gevestigd,
aan den andoren do afdeeling waar de lcger-
karretjes worden vervaardigd.
Er worden zooals we reeds vertelden
voornamelijk B. S. A.-onderdeden verwerkt;
de buizen en voorvorken komen echter uit
Duitochland, terwijl een deel aan do fabriek
zelve wordt gemaakt, zooals tasschen, zadels,
handvatten, reparatiabusjes cn pompen. Ook
d© sturen voor d© motorrijwielen zijn fabri
kaat der C. W. Kettingen kunnen blijkbaar
niet in Nederland worden gemaakt.
Wat do bosten aangaat, in een half jaar
tijds heeft men hier kans gezien den kostprijs
in zulk een rijwiel met 6 te verminderen.
Een freewheel wordt niet aan de legarfiot-
sen aangebracht, om het tegen elkaar oprij
den bij hot in colonne-rijdon t© voorkomen.
Een proef wordt genomen met heb koppe
len van een brancard aan een motorrijwiel.
In de metaaldraaierij troont een afweer-
kanon, waarvoor de affuit hier is ontworpen.
Met een ander systeem worden nog proeven
genomen.
De instrumentmakerij dient in hoofdzaak
tot het herstellen van optische instrumenten.
Toch is ook hier wol eigen work to zien, zoo-
als een afstandmeter voor d© kustartilleric.
De seh a o rverrek ij kor, hier opgesteld, om over
een borstwering of l-n «i een boom te kijken,
is vau Duitsch fabrikaat.
Bevorderingen Koninklijke Marine.
A. Ljjst van onderofficieren, die met den aange
geven datum werden bevorderd tot hoogeren ra:Tl;.
Met 1 April 1916.
I sergeant- |M. Dykman. j torpedisl- [Emma.
torpedist j majoor j
Met 1 November 1916.
J. C.
Jongmn
B. van den
Berg
P. Fritz
G. J.
"Wieffering
2516»
Schipper
24827
id.
25261
Bootsman
25183
id.
25377
id.
17992
Serg. der
mariniers
17764
id.
O.schipper
W./S.
II. smis
id.
Einrua.
Schipper
Kaz.
A'dam
id.
W.,8.
W/oord
id.
O.-I.
•terg. -ma;.
W./S.
tier
H/sluis
mariniers
id.
Nooi'd-
br. bant
A. Wjjtsma
B. Ljjst van schepelingen, die met den aan
gegeven datum werden bevorderd tot den rang
of aangesteld in do qualiteit, als achter hunne
namen is vermeld.
tot
Stmb.
No.
Hang
of stand
I of aan te
Istellen ah
3273
2325
1411
6330
4011
2728
2151
3013
2459
3C613
29475
3C236
12S2
31254
32175
324S2
617
Mot 30 April 1916
I stoker- I G. H. Chris-1 korp.-m. I Oost-
I olieman tiani |dry'v.2o kl.j Iudió
Met 31 Mei 1916.
I stoker- IJ. J. H. Es-: korp.-m. O.-I,
olieman senherg Idrijv. 2ekJ.|
id. B. Pleit id. a
id. P. T. U. j
I Rjjsmus I id. j B
Met 30 September 1916
I matroos- |A. de Graafl korporaal-' Zeeh,
bottelier bottelier j
Met 31 October 1916.
'marin. derj J. van de I matroos- 1 Emma
le klasïe Wecrd torp.mak.
C. van id.
Srairren
J. C.Hablousi matrocs-
tinimerm.
J. Lous
stoker der
2e kl
matr. der
2e klasse
matroos-
jziek.vcrpl.
matroos-
schrjjver
matroos
der 2e kl.
korpo:.
ziek-vérpl
J. H. Storm korporaal-
schrijver
G. J. Beek- matroos
man schrjjver
G. Klein korpöraal-
hofmeest. (holmeest.
Met 1 Nov. 1916.
kwart.m, G.H.Kiemeri booteman
Geld.l.
I
I V-n
SpcUk
j Nep-
i 'ar-us
Sclior-
I pioen
W./S.
I W o rd
l.'en-
I drik
id.
korporaal-
"ïninerm.
korporaal
ziek.verpl
korporaal-
schrijver
korporaal-
Ihofmeest.
ld. mans,
id.
id.
id.
C. J. van dei
Pas
G. C. van j
Dnin
C. 1). Mul- sergennt-
kens liimncrm.
J. Yreeken serjjoaut-
piek.vfipl.
G. de Zeeuw, se:te'--ant-
j schrijver
W.v.d.Wolki scgcant-
hofrneest.
C. W. Woi-j sergeant
I o! bóer d. mar in.
J. Brouwer id.
W./S.
!H,'sluis
W./S.
/oord
M.M.S.
Van
Spt'ijK
Verslagen van werkzaamheden.
In „St.-Ct." 256 is opgenomen het Verslag
der werkzaamheden van dc commissie van aan
neming van adelborsten der 2de klasse 3Uè
afdeeling, bij het Kon. Inst. voor dc Marino
te Yfillcmsoofd
het Verslag der werkzaam lieden van dc Com
missie van aanneming van aclsp.-sdolb.'-jten bij
do zeemacht voor het Internaat te Dordrecht.
ONZE CORRESPONOENT1ERUBRIEK
P«r ori«f wordt niets beantwoord. Allo vragen
«orden rtgèlmxtis en zo a spoedig tn c-'
ge S ij k cn gshec! kcsteiocs door ons op
dc biurt tfgcXnan, zcodat het ovcrbKhj :s nog
wtdsr eens tij nader sc'uitssn antwoord te ver-
zaeuen.
Wïo bij zijn vrncs 3 cent postzegel; insluit
Krijgt apart ,,Oo Scldcloncoursnt" toege
stuurd, naarin het antnoc.-ci cp zijn vraag vooi-
karat.' C«»f steeds uw Juiste en volledige mili
taire adr©- op. Tragen van fcursc.-s no.-ucn
NIET öeantwoari.
1 bij
K. F. B Den Haider. Zi.- c.
P. v. E. te Roosendaal in dit bind. P^-J.
C. G., Den Haag. Zoo go vcor 2 jaar bij de
hichtvaart-afdecling wcnscht goslctacheerd te
worden, behoeft ge, zoover ons bekend is. niet
't door u bedeelde vak t© verstaan. Zoo ge
ongehuwd zyt, kunt go bij een verbintenis van
Een optische herstelplaats is in aanbouw.
De werklieden van do herstel pica te van
motorrijwielen ontvangen onderricht in do
theorie van den motor.
Uit Zweden is onlangs houwitscrgricluit
aangeschaft; het is afkomstig van de fabriek
Bofors on dient als stiulic-m&tcri.aal voor onze
ar'illeristische deskundigen.
De houtvoorraden, die in afzcnderlijko lood
sen zijn opgestapeld, zijn, naar het r/.hijut,
niet toerciicend.
In elk geval heeft men door onvoldoenden
voorraad vóór dc mobilisatie, nu nicfc do be
schikking over hout, dat voldoende gedroogd
is. Vandaar, dat men tot een kunstmatige
drooginrichting zijn toevlucht heeft moeten
nemon.
De stecnen loods, nu voor autoniohielherstei-
plaats in gebruik, diende vroeger eerst voor
horborging van arbillcriovqprïmgcn cn daarna
tot-.verbandplaots. Hier staat nu oen aantal
gerequircerdo auto's, welko naar do behoefte
tot vrachtauto's' verbouwd worden. Do maga
zijnen boven dezo afdeeling bevatten o.m. ecu
groote hoeveelheid paardenhaar, hetwelk voor
vulling gebezigd wordt.
Eindelijk is dan no« in oen oud arsenaal - n
stapolma'gazijn, dagteekenend uit d»n tijd der
Oost-Indische Compagnie, oen fibaa! nu d«
zadfilmnkarij gevestigd. In datsolfdp «a'J
houw, sprekend van vroegere grootheid, ligt
merkwaardige tegenstelling! het aller
modernst© hulpmiddel in den modernen oorlog
opgestapeld, de autohand, waaraan, blijkens
den grooten voorraad, ons legox vooralsnog
geen behoefte heeft.
Zoo hebben we dan twee dageu vertoefd
te midden van allerlei oorlogsgerci, waarvan
gelukkig het gebruik in do practijk voor
ons land nog niet noodig is.
Maar waarvan het con geruststelling i
te weten, dat or althans naar gestreefd
wordt den voorraad zoo groot cn zoo volledig
mogelijk te maken. Of de voormid v -
doende is, of men d& volledigheid reeds
nabij is gekomen, het staat niet aan dor
leek dit te beoordeclen.
Doch vast staat, dat er bij do A. I. hard
en gestadig wordt gewerkt om het l?.nd heel
wat weerbaarder te maken dan het was vóór
Augustus 1914. C T S
