No. 15.
Zondag 20 September 1914
Orgaan voor Leger en Vloot.
K watta's
Manoeuvre Chocolaad
Onder redactie van D. MANASSEN.
OpTaag 50,000 exemplaren.
SOLDATENCOURANT
ADRES VAN
AMSTERDAM,
VERSCHIJNEN.
MILITAIREN 2
REDACTIE EN ADMINISTRATIE: PALEST.RIN ASTRA AT 10,
TELEFOON Z. -1968. DIT BLAD ZAL DRIEMAAL PER WEEK
LOSSE NUMMERS VOOR MILITAIREN 1 CENT, VOOR NIET
CENT, ABONNEMENT 1.50 PER DRIE MAANDEN.
VOOR ADVKRTENTIEN WENDE MEN ZICH TOT HET ALG. ADV.-BÜRF.l
ROUMA CO., 226 HEERENGBACHT A'DAM. ADVERTENTIEPRIJS PK!
REGEL SO CENT.
daardoor de afstand te groot worden voor het
gebruik des nachts, dan kan een kleino nacht-
latrine op korteren afstand van het nacht
kwartier gemaakt worden.
(Wordt vervolgd).
Opening door HTNWS. de Koningin van de Staten-Generaai.
In ons vorig nummer tobben wij do opening der Staten-Generaai, in een vereenigde vergadering van de beide Kamers, door
H. 31. de Koningfn, vermeld. Onze foto geeft tbans bet. oogenblik weer, waarop Hare Majesteit, na bet uitspreken der Troonrede,
bot gebouw op bet Binnenhof te 's-Gravenhage verlaat om naar bet Paleis terug te keeren.
OezorMliieidsleer.
Door J. P. Bijl, officier van gezondheid.
V.
In velo "©gallon worden de soldaten zooda
nig i'ogekwariaefii, dat zij geen privaten ge
bruiken kunnen, soms ounlat er geen of te
woinig aanwezig zijn, soms omdat zo zoo
slecht zijn ingericht, dat eon zindelijk gebruik
ervan vrijwel uitgesloten is.
Hot gebeurt onder zulk© omstandigheden
wol eens, dat do manschappen hun behoeft©
doen op de plaats, die hun het mec-sfc gemak
kelijk voorkomt, in een bosohje, een stuk wei
land, enz. Uit hetgeen vroeger gezegd is over'
do gevaren, die de uitwerpselen kunnen ople
veren zal het duidelijk zijn, dat zoo iets u-.t
den boozo is en uit een gezondheidsoogpunt
niet mag worden toegestaan.
Gelukkig zijn in ons land hij vrijwel alle
Woningen privaten, zoodat .althans d© inwo
ners daarvan gebruik maken en de vervuiling
van weilanden enz. uitsluitend op rekening
van onzindelijk© soldaten komt. l*-'t zijn ten
onzent dan bok alleen do soldaten, die bun
gewoonten wat dit betreft veranderen moeten,
etgeen met een weinig goede wil gemak
kelijk zal gosohioden
Moeilijker wordt liet geval, wanneer, zooals
de Japanners in Korea ondervonden hebben,
do inwoners zolf ook deze vieze gewoonte heb
ben. Talrijke middelen werden daar gepro
beerd om de Chineezcn to dwingen hun be
hoeften to doen op do daarvoor aangewezen
plaatsen. Niets hielp ovenwei, totdat de
Japane-che soldaten, die van nature zeer zin
delijk zijn, icderen Koreaan, die zo betrapten
op vervuiling van openbare plaatsen, dwongen
nvet hun handen do eigen uitwerpselen naar
Ons Oorlogsdagfeoelc.
SI Aug Rijssel in Noord-Frankrijk door
giii-nizoen van 50,000 man verla
ten en opgeblazen.
Overwinning der Duitschers on
der generaal Von Bülow bij St.
Quentin, en onder generaal Von
Hansen bij Bétbei op Franscb-
Engelscbe noorderlegers. Uitval
besetting van Montmédy afgesla
gen, vesting genomen. Over
tocht van liet Duitsche leger
corps onder den Kroonprins te
ruggeslagen door do Franscben.
Franscbe vesting Givet aan do
Maas gevallen. Fransche ooster-
leger-oorpsen dringen langzaam
in Elzas-Lotbaringon voort.
Insluiting van Koningsbergen
door hot Russische noorder leger.
Do Belgische Koningin en baar
kinderen vertrekken uit Antwer
pen naar Engeland.
Twee Engelsche mij nen-vis-
schers stoolen cp mijnen in de
Noordzee.
Bij Shanghai neemt Engelscbe
kruiser 3 Duitsche scbepeu.
Apia, de hoofdstad van Samoa
(Nieuw Zeeland) geeft zich aan
een Engelscbe espeditie over.
De Nederlandsche Tweede Ka-
in er neemt een voorloopige
Beurswet" en ,,Wet op uitstel
van betaling" aan.
1 Sept.De Duitsche Keizer in bet kwar
tier van den Kroonprins bij de
Maas. Slag tus9chen Verdun en
Reins, 10 Duitsche legercorp
sen; Franscben terug geslagen.
d© latrines t© brengen. Dit was zelfs voor de
vuilst© Chinees wel wat al te kras en spoedig
was d© nieuwe gewoonte om privaten en
latrines t© gebruiken ingeburgerd.
De Hollandsclie soldaat za.l, indien hij een
maal er op gewezen is, zonder twijfel ook in
dit opzicht toonen, dat hij hij voorkeur in een
gezonde en zindelijke omgeving leeft on dat
strengere maatregelen voor hem omióodiig zijn.
Welke maatregelen zullen genomen moeten
worden om onder de besproken omstandighe
den de faeces (ontlasting) onschadelijk te
maken
Wij zullen hier niot bespreken de verschil
lende samengestelde inrichtingen, zooals die
b.v. in Amerika en Engelseh-Indië gebruikt
worden, waar bepaalde verbrandingsovens
voor uitwerpselen bestaan of, zooals o.a. in
enkele groote kampemeuten, waar een rioloor-
systecmi is toegepast, maar ons bepalen tot
de meor eenvoudig© inrichtingende latrines.
Zooa.Ls bekend is worden in ons leger vrij
algemeen latrines gebruikt, die bestaan uit
een diepe kuil, waarboven twse balken beves
tigd zijn, één ter hoogte van do knieholte,
één op heuphoogte. Zij hobbon o.a. het schijn
bare voordeel, dat ze niet spoedig vol zijn en
dat zo gemakkelijk in het gebruik zijn. De
nadoelen zijn evenwel niet gering: ze zijn
moeilijk J.e maken, de omgeving is gewoonlijk
Perontrcinigd, do balk waarop men zitten
moet is dikwijls vuil, ze verspreiden veel
stank enz.
Beter zijn daarom do latrines, die de Japan
nors bouwden. Zij maakten een diepe kuil en
legden daarover op ouderlingen afstand van
plan. 3040 cM. stevige' planken. Bij het ge
bruik gingen zij op twee planken staan en
zorgden, dat de ontlasting en urine tu&xhen
de planken door in de kuil kwamen.
Eenvoudiger en m. i. ook meer aanbeve
lenswaardig zijn ©venwel do latrines, die in
oven de
Uitvallen uit Verdun.
Parijs wordt in staat van
weer gebrachtDuitsche
machine werpt bommen boven
stad, doch valt zelf bij Vincennes.
Engelscbe moratorium wordt
met één maand verlengd.
Russische overwinningen in
Galicië, 5000 Oostenrijkers ge
sneuveld, 1000 gevangen.
Russische nederlaag bij Hohen-
steinde Duitsche generaal von
Hindenburg maakt 90,000 Russen
krijgsgevangen, 3 generaals en
300 officieren. De Russische gé
neraal Samsonof gesneuveld.
Do Russische hoofdstad Sint
Petersburg verandert haar naam
in retrograde.
2 Sept. De Kransch-Engelsche leger-
afdoeling bij Sint-Quentin terug
gedreven tot Compiègne.
Russen komen voor Lemberg,
na do nederlaag der Oosten
rijkers, die 150 kanonnen achter
laten.
Duitsche Zeppelin werpt weder
bommen in Antwerpen.
Brussel betaalt den eersten ter
mijn der oorlogs-schatting.
Zeven Duitsche eilandjes voor
Kiaut-sjau (China) door de Ja-
panners bezet.
Verbod van meel-uitvoer uit
Nederland en van rijst-uitvoer
uit Ned.-Indië.
3 De Fransche regeering verplaatst
haar zetel naar Bordeaux.
De Russen slaan een uitval van
het garnizoen in Koningsbergen
af.
Bij Zamose (Russ. Polen) slaan
Oostenrijkera onder generaal
liet Engdscho leger zijn voorgeschreven en ook
door Duitsohers rijdens de expeditie naar
Z.W. Afrika werden gebruikt. Zij bestaan uit
greppels, die op een ouderlingen afstand van
ongeveer M. gegraven worden, 30 a 40 cM.
breed on minstens j M. diep zijn. De aaide,
die bij het graven uit d© groppèl gekomen is,
blijft ter zijde ervan liggen.
lïet ges nik ia ze%r eenvoudig. De man Inmio'
ihpi a.iri heide" "kahten van de greppel een
boen, zoodat de uitwerpselen in de greppel
komen. Do noodige papiertjes worden op de
ontlasting geworpen en de soldaat trapt met
zijn schoen een weinig van de terzijde liggende
aardo erop, zoodat alles bedekt wordt.
Is soo'n greppel grootendeeLs vol, dan wordt
hij met den grond gelijk gemaakt en twee stroo-
wisschon worden erbij gezet om do plaats aan
to wijzen en t© voorkomen, dat een andere
troep daar een latrine gaat graven.
Hot maken en opruimen van dergelijke latri
nes is zeer eenvoudig, in het gebruik zijn zo
zindelijk, het vuil verteert er v rij spoedig in,
en boreiylion. zijn zo zoo groot en zoo klein
te maken als men wil. Een voorpost van eenige
manschappen zal genoeg hebben aan één korte
greppel, terwijl in de nabijheid van een groot
kwartier lange greppels en in grooter aantal
gegraven moeten worden.
Wat do plaats betreft, waar men de latrines
aanbrengt, zal natuurlijk vooral gelet moeten
worden op ondpraardsebe verontreiniging van
do omgeving. Ze zullen dus niet op korten af
stand gegraven worden van een waterbron, ook
niet van een sloot, waarin misschien gewas-
schon zal worden. Vorder zullen ze op behoor
lijk groote afstand van de keukens verwijderd
moeten zijn. Zoo mogelijk zullen ze aan het go-
ziéht onttrokken n\oeten liggen en op voldoen
de afstand van de kwartieren, opdat men daar
geen last van mogelijke stank hobbo. Zou
De overtocht Der Duitschers over De Maas
en De verdediging van België.
(Slot.)
Thans wensch dk de aandacht te vr-agen voor
een vergelijking tusschen het Fransche leger
onder Bazaine in 1870 bij Metz en het terug
trekken van het Belgische leger achter de for
ten van Antwerpen.
In Augustus 1870 had de opmarsck der
Duitschers hot doe! aan Bazaine, die bij Metz
stond, te beletten op Verdun terug te trekken
teneinde hem de gelegenheid te benemen zich
bij Mac-Mahon aan te sluiten, die toen ©en
I leysr bjj öhalons samentrok.
Van Bazaino echter leest men dat hij vrees
de yan Metz afgesneden te worden, reden
waarom hij zoowel op den 16en als op don 18en
Augustus zoo krampachtig aan de forten van
Metz bleef vasthouden.
j In den oorlog echter moeten de bedoelingen
j van de eene partij juist het tegendeel zijn van
die van de ander»:* vermeenen daarentegen bei-
de zooals in dit geval dezelfde belangen
te hebben, dan moet onherroepelijk een van
- beide op den verkeerden weg zijn. Dat dit toen
i Bazaine ia geweest, is duidelijk genoeg geble-
ken en men heeft later aanhoudend gezegd
hij had niets met Metz te maken, een onge
schokt veldleger behoort in het open veld en
niet achter forten.
Vele strategen zijn dan ook besliste tegen-
I standers van zoogenaamde geretrancheorde
kampen, zooals Metz er een tt-as in 1870 en
Antwerpen thans is. Deze versterkingen toch
werken als ccn magneet op do troepen, die in
do nabijheid strijden, en menigmaal heb ik
i hooren beweren, dat een leger opgesteld vóór
oen fortlinie reeds alleen daardoor half ge-
slagen is. De aantrekkingskracht van die for-
ten werkt op allen, zoowel op don opporbevel-
hebber als op den jongsten soldaat en verleidt
hen als het ware tot terugtrekken. Eenmaal
achter de forten is het veldleger gewoonlijk
verloren; het is in do geschiedenis menigmaal
gebleken.
Toen de Fransche troepen in de afgeloo-
pen maand na lang wachten eindelijk begon
nen in het zuiden België binnen te rukken
stond het Belgische leger nog in do stelling
DietzLanden. Ieder verwachtte toen een
grooten slag, maar zeer onverwacht veraam
men, dat deze slag niet werd aangenomen en
dat het Belgische leger op Antwerpen terug
trok.
Beziet men thans den toestand zooals die
j zich toen van Duitsche zijde liet aanzien,
dan komt men tot do conclusie dat zich hier
een geval voordeed om te profiteeren van
een dei* strategische lésfeen van Napoleon I,
den man die nog steeds erkend wordt als de
grootste legeraanvoerder van den modernen
tijd en dar» steeds trachtte zoolang de legers
van zijn tegenpartij nog niet vereenigd wa
ren, zich er tusschenin to plaatsen en de ver
schillende onderdeden afzonderlijk te verslaan
en ieder in een ander richting terug te werpen.
Natuurlijk zou het dus geweest zijn als do
Duitschors hadden getracht het Belgische
leger niot alleen te verslaan voordat het zich
met het. Fransche kon vereenigen, maar bo
vendien het terug te werpen in noordelijke of
noordwestelijke richting.
Dezelfde overeenstemming dus die in 1870
bestond tusschen Bazaine en zijn Duitsche to-
gonstanders, deed zich nu onlangs voor tus
schen het Belgische en het Duitsche leger.
Uit eigen beweging toch trokken de Bel
gen terug in N.W. richting, juist de richting
waarheen het voor de hand lag dat het Duit
sche leger hen desnoods met geweld zon drij
ven.
En van beiden is dus op den verkeerden
weg en ik voorzie dat later algemeen het terug
trekken van de Belgen op Antwerpen als ©en
fout veroordeeld zal worden, omdat, wanneer
er een veldslag in het vorsoh'ir-t is, al do zich
niet bij de hoofdmacht bevindende onderdoo
ien zich daarbij zoo spoedig mogelijk moeten
aansluiten om op het beslissende oogenblik zoo
sterk mogelijk te zijn.
Daarom had het Belgische leger op Mons
Auffenberg de Russen terug tot
achter de rivier Boeg De Russen
spreken echter van een overwin
ning met 12,000 gevangen Oosten-
Tijkers.
4 Sept.Reims (Noord-Frankrijk) zonder
gevecht door de Duitschers bezet.
Zeven Duitsche torpedo-booten
met averij in Kiel binnengeloo-
peneenijre gezonken voor Kaizer
Wilhelm-Kanaal (Eng. bericht
dat echter van Duitecho zijde
officieel wordt tegengesproken.)
Duitsche hydroplane in Noord-
Zee vernield; luchtschippers ge
vangen genomen door Engelschsn
onder-zeeër.
Stelling Dendermonde in Vlaan
deren door Duitschers aangeval
len de Belgen trekken achter de
Schelde terug.
De Noord-F rausche sper for ten
Hïrson, Ayvelles, Condé, La
Fère, Laon zonder strijd door de
Duitschers genomen.
Lemberg, hoofdstad van Gali
cië, genomen door Russen onder
generaal Rouszkyen T'alicz door
generaal Broussilof genomen
70,000 gevangen, 300 kanonnen
buit.
Overwinning der Russen op
Oostenrijkers bij Lublin 1600 ge
vangenen en 8 kanonnen.
5 Overeenkomst tusschen Frank
rijk, Engeland en Rusland om
geen afzonderlijke vredes-onder-
handolingen to openen en geen
afzonderlijken vrede te sluiten
met Duitschland of Oostenrijk.
Uitval van het garnizoen van
Antwerpen bij Boschcapelle;
Duitsche verliezen 1000 man.
^Runo" van de Wilson-lijn aan
Het krachtvoedssl van het Nederlandsche Leger.
HEERLIJK VAN SMAAK. VERWEKT GEEN DORST.
De Fabriek „Kwatta" geeft wekelijks
een flinke bijdrage aan het NATIONAAL Steun
comité. NIET MET BELOFTE om te geven als....
Chocolade verkocht wordt, verleent men hulp,
doch met POSITIEVE GIFTEN.
Engelsche oostkust op mijn ge-
stooten en gezonken.
6 Sept. Bombardement van Maubeuge
(N.-W.-Frankrijk) door de Duit-
r-chere, drie forten zijn reeds
vernield.
7 f, Dendermonde in Vlaanderen
door de Duitschers in brand ge
stoken.
De klein© Engelsche kruiser
„Pathfinder" op de Engelsche
oostkust door Duitsche onder
zeeër in den grond geboord; on
geveer 250 man vermist.
Fransche vesting Maubeuge in
Noord-Frankrijk geeft zich over;
40,000 man krijgsgevangen, 400
kanonnen buit gemaakt.
Koningin Elisabeth van Bel
gië keert uit Engeland naar Ant
werpen terug.
8 Voortgezette concentratie der
Duitsche legers ten oosten van
Parijs, en van de Fransch-Engel-
sche troepen ten zuiden daarvan
omtrekkende beweging door den
Franschen ljnker-vleugel tegen
den Duitschen rechter-vleugel bij
Meaux aan de Marne. Gevech
ten over het geheele front, met
achterwaartsche beweging van
eenige Duitsche legercorpsen.
(Fr. berichten.)
Dinant aan de Belgische Maas
door de Duitschers verwoest.
De Russen bezetten M'kolajof
ten zuiden van Lemberg; Oos-
tenrijkscbe krijgsgevangenen cn
kanonnen genomen.
Een Engelsche kanonneerboot
neemt een visschersvaartuig met
2000 mijnen aan boord.
Inval der Serviërs in het noor
den van Bosnië*
terugtrekken en zich aldaar met hot
Fransch-Engelsch© leger vereen igen en daar
zou het roer zeker een groot gewicht in de
schaal hebben gelegdwant als men nagaat
dat het Duitsche leger 9 dagen noodig heeft
gehad om het Erapsch-EngeJsehe te verslaan
dan is het roer goed denkbaar dat een ver
sterking van pl.tn. 100,000 man Belgische
troepen d© nederdlaag in een overwinning had
veranderd.
Wat heeft het daarentegen in Antwerpen
gedaan Gedemonstreerd op en achter den
'Duitschen rechtervleugel tot het don Duit
schers begon te vervelen en de Belgon bij
Mechelen achter de forten zijn teruggedreven.
Men heeft willen beweren dat door liet zich
achter de Antwerpsche forten bevinden va
het gehee!»:» ongeschokte Belgische veldlegi
en groot gedeelte van het Duitsche bij Mons
aan den strijd word onttrokken. Ook dit zal
later blijken niet de moeit© waard geweest
te zijn.
Natuurlijk eischt eon vesting als Antw<
pen een groot© Duitsche troepenmacht ter
observatie on nu moet men nagaan hoeveel
don* macht sterker heeft moeten wezen ten
gevolge van hot zich in de vesting bevinden
van het Belgische leger.
In allo geval vóór Antwerpen zijn niet vol
doende Duitsche troepen vastgehouden om de
nederlaag bij Mons te voorkomen en nu de
Duitschers reeds bij St.-Quentin zijn, is het
Belgische léger afgesneden en voor 'net verdere
verloop van den oorlog zoo goed als onschade
lijk.
In dien toestand is het niet gebracht door
een overmachtig*™ vijand, maar het is uit
eigen beweging naar het Noordwesten inplaats
.n naar liet Zuiden gemarcheerd.
Toon ik don terugtocht op Antwerpen ver
nam, was mijn eerst© gedachte, zou er oneenig-
heid zijn tusschen do Fransche en de Belgische
aanvoerders? Zouden deze laatsten, woedend
over de wijze waarop de Franscben hen aan
de Maas in den steek hadden gelaten, nu op
hun beurt ook niet willen strijden voor do ver
dediging van Frankrijk en door achtende for
ten van Antwerpen torug te trekken, hot leven
van hun brave Belgische soldaten alleen wil
len offeren voor btet behoud van het eigen
vaderland
Toen de President der Fransche Republiek
gelastte dat de zich in België bevind ^-de
Fransche troepen onder bevol zouden staan
van den Koning der Belgen liet zich dadelijk
voorzien dat de Franschen niet zouden opmar-
cheeren. Want een Fransche en bovendien een
republikeinsche generaal wil niet staan onder
bevol van een vreemden koning en bovendien
had men sleohts te bedtmken wat de Fransche
generaals ten allen tijde onder elkander heb
ben gedaan.
Algemeen is bekend hoe Davoust bij Auer-
stadt door Bornadotte in den steek werd ge
laten. en zoo zijn uit de krijgsgeschiedenis
tal van voorbcc-klen aan te ha'am. In 1870
was het marcher au canon" voor menigen
Franschen chef slechts een ijdelo klank.
Te dikwijls is gebleken dat hun bedoel.cg
was een collega te laten verslaan en dan den
door die bataille eveneens geseholcten tegen
stander met vt?r&ch© troepon aan te vallen en
Uitvoer van maïs uit Nederland
verboden.
9 Sept. Succesvolle uitval garnizoen
Antwerpen tegen Duitschers bij
Aerschot, dat door Belgen bezet
wordt; 300 Duitschers gevangen
genomen.
De gewapende kruiser „Ocea
nic" van de White-Star-lijn op
noordkust van Schotland ver
gaan. Equipage gered.
10 Het Duitsche legercorps onder
den Kroonprins neemt een ver
sterkte Fransche positie ten zuid
westen van Verdun in.
Prins Joachim, de jongste
- zoon van den Duitschen Keizer,
gewond
Bericht van het sneuvelen
van prins Ernst van Saksen-Mei-
ningen voor Maubeuge.
Duitschers eu Oostenrijkers
teruggedrongen door de Russen
aan de Dnjester bij EIrasnik.
In OostePruisen worden de
Russen teruggedrongen in noord
oostelijke richting naar de Nie-
men.
De Duitsche stoomer ,Be-
t.hania" bij Jamaica en kolen-
schip op Atlantischen Oceaan
door Engelsche oorlogsschepen
buitgemaakt.
11 Terugdringen van den Duit
schen rechtervleugel en het cen
trum tusschen Parijs en Verdun.'
12 Einde van den grooten slag aan
do Marnc tusschen Parijs cn
Verdun. Nederlaag der Duit
schers, die tot achter de Marne
en op de Maas teruggeworpen
worden. Op den linkervleugel der
Franschen en Engelschen werden
6000 Duitschers gevangen en 15
daardoor de redder tan het vaderland in wor
den.
L'histoiro et> répète; daarom kan ik niet
begrijpen, hoe de Belgen, die dit alles even
goed weten aio ik, zöo vast hebber, knnn.m
rekenen op d© hulp van ©cn Fransen lege/.
Dit alles belet echter niet cat het Belgische
leger toch op Mons cn niet op Antwerp.-:»
had moeten terugtrekken, maar wat verna
men wij? „Dat do oorlog geheel verliep zoo-
als in het plan de campngno vooruit was be
paald, namelijk een kort oponthoud aan de
Maas en dan terugtrekken op Antwerpen."
Dus zoolang ik roed3 met betrekking tot do
verdediging van do Maas opmerkte: alk-s
was van ie voren geregeld door den verdedi
ger en niet het gevolg van het optreden van
den vijand en von do handelingen der bonu-
genooten.
In dezen oorlog blijkt dat d© duurzame ver
sterkingen hun naam niet langer verdienen,
want waar de nieuwste en sterkste forten in
een paar dagen genomen worden kan men van
duurzaam niet meer spreken. Het is dan ook
te verwachten dat wij over ©enige dagen zullen
vernemen dat eenige Antwerpsch© forten zijn
platgeschoten en de Duitschers die stad in hun
bezit hebben. Wat moet dan bet veldlege»
doen? Zich eveneens overgeven of terugtr>-le
ken in West-Vlaanderen waar het onmogekjk
nut kan stichten.
Ziedaar do rente die al do millioeacn af
werpen welke aan de bevestiging van A r:-
werpen zijn ten koste gelegd." Evenals Metz
in 1870 heeft die vesting als een magneet iic.
veldleger tot zich getrokken, hot daardoor
de, voor oen veldleger onontbeerlijke, vrijheid
van beweging benomen en dos zijn ondergang
voorbereid.
Hadden do Balgen Antwerpen niet versterkt
maar al dat geld gebruikt om een sterk en uit
stekend veldleger te maken, dan zou, door bet
niet bestaan van dat grooto reduit ook niet
systematisch al het offensief uit het Belgische
leger zijn gehaald. Dan zouden zij, zooals van
zelf spreekt, de Maas verdedigd hebben en
was hoogstwaarschijnlijk thans nog het grootste
gedeelte van België niet door Duitschers be
treden.
Welke lessen voor onze verdediging uit he»
gebeurde te trekken zijn, laat ik onzen krijgs
kundigen ter beoordceüng over.
Monstermortieren.
Bij een bespreking van den gebraskeerdci;
aanval op Luik, enz. kwam onder andere
ook de vreeseiijke uitwerking ter sprake
van do in de werkplaatsen van Krup p
vervaaidigdo mortieren van 42 c.M., welker
bestaan verborgen was gebleven, in weer
wil van hun geweldige grootte en van het
helsch spectakel dat ze bij het afvuren ma
ken, ook vanwege het sterk geruisch bij het
doorklieven der lucht door het projectiel,
dat niet minder dan S centenaars weegt.
Het is gelukt daarvan photo's te maken.
kanonnen genomen. In het een-
tram bij Vitry werden 160 kanon
nen en voorraden buit gemaakt.
Ook de Duitsche linkervleugel is
wijkende.
Russische overwinning na zc-
vectiendaagscb gevecht op de
Duitsch-Oostenrijksche legers L
Krasnik en Tomasof in Galicië,
die over de rivier de San worden
teruggedreven 200 officieren en
30.000 man met oorlogsmateriaal
door de Russen genomen. (Jtuss.
bericht.)
Nederlaag der Russen in Oost-
Pruisen 10.000 gevangenen eu
80 kanonnen door generaal Von
Hindenburg genomen. (Duilsch
bericht.)
Inval der Russen in Boekowina
en Zevenbergen.
Engelsche stoomboot „Bom?
Castle" door Duitschen kruN- -
„Karlsrohe" bij Barbados in d-:
grond geboord.
13 Sept. Na een hernieuwd offen
door het Belgische léger ge
durende de vier laatste dag-
in de richting Mecb*lenLeuven
tegen 3de en 9de Duitsche lege:
corps, trekt het op de steilir
Antwerpen terug.
De Fransche en Engelsche 1
gers bezetten weer Amiens, K :-
vignv, Brabant-le-Roi, St. Dié
Lunéviile, Raon l'Etape, Bacca
rat, Réméreville, Nomeny en
Pcnt-a-Mou38on.
Opmarsch Duitschers in Frank
rijk naar Zuid-OostenParijs
wordt voorbij-getrokken.
