F o
ill iu
Adema zet kwaad bloed
met ‘gratis praatjes’
j 11 iii w
|j| f[t'
5
'Fr
1
I
4
Het is echt om gek van te
Binnenkort weer
adopties mogelijk
Netanyahu op weg
naar premierschap
Rusland doet weer
mee in graandeal
Wie zich voorbereidde,
isspekkoper
Het is niet zo dat de Raad van State-uit-
spraak van gisterochtend als een donder
slag bij heldere hemel komt. Veel bou
wers en lokale overheden zagen de bui al
hangen, en bereidden zich voor. Bouwbe
drijf Heijmans bijvoorbeeld. Dat maakte
voor bijna alle projecten die het bedrijf in
eigen beheer uitvoert al stikstofbereke-
ningen voor de bouwfase. Die liggen nu
klaar, waardoor procedures als het goed is
snel afgerond kunnen worden en
Heijmans minder last heeft van het tekort
aan stikstofexperts, waar de komende
maanden extreem veel vraag naar zal zijn.
„En we doen nog iets”, zegt Robert
Kooien, directeur duurzame ontwikke
ling. „We investeren dit en volgend jaar
34 miljoen euro in verduurzamingsmate-
rieel. Met een elektrische heftruck of mi-
ni-shovel heb je geen CO2-, maar ook
geen stikstofuitstoot. Daarmee loop je
minder gevaar dat je tijdens het bouwen
de stikstofnormen overschrijdt.”
Ook al zo’n relatieve geluksvogel: de
gemeente Katwijk. Die gaat samen met
het Rijksvastgoedbedrijf meer dan vijf
duizend woningen bouwen op Marine
Vliegkamp Valkenburg, waar al sinds
2010 de musical Soldaat van Oranje wordt
opgevoerd. In Katwijk schrokken ze niet
van de Raad van State-uitspraak. „We
hadden dit al voorzien”, zegt een woord
voerder van de gemeente. „Daarom heb
ben we bij het maken van onze plannen
geen gebruikgemaakt van de bouwvrij
stelling.”
worden. Je weet nauwelijks nog waar je
aan toe bent in dit land.”
Ook lopende projecten
kunnen de klos zijn
Aannemer Gerbrand Nieuwenhuis hing
gisterochtend, net na de uitspraak van de
Raad van State, aan de lijn met de ge
meente Apeldoorn. „Ik ben bezig met de
vergunning voor een dakrenovatie, er
moet ergens asbest worden verwijderd”,
verklaart de eigenaar van Bouwbedrijf
NHM-IJzerman in Heerde. „Maar wat ik
hoorde, daar werd ik niet blij van. We
moesten sowieso al rekenen op acht we
ken wachttijd, maar dat wordt nu zestien
weken, vertelden ze me.”
Dat is vrij lastig, want Nieuwenhuis is
al volop bezig bent met het project. „De
bouw is al begonnen”, zegt hij. Hij zucht.
„Het is vandaag de dag onmogelijk om
nog een planning te maken voor een
bouwproject. Ga eens dakpannen bestel
len: je moet maanden wachten. En dan al
die prijsverhogingen: laat je klanten een
offerte tekenen, dan moet je daarna weer
naar ze terug omdat het materiaal veel
duurder is geworden.”
Het is duidelijk: hoewel de bouwers
over de vraag naar hun diensten niet te
klagen hebben, zijn het lastige tijden.
Nieuwenhuis: „We blijven lachen, hoor,
maar het is inderdaad echt om gek van te
moeten vragen worden beantwoord als:
welke activiteiten vinden er in de bouw
fase plaats, met welk materieel, hoeveel
stikstof komt daar ongeveer bij vrij, en
daalt die neer op kwetsbare natuur in de
buurt?
„Die check moet je voortaan altijd weer
gaan doen”, zegt Beunen. „Het kan zijn
dat de conclusie luidt: die stikstofneerslag
is niet noemenswaardig, dan kun je ver
der. Maar de conclusie kan ook zijn dat er
wel sprake is van aantoonbare stikstof-
schade voor de natuur. Dan moet je op
zoek naar vrije stikstofruimte die dat
compenseert.”
Duurzaamheidsprojecten
komen ook op losse schroeven
Een merkwaardig gevolg van het sneuve
len van de bouwvrijstelling: projecten die
bijdragen aan de strijd tegen klimaatver
andering, kunnen nu ook vertraging op
lopen. Stel: je wilt een windmolenpark
bouwen in de buurt van een natuurge
bied, dan is dat misschien niet mogelijk
omdat bij de bouw ervan kortdurend
stikstof terechtkomt in die natuur.
Dat zien ze ook bij energieproducent
Vattenfall, dat nog niet precies weet wat
de gevolgen van de Raad van State-uit
spraak zijn voor zijn eigen projecten. „Er
kan geen sprake zijn van een keuze tus
sen een adequate aanpak van de stikstof-
problematiek én de klimaatcrisis”, stelt
een woordvoerder. Volgens Vattenfall is
het belangrijk dat duurzaamheidsprojec
ten ‘snel doorgang kunnen vinden’.
„Want we lopen in Nederland al achter.
De Nederlandse Vereniging Duurzame
Energie (NVDE) verwacht niet dat de
bouw van windmolen- en zonneparken
zelf vertraging oploopt door het einde
van de bouwvrijstelling, maar bijvoor
beeld wel de aansluiting van windparken
op zee, of de aanleg van laadinfrastruc-
tuur voor elektrische voertuigen.
Mogelijk is er nog een ontsnappings
route mogelijk. De Raad van State stelde
dat voor projecten van ‘groot openbaar
belang’ toestemming mag worden gege
ven als er geen alternatieven voor zijn en
de natuurschade ergens anders wordt ge
compenseerd. „Mogelijk vallen projecten
van ons onder die categorie, maar dat we
ten we nu nog niet”, zegt de Vatten-
fall-woordvoerder.
>g waar je aan toe bent in
it land
L JL.
j
f 11'
F-
GO
DONDERDAG 3 NOVEMBER 2022
DEN HAAG
TEL AVIV
ANKARA
De bouw van een nieuwbouwwijk kan
door de uitspraak vertraging oplopen.
FOTO ROB ENGELAAR
Op korte termijn wordt het
weer mogelijk kinderen te
adopteren, uit zes landen. Het
gaat om de Filipijnen, Honga
rije, Lesotho, Taiwan, Thailand
en Zuid-Afrika. Minister Franc
Weerwind (Rechtsbescher
ming) heeft dat besloten. Alle
adopties uit het buitenland
werden twee jaar geleden
stopgezet, omdat er veel mis
standen waren rond adoptie-
praktijken. Met de genoemde
zes landen zal de samenwer
king intensiever worden,
meldt de minister. Naar ver
wachting wordt begin vol
gend jaar besloten of adop
ties ook weer mogelijk wor
den uit Bulgarije en Portugal.
Niets lijkt een terugkeer van
de Israëlische ex-premier Ne
tanyahu aan de macht meer
in de weg te staan. Zijn partij
en verwante conservatieve
partijen behaalden bij de par
lementsverkiezingen dinsdag
een duidelijke meerderheid in
het parlement, zo blijkt na tel
ling van de meeste stemmen.
De definitieve uitslag wordt
vandaag verwacht. Het
rechtse religieuze kamp van
Netanyahu won volgens Isra
ëlische media 65 van de 120
zetels in het parlement. Neta
nyahu’s Likoed-partij wordt
de sterkste kracht, met 31 of
32 afgevaardigden.
Rusland werkt weer mee
aan de uitvoering van het
graan akkoord met Oekraïne,
Turkije en de Verenigde
Naties. Het land trok zich
zaterdag terug na aanvallen
op de Russische Zwarte Zee-
vloot bij de door Rusland be
zette Krim. De Turkse presi
dent Erdogan meldde dat de
Russische medewerking gis
termiddag werd hervat. Rus
land en Oekraïne sloten afge
lopen zomer een deal over de
export van Oekraïens graan
over zee, nadat die als gevolg
van de oorlog was gestopt.
Het akkoord kwam tot stand
na bemiddeling door Turkije
en de Verenigde Naties.
Want de minis- .A
ter van Land-
bouw bleek, tij
dens een bijeenkomst
met boeren, opnieuw
de stikstof dead line van
2030 te hebben genu
anceerd.
En die deadline voor de
halvering van de stik
stofuitstoot ligt politiek
nou juist hypergevoelig.
Eerder zei CDA-leider
Wopke Hoekstra nog
dat 2030 voor hem
‘niet heilig’ was, wat
zo’n beetje een kabi
netscrisis veroorzaakte.
Toch stelde Johan
Remkes later in zijn
rapport dat er vastge-
houden moet worden
aan dat jaartal, al stelde
Remkes tegelijk voor
met ‘ijkmomenten’ te
werken in 2025 en
2028. Ofwel: tussen
door kijken of het doel
nog haalbaar is.
Juist op de dag dat de
rechter het kabinet
andermaal berispte
over het stikstof be
leid, haalde minister
Piet Adema (Christen
unie) zich de
woede van coa
litiepartijen op
de hals.
Het kabinet nam dit ad
vies over, maar Adema
zei dinsdagavond ‘niet
dogmatisch’ te willen
vasthouden ‘aan 2030’.
Volgens hem zou in ge
bieden waar de na
tuur al goed her-
steld is, de
deadline ook
best een paar
jaar later kun
nen liggen. En
dat zet kwaad
bloed bij een deel van
de oppositie in de
Tweede Kamer én coa
litiepartners VVD en
D66.
D66 sprak daarom van
‘gratis praatjes’, waarbij
boeren ‘naar de mond’
wordt gepraat’, aldus
Tjeerd de Groot (D66).
VVD-Kamerlid Thom
van Campen spreekt
van ‘gratis bier’.
De partijen eisten dat
Adema zijn woorden te
rugnam, maar die vond
dat niet nodig. Volgens
hem zijn z’n woorden
nog steeds ‘in lijn’ met
het doel van 2030.
Wel wijst hij op de ijk
momenten in 2025 en
2028, waartoe ook be
middelaar Remkes ad
viseerde.
- Tobias den Hartog
- Gerbrand Nieuwenhuis, aannemer
Z J
■F Y
