BRILLEN
Indrukken en oiHmoctiip:
DE ZWARTE VLEK
S&rlüemaeftei-'
De schakel
ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR WEST ZEEUWSCH-VLAANDEREN
8e Jaargang Nummer 390
Vrijdag 11 JULI 1952
Drukkers-Uitgeverij: Firma SMOOR DE HULSTER - Dorpsstraat 10 - BRESKENS - Telefoon 27 - Giro 358296
Verschijnt iedere Vrijdag
Abonnementsprijs
f 1,— per kwartaal; franco
per post f 1,15
Prijs der advertentiën
10 cent per m.m.;
bij abonnement korting
Advertenties met „brieven
onder nr. of bij ons te
bevragen", 10 cent extra
door mr. ir. B. W. Haveman
Tijdens mijn verblijf in Australië heb
ik natuurlijk een groot aantal emigran
ten ontmoet en gesproken. Bij veel van
hen, naar hun ervaringen luisterende,
moest ik denken aan een verhaal dat
ik tijdens mijn verblijf in West-Australië
hoorde.
Zoals U misschien weet is de hoofd
stad van West-Australie Perth. Aan
het einde van de vorige eeuw werd
aan de rand van de woestijn, die West-
Australië van Zuid- en Oost-Australiê
scheidt, goud ontdekt. Leven in de
woestijn en dus ook op de plaats waar
het goud gevonden werd, is slechts
mogelijk wanneer de mens over water
beschikt. Water werd er evenwel niet
gevonden. Een knap ingenieur kwam
op de idee een pijpleiding aan te leg
gen van nabij Perth tot Golden Mile,
de plaats waar het goud gevonden was.
Zijn plan werd in uitvoering gebracht
en jarenlang werd er aan de waterpijp
leiding gebouwd. Het zou de levens
ader van „Golden Mine" moeten wor
den, zich uitstrekkende over een afstand
van ruim 400 km. In 1902 was de
onderneming klaar en begon men te
pompen. De ingenieur had uitgerekend
dat het water na een week zijn doel
zou bereiken, doch na een week kwam
er niets. Ook na 14 dagen kwam er
geen water. Toen 3 weken voorbij
waren sloeg de ingenieur de hand aan
zichzelf. Dezelfde avond bereikte het
water Golden Mile. In de laatste reken
som was blijkbaar een fout gemaakt.
Zijn pompen waren zo voortreffelijk
ontworpen, dat zij vandaag 50 jaar
later, nog dienst doen.
Met vele emigranten vergaat het, zij
het minder dramatisch, evenzo. Zij
maken een foutje in hun laatste be
rekening en wel over de tijd die het zal
duren om hun doel, een volledige
plaats in een nieuwe volksgemeenschap
te verwerven, te bereiken. Als hun
tijdberekening niet blijkt te kloppen,
dan gaan zij diep de put in. Hiermee
wil ik - en dit heeft mijn reis ondub
belzinnig bewezen - nog niets zeggen
omtrent de mogelijkheid om hun doel
in werkelijkheid te bereiken. Deze is
in de meeste gevallen aanwezig, doch
de fout in de tijdberekening en de
daarop gebaseerde verwachtingen wre
ken zich en brengen menige emigrant
in de put, waarin hij niet zou zijn ge
komen, als hij beseft had dat het ingroei-
ings-proces veel meer inspanning vraagt
en veel langere tijd vergt, dan hij in
al zijn optimisme oorspronkelijk meent
FEUILLETON
13. door NIEK VAN DER «WAAN.
„Och ja, ieder in zijn vak," meende
Wijnandse.
„We doen er nog heel wat bij,"
verduidelijkte de bloemist, „we verede
len zaden, althans, we zijn er nu enige
jaren mee bezig en de tuinbouwcon-
sulent, die regelmatig komt kijken,
toont grote belangstelling voor onze
proeven. Daaiin is Daan nogal be
dreven, niet?"
De jongen knikte een' beetje ver
strooid.
Wijnandse stond op, nadat hij zijn
thee had gedronken.
„Ik moet nog even de stad in," zei
hij. „Hoe Iaat eet U 's avonds?"
„Meestal om zes uur," antwoordde
mevrouw de Rooy. „Komt U dat ge
legen?"
„Uitstekend. Het kan natuurlijk wel
eens voorkomen, dat het in de week
wat later wordt, maar dan stuur ik
V
OOSTBURG
te moeten verwachten.
Dit wil natuurlijk niet zeggen dat
men zich al die tijd als volkomen
eenzame door het nieuwe land zal .be
hoeven te bewegen. Het tegendeel is
waar. In verschillende plaatsen van
Australië zijn uit de burgerij organi
saties gegroeid, wier doel het is om
de nieuwkomers met uitgestoken hand
welkom te heten, met andere Australiërs
in contact te brengen en hen over de
eerste moeilijkheden van de aanpassing
aan een nieuw land heen te helpen.
Deze organisaties heten in de ene
plaats Good Neighbour Councils, in
andere plaatsen New Settlers League
of wellicht anders, doch de bedoeling
is in alle gevallen hetzelfde. In Bris
bane, de hoofdstad van een van de
meest belovende staten van Australië,
n.l. Queensland, is de New Settlers
League een samenwerking van ver
schillende organisaties, zoals de plaat
selijke Rode Kruisver., de A.M.V.J.
en andere maatschappelijke organisa
ties. De hele stad is in blokken ver
deeld en in elk blok heeft de verte
genwoordigster van de organisatie tot
taak om contact op te nemen met
elke nieuwkomer in haar blok, hem te
vragen waarmede de organisatie de
nieuwkomer misschien kan helpen, hem
in aanraking te brengen met Austra
liërs waar hij persoonlijk of zakelijk
iets aan kan hebben en hem uitnodi
gingen te doen toekomen voor ge
meenschappelijke avonden tot kennis
making met de Australische bevolking.
Uit wat ik tot nu toe gezegd heb
op te maken, dat de Nederlandse emi
grant in een door de Australische be
volking gespreid bedje zou stappen,
zou verkeerd zijn. Men is vriendelijk,
men is behulpzaam, maar iedere Austra
liër verwacht dat de emigranten ten
slotte hun eigen boontjes zelf zullen
doppen. Dit is een karaktertrek van
de Australiërs. Hij doet het zelf en
verwacht het van anderen.
Zonder dit te begrijpen kan men
Australië niet begrijpen en zal een
emigrant zich vreemd voelen of op
den duur ernstige teleurstellingen on
dervinden. De gemiddelde emigrant
verwacht vooral in het begin al te veel
hulp van anderen.
Tasmanië is een prachtig eiland. In
Hobart, de hoofdstad trof ik op een
ontmoetingsavond, een groep van 150
wel slagende emigranten aan. In het
bijzonder denk ik hier aan de Gro
ningse groep Pinkster/van der Laan,
die kort geleden een regeringsopdracht
wel even een boodschap. Tot straks
dan".
In de stad liep hij een banketbak
kerswinkel binnen en bestelde een
taart, waarvoor hij nog juist genoeg
rantsoenbonnen bij zich had en ver
zocht het gebak te laten bezorgen bij
de familie de Rooy. Hij deed er zijn
kaartje bij. Daarna maakte hij een
stevige wandeling door de stad, ter
wijl verschillende ingezetenen, die hem
kenden, beleefd groeten.
HOOFDSTUK V.
Vier weken gingen voorbij. Wij
nandse vegeteerde uitstekend in zijn
nieuwe pension. Na een gezellige Za
terdagavond, waarin de komst van
Wijnandse prettig gevierd werd onder
het genot van een stuk taart, volgde
een rustige Zondag, waarop men ge
zamenlijk naar de kerk ging. Uit de
kerk passeerden ze Miep Jacobs, die
langzamer met een vriendin liep en
die haar patroon met een vriendelijke
knik groette. Wijnandse beantwoordde
de groet door even zijn hoed af te
nemen.
kreeg om een school te bouwen ter
waarde van ongeveer 500.000 gulden.
Ook herinner ik mij van die avond
een gesprek met het echtpaar Van
Dongen-Tassi, waarvan de vrouw te
gen mij zei„Zeg U uit mijn naam
aan alle Nederlandse vrouwen van
mannen die over emigratie denken,
dat een van de eerste vereisten voor
het welslagen van emigranten is, dat
hun huwelijk door en door goed is".
Na deze zeer vreugdevolle ervaring
op het Zuidelijkste puntje van Austra
lië viel het mij bitter tegen in een
dorp op de Noordelijke oever van
het eiland, waar ongeveer een 100-tal
Nederlandse emigranten een goed be
staan vinden, te moeten vernemen, dat
hier doodgewone nijd en onderlinge
afgunst het leven van alle emigranten
vergallen. De een gunt de ander de
verdienste van een penny-per-uur-méér
niet en gaat dan verdachtmakingen
rondvertellen. Midden in de bossen
van West-Australië, op een zagerij van
de staat met ongeveer 80 man perso
neel, ontmoette ik een achttal emigran
ten, die in 2 groepen verdeeld niet
meer met elkaar spraken uit afgunst,
omdat sommigen meer verdienen dan
de anderen. U kan van mij aannemen
dat dit meer verdienen uitsluitend be
rust op hogere prestatie of grotere
bekwaamheid.
Dit is een van de meest onaange
name aspecten van de emigratie, die
ik in Australië aantrof. Ik hoorde van
predikanten en R.K. geestelijken, dat
zij er dag aan dag en Zondag op
Zondag tegen vechten, tegen deze on
derlinge afgunst.
Ik ben ook zeer onder de indruk
gekomen van de zware eisen, die door
de emigratie gelegd worden op de
schouders van degenen, die als geeste
lijken zich t.b.v. emigranten naar Austra
lië begeven, om daar deel uit te ma
ken van de kerk waartoe zij behoien
of zich aangetrokken voelen, om van
daaruit de Nederlandse emigranten
achtergrond en ondergrond te geven.
De emigranten, al te zeer gericht om
binnen hun foutief tijdschema tot wel
slagen te komen, vergeten vaak het
allerbelangrijkste en kloppen in vele
gevallen al te laat aan de deur van
hen bij wie zij zich in de eerste plaats
hadden moeten melden, n.l. de geeste
lijken van de kerk waartoe zij beho
ren, om het even of dit een Neder
lander is dan wel een Australiër.
In West-Australie, met zijn prach
tige tarwegebieden, vooral onvergete
„O ja, dat is waar ook, juffrouw
Jacobs is bij U in dienst, niet?" vroeg
Gonnie aan Wijnandse. Was het ver
beelding, of bemerkte hij een tikje
spot, gemengd met jaloezie in haar
stem? Hij ging er echter niet op in
en antwoordde rustig, dat dit inder
daad zo was en dat hij een uitste
kende kracht aan het meisje had. Ver
der werd er niet over gesproken.
Na de maaltijd maakte Wijnandse
met Daan een wandeling door de om
geving van Willemspoort en 's avonds
zat men rustig te lezen, 's Maandags
middags kwam de hele familie een
bezoek brengen aan de drukkerij, waar
Wijnandse als een prettig gastheer de
belangstellende mensen enigszins op
de hoogte stelde van de werkzaamhe
den in een drukkerij.
Eind October kwam de eerste partij
boeken, gedrukt bij de Uitgeverij Wij
nandse, van de binder. Er was belang
stelling genoeg voor. De reizigers wa
ren niet met lege handen teruggekomen.
Dagelijks kwamen er bestellingen van
diverse boekhandelaren. Van de eerste
exemplaren had Wijnandse een aantal
lijk mooie kleuren en in de Zuid-Oost
hoek van deze staat, een strook die
geïrrigeerd is, waar zuivel- en gemengde
bedrijven zich goed ontwikkelen, bos
bouw en tabaksteelt in volle ontwikke
ling zijn. Ik denk aan Zuid-Australië,
waar de uiterwaarden van de grootste
Australische rivier de Murrey ingepol
derd zijn en waar de boeren zeker aan
tientallen Nederlandse agrarische ge
zinnen uit de veebedrijven werkgele
genheid kunnen geven.
Een groot probleem vormt de huis
vesting. Door dit te zeggen vertel ik
niets nieuws. Maar ik wil er wel op
wijzen, dat de Nederlandse emigranten
die door de Australische Regering als
emigrant aanvaard worden en in kam
pen gehuisvest worden totdat zij eigen
huisvesting hebben gevonden, er be
trekkelijk goed aan toe zijn. De meeste
kampen die ik bezocht heb, voldoen
aan alle eisen die men daaraan zou
willen stellen, zij het, dat het begrip
luxe er volkomen vreemd aan is.
Een ernstige waarschuwing moet ik
wel laten horen ten aanzien van de
genen, die op eigen risico emigreren
en daartoe in het bezit moeten zijn
van een huisvestingsverklaring. Vooral
wanneer het gaat om gezinnen met
een betrekkelijk groot aantal kleine
kinderen. Mijn waarschuwing gaat niet
alleen uit naar de huisvesting op zich
zelf, als men een betrouwbare huis
vestingsverklaring heeft, maar men
moet er zeker van zijn dat men in de
nabijheid van zijn huis ook inderdaad
werk vindt. Immers is men niet zeker
van een dergelijke betrekking, dan
wordt men door het huis en het gezin
geblokkeerd om elders, zeg 1500 km.
verder, zijn geluk te beproeven.
De Nederlandse emigranten in Austra
lië drommen te veel samen in de mil-
lioenensteden Sydney en Melbourne.
Velen die thans in Australië zijn en
nog meerderen die in de toekomst naar
Australië zullen vertrekken, zullen een
veel minder moeilijke weg te doorlo
pen krijgen, als zij zich in de minder
grote steden, de kleine steden en in
de dorpen zouden vestigen. Daar is een
minder scherpe concurrentie van hon
derdduizenden tegen honderdduizenden,
daar kent men elkaar beter en trekt
men elkanders lot eerder aan. Precies
zoals hier in Nederland. Tenslotte deze
raad: Als U emigratie naar Australië
overweegt, leer goed Engels, want
daar spreekt men dat, bereid U goed
voor met behulp van de maatschappe
lijke organisaties die hier te lande zich
daarmede bezighouden, bezin U er op
of U en Uw vrouw geschikt zijn voor
emigratie en het overwinnen van de
daaraan verbonden moeilijkheden en
de harde werkelijkheid van een begin
op speciale wijze laten binden en deze
boeken werden geschonken aan de
burgemeester en een aantal andere
autoriteiten in de stad, terwijl hij er
voorts de bibliotheken van verschillen
de plaatselijke verenigingen mee ver
rijkte. Verder zond hij aan verschillende
kranten een exemplaar ter bespreking
en natuurlijk kreeg de familie de Rooy
ook een exemplaar. De eerste druk
was, nog voor ze geheel gereed was,
uitverkocht, zodat Wijnandse inmiddels
de tweede druk op de persen liet
leggen, want de orders kwamen nog
steeds binnen.
De recensies in de verschillende
bladen waren goed. Ook dit stimu
leerde de verkoop. En nog voor Sint
Nicolaas zou zijn tweede boek gereed
zijn, waarvoor ook reeds bestellingen
binnenkwamen. Zijn zaak ging uitste
kend, zodat hij een tweede zetmachine
kocht en daarvoor een tweede ma-
chinezetter in dienst nam. Bovendien
trad hij in onderhandeling met een
andere schrijver, van wie hij twee
manuscripten kocht, zodat de tweede
machinezetter ook behoorlijk aan het
