heeft het moeilijk
Wat zegt de wetenschap y
Weg
want de luisteraar haakt af
Eureka! Samenwerken is de sleutel
Alles wordt gedaan
om mensen zo vaak
mogelijk terug te
laten komen
19
Grote kans dat je vandaag muziek
hebt geluisterd via een muziek-
platform zoals Spotify of YouTube.
Meer dan de helft van alle Neder
landers gebruikt zo'n streaming-
dienst, wereldwijd is dat zelfs 89
procent. Gemiddeld luisteren we
zo'n achttien uur per week. ,,Het
streamen van muziek verandert
ons luistergedrag én de muziek'',
vertelt muziekwetenschapper Sara
Lambrecht (Universiteit Utrecht).
De dragers van muziek werden
in de loop der jaren steeds groter.
Van de langspeelplaat (lp), naar
het cassettebandje naar de cd. Met
die groei van opslag zie je dat ar
tiesten ook steeds langere num
mers gingen maken. Dat gaf hen
ook meer ruimte om te experi
menteren, bijvoorbeeld met uitge
breide instrumentsolo's of sfeer
geluiden. Denk bijvoorbeeld aan
het nummer Thriller van Michael
Jackson. Dat nummer is in het be
gin bijna een hoorspel. Daarnaast
werd het album steeds belangrij
ker: „Nummers werden gebundeld
en maakten deel uit van een groter
verhaal. Iets wat zich ontwikkelt
van de eerste tot de laatste track'',
vertelt Lambrecht.
Dat is nu, met het digitaal strea-
men van muziek, wel anders. Voor
een klein bedrag per maand kun
nen luisteraars een gigantische
hoeveelheid muziek tot zich ne
men. Mensen gaan niet meer rus
tig zitten voor een heel album en
slaan snel een nummer over als
het hen niet bevalt. Het individu
ele nummer wordt dus belangrij
ker. Platenmaatschappijen en ar-
tiesten spelen daarop in. ,,Geen
tijd meer voor lange intro's of
spetterende gitaarsolo's. Het gaat
allemaal om kort, korter, kortst'',
legt Lambrecht uit.
Het indikken van nummers
heeft twee voordelen voor de ma
kers. Hoe korter de nummers, hoe
meer een luisteraar er in een uur
kan draaien. En dus hoe meer geld
dat oplevert. „Daarnaast, omdat
het nummer zo kort is, laat het je
ook een beetje onverzadigd achter.
Je hebt nog niet genoeg.'' En als jij
daardoor besluit om het nummer
nog een keer af te spelen, betekent
dat wéér wat inkomsten voor de
makers. Omdat artiesten per afge
speeld nummer maar een klein
bedrag krijgen van Spotify, wordt
alles in het werk gesteld om men
sen zo vaak mogelijk terug te laten
komen.
Het bovenstaande hangt nauw
samen met de zogenoemde play
count van Spotify. De streaming-
dienst betaalt een artiest als een
luisteraar dertig seconden van een
nummer heeft gehoord. De eerste
halve minuut wordt dus cruciaal
voor makers. Lambrecht: ,,Dit
heeft tot gevolg dat de opbouw
van liedjes aan het veranderen is.
Vroeger begon men met een rustig
intro, dan een couplet en dan het
refrein, nu zie je dat steeds meer
artiesten hun nummers direct be
ginnen met een stukje uit het re
frein.'' De play count betekent dus
het eind van het intro.
,,Door mijn ouders ben ik
gepolitiseerd. Mijn vader
was havenarbeider, mijn
moeder schoonmaker en
toen mijn vader ziek werd
in de jaren 80 kreeg ons
gezin het financieel erg
zwaar. Ik kan je een ding
verzekeren: daar word je
heel politiek bewust van.
Het was ook de tijd van
grote demonstraties tegen
kernbommen en types als
Ronald Reagan en Marga
ret Thatcher braken de
welvaartstaat af. Ik werd
geïntrigeerd door politiek
en vroeg me af waarom
anderen met meer macht
dit soort dingen konden
beslissen?
In Vianen, een dorp op
de grens van de Biblebelt,
beslisten pastoors en do
minees - allemaal van
CDA en SGP-huize en
mannen op leeftijd na
tuurlijk - wat ik als jonkie
wel en niet mocht doen.
Vooral hun verdediging
van het Zuidafrikaanse
apartheidsregime was
stuitend en motiveerde
mij om politicologie te
gaan studeren. Op mijn
18de schreef ik me in bij de
VU en werd meteen poli
tiek actief in de stad. Mijn
'moment van inzicht' was
eerder een proces, het
langzame besef dat echte
eurekamomenten hele
maal niet bestaan.
Wetenschap is samen
werking en inzichten ko
men tot stand door te
staan on the shoulders of gi
ants. Wetenschappers
brengen inzichten bij el
kaar die door anderen zijn
aangedragen en dat leidt
soms tot een doorbraak.
Dat geldt ook voor mijzelf.
Ik ben weliswaar beden
ker van het Kieskompas,
waarmee we politieke en
maatschappelijke opinies
in beeld brengen, maar
het was simpelweg een
combinatie van nieuwe e-
technologieën en ouder
wetse politieke kennis.
Wetenschap is een
teamsport, je combineert
reeds bestaande kennis,
bewerkt dat waardoor je
een klein stapje verder
komt.''
met felblauw, dat is een zeldzame
kleur in de levende natuur.
Uiteraard gaat Williams in op de
indrukwekkende prestaties van
sommige vlinders, met voorop de
monarchvlinder met zijn oranje
met zwarte vleugels. Al duizenden
jaren vergapen mensen zich aan
de trek van massa's monarchvlin
ders tussen Mexico en Canada. Zij
kunnen in één leven duizenden
kilometers afleggen. Zij leven van
de zijdeplant waarvan het melksap
giftig is. Dame Miriam Rothschild,
nicht van vlinderverzamelaar
Lord Walter Rothschild,
noemde de monarchvlin
der 'het grootste voor
beeld van de manne
lijke chauvinist in de
natuur'. ,,Andere
vlinders verleiden
hun vrouwtje met
een liefdesstofje, de
mannelijke mo
narchvlinder slaat
zijn vrouwtje meestal
gewoon neer en neemt
haar dan met geweld ter
wijl zij half verdoofd is'',
schreef ze in 1978 in een essay.
Ook Wendy Wiliams kan er niet
omheen dat de vlinders het moei
lijk hebben. Er zijn er steeds min
der. In soorten en in aantallen.
Weelderige velden met inheemse
planten vol nectar maken plaats
voor monoculturen voor de agro-
industrie, aldus de auteur. Bestrij
dingsmiddelen eisen hun tol.
Soms kunnen bedreigde vlinder
soorten met speciale projecten
nog worden gered van de onder
gang, zoals het grote blauwtje in
Groot-Brittannië. Hopelijk ge
beurt dat ook met de monarch
vlinders die onder meer ernstig te
lijden hebben door de zware bos
branden in Californië en een da
ling van het aantal zijdeplanten,
hun enige voedselbron. Hun gi
gantische zwermen worden ver
ontrustend klein.
De ondergang van de monarch
vlinders zou een drama zijn. Zij
zijn een prachtig voorbeeld van
complexe natuur. Monarchvlin
ders gebruiken de zon als een
'kompas' tijdens hun vlucht.
„Met een brein ter grootte van
een speldenknopje kunnen zij
iets doen waarvoor wij allerlei
complexe berekeningen zou
den moeten uitvoeren'', aldus
Williams. Vlinders hebben
niet alleen een hoge 'aaibaar
heidsfactor' en zijn belangrijk
voor bestuiving van planten
en gewassen, ook als een
ongekend vernuftig
staaltje natuur verdie
nen ze onze bescher-
GO ZATERDAG 6 MAART 2021
Universiteit
van Nederland
natuur
Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat intro's van popmuziek 78 procent korter zijn
geworden sinds de jaren 80. De luisteraar mag niet te snel wegzappen.
SOFIE VAN KOPPEN
Kijk op de site bij
J /wetenschap
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment.
Dit keer André
Krouwel (56),
politicoloog bij de
Vrije Universiteit
Amsterdam en
oprichter van
Kieskompas.
-Jim Jansen
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NCWSdGIltiSt en met
Universiteit
van Nederland
oudste vlinderfossiel
is 56 miljoen jaar
Wendy Williams: De
taal van vlinders - Uitge
verij HarperCollins
Van boven af: azuur
vlinder, koolwitje en
monarchvlinder.
FOTO'S NURPHOTO/GETTY,
LIGHTROCKET/GETTY EN
HH/AFP
ming.
